INFORMACJA PRAWNA SIERPIEŃ 2011 R. I PRAWO GOSPODARCZE (CYWILNE) A. ZMIANY W OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISACH PRAWNYCH 1. Nowe rozporządzenie w sprawie ubezpieczenia OC rzeczników patentowych. 26 sierpnia 2011 r. weszło w życie rozporządzenie w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rzeczników patentowych oraz osób świadczących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej usługi transgraniczne, określające zakres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy świadczeniu pomocy w sprawach własności przemysłowej. Na podstawie rozporządzenia, ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna podmiotów, o których mowa w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 155, poz. 925), za wyrządzone szkody w następstwie działania czy zaniechania ubezpieczonego w okresie trwania ubezpieczenia podczas świadczenia pomocy z zakresu własności przemysłowej. Minimalną wysokość sumy gwarancyjnej ubezpieczenia OC ustalono na podstawie obecnie obowiązujących regulacji i w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC, wynosi równowartość 50 000 euro wyrażonych w złotych. Umowy ubezpieczenia OC zawarte na podstawie dotychczasowych przepisów będą obowiązywać do końca okresu, na jaki zostały zawarte, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. B. ORZECZNICTWO SĄDOWE 1. Trwałe i widoczne urządzenie a przesłanki służebności gruntowej. Sąd Najwyższy uchwałą składu 7 sędziów z dnia 9 sierpnia 2011 r. (sygn. akt III CZP 10/11) orzekł, iż wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności gruntowej drogi dojazdowej jest przesłanką zasiedzenia tej służebności (art. 292 k.c.).
2. Hipoteka kaucyjna a przekształcenie prawa użytkowania wieczystego. W artykule Dziennika Gazeta Prawna z dnia 26.08.2011 r. zamieszczono orzeczenie Sądu Najwyższego o sygn. akt II CSK 100/11, w którym Sąd orzekł, iż hipoteka kaucyjna ustanowiona na nieruchomości przez przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność nie wygasa, z uwagi na ochronę praw osób trzecich (skarga pauliańska). C. CIEKAWOSTKI PRAWNE 1. Sukces e-sądu. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Ministerstwo Sprawiedliwości wynika, iż od 1 stycznia 2010 r., czyli od dnia uruchomienia lubelskiego e-sądu mającego za zadanie odciążenie sądów rozpatrujących sprawy, w których stan faktyczny nie jest skomplikowany oraz nie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, uproszczenie i przyspieszenie procesu, obniżenie kosztów postępowania oraz skrócenie czasu wydania nakazu, do dnia 26 sierpnia 2011 r. wpłynęło do e-sądu dokładnie 1 690 759 spraw, z czego 1 000 612 spraw tylko w tym roku. Od stycznia 2010 r. załatwionych zostało 1 384 386 spraw. 2. Przedsiębiorcy otrzymają od państwa wsparcie niebędące pomocą publiczną. Z dniem 27 sierpnia 2011 r. weszło w życie rozporządzenie w sprawie wsparcia niebędącego pomocą publiczną, które uwzględnia konieczność efektywnego udzielania wsparcia, zwłaszcza w celu dokonania nowych inwestycji przez przedsiębiorców. Wsparcie może być kierowane zarówno do przedsiębiorców publicznych jak i prywatnych, działających jednakże na rynku nie mniej niż trzy pełne lata obrotowe, bez względu na kryterium ich wielkości (mały, średni lub inny przedsiębiorca). Udzielanie wsparcia niebędącego pomocą publiczną będzie następowało ze środków przeznaczonych na ten cel w planie finansowym Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców. W/w wsparcie udzielane jest przez Ministra Skarbu Państwa w formie pożyczki lub objęcia akcji lub udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym bądź udziału w podwyższeniu kapitału zakładowego poprzez podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych udziałów lub akcji.
II PRAWO PODATKOWE (ADMINISTRACYJNE) A. ZMIANY W OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISACH PRAWNYCH 1. Zmiana wzoru informacji podsumowującej. Z dniem 1 sierpnia 2011 r., weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie informacji podsumowującej o dokonanych wewnątrzwspólnotowych transakcjach (Dz. U. Nr 156, poz. 931). Nowy wzór informacji VAT - UE został oparty na uprzednio obowiązującym formularzu. Zgodnie z jego treścią podatnicy nieposiadający siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium RP, informację składają do Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa Śródmieście. Stosowanie dotychczasowego wzoru informacji podsumowującej o dokonanych wewnątrzwspólnotowych transakcjach dopuszczalne jest, z wyjątkiem podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, do rozliczeń za poszczególne okresy rozliczeniowe drugiego półrocza 2011 r. oraz pierwszego półrocza 2012 r. 2. Nowe zasady wyceny nieruchomości. Z dniem 26 sierpnia 2011 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 165, poz. 985). Nowelizacja obejmuje również odejście od zasady automatyzmu, nakazującej którą wartość przejmowanej na cele drogowe nieruchomości powiększyć o 50%. Rzeczoznawca majątkowy, dokonawszy analizy cen na rynku lokalnym, będzie mógł samodzielnie określić wysokość stawki procentowej, o którą powiększona zostanie wartość takiej nieruchomości. Górna granica wynosi 50 %. Zmiana metodologii wpłynie na wycenę nieruchomości o wartości niższej niż wartość tzw. nieruchomości drogowych, tj. nieruchomości rolnych lub leśnych.
B. ORZECZNICTWO SĄDOWE 1. Opłaty za autostrady i parkingi limitowanym kosztem podatnika. WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 8 kwietnia 2011 r. (sygn. akt I SA/Po 913/10), stwierdził, iż podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów zwrócone pracownikom wydatki za przejazd autostradą i parkowanie tylko w ramach limitu wynikającego z ewidencji przebiegu pojazdu. 2. Wydatki na imprezę integracyjną podwykonawcy stanowią koszt uzyskania przychodów. WSA w Warszawie w wyroku z dnia 10 czerwca 2011 r.(sygn. Akt III SA/Wa 3298/10) uznał, iż organizator imprez integracyjnych jest uprawniony zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów nie tylko wydatki poniesione na swoich pracowników, lecz także wydatki poniesione na podwykonawców. Sąd nie podzielił opinii organu podatkowego, który argumentował, iż tego rodzaju wydatki stanowią koszt reprezentacji, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o CIT. Jak wynika z uzasadnienia wyroku, niezrozumiałe byłoby rozróżnianie wydatków na imprezy, ponoszone na pracowników, od takich samych wydatków ponoszonych na osoby o odmiennym statusie, aczkolwiek wykonujących na rzecz podatnika określone usługi. 3. Właściciel działki znajdującej się w obszarze oddziaływania inwestycji stroną postępowania o pozwolenie na budowę. NSA w wyroku w sprawie II OSK 644/100 stwierdził, iż właściciel (użytkownik wieczysty, zarządca) działki znajdującej się w obszarze oddziaływania inwestycji jest stroną postępowania o pozwolenie na budowę, a dla przyznania mu tego statusu bez znaczenia pozostaje, czy dany projekt budowlany spełnia wymogi materialnoprawne, w tym czy zachowane są odległości nakazane stosownymi przepisami prawa.
4. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej o pożyczkach udzielonych spółce przez udziałowca. W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej z dnia 6 sierpnia 2011 r., seria C Nr 232/9, zostało opublikowane orzeczenie TSUE z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie C-212/10, w którym Trybunał orzekł, że państwo członkowskie, które raz rezygnuje z pobierania podatku kapitałowego od określonych czynności nie ma już prawa go później przywrócić. Z dniem publikacji sentencji rozpoczęły bieg terminy związane z ewentualnym odzyskaniem przez podatników nadpłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych. W Polsce z dniem 1 maja 2004 r. pcc od pożyczek udzielonych spółkom przez udziałowców został zlikwidowany, po czym przywrócono go w latach 2007-2008 r. Trybunał, rozpatrując pytanie prejudycjalne WSA w Gliwicach, powołał się na art. 4 ust. 2 dyrektywy kapitałowej, jako na przeszkodę ww. zmian w prawie. Podatnicy, którzy w latach 2007-2008 uiścili należny podatek, mogą domagać się zwrotu nadpłaty. W razie gdyby ich wnioski w tym zakresie zostały już ostatecznie i niekorzystnie rozstrzygnięte, są uprawnieni do skorzystania ze ścieżki wznowienia postępowania. 5. Odpis na fundusz remontowy lokalu użytkowego kosztem uzyskania przychodów. Jak wynika z wyroku WSA w Białymstoku z dnia 13 lipca 2011 r. (sygn. akt: I SA/Bk 213/11) ustawa o CIT (art. art. 16 ust. 1 pkt 9 lit. a) nie przesądza, jakie konkretnie fundusze (odpisy, wpłaty na nie) mogą być uwzględnione w rachunku podatkowym, odsyłając w tym zakresie do przepisów odrębnych ustaw. W świetle zaś ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie sposób ograniczyć tej możliwości jedynie do lokali mieszkalnych, lecz należy je rozciągnąć również na lokale o innym przeznaczeniu. C. CIEKAWOSTKI PRAWNE 1. Wysokość zaległości przedsiębiorców wobec organów podatkowych i celnych na koniec 2010 r. Zgodnie ze zbiorczą informacją Departamentu Gospodarki Narodowej Ministerstwa Finansów o zaległościach przedsiębiorców we wpłatach świadczeń należnych na rzecz sektora finansów publicznych według stanu na dzień 31 grudnia 2010 r. w celu oceny potencjalnej skali
pomocy publicznej, ww. zaległości wyniosły łącznie 34.187.709.000 zł. Z kwoty tej przypada na: - organy skarbowe 24.787.482.000 zł, - organy celne 9.400.232.000 zł. Najwyższe zaległości odnotowano w województwie mazowieckim, śląskim i wielkopolskim, a najniższe w województwie podlaskim i podkarpackim. III PRAWO PRACY I UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH A. ZMIANY W OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISACH PRAWNYCH 1. Łatwiejsza kontrola zatrudnionego kierowcy. Dnia 31 sierpnia 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o czasie pracy kierowców oraz ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. Nr 168, poz. 1005). Celem ustawy zmieniającej jest ułatwienie dokumentowania działalności kierowcy, w szczególności w okolicznościach uniemożliwiających rejestrowanie tej działalności przez tachograf. W skutek wprowadzonych zmian obowiązuje nowy rozszerzony wzór zaświadczenia określonego w decyzji 2009/959/UE, zmieniającej decyzję Komisji z dnia 12 kwietnia 2007 (2007/230/WE). Nowy wzór zaświadczenia, oprócz przypadków przebywania na zwolnieniu lekarskim, przebywaniu na urlopie wypoczynkowym bądź prowadzeniu pojazdu wyłączonego z zakresu stosowania rozporządzenia, jest teraz wystawiany także w trzech dodatkowych przypadkach, a mianowicie gdy kierowca miał czas wolny od pracy lub odpoczywał, wykonywał inną pracę niż prowadzenie pojazdu bądź pozostawał w gotowości. 2. Uproszczenie procedur kontrolnych Państwowej Inspekcji Pracy. Z dniem 8 sierpnia 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 142, poz. 829), wprowadzając zmiany co do sposobu powoływania, wykonywania zadań, prowadzenia kontroli oraz stosowania środków prawnych przez organy Państwowej Inspekcji Pracy. Wśród wprowadzonych zmian wymienić można m.in.: rezygnację z obowiązku kontroli przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz
technologii, a także uczestnictwa w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych albo ich części; rezygnację z obowiązku uczestniczenia w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych albo ich części w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach; określenie działań polegających na zapobieganiu i ograniczaniu zagrożeń w środowisku pracy; rozszerzenie kontroli, której podlegają nie tylko niebędący pracodawcami przedsiębiorcy, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, w tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy, ale także inne jednostki organizacyjne, np. podmioty świadczące usługi pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, poradnictwa zawodowego oraz pracy tymczasowej; wprowadzenie możliwości nieodpłatnego korzystania z danych zgromadzonych: przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych o wypadkach przy pracy, w rejestrze bezrobotnych, w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz w Krajowym Rejestrze Karnym. wprowadzenie możliwości wydawania ustnych poleceń w razie stwierdzenia w toku kontroli określonych uchybień; przyznaniu inspektorowi pracy w toku postępowania kontrolnego uprawnienia do żądania pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą również od osób korzystających z usług agencji zatrudnienia, a także ich wzywania i przesłuchiwania w związku z przeprowadzaną kontrolą, a także sprawdzania ich tożsamości i żądania oświadczeń; przyznanie inspektorowi pracy uprawnienia do nakładania mandatów na sprawców wykroczeń w zakresie legalności zatrudnienia, określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; B. ORZECZNICTWO SĄDOWE 1. Obowiązek wywiązania się z umowy przedwstępnej umowy o pracę. W artykule Dziennika Gazeta Prawna z dnia: 25.08.2011 zamieszczono orzeczenie Sądu Najwyższego o sygn. akt I PK 2/11, w którym to Sąd orzekł, iż pracodawca nie jest obowiązany w każdym przypadku wywiązać z umowy przedwstępnej zatrudnienia kandydata do pracy za kilka miesięcy. Wystarczy choćby, że pracodawca, jak w niniejszej sprawie, nie
zdąży w ustalonym czasie ukończyć budowy zakładu pracy. Sąd wskazał, iż nadejście ustalonego w umowie przedwstępnej terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej nie oznacza automatycznego zawarcia umowy o pracę, konieczne jest bowiem złożenie zgodnych oświadczeń woli. 2. Odpowiedzialność pracodawcy za bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W artykule Dziennika Gazeta Prawna z dnia: 18.08.2011 zamieszczono orzeczenie Sądu Najwyższego o sygn. akt II PK 175/10, w którym to Sąd orzekł, iż nie wystarczy tylko powiadomić pracownika o niebezpieczeństwach wynikających z zajmowanego stanowiska pracy, zaś w razie zagrożenia pracodawca powinien zlecić podwładnemu wykonanie dodatkowych badań. Zgodnie z art. 15 kodeksu pracy, pracodawca musi zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Oznacza to, że ponosi on odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa w zakładzie pracy, w związku z czym ma obowiązek zastosowania wszelkich starań oraz dostępnych środków organizacyjnych i technicznych dla zapewnienia ochrony zdrowia pracowników. Według Sądu pracodawca ma obowiązek żądania od pracownika okazania wyniku badań. C. CIEKAWOSTKI PRAWNE 1. Coraz więcej płatników korzysta z e-platformy. Z danych opublikowanych przez ZUS wynika, iż coraz więcej osób zgłasza się do ZUS-u, aby bezpłatnie potwierdzić Profil Zaufany epuap. Profil Zaufany to odpowiednik podpisu elektronicznego, umożliwiający korzystanie z e-administracji, poprzez m.in. składanie wniosków do ZUS za pomocą internetu. ZUS na początku czerwca br. uruchomił 4 punkty, w których można potwierdzić Profil Zaufany. Obecnie za pomocą Profilu Zaufanego można złożyć do ZUS 7 rodzajów wniosków. 2. Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2011 r. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w komunikacie z dnia 9 sierpnia 2011 r. w sprawie Przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2011 r. Kwota przeciętnego wynagrodzenia wyniosła 3366,11 zł. (M. P. z 2011 r. Nr 71, poz. 708).
3. Sytuacja na rynku pracy w lipcu 2011 roku. Zgodnie z danymi zamieszczonymi przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, szacunkowa stopa bezrobocia rejestrowanego (na podstawie liczby pracujących z końca czerwca br.) wyniosła w lipcu 2011 roku 11,7% i w porównaniu do czerwca br. spadła o 0,1 punktu procentowego. Bezrobotnych było 1 863 300 osób. Pracodawcy zgłosili 63 100 wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. 4. Dane GUS o wypadkach przy pracy. Na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego zamieszczone zostały dane zawierające informacje o wypadkach przy pracy osób pracujących w całej gospodarce narodowej, z wyłączeniem zatrudnionych w rolnictwie, w I półroczu 2011 r., które to dane porównano do informacji z I półrocza 2010 r. Zestawienie danych o wypadkach przy pracy dotyczy osób, które uległy wypadkom indywidualnym i zbiorowym, dane te ujęte są według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) wprowadzonej rozporządzeniem z 24 grudnia 2007 r. (Dz. U. Nr 251, poz. 1885). Informacje te służą m. in. do określenia wysokości składki na ubezpieczenie wypadkowe.