Dialektycy i antydialektycy Filozofia XI w.
Stanowiska Odrodzenie filozofii w XI w. rozpoczęło się od postawienia pytania o to, jak możemy poznać prawdy wiary. Czy możemy je w pełni zrozumieć przy pomocy dialektyki (filozofii)? dialektycy Czy może jest tak, że nie jesteśmy w stanie pojąć rozumem prawd, które przynosi Objawienie antydialektycy
Berengar z Tours (999-1088) Nauka Berengara o Eucharystii przypadłości chleba substancja chleba przypadłości chleba substancja chleba substancja Ciała Chrystusa Nauka Kościoła przypadłości chleba substancja chleba przypadłości chleba substancja Ciała Chrystusa
Św. Piotr Damiani (1007-1072) filozofia nie daje zbawienia tylko nauka Pisma Świętego. gdyby filozofia była konieczna do zbawienia Bóg posłał by mędrców, a nie rybaków by głosili słowo Boże. dialektyka jest potrzebna, jeżeli pomaga zrozumieć prawdy wiary philosophia est ancilla theologiae (filozofia jest służebnicą teologii).
Św. Anzelm z Canterbury (1033-1109) Mnisi proszą Anzelma, aby wyjaśnił im prawdy wiary opierając się tylko na samym rozumie Anzelm pisze Monologion. Dzieło to spotyka się z ostrą reakcją jego nauczyciela Lanfranca z Bec, ale sam Anzelm jest także z niego nie zadowolony. Pragnie on zawrzeć wszystkie rozumowe argumenty na temat Boga w jednym doskonałym rozumowaniu W ten sposób powstaje Prosologion, który zawiera słynne rozumowanie Anzelma
Ratio Anselmi Mówi głupi w sercu swoim Nie ma Boga (Ps 14,1). Słowo Bóg jest zrozumiałe i do czegoś się odnosi. Bóg to byt, ponad którego nic większego nie można pomyśleć (ens ultissimum) To, co jest największe musi istnieć z konieczności Głupiec mówiąc nie ma Boga mówi nie istnieje to, co z konieczności musi istnieć. Głupiec przeczy sam sobie - zatem Bóg musi istnieć. Z pojęcia Boga jako doskonałego bytu da się wyprowadzić wszystkie inne przymioty Boga (Dobroć, Jedność, Wieczność itp.)
quinque voces Problem uniwersaliów (pojęć powszechnych) Filozofia XII w. i początki scholastyki
Porfiriusz, Izagoge sive quinque voces, 1A Skoro mój Chryzaoriosie, dla zrozumienia nauki Arystotelesa o kategoriach, trzeba koniecznie wiedzieć, co to jest rodzaj, a co różnica, co to jest gatunek a co właściwość i przypadłość, i skoro wiedza ta jest również potrzebna do tworzenia definicji i w ogóle tego, co dotyczy podziału i dowodu podam ci zwięzły zarys tej nauki i spróbuję w niewielu słowach, jakby w formie wprowadzenia przedstawić to, co starożytni nam przekazali na ten temat, powstrzymując się od dociekań zbyt głębokich i uwzględniając tylko w miarę zagadnienia te najprostsze. pięć słów (quinque voces) rodzaj γένος (genus) różnica διαφορά (differentia) gatunek εἶδος (species) własność ἴδιος (proprium) przypadłość συ6βεβηκός (accidens)
Wzajemne zależności między uniwersaliami Poznanie istoty to określenie gatunku, do którego należy byt. istota forma materia różnica rodzaj Różnicę określamy na podstawie własności, która jest szczególnym typem przypadłości. Gatunek = rodzaj + różnica. Określenie gatunku to sformułowanie definicji.
Stanowiska w sporze o uniwersalia Co się tyczy rodzajów i gatunków ażeby najpierw od tego zacząć -czy są czymś rzeczywistym, czy tylko zwykłymi pojęciami intelektu, a jeżeli czymś rzeczywistym, to czy są cielesne, czy niecielesne, czy w końcu występują oddzielnie, czy w rzeczach zmysłowych wstrzymuję od zabierania głosu na ten temat, jest to bowiem problem zbyt trudny i wymagający bardziej rozległych badań. (Izagoge, 1 a 10-16) są czymś rzeczywistym są cielesne... w rzeczach zmysłowych niecielesne... występują oddzielnie realizm idealizm pojęciami intelektu konceptualizm są to tylko nazwy nominalizm
Spór Wilhelma i Piotra Abelarda problem uniwersaliów dotyczył tak na prawdę tego, jaka jest natura ogólności (ogólnych przedmiotów naszego poznania) istotą problemu stało się rozumienie abstrakcji, w wyniku której otrzymujemy to, co ogólne z tego, co szczegółowe
Wilhelm z Champeaux (1070 1122) gatunek drzewa w moim intelekcie (oddzielony od tego, co szczegółowe) abstrakcja polega na oddzieleniu gatunku od danych zmysłowych drzewo w rzeczywistości (zawiera cały gatunek) gatunek istnieje w rzeczywistości realizm
Piotr Abelard (1079 1142) gatunek drzewa w moim umyśle jako zmieszany obraz (mixta imago) abstrakcja polega zestawieniu razem obrazów zmysłowych drzewa w rzeczywistości (zawierają tylko dane szczegółowe) gatunek istnieje tylko w moim intelekcie konceptualizm
Kto ma rację???
Odpowiedź św.tomasza z Akwinu Uniwersalia są w różnych miejscach na różne sposoby: w intelekcie Boskim istnieją jako przyczyny wzorcze (ante rem) w rzeczywistości istnieją jako istoty rzeczy materialnych (in re) w intelekcie człowieka istnieją jako pojęcia poznanych rzeczy (post rem)
Piotr Abelard - Sic et non (1121-1123) w dziele tym znajduje się 158 punktów doktryny chrześcijańskiej przedstawionej w formie za i przeciw na ten sam temat Ojcowie Kościoła mają przeciwstawne zdania, które Abelard ze sobą zestawia rozum rozważając za i przeciw musi rozsądzić, które stanowisko jest prawdziwe. jest to pierwsze zastosowanie metody podobnej do metod logicznych (dialektycznych) w teologii - początek metody scholastycznej