IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich Polski (2478 ) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych ach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: kukurydzy na ziarno i kiszonkę, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych oraz roślin strączkowych (załącznik 1). Ponadto przesyłamy: mapę wartości klimatycznego bilansu wodnego (załącznik 2), zestawienie statystyczne zagrożenia suszą dla upraw (załącznik 3), mapę obszarów aktualnie suszą dla poszczególnych upraw dla obszaru Polski (załącznik 4) za okres od 21 czerwca do 20 sierpnia 2018 roku. W dziesiątym okresie raportowania tj. od 21 czerwca do 20 sierpnia 2018 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski. Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla kraju, na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -108,0 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 2,2 mm w stosunku do poprzedniego okresu. We wschodnich rejonach Polski zanotowano wzrost wartości KBW od 10 do 20 mm. Natomiast w zachodniej części kraju odnotowano zwiększenie obszaru z niskimi wartościami KBW. Najniższe wartości w dalszym ciągu występowały w Poznaniu i na terenach przyległych do tego miasta oraz na terenie Ziemi Lubuskiej od -190 do -209 mm. Duży deficyt wody od 170 do -189 mm notowany jest na terenie Niziny Szczecińskiej, Wzniesieniach Zielonogórskich, na Wale Trzebnickim na Wysoczyźnie Lubińskiej oraz na Równinie Legnickiej. W pozostałej zachodniej części kraju niedobory wody wynoszą od -100 do 169 mm. We wschodniej części Polski notowany jest mniejszy deficyt wody od 0 do -100 mm z wyjątkiem Równiny Wołomińskiej gdzie deficyt ten wynosi od -110 do -129 mm. 1
Aktualnie susza rolnicza w Polsce występuje wśród następujących monitorowanych upraw: 1. Roślin strączkowych, 2. Krzewów owocowych, 3. Ziemniaka, 4. Chmielu, 5. Tytoniu, 6. Warzyw gruntowych, 7. Kukurydzy na kiszonkę, 8. Kukurydzy na ziarno, 9. Buraka cukrowego. Liczbę wszystkich suszą w Polsce oraz udział z suszą w kraju (w %) prezentuje tabela 1. Tabela 1. oraz udział suszą w kraju (w %) Uprawa suszą suszą w Polsce [w %] 1. Rośliny strączkowe 410 16,55 2. Krzewy owocowe 329 13,28 3. Ziemniak 190 7,67 4. Chmiel 65 2,62 5. Tytoń 52 2,10 6. Warzywa gruntowe 29 1,17 7. Kukurydza na kiszonkę 12 0,48 8. Kukurydza na ziarno 2 0,08 9. Burak cukrowy 1 0,04 2
Potencjalną ę zagrożenia suszą rolniczą w Polsce przedstawia tabela 2. Tabela 2. Powierzchnia zagrożenia suszą rolniczą według upraw Uprawa suszą [w %] 1. Rośliny strączkowe 6,17 2. Krzewy owocowe 4,81 3. Ziemniak 1,49 4. Chmiel 0,38 5. Tytoń 0,26 6. Warzywa gruntowe 0,15 7. Kukurydza na kiszonkę 0,02 8. Kukurydza na ziarno 0,00 9. Burak cukrowy 0,00 3
W dziesiątym okresie raportowania od 21 czerwca do 20 sierpnia 2018 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw roślin strączkowych. W tym okresie odnotowano kolejny już raz suszę rolniczą w tych uprawach. Suszę notowano w siedmiu województwach w 410 ach tj. w 16,55% Polski, na 6,17% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby z suszą o 7,15 punktów procentowych oraz o 4,09 punktów procentowych dotyczących. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tabela 3. Tabela 3. Susza w uprawach roślin strączkowych 1. lubuskie 82 82 100,00 64,06 2. wielkopolskie 226 132 58,41 22,90 3. zachodniopomorskie 114 65 57,02 17,25 4. dolnośląskie 169 81 47,93 9,78 5. opolskie 71 34 47,89 2,97 6. łódzkie 177 15 8,47 2,09 7. śląskie 167 1 0,60 0,00 4
W tym okresie sześciodekadowym notowano również suszę wśród upraw krzewów owocowych. Notowano ją w 6 województwach w 329 ach tj. w 13,28% Polski, na 4,81% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby z suszą o 5,21 punktów procentowych oraz o 3,08 punktów procentowych dotyczących. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w tych uprawach przedstawia tabela 4. Tabela 4. Susza w uprawach krzewów owocowych 1. lubuskie 82 82 100,00 57,46 2. zachodniopomorskie 114 56 49,12 13,36 3. wielkopolskie 226 106 46,90 16,40 4. dolnośląskie 169 64 37,87 7,78 5. opolskie 71 11 15,49 0,97 6. łódzkie 177 10 5,65 1,34 Zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw ziemniaka. Na terenie Polski suszę w tych uprawach notowano w czterech województwach w 190 ach tj. w 7,67% kraju obejmując 1,49% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby z suszą o 6,02 punktów procentowych oraz o 1,25 punktów procentowych dotyczących. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach ziemniaka w poszczególnych województwach przedstawia tabela 5. Tabela 5. Susza w uprawach ziemniaka 1. lubuskie 82 71 86,59 31,15 2. zachodniopomorskie 114 39 34,21 3,22 3. dolnośląskie 169 36 21,30 1,48 4. wielkopolskie 226 44 19,47 2,99 5
W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach chmielu. W tych uprawach notowano ją w czterech województwach, w 65 ach tj. w 2,62% kraju na 0,38% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach chmielu przedstawia tabela 6. Tabela 6. Susza w uprawach chmielu 1. lubuskie 82 36 43,90 10,44 2. wielkopolskie 226 16 7,08 0,67 3. zachodniopomorskie 114 8 7,02 0,13 4. dolnośląskie 169 5 2,96 0,04 W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach tytoniu. W tych uprawach notowano ją w czterech województwach, w 52 ach tj. w 2,10% kraju na 0,26% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach tytoniu przedstawia tabela 7. Tabela 7. Susza w uprawach tytoniu 1. lubuskie 82 30 36,59 7,44 2. zachodniopomorskie 114 7 6,14 0,07 3. wielkopolskie 226 12 5,31 0,40 4. dolnośląskie 169 3 1,78 0,00 6
W tym okresie raportowania odnotowano zagrożenie suszą w uprawach warzyw gruntowych. W tych uprawach notowano ją w trzech województwach, w 29 ach tj. w 1,17% kraju na 0,15% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach w uprawach warzyw gruntowych przedstawia tabela 8. Tabela 8. Susza w uprawach warzyw gruntowych 1. lubuskie 82 22 26,83 4,67 2. wielkopolskie 226 5 2,21 0,13 3. zachodniopomorskie 114 2 1,75 0,03 Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Na terenie Polski notowano ją w tych uprawach w dwóch województwach w 12 ach tj. 0,48% kraju na 0,02% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę w poszczególnych województwach przedstawia tabela 9. Tabela 9. Susza w uprawach kukurydzy na kiszonkę 1. lubuskie 82 11 13,41 0,68 2. zachodniopomorskie 114 1 0,88 0,00 7
Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na ziarno. Notowano jej wystąpienie w województwie lubuskim w 2 ach tj. 0,08% kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach kukurydzy na ziarno przedstawia tabela 10. Tabela 10. Susza w uprawach kukurydzy na ziarno 1. lubuskie 82 2 2,44 0,10 Suszę rolniczą notowano również w uprawach buraka cukrowego. Notowano jego wystąpienie w województwie lubuskim w 1 ie tj. 0,04% kraju. Szczegółowe dane dotyczące suszy w uprawach buraka cukrowego przedstawia tabela 11. Tabela 11. Susza w uprawach buraka cukrowego 1. lubuskie 82 1 1,22 0,02 Tegoroczny lipiec był bardzo ciepły. Na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę powietrza od 18 do 20 o C, wyższą od normy wieloletniej o ponad 2 o C. Najchłodniej było na północnym i południowym terytorium kraju od 16 do 18 o C ale i na tym terenie była ona wyższa od normy od 1 do 2 o C. Pierwszej dekada sierpnia była bardzo ciepła, zdecydowanie najcieplej było na terenie Ziemi Lubuskiej od 25 do ponad 25,5 o C. Im dalej od tego obszaru w kierunku wschodnim tym temperatura była już nieco niższa, osiągając 22 o C na krańcach tej części Polski. W drugiej dekadzie było już nieco chłodniej. W południowo-zachodniej części kraju notowano od 20 do 22 o C a najchłodniej było w północno-wschodniej Polsce z temperaturą od 18 do 19,5 o C. W lipcu notowano bardzo wysokie opady wynoszące nawet miejscami ponad 200 mm. Szczególnie duże notowano we wschodniej części kraju od 100 do 200 mm i na tych terenach stanowiły od 100 do ponad 200% normy. Jedynie w południowo-zachodniej części kraju opady były mniejsze wynoszące mniej niż 50 mm, stanowiące 70-80% normy wieloletniej. 8
W pierwszej oraz drugiej dekadzie sierpnia odnotowano bardzo zróżnicowane wielkości opadu atmosferycznego, W wielu miejscach opady były bardzo małe poniżej 5 mm a w niektórych obszarach w ogóle nie wystąpiły. Największe terytorium z niskim opadami notowano w zachodniej części kraju oraz w mniejszym stopniu na wschodzie Polski. Natomiast największe opady od 20-30 do ponad 50 mm zanotowano na terenie Wyżyny Małopolskiej oraz w Beskidzie Śląskim (w pierwszej dekadzie) oraz w południowo-wschodniej i północno-wschodniej Polsce (w drugiej dekadzie). Lipiec charakteryzował się wysoką temperaturą powietrza oraz dużymi opadami (oprócz południowej części Polski). W pierwszej dekadzie sierpnia było już bardzo ciepło w całym kraju w drugiej natomiast było już nieco chłodniej. W obu dekadach sierpnia odnotowano bardzo zróżnicowane wielkości opadów. Średnia wartość KBW dla kraju uległa nieznacznemu zwiększeniu, jednakże znaczne obniżenie tych wartości odnotowano na terenie zachodniej Polski oraz wzrost w części wschodniej. Występujące warunki pogodowe w monitorowanym okresie w stosunku do poprzedniego okresu spowodowały w zachodniej części Polski zwiększenie deficytu wody dla roślin, czego wynikiem jest wzrost liczby upraw z suszą (z ośmiu do dziewięciu). Uległa też zwiększeniu liczba ogarniętych suszą z 178 do 410 oraz a o 4,09 punktów procentowych z deficytem wody powodującym obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych. W tym okresie szczególnie niesprzyjające warunki pogodowe powodując dotkliwą suszę notowano zwłaszcza w województwie lubuskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim oraz dolnośląskim. Dyrektor Prof. dr hab. Wiesław Aleksander Oleszek Opracowali: Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadaw. Dr hab. Rafał Pudełko Dr Katarzyna Żyłowska Mgr Piotr Koza Mgr Elżbieta Wróblewska 9