WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2012 ROK

Transkrypt

1 Temperatura powietrza [ o C] WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 212 ROK Autorzy: Józef Piwnicki i Ryszard Szczygieł 1. Zagrożenie pożarowe w sezonie 212 r. Sezonowość występowania pożarów lasu związana jest ściśle z charakterem pogody. Na rycinach 1-5 i w tabelach 1-2 przedstawiono kształtowanie się temperatur powietrza, opadów atmosferycznych, wilgotności ściółki sosnowej, wilgotności względnej powietrza i ogólnokrajowego stopnia zagrożenia pożarowego lasu (OSZPL) oraz podano liczbę powstałych pożarów w sezonie palności w roku 212. Średnie miesięczne temperatury powietrza w 212 r. w sezonie palności były wyższe o,6 C od średnich wieloletnich (21-21) na terenie całego kraju. W kwietniu również wystąpiły nieco wyższe temperatury powietrza od średniej wieloletniej dla tego miesiąca, które o godz. 9. wzrastały systematycznie przez cały miesiąc od 3 do 24ºC. O godz. 13. temperatura powietrza wzrastała od 6ºC, by w ostatnich dniach przekroczyć 3ºC. W maju temperatura powietrza znacznie wzrosła i o godz. 9. średnio wynosiła 17,5ºC, natomiast o godz. 13. wyniosła średnio 21,9ºC. W czerwcu nieznacznie (o,8ºc) zwiększyła się temperatura o godz. 9., natomiast o godz. 13. spadła o,1ºc. W lipcu temperatura wzrosła o ok. 4ºC i wynosiła 21,9ºC o godz. 9. oraz 26,1ºC o godz. 13. i była najwyższa w tym sezonie palności. Następnie obniżyła się o godz. 9. w sierpniu o 2,6ºC, a we wrześniu do poziomu 14ºC, natomiast o godz. 13. o 1,2 ºC w sierpniu i we wrześniu do poziomu 2,1ºC Temperatura powietrza o godz Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Rycina 1. Temperatura powietrza i liczba pożarów lasu w sezonie pożarowym 212 r. 1

2 Opad atmosferyczny [mm] Średnia wielkość opadów atmosferycznych w sezonie palności 212 roku była niższa o 22% od średniej wieloletniej. W kwietniu i maju opady atmosferyczne występowały niemal codziennie, ale nie były duże. W kwietniu wystąpiło aż 2 dni z opadem mniejszym niż 2, mm, natomiast w maju było ich aż 24. W czerwcu i lipcu padało codziennie i dość obficie. Średni dzienny opad w kwietniu wyniósł 1,5 mm/dobę, w maju nieco obniżył się (1,2 mm/dobę), a w czerwcu był najwyższy (3,2 mm/dobę). W lipcu opad nieznacznie obniżył się (o,2 mm/dobę), lecz nadal był wysoki. W sierpniu spadł do wielkości 2,1 mm/dobę, a we wrześniu był najniższy i wynosił 1,3 mm/dobę Opad atmosferyczny Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Rycina 2. Opady atmosferyczne i liczba pożarów lasu w sezonie pożarowym 212 r. Przeciętne wartości wilgotności ściółki w skali kraju wahały się od 1 do 51%. Przez ostatnie dni kwietnia oraz w maju wilgotności ściółki w obydwu terminach obserwacji na ogół znajdowały się poniżej progów bezpieczeństwa pożarowego. Wilgotność ściółki o godz. 9. wynosiła średnio 35% w kwietniu i 24% w maju, natomiast o godz. 13. wartości te wynosiły 29% w kwietniu i 2% w maju. Maj był miesiącem o najniższej wilgotności ściółki w sezonie palności. W czerwcu wystąpiły najwyższe w tym sezonie wilgotności ściółki osiągając 37% o godz. 9. i 31% o godz W lipcu, sierpniu i wrześniu nastąpiło nieznaczne obniżenie tych wartości (o ok. 3%). Również wartości wilgotności względnej powietrza w obydwu terminach obserwacji w ostatnich dniach kwietnia i w maju znajdowały się poniżej progów bezpieczeństwa pożarowego. W porównaniu z kwietniem wartości wilgotności powietrza w maju zmalały z 71% do 63% o godz. 9. i z 51% do 46% o godz. 13. i były najniższe w tym sezonie palności. Najwyższe wilgotności powietrza w sezonie palności o godz. 9. wystąpiły we wrześniu (87%), również wysokie były w sierpniu 2

3 Wilgotność względna powietrza [%] Wilgotność ściółki [%] (8%), natomiast w czerwcu i lipcu wynosiły 74%. O godz. 13. wilgotności powietrza w czerwcu wynosiła 6%, we wrześniu 59%, a w lipcu i sierpniu 56%. 6 5 Wilgotność ściółki o godz Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Rycina 3.Wilgotność ściółki i liczba pożarów lasu w sezonie pożarowym 212 r Wilgotność powietrza o godz Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Rycina 4. Wilgotność względna powietrza i liczba pożarów lasu w sezonie pożarowym 212 r. 3

4 OSZPL Tegoroczny sezon palności charakteryzował się występowaniem przeciętnego zagrożenia pożarowego lasów (OSZPL<1,5). Jedynie w maju stopień zagrożenia był wyższy niż 2,. Najniższy stopień wystąpił we wrześniu i wyniósł 1, o godz. 9. oraz 1,3 o godz Procentowy udział występowania 3. stopnia zagrożenia pożarowego lasu dla sezonu palności wynosił średnio 22% i był niższy o 4% dla okresu W maju osiągnął maksymalną wartość 52%, w kwietniu 22%, lipcu 2% a sierpniu 17%. Natomiast we wrześniu wynosił tylko 7%. 3 2,5 OSZPL o godz , ,5 5 Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Rycina 5. Ogólnokrajowy stopień zagrożenia pożarowego lasu i liczba pożarów lasu w sezonie pożarowym 212 r. 2. Występowanie pożarów W roku 212 powstało pożarów (5 752 lasów i innych powierzchni naturalnych), o 1 93 więcej niż w 211 roku (8 172), a spaleniu uległo 7 235,27 ha (4 781,65 ha lasów i 2 453,62 ha innych powierzchni naturalnych), prawie trzykrotnie więcej niż w roku ubiegłym (2 677,77 ha) tabela 3 i rycina 6. Najbardziej palnym miesiącem był marzec (26,3% pożarów, tj ), następnie maj (24,5%) i kwiecień (21,5%) rycina 7. Najmniej pożarów w sezonie palności powstało w czerwcu (5,2%) i wrześniu (5,8%). W sezonie palności (kwiecień-wrzesień) powstało 71,3% pożarów. Najwięcej pożarów, podobnie jak w ubiegłym roku, zarejestrowano na terenie województwa mazowieckiego (2 7-22% ogólnej liczby) ryciny 8-1. Najmniej pożarów wystąpiło w województwach warmińsko-mazurskim (18), podlaskim (211) i 4

5 Powierzchnia spalona [ha] opolskim (212). Największe powierzchnie spalone lasów odnotowano w województwie mazowieckim (1 359 ha), podkarpackim (1 146 ha), świętokrzyskim (825 ha) i śląskim (819 ha), a najmniejsze w pomorskim (31 ha) i zachodniopomorskim (54 ha) Powierzchnia spalona Rok Rycina 6. Ogólna liczba pożarów lasu i powierzchnia spalona w Polsce w latach Rycina 7. Występowanie pożarów lasu w Polsce w poszczególnych miesiącach w latach

6 Rycina 8. lasu i powierzchnia spalona w poszczególnych województwach w Polsce w 212 r. Rycina 9. lasu i powierzchnia spalona w poszczególnych województwach w Polsce w 211 r. 6

7 Rycina 1. Rozkład występowania pożarów lasu w poszczególnych województwach w latach Małe pożary lasu, tj. o powierzchni mniejszej niż 1 ha, stanowiły 87% wszystkich pożarów lasu w 212 r. (ryc. 11) z powierzchnią spaloną wynoszącą 24%. Największy udział powierzchni spalonej (5,5%) dotyczył pożarów wielkości powyżej 1 ha i mniejszej od 1 ha, których liczba stanowiła 12,5%. Rycina 11. Rozkład liczby pożarów lasu według wielkości powierzchni spalonej w Polsce w latach

8 3. Przyczyny pożarów Główną przyczyną pożarów lasu była działalność człowieka, w tym podpalenia stanowiły prawie połowę (42,7%), następnie nieostrożność dorosłych (3,5%), a nieznane przyczyny stanowiły 19,8% (ryc. 12). Rycina 12. Rozkład liczby pożarów lasu według przyczyny ich powstawania w Polsce w latach Działania informacyjne oraz środki dotyczące zwalczania pożarów w LP W 212 roku w ramach działań informacyjnych i propagandowych zrealizowano: ponad 1 tys. pogadanek w szkołach, na koloniach i obozach, wystawiono około 7 tysięcy tablic informacyjnych, przekazano ponad tysiąc komunikatów w środkach masowego przekazu o zagrożeniu pożarowym i zasadach bezpiecznego zachowania się w lesie, rozpowszechniono ponad 153 tysiące plakatów, ulotek informacyjnych, kalendarzy dotyczących pożarów lasu. Na obszarach leśnych prowadzono prace przeciwdziałające możliwości powstania i rozprzestrzeniania się pożarów, odnawiając 5,5 tys. km pasów przeciwpożarowych, zakładając 28 km nowych pasów oraz uporządkowano las na powierzchni około 27 tys. ha, zmniejszając ilość łatwopalnej biomasy. 8

9 W skład systemu obserwacyjnego LP wchodziło: 656 dostrzegalni przeciwpożarowych, w tym 226 wyposażonych w kamery telewizyjne, 8 samolotów patrolowych. Efektywność wykrywania pożarów w LP przez dostrzegalnie przeciwpożarowe wyniosła 35%, samoloty wykryły 1% pożarów, a osoby postronne 57%. Pozostałe 7% pożarów wykryły patrole przeciwpożarowe. Sieć łączności i alarmowania w Lasach Państwowych stanowiło: 7 59 radiotelefonów, w tym bazowych, 2 92 przewoźnych i 3 35 nasobnych. Zaopatrzenie w wodę dla celów gaśniczych zapewniało punktów poboru wody, w tym naturalnych i sztucznych. Ponadto wodę zapewniało ponad 4,8 tys. hydrantów zlokalizowanych w sąsiedztwie lasów. Lasy Państwowe dysponowały sprzętem w postaci: 27 samolotów gaśniczych i 7 śmigłowców (gasiły one 512 pożarów lasu oraz 172 zagrożeń pożarowych dla lasu, dokonując zrzutów środków gaśniczych), 373 lekkimi samochodami patrolowo-gaśniczymi, 17 samochodami średnimi i ciężkimi, 273 motopompami. Sprzętem naziemnym Lasów Państwowych ugaszono 4% wszystkich pożarów, a pozostałe gasiły jednostki Państwowej Straży Pożarnej i Ochotniczej Straży Pożarnej. Koszty ochrony przeciwpożarowej Lasów Państwowych w 212 r. wynosiły 76,3 mln zł. Krajowy System Informacji o Pożarach Lasów dostępny jest pod adresem natomiast mapy zagrożenia pożarowego, aktualizowane codziennie od kwietnia do końca września (o godz. 9: i 13:) pod adresem 9

10 Tabela 1. Średnie wartości temperatury powietrza i opadu atmosferycznego w latach Czynnik analizowany Temperatura powietrza [ C] Opad atmosferyczny [mm] Rok Godz./ Miesiące sezonu palności doba IV V VI VII VIII IX Sezon ,1 15,3 18,6 21,2 19,1 13, 16, ,6 19,8 22,6 25,7 24,3 19,2 21, ,6 16,2 21,3 21,1 19,5 12,8 16, ,1 2,8 25,5 25,6 24,1 17,9 21, ,3 15,7 17,2 21,6 2,2 15,1 17, ,7 2,1 2,6 25,7 25,9 22,1 22, ,8 13,8 2,1 24,1 2,2 12,4 16, ,1 17,1 24, 28,4 24,7 17,3 21, ,7 16,3 2,8 19,1 19,7 14,9 17, ,4 21, 24,9 22,4 24,7 21,2 21, , 17,5 18,3 21,9 19,3 14, 16, , 21,9 21,8 26,1 24,9 2,1 21, doba 1,6 3, 2,4 3,3 3,4 2,5 2,7 28 doba 4,6 4,7 1,4 2,8 4,5 6,3 4,1 29 doba,4 2,8 4, 3,6 2,6 1,8 2,5 21 doba 1,3 4,8 2, 3,4 4,1 3,6 3,2 211 doba 1,1 1,5 1,8 6,4 2,3 1,1 2,4 212 doba 1,5 1,2 3,2 3, 2,1 1,3 2,1 1

11 Tabela 2. Statystyka zagrożenia pożarowego w lasach w 212 roku na tle sytuacji wieloletniej Czynnik analizowany Liczba pożarów OSZPL 2 W (OSZPL=3) 3 [%] Wilgotność ściółki [%] Wilgotność względna powietrza [%] Rok lub okres Godz. Miesiące sezonu palności IV V VI VII VIII IX Sezon palności ogółem ,7 1,8 1,8 1,8 1,5 1,1 1, ,7 1,7 1,7 1,6 1,5 1,2 1,6 9. 1,7 1, 1,9 2, 1,1,6 1, ,7,8 1,8 1,9 1,,7 1,3 9. 1,9 2, 2, 1, 1,4 1,2 1, ,9 1,9 1,9,8 1,4 1,6 1,6 9. 1,5 2,2 1,5 1,5 1,4 1, 1, ,4 2,1 1,3 1,5 1,5 1,3 1, średnia z lat OSZPL ogólnokrajowy (średni) stopień zagrożenia pożarowego lasu 3 W (OSZPL=3) procentowy wskaźnik udziału trzeciego ogólnokrajowego stopnia zagrożenia pożarowego lasu 11

12 Tabela 3. Dane o pożarach lasu w Polsce w okresie Lata Liczba pożarów lasu Powierzchni a spalona [ha] Średnia powierzchnia pożaru [ha] , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,78 Średnio rocznie w okresach 5-letnich , , ,42 12