Program współfinansowany ze środków Unii Europejskiej SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH 2004-2006 DZIAŁANIE 1.5 POPRAWA PRZETWÓRSTWA I MARKETINGU ARTYKUŁÓW ROLNYCH PORADNIK DLA BENEFICJENTÓW DZIAŁANIA 1.5 MATERIAŁ UWZGLĘDNIA ZMIANY Z 12 PAŹDZIERNIKA 2005 R. W UZUPEŁNIENIU SPO RESTRUKTURYZACJA Warszawa, 2005
SZANOWNI PAŃSTWO Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej Polska uzyskała pełne prawo do korzystania z pomocy przeznaczonej dla krajów członkowskich. Dzięki temu polscy rolnicy i przedsiębiorcy mogą korzystać z pomocy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz programów współfinansowanych z Funduszy Strukturalnych UE. Jednym z głównych instrumentów przekształceń strukturalnych w rolnictwie w pierwszych latach po akcesji jest Sektorowy Program Operacyjny (SPO) Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006, podobny pod wieloma względami do Programu SAPARD. SPO Restrukturyzacja... przeznaczony jest głównie dla rolników oraz przedsiębiorców działających w branży przetwórstwa artykułów rolnych i ma na celu: poprawę konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju sektora rolnego, wsparcie dla przemysłu przetwórczego w celu poprawy jego pozycji konkurencyjnej, wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Instytucją wdrażającą dla większości Działań objętych SPO Restrukturyzacja... jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Ważnym zadaniem ARiMR jako instytucji wdrażającej jest zapewnienie Państwu jako potencjalnym beneficjentom niezbędnych informacji o zasadach udziału oraz procedurze ubiegania się o dofinansowanie w ramach SPO Restrukturyzacja.... Jedną z form przekazu informacji jest niniejsza broszura, którą przygotowaliśmy specjalnie dla Państwa. Mam nadzieję, iż informacje zawarte w broszurze ułatwią Państwu udział w Programie oraz pozwolą na realizację projektów przyczyniających się do modernizacji polskiego rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. Wojciech Pomajda Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 2
Jeżeli jesteście Państwo: przedsiębiorcami wpisanymi do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym lub ewidencji działalności gospodarczej, których przedmiotem działalności jest przetwórstwo produktów rolnych (w sektorach określonych w Kryteriach dostępu), pakowanie jaj, usługowe zamrażanie wraz z przechowywaniem produktów rolnych lub handel hurtowy artykułami rolno spożywczymi to oznacza, że możecie Państwo ubiegać się o dofinansowanie w ramach Działania 1.5 Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych. 1. JAKIE WARUNKI NALEŻY SPEŁNIĆ, ABY SKORZYSTAĆ Z DOFINANSOWANIA? Pomoc finansową możecie Państwo uzyskać, jeżeli: projekt związany jest z przetwórstwem i marketingiem artykułów rolnych objętych Załącznikiem I do Traktatu (WE); Załącznik I do Traktatu znajdziecie Państwo w załączniku do niniejszego Poradnika oraz na stronie www.arimr.gov.pl. Wyłączone z pomocy finansowej są produkty: rybne, leśne oraz produkty rolne pochodzące z krajów trzecich. W sektorze przetwórstwa owoców i warzyw oraz w sektorze produkcji pasz dla zwierząt gospodarskich i ryb dopuszczono wsparcie zakładu, w którym przetwarzane są surowce z państw trzecich. Udział tych surowców nie może jednak przekroczyć 30% całości przetwarzanych produktów rolnych (w ujęciu wartościowym). W takim przypadku kwota pomocy ulega obniżeniu proporcjonalnie do zadeklarowanego udziału surowców pochodzących z państw trzecich. prowadzicie działalność w jednym lub kilku sektorach określonych w poniższej tabeli: Numer PKD 15.51.Z 15.11.Z 15.12.Z 15.13.A 15.32.Z 15.33.A 15.61.Z 15.62.Z 15.71.Z 15.89.Z Sektor Przetwórstwo mleka i wyrób serów Produkcja mięs, z wyjątkiem drobiowego i króliczego Produkcja mięsa drobiowego i króliczego Produkcja konserw, przetworów z mięsa, z podrobów mięsnych i krwi Produkcja soków z owoców i warzyw Przetwórstwo owoców i warzyw, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyjątkiem działalności usługowej Wytwarzanie produktów przemiału zbóż Wytwarzanie skrobi i produktów skrobiowych dotyczy wyłącznie podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie przetwórstwa ziemniaków na skrobię Produkcja pasz dla zwierząt gospodarskich Produkcja pozostałych artykułów spożywczych, gdzie indziej 3
15.89.Z 15.89.Z 15.89.Z 17.17.Z 63.12.C 51.22.Z 51.31.Z 01.42.Z niesklasyfikowana dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie produkcji jaj w proszku, żółtek świeżych lub zakonserwowanych, białek jaj Produkcja pozostałych artykułów spożywczych, gdzie indziej niesklasyfikowana dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie przetwórstwa chmielu na ekstrakt i na granulat Produkcja pozostałych artykułów spożywczych, gdzie indziej niesklasyfikowana dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie produkcji drożdży piekarniczych i spożywczych Produkcja pozostałych artykułów spożywczych, gdzie indziej niesklasyfikowana dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie przetwórstwa miodu Produkcja przędzy z włókien tekstylnych pozostała dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie przygotowania włókna lnianego i konopnego Magazynowanie i przechowywanie towarów w pozostałych składowiskach dotyczy podmiotów zajmujących się działalnością w zakresie usługowego zamrażania wraz z przechowywaniem artykułów rolnych Sprzedaż hurtowa kwiatów i roślin Sprzedaż hurtowa owoców i warzyw Pakowanie jaj Jeżeli chcecie Państwo zweryfikować możliwość uzyskania dofinansowania w pełnym zakresie to powinniście najpierw ustalić kod przetwarzanych w zakładzie produktów rolnych. W innych niż wymienione w tabeli sektorach wsparcie może dotyczyć wyłącznie projektów służących ochronie środowiska. podmiot, którego dotyczy inwestycja, wykazuje żywotność ekonomiczną, tzn. jest zdolny do realizacji planowanego przedsięwzięcia oraz dalszego prowadzenia rentownej działalności na rynku w danym sektorze; Ocena żywotności danego zakładu będzie przeprowadzona na podstawie analizy danych ekonomicznych dotyczących dotychczasowej działalności gospodarczej podmiotu oraz przedłożonego projektu przedsięwzięcia. W przypadku, gdy nie dysponujecie Państwo własnymi środkami na realizację całości planowanej inwestycji, wymagane jest przedstawienie dokumentu poświadczającego zewnętrzne źródło finansowania dla projektu (np. promesa kredytowa banku, umowa kredytowa). wykażecie możliwości zbytu planowanej produkcji w przypadku inwestycji wiążącej się ze wzrostem mocy produkcyjnych; Weryfikacja spełniania tego warunku dokonywana jest poprzez porównanie przedstawionego przez Państwa planu sprzedaży z danymi zawartymi w analizie 4
odpowiedniego sektora przetwórstwa produktów rolnych. Analiza taka będzie przeprowadzana i regularnie uaktualniana przez niezależnych ekspertów. projekt nie dotyczy inwestycji na poziomie handlu detalicznego; spełniacie minimalne standardy higieniczno-sanitarne, weterynaryjne, ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt; Tabelę zawierającą listę minimalnych standardów znajdziecie Państwo w Załączniku nr 5 do Uzupełnienia SPO Restrukturyzacja.... W przypadku zakładów branży przetwórstwa mleka i mięsa, które zostały objęte okresami przejściowymi na dostosowania strukturalne do wymagań sanitarnych lub weterynaryjnych i przygotowały w związku z tym indywidualne harmonogramy działań naprawczych, standardy te muszą być spełnione po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia. Pomoc dla zakładów objętych okresami przejściowymi może dotyczyć wyłącznie projektów, które doprowadzą do spełnienia odpowiednich standardów wynikających z tego harmonogramu. Jednocześnie nie ma przeszkód natury formalnej, aby do realizowanego projektu beneficjent będący w okresie dostosowawczym wprowadził zadania, których realizacja nie wynika z zaleceń zawartych w harmonogramie. Ponadto, beneficjent może zrealizować inwestycję dostosowawczą z własnych środków finansowych. planowana inwestycja wiąże się z korzyściami dla producentów rolnych; Oznacza to, że jesteście Państwo zobowiązani do udokumentowania tych korzyści. W związku z tym najpóźniej w momencie składania Wniosku o płatność końcową jesteście Państwo zobligowani do przedstawienia umów długoterminowych zawieranych z producentami rolnymi na okres co najmniej 1 roku. Umowy te muszą dokumentować fakt nabywania co najmniej 50% przetwarzanego surowca (w ujęciu wartościowym) od producentów rolnych. Warunek ten musi być spełniony również w okresie związania z celem. Przedsiębiorcy, którzy zajmują się przetwórstwem wstępnie przetworzonych produktów rolnych, po zakończeniu realizacji projektu i w ciągu następnych 5 lat, są zobowiązani wykorzystywać w procesie przetwórczym, w co najmniej 50 % w ujęciu wartościowym, wstępnie przetworzone produkty rolne, nabyte na podstawie umów zawieranych na okres co najmniej 1 roku z podmiotami, które pozyskały surowiec do ich produkcji, na podstawie umów z producentami rolnymi. Natomiast podmioty zajmujące się przetwórstwem miodu, jak również podmioty przetwarzające surowce pochodzące z własnego gospodarstwa rolnego oraz spółdzielnie mleczarskie, są zwolnione z zawierania tego typu umów. udokumentujecie bazę surowcową w przypadku budowy nowego zakładu produkcyjnego; będziecie kontynuować produkcję w tej samej branży w przypadku inwestycji związanej z przeniesieniem istniejącego zakładu; przedstawicie pisemną umowę dzierżawy zawartą na okres co najmniej 5 lat oraz pisemną zgodę właściciela nieruchomości na przeprowadzenie planowanego projektu w przypadku, gdy dotyczy on zakładu będącego przedmiotem dzierżawy; nie mają Państwo zaległości z tytułu zobowiązań podatkowych oraz zobowiązań z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych; 5
planowany projekt nie jest współfinansowany jednocześnie z innych środków publicznych (np. z kredytu inwestycyjnego z dopłatą ARiMR do oprocentowania) przyznanych w związku z jego realizacją. 2. NA JAKĄ POMOC MOŻECIE PAŃSTWO LICZYĆ? Pomoc finansowa udzielana jest w formie grantów inwestycyjnych, na zasadzie refundacji (zwrotu) części poniesionych przez Państwa kosztów kwalifikowalnych projektu, tj. tych kosztów realizacji projektu, które mogą podlegać współfinansowaniu w ramach niniejszego Działania. Maksymalny poziom pomocy finansowej może wynosić: do 50% kosztów kwalifikowalnych, nie więcej jednak niż 20 000 000 zł na jeden podmiot w okresie trwania Programu, oraz nie mniej niż 100 000 zł na jeden projekt. Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność w wyodrębnionych jednostkach organizacyjnych, samodzielnie sporządzających sprawozdania finansowe, wyżej wymienione limity wysokości pomocy będą dotyczyły odrębnie każdego z tych podmiotów. 3. JAKIE RODZAJE KOSZTÓW MOGĄ BYĆ OBJĘTE REFUNDACJĄ? Refundacji podlegają wyłącznie koszty kwalifikowalne projektu, dotyczące: budowy lub remontu połączonego z modernizacją budynków lub budowli (wraz z infrastrukturą techniczną): produkcyjnych, magazynowych, kontroli laboratoryjnej, socjalnych lub przeznaczonych do prowadzenia handlu hurtowego oraz pomieszczeń administracyjnych stanowiących integralną część tych obiektów w części nieprzekraczającej 10% ich całkowitej powierzchni, zakupu lub instalacji maszyn lub urządzeń do magazynowania lub przygotowania produktów rolnych do przetwarzania, zapewniających jakość i bezpieczeństwo żywności, zakupu lub instalacji maszyn lub urządzeń do przetwarzania produktów rolnych, zakupu lub instalacji maszyn lub urządzeń do magazynowania produktów lub półproduktów oraz ich przygotowania do sprzedaży, zakupu lub instalacji aparatury pomiarowej, kontrolnej oraz sprzętu do sterowania procesem produkcji lub magazynowania, w tym oprogramowania, zakupu środków transportu niezbędnych dla sprawnego przebiegu procesu technologicznego lub gospodarki magazynowej w zakładzie, zakupu specjalistycznych środków transportu związanych z dostawą surowca lub zbytem produktów, zapewniających spełnienie warunków bezpieczeństwa żywności lub dobrostanu zwierząt. W przypadku projektów związanych z ochroną środowiska koszty kwalifikowalne dotyczą: budowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków wraz z siecią kanalizacyjną, 6
budowy lub modernizacji kotłowni. Koszty ogólne związane z przygotowaniem i realizacją projektu są kwalifikowalne w wysokości do 12% pozostałych kosztów kwalifikowalnych projektu. Obejmują one: przygotowanie dokumentacji technicznej, przygotowanie dokumentacji ekonomicznej: kosztorysów, analiz ekonomicznych, planów przedsięwzięć, analiz rynkowych, analiz marketingowych, uzyskanie zaświadczeń, pozwoleń, opłat i wszelkiej dokumentacji związanej z projektem, nadzór urbanistyczny, architektoniczny i budowlany, obsługę geodezyjną, usługi dotyczące zarządzania projektem, nabycie patentów i licencji. Koszty ogólne związane z przygotowaniem projektu mogą być poniesione przez Państwa przed podpisaniem Umowy o dofinansowanie projektu, lecz nie wcześniej niż od 1 stycznia 2004 r., z zastrzeżeniem, że koszty ogóle związane z realizacją projektu (tj. nadzór urbanistyczny, architektoniczny i budowlany oraz usługi dotyczące zarządzania projektem) można ponieść dopiero po podpisaniu Umowy. 4. JAKIE SĄ OGRANICZENIA W KWALIFIKOWALNOŚCI KOSZTÓW? ARiMR nie refunduje kosztów niezgodnych z zasadami ich kwalifikowalności oraz takich, które nie są bezpośrednio związane z realizowanym projektem. Kosztami, które nie podlegają w tym Działaniu współfinansowaniu będą koszty: poniesione przed podpisaniem Umowy o dofinansowanie realizacji projektu (z wyjątkiem kosztów ogólnych związanych z przygotowaniem projektu), zakupu nieruchomości, zakupu samochodów osobowych lub środków transportu pracowników, zakupu urządzeń i wyposażenia biurowego, uzyskania kredytów, dzierżawy i dzierżawy wieczystej, podatku od nieruchomości Vat i koszty leasingu nie są kosztami kwalifikowalnymi 5. JAKIE DOKUMENTY BĘDĄ POTRZEBNE DO UZYSKANIA DOFINANSOWANIA? Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu; Wzór Wniosku można znaleźć na stronach internetowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa www.arimr.gov.pl lub Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi www.minrol.gov.pl. Dokument ten można również pobrać w Oddziale Regionalnym bądź Biurze Powiatowym ARiMR. Wniosek można wypełnić ręcznie bądź elektronicznie za pomocą edytowalnej wersji Wniosku udostępnionej na ww. stronach internetowych. 7
W poprawnym wypełnieniu Wniosku oraz skompletowaniu niezbędnych załączników będzie pomocna Instrukcja wypełniania Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu, również dostępna na tych stronach. Jeżeli będziecie Państwo mieli trudności w przygotowywaniu wniosku, wówczas możecie skorzystać z pomocy instytucji lub podmiotów doradczych a koszty sporządzenia tego dokumentu mogą stanowić koszty kwalifikowalne. Załączniki oraz formularze składane przez Państwa wraz z Wnioskiem o dofinansowanie realizacji projektu Do Wniosku powinni Państwo załączać oryginały dokumentów, chyba że w Instrukcji zostało to określone inaczej. Załączone kopie dokumentów muszą być parafowane na każdej stronie przez Państwa albo osoby Państwa reprezentujące oraz pełnomocnika. Niektóre z dokumentów powinni Państwo sporządzić na formularzach udostępnionych przez ARiMR i wypełnić zgodnie z Instrukcją. Dokumenty muszą oprócz podpisów zawierać datę ich sporządzenia. Wzory formularzy oraz Instrukcje ich wypełniania również znajdą Państwo na ww. stronach internetowych. Załączone do Wniosku zaświadczenia dotyczące zobowiązań publiczno prawnych (np. zaświadczenia z ZUS, KRUS, Urzędu Skarbowego, Urzędu Gminy itd.) muszą być aktualne. Oznacza to, że data ich wystawienia nie może być wcześniejsza niż 1 miesiąc przed złożeniem Wniosku, chyba że w treści zaświadczenia oraz w Instrukcji zostało to określone inaczej. Załączone dokumenty, takie jak: opinie, protokoły, wypisy, odpisy, zaświadczenia, pozwolenia itp., uznawane są przez ARiMR za ważne bezterminowo, jeżeli w ich treści oraz w Instrukcji nie określono inaczej. A. Załączniki dotyczące identyfikacji Wnioskodawcy: Osoba fizyczna: kopia dokumentu tożsamości -w części dotyczącej danych osobowych dokument obowiązkowy, zaświadczenie o wpisie do Ewidencji Działalności Gospodarczej z podaniem przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD) dokument obowiązkowy, zaświadczenie wydane przez właściwy organ emerytalno-rentowy potwierdzające, że wnioskodawca nie ma ustalonego prawa do: emerytury, renty stałej albo renty stałej rolniczej, wojskowej renty inwalidzkiej orzeczonej w związku z całkowitą niezdolnością do pracy (I grupa), renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, renty inwalidzkiej przyznanej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin 8
orzeczonej w związku z całkowitą niezdolnością do pracy (I grupa) dokumenty obowiązkowe Osoba prawna: odpis z rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym dokument obowiązkowy; Data wystawienia odpisu z KRS nie powinna być wcześniejsza niż 3 miesiące przed wpływem Wniosku. kopia umowy, statutu lub regulaminu organizacyjnego dokumenty obowiązkowe, załączane do Wniosku odpowiednio w zależności od formy prawnej Wnioskodawcy. Jeśli ubiegacie się Państwo o dofinansowanie realizacji projektu jako spółka osobowa, do Wniosku o dofinansowanie powinniście dołączyć dokumenty wymagane w przypadku osób prawnych. B. Załączniki dotyczące prowadzonej działalności i projektu: kopia zaświadczenia o nadaniu numeru w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON) dokument obowiązkowy; zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) o braku zaległości w opłacaniu składek z tytułu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego dokument obowiązkowy; zaświadczenie o braku zaległości podatkowych - dokumenty obowiązkowe, wydane przez: - naczelnika urzędu skarbowego, - wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Złożenie zaświadczeń z ZUS oraz urzędu skarbowego będzie wymagane dwukrotnie, przy składaniu Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu oraz Wniosku o płatność końcową. opis zadań wymienionych w zestawieniu rzeczowo-finansowym projektu dokument obowiązkowy załączany w oryginale na formularzu udostępnionym przez ARiMR; W przypadku zadania, którego koszt realizacji przekracza kwotę 100 tys. zł i udział środków publicznych w koszcie realizacji tego zadania jest mniejszy niż równowartość w złotych kwoty 100 tys. euro, do Opisu zadań zobowiązani są Państwo dołączyć: - kopie zapytań ofertowych wysłanych do co najmniej 5 dostawców wraz z potwierdzeniami ich wysłania, - kopie co najmniej 3 ważnych ofert na zakup lub wykonanie zadań, - uzasadnienie wyboru najkorzystniejszej oferty. Obowiązek uzasadniania planowanych kosztów poprzez przedstawienie ofert na realizację przewidzianych projektem zadań nie dotyczy robót budowlanych i remontowych, a także tych wnioskodawców, którzy zobowiązani są stosować przepisy o zamówieniach publicznych. 9
W uzasadnionych przypadkach, jeżeli wynika to z przyjętej technologii produkcji, mogą Państwo przedłożyć jedną ofertę. Jeśli nie spełniacie Państwo warunków określonych w art. 3 ust. 1 pkt 1 3 i 5 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych mają Państwo obowiązek stosowania procedury uwzględniającej przepisy tej ustawy, w przypadku gdy udział środków publicznych w ramach zamówienia publicznego przekracza równowartość 100 tys. euro. Procedura ta może zostać rozpoczęta przed podpisaniem Umowy o dofinansowanie realizacji projektu. biznesplan dokument obowiązkowy; dokument potwierdzający tytuł prawny wnioskodawcy do obiektu, w którym jest prowadzona działalność gospodarcza - (oryginał lub kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez notariusza lub pracownika ARiMR) dokument obowiązkowy; przyrzeczenie udzielenia kredytu lub kopia umowy kredytowej dokument obowiązkowy załączany, jeżeli wnioskodawca będzie korzystał z kredytu podczas realizacji projektu; wykaz gospodarstw posiadających certyfikat wymagany na podstawie przepisów o rolnictwie ekologicznym dokument należy załączyć tylko w przypadku, gdy wnioskodawca nabywa surowiec od gospodarstw prowadzących produkcję metodami ekologicznymi; dokument potwierdzający zgodę właściciela nieruchomości na realizację projektu - dokument załączany, jeżeli projekt jest realizowany na nieruchomości będącej w posiadaniu zależnym wnioskodawcy (np. na nieruchomości dzierżawionej); pełnomocnictwo, jeżeli zostało udzielone oryginał lub potwierdzona notarialnie kopia; kopie decyzji, w tym pozwoleń i zezwoleń, lub opinii organów: Inspekcja Weterynaryjna: - decyzja o nadaniu Numeru Weterynaryjnego świadcząca o tym, że zakład znajduje się pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej, - program naprawczy oraz Harmonogram eliminacji uchybień (z aneksem) w przypadku zakładów objętych okresem przejściowym, - decyzja o zatwierdzeniu do handlu zezwalająca na handel na Jednolitym Rynku, - decyzja o zatwierdzeniu na rynek krajowy dotyczy zakładów o małej zdolności produkcyjnej. Państwowa Inspekcja Sanitarna: Opinia sanitarna stwierdzająca, że: - zakład znajduje się pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej, - zakład spełnia minimalne wymagania dotyczące standardów higieniczno sanitarnych, ochrony środowiska, - planowana inwestycja spełnia wymogi higieniczno-sanitarne (wszystkie rodzaje inwestycji z wyjątkiem maszyn i urządzeń) oraz higieny środowiska (dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko), 10
- zakład wdrożył/wdraża system bezpieczeństwa HACCP. Inspekcji Ochrony Środowiska: - informacja o stanie przestrzegania wymagań ochrony środowiska - dokument obowiązkowy wystawiany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Złożenie ww. informacji będzie wymagane dwukrotnie, przy składaniu Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu oraz ostatniego Wniosku o płatność. C. Załączniki dotyczące robót budowlanych: Wymienione poniżej załączniki są dołączane w przypadku, gdy w zakres projektu wchodzą roboty budowlane: kosztorys inwestorski - dokument obowiązkowy, kopia pozwolenia na budowę lub pozwolenia wodnoprawnego dokumenty obowiązkowe, jeżeli na podstawie przepisów Prawa budowlanego lub przepisów Prawa wodnego istnieje obowiązek uzyskania tych pozwoleń; pozwolenie musi być prawomocne, potwierdzona kopia dokumentu zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych właściwemu organowi wraz z: - oświadczeniem wnioskodawcy, że w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia wykonania robót budowlanych właściwy organ nie wniósł sprzeciwu, lub - kopią zaświadczenia wydanego przez właściwy organ, że nie wniósł sprzeciwu wobec zgłoszonego zamiaru wykonania robót budowlanych, dokumenty obowiązkowe, jeżeli na podstawie Prawa budowlanego istnieje obowiązek dokonania takiego zgłoszenia. W przypadku, gdy integralną część budynków stanowią pomieszczenia administracyjne, przedmiar/obmiar robót budowlanych oraz koszty budowy lub remontu połączonego z modernizacją pomieszczeń administracyjnych powinny zostać wyodrębnione w kosztorysie. 6. GDZIE NALEŻY ZŁOŻYĆ WNIOSEK O DOFINANSOWANIE REALIZACJI PROJEKTU? Wypełniony Wniosek wraz z wymaganymi załącznikami powinni Państwo złożyć w Oddziale Regionalnym ARiMR osobiście lub przez pełnomocnika, przesłać listem poleconym lub pocztą kurierską. Bardzo ważną informacją dla Państwa jest to, iż powinien być to Oddział Regionalny ARiMR właściwy ze względu na miejsce realizacji projektu. Wnioski przyjmowane są od 15 września 2004 roku. Projekty zgodne z wymogami określonymi dla Działania Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych przyjmowane są do realizacji według kolejności złożenia Wniosków poprawnie wypełnionych wraz z wymaganymi załącznikami, w ramach dostępnych środków. W przypadku, gdy we Wniosku dokonywane są poprawki lub uzupełnienia, o kolejności przyjęcia projektu do realizacji decyduje dzień dokonania ostatniej poprawki lub ostatniego uzupełnienia. Dlatego powinni Państwo dołożyć wszelkich starań, aby Wniosek został złożony na obowiązującym formularzu i był w chwili jego składania kompletny i poprawny, aby nie został odesłany Państwu do uzupełnienia. 11
7. CO SIĘ DZIEJE Z WNIOSKIEM O DOFINANSOWANIE REALIZACJI PROJEKTU W ODDZIALE REGIONALNYM ARiMR? Dniem złożenia Wniosku jest dzień wpływu do OR ARiMR poprawnie wypełnionego Wniosku wraz z wymaganymi załącznikami. Złożenie Wniosku do ARiMR potwierdza się pieczęcią z datą wpływu. Jeżeli Wniosek był niekompletny lub niepoprawnie wypełniony, oznacza to, że dniem decydującym o przyznaniu pomocy będzie dzień wpływu ostatniego uzupełnienia, po którym Wniosek stał się poprawnie wypełniony i kompletny. Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu jest poddawany w Oddziale Regionalnym ARiMR ocenie: zgodności wydruku wersji papierowej z wersją elektroniczną, formalnej w zakresie poprawności wypełnienia Wniosku i kompletności załączników, merytorycznej, obejmującej w szczególności ocenę: - zgodności projektu z zakresem pomocy przewidzianej w ramach Działania, - zgodności z kryteriami dostępu, - poprawności kalkulacji kosztów wnioskowanej pomocy. Na poszczególnych etapach oceny możecie być Państwo poproszeni o wyjaśnienie wątpliwych kwestii. Jeśli Wniosek przejdzie pozytywnie weryfikację pod kątem zgodności z celami i zasadami Działania oraz dostępne będą środki na sfinansowanie Państwa projektu, następuje podpisanie Umowy o dofinansowanie projektu. 8. UMOWA O DOFINANSOWANIE PROJEKTU Zatwierdzenie projektu do realizacji następuje z dniem zawarcia Umowy o dofinansowanie projektu. W Umowie jest określany m.in.: zakres i cel projektu, wysokość i maksymalny poziom przyznanej pomocy, zobowiązania beneficjenta, warunki i okoliczności w jakich Umowa może zostać zmieniona, tryb i warunki dokonywania płatności. Umowa określa zobowiązania ARiMR wobec beneficjenta do współfinansowania planowanego projektu pod warunkiem, że beneficjent zrealizuje projekt w określonym zakresie i terminie, udokumentuje poniesione koszty oraz dotrzyma zobowiązań wynikających z Umowy. Zawarta Umowa może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron. Zmiana warunków Umowy wymaga zachowania formy pisemnej w postaci aneksu pod rygorem nieważności. Tekst Umowy jest Państwu przesyłany, a jej podpisanie następuje w siedzibie OR ARiMR. 12
9. PROCEDURA WYBORU WYKONAWCY/DOSTAWCY OPARTA NA ZAPISACH USTAWY PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH Jeżeli zadanie realizowane w ramach projektu dofinansowywane jest w wysokości 100 tys. euro będziecie Państwo zobowiązani do zamieszczenia ogłoszenia o prowadzonym postępowaniu oraz przestrzegania zasad wyboru najkorzystniejszej oferty według reguł określonych w Umowie o dofinansowanie projektu, a w szczególności dotyczących: jawności, równego traktowania oferentów i uczciwej konkurencji. Umowa uprawnia do rozpoczęcia realizacji projektu zgodnie z zakresem określonym w Zestawieniu rzeczowo-finansowym projektu. 10. CO NALEŻY ZROBIĆ PO ZAKOŃCZENIU REALIZACJI PROJEKTU? Po zakończeniu realizacji projektu lub jednego z jego etapów, w celu otrzymania przysługującej Państwu refundacji kosztów kwalifikowalnych, należy złożyć w wersji papierowej i elektronicznej Wniosek o płatność w tym samym Oddziale Regionalnym ARiMR, w którym złożyli Państwo Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu. Wniosek o płatność należy złożyć osobiście lub poprzez upoważnioną osobę. Wzór Wniosku można znaleźć na stronach Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa www.arimr.gov.pl lub Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi www.minrol.gov.pl. Można go również pobrać w Oddziale Regionalnym bądź Biurze Powiatowym ARiMR. Do Wniosku powinni Państwo dołączyć wszelkie wymagane załączniki (w tym dokumenty potwierdzające poniesione koszty). W poprawnym wypełnieniu Wniosku oraz skompletowaniu niezbędnych załączników będzie pomocna Instrukcja do Wniosku o płatność, dostępna na ww. stronach internetowych. Niektóre z dokumentów powinniście Państwo sporządzić na formularzach udostępnionych przez ARiMR, zgodnie z Instrukcją ich wypełniania. Wzory formularzy oraz Instrukcje ich wypełniania znajdą Państwo również na ww. stronach internetowych. Płatność jest dokonywana jednorazowo po zakończeniu całości projektu lub (o ile było to przewidziane Umową) w dwóch transzach. W takim przypadku składacie Państwo dwa Wnioski o płatność. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości/niepoprawności złożonej dokumentacji, Wniosek wymagał będzie uzupełnienia/poprawienia w terminie określonym przez ARiMR, o czym zostaniecie Państwo poinformowani pisemnie oraz telefonicznie lub pocztą elektroniczną. Przy inwestycjach, których wysokość pomocy przekracza 10 mln zł, dopuszcza się możliwość realizacji projektu maksymalnie w czterech etapach. W przypadku realizacji projektów wieloetapowych składacie Państwo odrębne Wnioski o płatność po zrealizowaniu każdego etapu. Płatności dokonuje się po złożeniu wypełnionego Wniosku wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami oraz stwierdzeniu przez ARiMR zgodności realizacji projektu z Umową oraz po otrzymaniu przez ARiMR środków finansowych. Płatność końcowa w ramach projektu może być dokonana po złożeniu przez Państwa m.in. sprawozdania z realizacji projektu. 13
11. JAKIE DOKUMENTY BĘDA POTRZEBNE DO REFUNDACJI? Załączniki oraz formularze składane wraz z Wnioskiem o płatność Do Wniosku o płatność załączają Państwo załączniki w formie kopii potwierdzonych za zgodność z oryginałem przez notariusza, urząd gminy lub pracownika ARiMR, chyba, że w Instrukcji zostało to określone inaczej: kopie faktur lub dokumentów księgowych o równoważnej wartości dowodowej, (zgodne z zestawieniem z tabeli nr (20_)) wraz z dowodami zapłaty dokumenty obowiązkowe; kopie dokumentów potwierdzające odbiór/wykonanie prac, dokumenty obowiązkowe, jeżeli przedmiotem projektu była budowa lub remont połączony z modernizacją obiektów budowlanych, lub zakup maszyn i urządzeń wymagających montażu i rozruchu; kopie wyciągów bankowych lub przelewów bankowych, dokumentujących operacje na rachunku, którego Wniosek dotyczy, oznaczone datą i potwierdzone za zgodność z oryginałem dokumenty obowiązkowe; inne dokumenty, o ile są wymagane zgodnie z Umową o dofinansowanie projektu: zestawienie rzeczowo-finansowe z realizacji projektu dokument obowiązkowy załączany w oryginale na formularzu udostępnionym przez ARiMR, zestawienie zrealizowanych płatności przedstawiające faktycznie poniesione koszty kwalifikowalne dokument obowiązkowy załączany w oryginale na formularzu udostępnionym przez ARiMR, aktualne zaświadczenie wydane przez wójta (burmistrza) o braku zaległości podatkowych dokument obowiązkowy, aktualne zaświadczenie wydane przez naczelnika urzędu skarbowego o braku zaległości podatkowych dokument obowiązkowy, aktualne zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) o braku zaległości w opłacaniu składek z tytułu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego dokument obowiązkowy, dokument potwierdzający ustanowienie zabezpieczenia w postaci gwarancji bankowej dokument obowiązkowy dołączany w oryginale; dotyczy tylko projektów wieloetapowych, umowy z dostawcami albo wykonawcami zawierające specyfikację będącą podstawą wystawienia każdej z przedstawionych faktur lub innych dokumentów księgowych o równoważnej wartości dowodowej dokumenty obowiązkowe, jeżeli nazwa towaru albo usługi w przedstawionej fakturze/dokumencie księgowym o równoważnej wartości dowodowej, odnosi się do umów zawartych przez beneficjenta lub nie pozwala na precyzyjne określenie kosztów kwalifikowalnych, decyzje, opinie: o decyzja w sprawie dopuszczenia zakładu do prowadzenia produkcji, w której zakład został zakwalifikowany do handlu lub na rynek krajowy; Dokument ten dotyczy zakładów spełniających wymogi UE i wymagany jest wyłącznie na zakończenie całego projektu i składany z Wnioskiem o płatność końcową. 14
o opinia co do zgodności zrealizowanego projektu z wymaganiami sanitarnymi dokument obowiązkowy; W przypadku, gdy beneficjent nie podlega kontroli warunków weterynaryjnych, lecz podlega kontroli warunków sanitarnych, należy załączyć opinię co do zgodności zrealizowanego projektu z wymaganiami sanitarnymi, wydawaną przez Państwową Inspekcję Sanitarną. o informacja o spełnieniu wymagań ochrony środowiska wystawiana na wniosek beneficjenta. zaświadczenie z banku, wskazujące rachunek bankowy, na który mają być przekazane środki finansowe oryginał, Zaświadczenie załączane jest obowiązkowo: o wraz z Wnioskiem o płatność końcową - w przypadku, gdy projekt jest realizowany w jednym etapie, o wraz z Wnioskiem o pierwszą płatność pośrednią - w przypadku, gdy projekt jest realizowany w dwóch, trzech lub czterech etapach. atesty, świadectwa homologacji, certyfikaty zgodności lub jakości itp. (w odniesieniu do maszyn i urządzeń objętych współfinansowaniem) dokumenty obowiązkowe, jeżeli obowiązek ich uzyskania wynika z prawa krajowego: o w przypadku posiadania przez beneficjenta oryginału dokumentu kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez notariusza, Urząd Gminy lub pracownika ARiMR, o w przypadku, gdy oryginał znajduje się u producenta - kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez sprzedającego. zestawienie umów długoterminowych, zawierające nazwy podmiotów, z którymi podpisano umowy oraz ilość zakontraktowanego surowca (w ujęciu wartościowym) oryginał dołączany do Wniosku o płatność końcową, sprawozdanie z realizacji projektu dokument obowiązkowy dołączany do Wniosku o płatność końcową w oryginale na formularzu udostępnionym przez ARiMR, zestawienie dostawców/wykonawców zmienionych w trakcie realizacji projektu należy dostarczyć wraz z uzasadnieniem dokonanych zmian dokument obowiązkowy załączany w oryginale na formularzu udostępnionym przez ARiMR, uzasadnienie zmian w poszczególnych pozycjach zestawienia rzeczowo finansowego z realizacji projektu przekraczających 10% w stosunku do wartości zapisanych w zestawieniu rzeczowo - finansowym projektu stanowiącym załącznik nr 1 do Umowy dokument obowiązkowy załączany w oryginale, jeżeli wystąpiły ww. zmiany, informacja na temat stosowanego okresu obrachunkowego dokument obowiązkowy dla osób prawnych, załączany w oryginale na formularzu udostępnionym przez ARiMR, dowód rejestracyjny, świadectwo homologacji, dokument obowiązkowego ubezpieczenia OC jeżeli są wymagane polskim prawem dokumenty obowiązkowe, jeżeli projekt obejmował zakup środków transportu podlegających współfinansowaniu, 15
pisemne oświadczenie ze strony zakładu pośredniczącego, iż nabywa on artykuły rolne bezpośrednio od producentów rolnych na podstawie umów długoterminowych wraz z określeniem ilości nabytego surowca dokument obowiązkowy w oryginale, jeżeli beneficjent zajmuje się przetwórstwem wstępnie przetworzonych artykułów rolnych, nabywanych od podmiotów, które pozyskiwały surowiec do ich produkcji na podstawie umów z producentami rolnymi, zestawienie pochodzenia surowców do produkcji zawierające ilość nabywanych surowców (w ujęciu wartościowym) oraz nazwę państwa, z którego są one pozyskiwane dokument obowiązkowy, dokumenty dotyczące przeprowadzonego postępowania: o ogłoszenie opublikowane w dzienniku lub czasopiśmie o zasięgu ogólnopolskim, o zaproszenie do składania ofert, w przypadku negocjacji warunków umowy z wybranymi przez siebie wykonawcami, o oferty, o protokół z wyboru najkorzystniejszej oferty, zawierający co najmniej opis przedmiotu zamówienia, informacje o wykonawcach, informacje dotyczące ceny i terminu wykonania zadania, wskazanie wybranej oferty z uzasadnieniem, o potwierdzenie przesłania pisma informującego wszystkich oferentów o wyborze najkorzystniejszej oferty, o umowę z wykonawcą. Dokumenty te są obowiązkowe w przypadku, gdy udział środków publicznych w ramach realizowanego zadania przekracza równowartość w zł kwoty 100 000 euro. informacja o załącznikach spis załączników złożonych przez beneficjenta wraz z Wnioskiem o płatność na formularzu udostępnionym przez ARiMR. 12. JAKIE SĄ PAŃSTWA OBOWIĄZKI PO UZYSKANIU REFUNDACJI? Zakończenie projektu i uzyskanie refundacji z ARiMR nie kończy naszej współpracy z Państwem. Musicie Państwo pamiętać, że Umowa o dofinansowanie projektu zobowiązuje nie tylko do zrealizowania określonego projektu i złożenia Wniosku o płatność. Z tytułu uzyskanej pomocy będziecie Państwo zobowiązani do: przechowywania całości dokumentacji związanej z realizacją projektu przez okres 5 lat od dnia dokonania przez ARiMR płatności końcowej związanej z jego realizacją, umożliwienia dokonywania przez ARiMR lub inne upoważnione do tego podmioty kontroli dokumentów lub kontroli na miejscu, złożenia ankiet monitorujących, niedokonywania zmiany przeznaczenia projektu oraz sprzedaży, najmu, dzierżawy lub leasingu: budynków, budowli, środków transportu, maszyn, narzędzi i urządzeń oraz wyposażenia, odpowiednio nabytych, wybudowanych, lub zmodernizowanych z wykorzystaniem środków z pomocy finansowej przyznanej na podstawie Umowy 16
o dofinansowanie projektu, przed upływem 5 lat od dnia dokonania płatności końcowej. Prawo do całości lub części pomocy zostanie Państwu odebrane w przypadku gdy: 1) rozpoczniecie Państwo realizację projektu przed dniem zawarcia umowy, lub 2) złożycie podrobione, przerobione, nierzetelne lub stwierdzające nieprawdę dokumenty lub oświadczenia mające istotny wpływ na przyznanie pomocy, lub 3) niewłaściwie lub w sposób niepełny udokumentujecie realizację projektu, lub 4) zrealizujecie projekt w niepełnym zakresie, nie osiągniecie jego celu lub dokonacie zmiany realizacji projektu w stosunku do postanowień umowy, lub 5) złożycie podrobione, przerobione, nierzetelne lub stwierdzające nieprawdę dokumenty lub oświadczenia mające istotny wpływ na wypłatę pomocy, lub 6) naruszycie zasady zamówień publicznych lub zasady wyboru wykonawców usług lub dostawców towarów w ramach projektów. 13. KONTROLA Z ARiMR Zgodnie z wymogami Komisji Europejskiej ARiMR ma obowiązek przeprowadzania wyrywkowych kontroli w miejscu realizacji projektu. Może to oznaczać, że w trakcie rozpatrywania Wniosku, podczas realizacji projektu lub w ciągu 5 lat od otrzymania pomocy będzie przeprowadzana kontrola mająca na celu sprawdzenie zgodności realizacji projektu z zapisami i zobowiązaniami wynikającymi z Umowy, poświadczenie stanu faktycznego, sprawdzenie zaawansowania realizacji projektu oraz utrzymania przedmiotu Umowy. W przypadku stwierdzenia istotnych niezgodności ARiMR ma prawo odstąpić od Umowy bądź zażądać zwrotu otrzymanej pomocy. Jeżeli wszystkie zobowiązania zostaną przez Państwa wypełnione, ARiMR zwraca Państwu podpisany przy umowie weksel in blanco i tym samym kończy z Państwem współpracę (do czasu złożenia kolejnego Wniosku o dofinansowanie realizacji projektu). 17
WARTO WIEDZIEĆ W ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 2004-2006 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) wdraża również: Działanie 1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych Działanie 1.1 stanowi w dużej mierze formę kontynuacji realizowanego w ramach Programu SAPARD Działania 2 Inwestycje w gospodarstwach rolnych, jednak bez podziału na schematy i komponenty. Podobny jest zakres wsparcia, obejmujący projekty przyczyniające się do poprawy konkurencyjności gospodarstw rolnych poprzez podniesienie jakości produkcji, obniżenie kosztów, poprawę dobrostanu zwierząt oraz służące wdrażaniu standardów w zakresie warunków weterynaryjnych, sanitarnych oraz ochrony środowiska. Istotną nowość w porównaniu do Programu SAPARD stanowi natomiast zróżnicowanie poziomu dofinansowania, premiujące dodatkowo fakt realizacji projektu przez młodego rolnika oraz na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). W konsekwencji tego zróżnicowania maksymalny poziom dofinansowania projektu wynosi 50% kosztów kwalifikowalnych lub 60% w przypadku gospodarstw położonych na terenach ONW. Jeśli natomiast beneficjentem jest młody rolnik, poziom ten wzrasta odpowiednio do 55% i 65%. Niezależnie jednak od procentowego zróżnicowania poziomu dofinansowania, maksymalna kwota pomocy w okresie realizacji Programu wynosi 300 tys. zł na jednego beneficjenta i jedno gospodarstwo rolne. Zgodnie z kryteriami przyjętymi w Działaniu 1.1 młodym rolnikiem jest osoba fizyczna, która spełnia jednocześnie dwa warunki: rozpoczęła po raz pierwszy samodzielne prowadzenie gospodarstwa rolnego nie dawniej niż w ciągu ostatnich 5 lat przed datą przyznania pomocy w ramach Działania, w chwili, gdy samodzielnie rozpoczęła prowadzenie gospodarstwa, nie przekroczyła wieku 40 lat. W Działaniu 1.1 nie występują ograniczenia wiekowe, jak w przypadku Programu SAPARD. Formą ograniczenia w tym zakresie jest jednak wykluczenie z możliwości dofinansowania osób, wobec których zostało orzeczone prawo do emerytury oraz określonej w Uzupełnieniu SPO kategorii renty. Ograniczenie to dotyczy również Działań 2.4 oraz 2.6. Na dofinansowanie projektów realizowanych w ramach Działania 1.1 przeznaczono największą część, tj. 39% całego budżetu SPO łącznie 604 mln euro (około 2 206,8 mln zł), w tym 325 mln euro ze środków UE oraz 279 mln euro z tytułu współfinansowania z krajowych środków publicznych. Działanie 1.2 Ułatwianie startu młodym rolnikom Działanie to stanowi nową w polskich warunkach, ale stosowaną już w krajach Unii Europejskiej, zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) Nr 1257/1999, propozycję przeznaczoną dla młodych rolników rozpoczynających samodzielne gospodarowanie, którzy pragną poprawić kondycję ekonomiczną swoich gospodarstw rolnych, dostosować produkcję do wymogów rynku, poprawić jakość i technologię produkcji. W budżecie SPO przeznaczono na to Działanie 173,3 mln euro (około 716 mln zł). Pomoc udzielana w formie premii w wysokości 50 tys. zł może być wykorzystana na dowolny cel, pod warunkiem spełnienia wymogów określonych w kryteriach dostępu.
Jedno z kryteriów dotyczyło wieku. Należy przy tym podkreślić, iż definicja młodego rolnika, przyjęta w Działaniu 1.2 różni się od stosowanej w Działaniu 1.1 Inwestycje w gospodarstwach rolnych. W Działaniu 1.2 bowiem za młodego rolnika uznaje osobę fizyczną, która spełnia jednocześnie następujące warunki, tj.: jest pełnoletnia i w chwili podejmowania przez ARiMR decyzji o udzieleniu pomocy nie przekroczyła 40 roku życia, po raz pierwszy podjęła prowadzenie gospodarstwa rolnego, okres prowadzenia gospodarstwa rolnego, liczony do dnia podjęcia przez ARiMR decyzji o udzieleniu pomocy (podpisania Umowy o dofinansowanie projektu), wynosi maksymalnie 12 miesięcy, z możliwością dokonania odliczeń w tym zakresie, m.in. w związku z okresem nauki, służby wojskowej czy przekazaniem gospodarstwa w dzierżawę lub udzieleniem pełnomocnictwa do prowadzenia gospodarstwa innej osobie. Możliwość dokonywania powyższych odliczeń przy obliczaniu okresu prowadzenia gospodarstwa rolnego została wynegocjowana przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Istotną grupę kryteriów w Działaniu 1.2 stanowią wymogi dotyczące kwalifikacji zawodowych, żywotności ekonomicznej gospodarstwa rolnego oraz spełniania w tym gospodarstwie minimalnych standardów w zakresie higieny, ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt. Znacznym ułatwieniem dla młodych rolników beneficjentów Działania 1.2 jest możliwość spełnienia niektórych kryteriów w okresie 5 lat od dnia rozpoczęcia prowadzenia tego gospodarstwa rolnego. W Działaniu 1.1 natomiast kryteria żywotności ekonomicznej oraz wymogi dotyczące niektórych minimalnych standardów należy spełnić najpóźniej w momencie składania Wniosku o płatność końcową. Działanie 2.1 Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych Działanie to stanowi nową w polskich warunkach, ale stosowaną już w krajach Unii Europejskiej formę wsparcia. Przeznaczone jest dla Nadleśnictw Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe oraz właścicieli lasów prywatnych, którzy zgłosili należące do nich tereny leśne do objęcia działaniami w zakresie ich odnowy w ramach kompleksowego projektu realizowanego przez dane nadleśnictwo. Działanie ma na celu odbudowę funkcji gospodarczych, ekologicznych i społecznych obszarów leśnych zniszczonych wskutek klęsk żywiołowych lub pożarów, a także zainicjowanie działań zapobiegających powstaniu szkód. Zasięg Działania 2.1, jak również jego skala finansowa, determinowane są występowaniem naturalnych klęsk żywiołowych. Tego typu uwarunkowanie, tj. huraganowy wiatr, wystąpił 4 lipca 2002 roku na terenach leśnych północno-wschodniej Polski. Dlatego też zostało ono uruchomione w pierwszej kolejności dla tego obszaru. Zasięg Działania został powiększony w październiku 2005 r. o tereny województw: podkarpackiego, małopolskiego, śląskiego oraz opolskiego. Beneficjenci zostali podzieleni na dwie grupy tj. nadleśnictwa oraz właściciele lasów prywatnych położonych w ich zasięgu na obszarze bezpośrednio uszkodzonym w wyniku katastrofy (Grupa A) oraz na obszarach nieuznanych za bezpośrednio uszkodzone w wyniku katastrofy, na których miało miejsce zwiększone zagrożenie wystąpienia kolejnych szkód na skutek zaistniałej katastrofy (Grupa B). Podział ten ma wpływ na zakres kosztów kwalifikowalnych. W odróżnieniu od innych Działań refundacji podlegać może 100% kosztów kwalifikowalnych projektu. Z uwagi na losowy charakter oraz ograniczony zasięg geograficzny Działania, jego budżet jest stosunkowo niski i wynosi 12,5 mln euro. 19
Działanie 2.4 Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów Podstawowym celem Działania 2.4 jest wsparcie dodatkowej działalności pozarolniczej lub zbliżonej do rolnictwa, związanej z wykorzystaniem zasobów gospodarstwa rolnego lub regionu. Dofinansowaniu mogą podlegać projekty związane z agroturystyką, sprzedażą bezpośrednią produktów pochodzących z własnego gospodarstwa, zakładaniem plantacji roślin wieloletnich przeznaczonych na cele energetyczne, wytwarzaniem materiałów energetycznych z biomasy oraz dodatkowo projekty związane z uruchomieniem lub rozwojem działalności gospodarczej zgodnej z wykazem działalności wskazanych w załączniku nr 7 do Uzupełnienia SPO. Działanie 2.4 wykazuje wiele podobieństw do Schematu 4.1 Tworzenie źródeł dodatkowego dochodu na obszarach wiejskich w zakresie Działania 4 Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich w ramach Programu SAPARD. Wyraża się to w podobieństwie celów i zakresu wspieranych działalności. Budżet Działania 2.4 wynosi 107,1 mln euro (około 438 mln zł), co stanowi 26% łącznego budżetu SPO. Działanie 2.6 Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem ; Działanie 2.6 przeznaczone jest na dofinansowanie projektów realizowanych na poziomie gospodarstwa rolnego. Głównymi celami tego Działania jest poprawa lub umożliwienie rolnikom dostępu do infrastruktury technicznej, ochrona i poprawa stanu środowiska naturalnego, jak też poprawa warunków sanitarno-higienicznych na obszarach wiejskich. Jest to tym bardziej uzasadnione, iż słabo rozwinięta infrastruktura na wsi stanowi podstawową barierę rozwoju tych obszarów. Brak lub nieodpowiedni stopień jej rozwoju nie tylko obniża standard życia i gospodarowania, ale również może mieć wpływ na ocenę atrakcyjności danego obszaru przez potencjalnych inwestorów. Realizowane w ramach tego Działania indywidualne projekty mają w większości przypadków charakter uzupełniający do projektów większej skali realizowanych przez samorządy. Projekty te muszą spełniać wszystkie wymagania przepisów prawa, w tym dotyczących ochrony środowiska. Nie mogą jednak obejmować infrastruktury produkcyjnej gospodarstwa rolnego. Charakterystyczna dla tego Działania jest wysokość pomocy, która została zróżnicowana w zależności od typu realizowanego projektu. Maksymalna wysokość pomocy nie może przekroczyć odpowiednio w przypadku budowy lub remontu połączonego z modernizacją: dróg wewnętrznych 200 tys. zł, urządzeń zaopatrzenia w wodę 80 tys. zł, urządzeń do odprowadzania i oczyszczania i ścieków 80 tys. zł, sieci i urządzeń zaopatrzenia w energię 120 tys. zł. Powyższe górne granice pomocy dotyczą pomocy udzielanej beneficjentowi w okresie realizacji Programu, przy czym maksymalna łączna wysokość pomocy nie może przekroczyć 300 tys. zł. Górne granice pomocy oraz maksymalna łączna wysokość pomocy dotyczą również gospodarstwa rolnego. 20
Działania 3.1, 3.2 oraz 3.3 w ramach priorytetu Pomoc techniczna Priorytet Pomoc techniczna obejmuje trzy Działania: Działanie 3.1 Wsparcie systemu zarządzania i wdrażania Programu, Działanie 3.2 Rozwój instytucjonalny, Działanie 3.3 Informowanie i promocja Programu. Realizacja ww. Działań rozpoczęła się 15 września 2004 roku. Ich łączny budżet wynosi 24 mln euro. Podobnie jak w Działaniu 2.1 refundacji podlega 100% kosztów kwalifikowalnych projektu. Działanie 3.1 ma na celu usprawnienie funkcjonowania podmiotów odpowiedzialnych za zarządzanie i wdrażanie SPO, zapewnienie warunków efektywnego działania Komitetu Monitorującego Program oraz Komitetu Sterującego, a także wsparcie audytów i kontroli na miejscu. Pomoc dotyczy projektów, które przyczyniają się do usprawnienia procesu wdrażania SPO poprzez zapewnienie beneficjentom wsparcia eksperckiego, kadrowego i technicznego. Działanie 3.2 ma na celu natomiast usprawnienie funkcjonowania instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie i wdrażanie Programu, poprawę i dostosowanie kwalifikacji pracowników do pełnionych zadań w zakresie zarządzania, wdrażania, monitorowania i kontroli SPO oraz prowadzenie oceny programów. Wsparcie obejmuje projekty dotyczące przygotowania kadr do prawidłowego zarządzania, wdrażania, monitorowania i kontroli Programu. Działanie 3.3 ma na celu promocję i informowanie opinii publicznej oraz podmiotów zainteresowanych wsparciem w ramach SPO o zasadach jego funkcjonowania oraz rezultatach pomocy. Ma służyć upowszechnianiu informacji o Programie i prowadzeniu działań go promujących. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) wdraża: Działanie 1.3 Szkolenia Wspierane są projekty polegające na realizacji szkoleń dla rolników i innych osób pracujących w rolnictwie. Szkolenia będą dotyczyły następujących zagadnień: ekonomika i zarządzanie gospodarstwem rolnym lub produkcją leśną; podejmowanie nowych, rynkowo zorientowanych kierunków produkcji rolnej; technologie produkcji rolniczej lub leśnej; poprawa jakości i higieny produkcji oraz bezpieczeństwa produkcji; poprawa warunków utrzymania zwierząt; ochrona środowiska naturalnego; upowszechnianie zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej; programy rolno-środowiskowe, w tym rolnictwo ekologiczne. Działanie 1.4 Wsparcie doradztwa rolniczego W ramach Działania wspierane są projekty dotyczące świadczenia usług doradczych na rzecz rolników, zainteresowanych uzyskaniem pomocy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, instrumentów towarzyszących WPR oraz polityki strukturalnej. Wsparcie obejmuje: pomoc w przygotowywaniu Wniosków o płatności bezpośrednie, Wniosków o dofinansowanie projektów, Wniosków o płatność, projektów przedsięwzięć oraz planów rozwoju gospodarstwa; pomoc doradczą niezbędną w trakcie realizacji projektu; organizację spotkań dla rolników w ramach doradztwa grupowego; przygotowywanie ulotek doradczych. 21