Prawa pacjenta w Polsce Dr Dorota Karkowska Uniwersytet Łódzki Katedra Prawa Ubezpieczeń Społecznych i Polityki Społecznej Źródła a rozwoju koncepcji praw pacjenta Płaszczyzna etyczna Płaszczyzna prawna Postęp p nauk medycznych Koncepcja praw człowieka Rozwój j publicznych systemów w opieki zdrowotnej Kształtowanie towanie prawnej koncepcji praw pacjenta przebiega w dwóch płaszczyznach: uregulowania ponadnarodowe uregulowania krajowe 1
Uregulowania ponadnarodowe dokumenty w postaci wielostronnych umów w międzynarodowych dokumenty w postaci zaleceń, rekomendacji, deklaracji, wytycznych Przykłady wielostronnych umów międzynarodowych: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. ONZ - ratyfikowany Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. Rada Europy - ratyfikowana Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej w kontekście Zastosowań Biologii i Medycyny z 1997 r. Rada Europy Kształtowanie towanie się pozycji prawnej pacjenta w toku krajowej reformy opieki zdrowotnej 1988 r. ustawa o 1994 r. ustawa działalno alności gospodarczej transplantacyjna Samorządy medyczne 1996 r. zasady 1991/1993 r. Kodeks wykonywania zawodów Etyki Lekarskiej medycznych 1991 r. ustawa o 1997 r. Konstytucja RP zakładach adach opieki Karta Praw Pacjenta zdrowotnej Od 1999 r. powszechne 1993 r. ochrona zdrowia i ubezpieczenia zdrowotne Ŝycia kobiet Regulacje tematyczne 1994 r. prawa pacjenta Nowe uregulowania psychiatrycznego prawne. 2
TEZY PRAWA PACJENTA SĄS KATEGORIĄ POLITYKI SPOŁECZNEJ PRAWA PACJENTA SĄS WYNIKIEM DZIAŁAŃ USTAWODAWCY UREGULOWANIA PRAWNE WYPRZEDZIŁY Y SPOŁECZNE PRZYGOTOWANIE Katalog praw pacjenta Prawo do ochrony zdrowia Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej Prawo do wyboru świadczeniodawcy Prawo do koniecznej interwencji medycznej Prawo do informacji Dostęp p do dokumentacji medycznej Prawo do wyraŝania ania zgody na świadczenie zdrowotne Prawo do ochrony Ŝycia prywatnego Prawo do poszanowania godności Prawo do poszanowania intymności Prawa pacjenta w zakładach adach opieki zdrowotnej przeznaczonych dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych Art. 68 ust. 2 i 3 Konstytucji RP KaŜdy Obywatel RP niezaleŝnie od swojej sytuacji materialnej, ma prawo równego r dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków w publicznych; Szczególna opieka zdrowotna dla: dzieci, kobiet cięŝ ęŝarnych, osób b niepełnosprawnych, nosprawnych, osób b w podeszłym wieku 3
STOSUNKI PRAWNE POWSZECHNEGO UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO STOSUNEK UBEZPIECZENIA ubezpieczony NFZ STOSUNEK ORGANIZACJI I FINANSOWANIA ŚWIADCZEŃ NFZ świadczeniodawca ŚWIADCZENIE OPIEKI ZDROWOTNEJ ubezpieczony/świadczeniobiorca wiadczeniobiorca/pacjent- świadczeniodawca PREZENTACJA WYBRANYCH PRAW PACJENTA Prawo PACJENTA do informacji Zakres przekazywanych informacji Nieinformowanie pacjenta 4
Sposób b i forma udzielania informacji Dostęp p do dokumentacji medycznej W zakładzie adzie opieki zdrowotnej Poza zakładem adem opieki zdrowotnej Prawo do wyraŝania ania zgody na kaŝdą interwencje medyczną Osoba mająca pełną zdolność do czynności ci prawnych 5
Formy wyraŝania ania zgody Zabieg operacyjny Interwencja medyczna stwarzająca stan podwyŝszonego ryzyka Pozostałe e badania i zabiegi Zgoda zastępcza - substytucyjna Osoby poniŝej 16 lat Zgoda podwójna ukończone 16 lat nie ukończone 18 lat Sytuacje szczególne, jak: transplantacje, medyczne, zabieg przerwania ciąŝ ąŝy Brak zgody pacjenta ZagroŜenie Ŝycia Badanie i hospitalizacja psychiatryczna Eksperymenty medyczne Inne prawem przewidziane sytuacje 6
Prawo do intymności Zasada obecność tylko niezbędnego personelu medycznego Wyjątki od zasady inne osoby Studenci kierunków w medycznych Zakłady ady opieki zdrowotnej przeznaczone dla osób b wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych Prawo do wsparcia ze strony osób trzecich Prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną wskazaną przez siebie 7
Konsekwencje naruszenia praw pacjenta Gwarancje krajowe Gwarancje międzynarodowe Propozycja Ustawa z dnia.2008 r. o ochronie indywidualnych i zbiorowych praw pacjenta oraz o Rzeczniku Praw Pacjenta Podsumowanie 8