KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ BIURO SZKOLENIA

KOMENDA GŁÓWNA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ BIURO SZKOLENIA Program szkolenia z zakresu pracy w sprzęcie ochrony dróg oddechowych oraz posługiwania się ratowniczym sprzętem mechanicznym i zestawami hydraulicznymi (dla policjantów z Samodzielnych Pododdziałów Antyterrorystycznych Policji) Warszawa, 2011

Opracowanie merytoryczne: st. asp. inż. Piotr Flejszar Ośrodek Szkolenia Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie Konsultacja metodyczna: Magdalena Stajszczak Biuro Szkolenia, Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej AKCEPTUJĘ 2

SPIS TREŚCI Rozdział Temat Strona I. ZAŁOŻENIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE 4 1. Cel szkolenia 4 2. Sylwetka absolwenta 4 3. Warunki przyjęcia na szkolenie 4 II. REALIZACJA PROCESU DYDAKTYCZNEGO 5 1. Organizacja szkolenia 5 2. Zalecenia i wskazówki metodyczne 5 3. Plan nauczania 6 III. TREŚCI KSZTAŁCENIA 7 1. Sprzęt ochrony dróg oddechowych 7 2. Ratowniczy sprzęt mechaniczny 7 3. Ratownicze zestawy hydrauliczne 8 IV. LITERATURA 9 V. ZAŁĄCZNIK 10 3

Warszawa, dnia listopada 2011 r. I. ZAŁOŻENIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE 1. Cel szkolenia Celem szkolenia jest przygotowanie słuchaczy do sprawnego i bezpiecznego wykonywania zadań w sprzęcie ochrony dróg oddechowych oraz posługiwania się ratowniczym sprzętem mechanicznym i zestawami hydraulicznymi. 2. Sylwetka absolwenta Po ukończeniu szkolenia słuchacz powinien: a. w sferze poznawczej: wyjaśniać proces oddychania i skutki niedotlenienia organizmu, przedstawiać podział i budowę sprzętu ochrony dróg oddechowych, omawiać zasady przygotowania do pracy sprzętu ochrony dróg oddechowych, przedstawiać rodzaje sprzętu mechanicznego oraz jego budowę i przeznaczenie, przedstawiać skład i przeznaczenie ratowniczych zestawów hydraulicznych, omawiać zasady bezpiecznej pracy w sprzęcie ochrony dróg oddechowych, ratowniczym sprzętem mechanicznym oraz zestawami hydraulicznymi, omawiać zasady konserwacji sprzętu ochrony dróg oddechowych, ratowniczego sprzętu mechanicznego i zestawów hydraulicznych, b. w sferze praktycznej: przygotowywać do pracy sprzęt ochrony dróg oddechowych, ratowniczy sprzęt mechaniczny i zestawy hydrauliczne, pracować w sprzęcie ochrony dróg oddechowych, obsługiwać ratowniczy sprzęt mechaniczny i zestaw hydrauliczny, przeprowadzać konserwację sprzętu ochrony dróg oddechowych, ratowniczego sprzętu mechanicznego i zestawów hydraulicznych, c. w sferze motywacyjnej, mieć ukształtowane postawy: odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i innych, odpowiedzialności za stan techniczny sprzętu. 3. Warunki przyjęcia na szkolenie a. Kandydat na szkolenie powinien posiadać następujące dokumenty: skierowanie na szkolenie przez właściwego przełożonego, potwierdzoną kopię aktualnych okresowych badań lekarskich, potwierdzoną kopię aktualnego szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. b. Kandydat na szkolenie musi posiadać następujące środki ochrony indywidualnej: ubranie ćwiczebne, rękawice ochronne, obuwie ochronne, hełm taktyczny z osłoną twarzy, gogle ochronne. 4

II. REALIZACJA PROCESU DYDAKTYCZNEGO 1. Organizacja szkolenia a. Szkolenie realizowane jest w ośrodkach szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej. b. Podstawą organizacji procesu dydaktycznego jest plan nauczania. c. Podstawową formą nauczania jest lekcja, której odpowiada jedna godzina dydaktyczna trwająca 45 minut. Dopuszcza się łączenie dwóch jednostek lekcyjnych. d. Zajęcia dydaktyczne należy organizować w ilości nie przekraczającej 8 godzin lekcyjnych dziennie. e. Zajęcia teoretyczne powinny być realizowane w pomieszczeniach zapewniających odpowiednie warunki higieny szkolnej oraz wyposażonych zarówno w proste, jak i techniczne środki dydaktyczne. f. Zajęcia praktyczne powinny odbywać się w miejscach, które umożliwiają ich sprawną i bezpieczną realizację. g. Na realizację programu szkolenia przewidziano 23 godziny dydaktyczne. h. Warunkiem ukończenia szkolenia jest obecność na wszystkich zajęciach przewidzianych w planie nauczania oraz zaliczenie poszczególnych tematów. Zaliczenie odbywa się w trakcie zajęć dydaktycznych i polega na wykonaniu określonego zadania. i. Zadania do wykonania w trakcie zaliczania mogą być zarówno zadaniami nisko symulowanymi, czyli wykonywanymi w warunkach zbliżonych do naturalnych, jak i zadaniami wysoko symulowanymi, czyli wykonywanymi w sytuacji umownej. j. Do oceny wykonania zadania stosuje się skalę: zaliczył nie zaliczył. k. Słuchacze, którzy ukończyli szkolenie otrzymują zaświadczenie według wzoru określonego w załączniku. 2. Zalecenia i wskazówki metodyczne a. Zajęcia teoretyczne powinny być realizowane dla całej grupy słuchaczy. Zajęcia praktyczne mogą się odbywać w grupach liczących nie więcej niż 6 słuchaczy przypadających na 1 instruktora. b. Organizator szkolenia na czas realizacji zajęć musi zapewnić wszystkim uczestnikom szkolenia niezbędne urządzenia techniczne, których zastosowanie wynika z realizacji treści programowych w tym: sprzęt ochrony dróg oddechowych, ratowniczy sprzęt mechaniczny, ratownicze zestawy hydrauliczne. Zaleca się, aby uczestnicy szkolenia posiadali własny wyżej wymieniony sprzęt. c. Prowadzący zajęcia, w trakcie realizacji tematów przewidzianych w planie nauczania powinni zwracać szczególną uwagę na: poprawną terminologię, używanie do ćwiczeń sprzętu sprawnego pod względem technicznym, poprawne wykonywanie czynności, kształtowanie pożądanych umiejętności oraz koniecznych nawyków. d. W trakcie szkolenia należy zapewnić warunki do realizacji głównego celu szkolenia oraz celów szczegółowych m. in. poprzez: przestrzeganie zasad nauczania, łączenie metod asymilacji wiedzy z metodami samodzielnego dochodzenia do wiedzy. e. Zajęcia praktyczne powinny być realizowane z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. 5

f. Zajęcia praktyczne należy poprzedzić instruktażem wstępnym, w trakcie którego instruktor zapoznaje słuchaczy z tematyką i celem ćwiczeń, omawia ich przebieg oraz przypomina zasady bezpieczeństwa pracy. W toku ćwiczeń instruktor kontroluje poprawność wykonania zadań, a w razie zauważenia nieprawidłowości, na bieżąco koryguje błędy w ramach instruktażu indywidualnego lub grupowego. W instruktażu końcowym prowadzący powinien podsumować zajęcia, przeanalizować najczęściej popełniane błędy oraz wskazać ich źródło. g. Ćwiczenia każdorazowo należy zakończyć oczyszczeniem i konserwacją używanego sprzętu, w celu kształtowania u słuchaczy nawyku dbałości o sprzęt i praktycznego zaznajomienia z zasadami i sposobami konserwacji sprzętu. h. Zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być włączane do tematyki zarówno zajęć teoretycznych, jak i zajęć praktycznych. Ponadto, w procesie nauczania należy zwracać uwagę na istniejące lub mogące wystąpić zagrożenia oraz wskazywać sposoby ich uniknięcia. i. Zajęcia praktyczne z tematu Sprzęt ochrony dróg oddechowych należy przeprowadzać w aparatach powietrznych butlowych ze sprężonym powietrzem. W ramach tych zajęć każdy słuchacz powinien odbyć ćwiczenia w komorze dymowej. j. Należy zrezygnować z przedstawiania słuchaczom szczegółowej budowy sprzętu oraz dużej ilości parametrów na rzecz nauki prawidłowej eksploatacji i obsługi. 3. Plan nauczania Lp. Temat T P R 1. Sprzęt ochrony dróg oddechowych 2 5 7 2. Ratowniczy sprzęt mechaniczny 2 6 8 3. Ratownicze zestawy hydrauliczne 2 6 8 RAZEM 6 17 23 T - zajęcia teoretyczne, P - zajęcia praktyczne, R - razem 6

III. Treści kształcenia 1. Sprzęt ochrony dróg oddechowych 2T, 5P; Materiał nauczania: cel i zakres stosowania sprzętu ochrony dróg oddechowych, proces oddychania zapotrzebowanie i zużycie powietrza, stany i skutki niedotlenienia organizmu, podział sprzętu ochrony dróg oddechowych, budowa aparatu powietrznego butlowego ze sprężonym powietrzem, maski oddechowe i butle na sprężone powietrze, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) podczas eksploatacji sprzętu ochrony dróg oddechowych, czynności przed przystąpieniem do pracy, w czasie pracy i po pracy, praca w sprzęcie ochrony dróg oddechowych w warunkach normalnych i zadymienia, konserwacja bieżąca sprzętu ochrony dróg oddechowych. Cele szczegółowe: W wyniku realizacji tematu słuchacz powinien umieć: określić cel i zakres stosowania sprzętu ochrony dróg oddechowych, omówić proces oddychania, wymienić stany niedotlenienia organizmu, podać skutki niedotlenienia organizmu, przedstawić podział sprzętu ochrony dróg oddechowych, wymienić zasady BHP podczas eksploatacji sprzętu ochrony dróg oddechowych, omówić budowę aparatu powietrznego butlowego ze sprężonym powietrzem, sprawdzić aparat powietrzny butlowy przed przystąpieniem do pracy, sprawdzić, dopasować i założyć maskę, zamontować butlę do aparatu i zdemontować ją, wykonać pracę w aparacie powietrznym butlowym ze sprężonym powietrzem, przeprowadzić konserwację bieżącą sprzętu ochrony dróg oddechowych. 2. Ratowniczy sprzęt mechaniczny 2T, 6P. Materiał nauczania: rodzaje sprzętu mechanicznego i jego przeznaczenie, budowa pilarek łańcuchowych, przecinarek spalinowych, młotów udarowych oraz wciągarek, zasady BHP podczas przygotowania sprzętu do pracy, jego eksploatacji i obsługi, przygotowanie sprzętu mechanicznego do pracy, zasady pracy ratowniczym sprzętem mechanicznym, obsługa i konserwacja bieżąca sprzętu mechanicznego. Cele szczegółowe: W wyniku realizacji tematu słuchacz powinien umieć: wymienić rodzaje sprzętu mechanicznego, wskazać przeznaczenie pilarek łańcuchowych, przecinarek spalinowych, młotów udarowych oraz wciągarek, wymienić zasady BHP podczas przygotowania do pracy, eksploatacji i obsługi sprzętu mechanicznego, wymienić i wskazać podzespoły pilarek łańcuchowych, podać wymagania eksploatacyjne pilarek łańcuchowych, 7

sprawdzić pilarkę łańcuchową przed pracą, przygotować pilarkę łańcuchową do pracy, wyjaśnić technikę przerzynki drzewa leżącego, przeciąć leżące drzewo, wymienić i wskazać podzespoły przecinarek spalinowych, podać wymagania eksploatacyjne przecinarek spalinowych, wyjaśnić technikę cięcia przecinarką spalinową, sprawdzić przecinarkę spalinową przed pracą, przygotować przecinarkę spalinową do pracy, wykonać cięcie przecinarką spalinową, wskazać przeznaczenie młotów udarowych i udarowo-obrotowych, wymienić i wskazać podzespoły młotów udarowych i udarowo-obrotowych, wyjaśnić technikę pracy młotem udarowym i młotem udarowo-obrotowym, przygotować do pracy młot udarowy i młot udarowo-obrotowy, wykonać pracę młotem udarowym i udarowo-obrotowym, wskazać przeznaczenie wciągarek, wyjaśnić zastosowanie lin, zawiesi i zbloczy, przygotować wciągarkę ręczną i silnikową do pracy, obsłużyć wciągarkę ręczną i silnikowa, przeprowadzić konserwację bieżącą pilarek łańcuchowych, przecinarek tarczowych, młotów udarowych oraz wciągarek. 3. Ratownicze zestawy hydrauliczne 2T, 6P; Materiał nauczania: rodzaje ratowniczych zestawów hydraulicznych i ich przeznaczenie, skład ratowniczych zestawów hydraulicznych, BHP podczas przygotowywania zestawów do pracy oraz podczas wykonywania pracy, techniki pracy ratowniczymi zestawami hydraulicznymi, konserwacja bieżąca narzędzi i osprzętu. Cele szczegółowe: W wyniku realizacji tematu słuchacz powinien umieć: wymienić rodzaje ratowniczych zestawów hydraulicznych, rozróżnić narzędzia i osprzęt wchodzące w skład zestawów hydraulicznych, wskazać przeznaczenie rozpieracza ramieniowego, rozpieracza kolumnowego, nożyc i pompy hydraulicznej, podać przeznaczenie osprzętu współdziałającego z narzędziami hydraulicznymi, wykorzystać zasady BHP podczas przygotowania zestawów hydraulicznych do pracy i podczas wykonywania pracy, przygotować sprzęt hydrauliczny do pracy, wykonać pracę ratowniczym zestawem hydraulicznym wykorzystując jego możliwości techniczno-użytkowe, przeprowadzić konserwację bieżącą narzędzi i osprzętu. 8

IV. Literatura 1. Gil D., Wyposażenie osobiste i ochronne strażaka, Szkoła Podoficerska Państwowej Straży Pożarnej, Bydgoszcz 2004. 2. Gil D., Sprzęt ratowniczy, Szkoła Podoficerska Państwowej Straży Pożarnej, Bydgoszcz 2009. 3. Więksi J., Kozłowski R., Neugebauer Z., Wójcik K. Pilarki przenośne budowa i eksploatacja. Warszawa 2002. 4. Program kształcenia w zawodzie strażaka. Szkolenie podstawowe strażaka jednostki ochrony przeciwpożarowej, zatwierdzony w dniu 20 stycznia 2006 r. przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie, z późniejszymi zmianami. 5. PN-EN 137:2007 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Aparaty powietrzne butlowe ze sprężonym powietrzem wyposażone w maskę. Wymagania, badania, znakowanie. 6. PN-EN ISO 11681-1:2006/A1:2007 Maszyny dla leśnictwa. Wymagania bezpieczeństwa i badania pilarek łańcuchowych przenośnych. Cześć 1: Pilarki łańcuchowe do prac leśnych. 7. PN-EN 1454 Przenośne, ręczne przecinarki spalinowe. Bezpieczeństwo. 8. PN-EN 13204:2005 Hydrauliczne narzędzia ratownicze dwustronnego działania dla straży pożarnej. Wymagania eksploatacyjne i dotyczące bezpieczeństwa. 9. PN-EN ISO 19432:2006 Maszyny i urządzenia budowlane Przenośne, ręczne przecinarki spalinowe Wymagania bezpieczeństwa i badania. 10. Zarządzenie nr 916 Komendanta Głównego Policji z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny służby oraz organizacji służby bhp w Policji. 11. Materiały pomocnicze: dokumentacja techniczna urządzeń i sprzętu, instrukcje użytkowe sprzętu, materiały informacyjne firm i producentów, katalogi wyrobów, prospekty. 9

Strona 1 Załącznik Wzór zaświadczenia ZAŚ WIADCZENIE... imię i nazwisko urodzon... dnia... r. w... woj.... ukończył... Szkolenie z zakresu pracy w sprzęcie ochrony dróg oddechowych oraz posługiwania się ratowniczym sprzętem mechanicznym i zestawami hydraulicznymi (dla policjantów z Samodzielnych Pododdziałów Antyterrorystycznych Policji) przeprowadzone w... w okresie od... r. do... r. według programu z dnia... zatwierdzonego przez........., dnia...r. (miejscowość) Nr... ORGANIZATOR... (pieczęć, podpis) 10

Strona 2 Lp. Temat T P R 1. Sprzęt ochrony dróg oddechowych 2 5 7 2. Ratowniczy sprzęt mechaniczny 2 6 8 3. Ratownicze zestawy hydrauliczne 2 6 8 RAZEM 6 17 23 T - zajęcia teoretyczne, P - zajęcia praktyczne, R - razem 11