GOSPODARKA PRACA EDUKACJA MŁODZI A PRACA ZDROWIE WPROWADZENIE EURO ROLNICTWO MIESZKAŃCY WSI ENERGETYKA TRANSPORT KOLEJOWY
materiał opracowany przez Radę Krajową Sojuszu Lewicy Demokratycznej sld.org.pl
Szanowni Państwo! Przedkładamy Państwu publikację PREZENTACJE PROGRAMOWE SLD. Materiał ten powstał w oparciu o prowadzone kolejno, po V Kongresie SLD od maja 2012 roku, prezentacje programowe odnoszące się do ważnych, publicznie dyskutowanych spraw. Zawiera przedstawione w sposób jasny i czytelny diagnozę, cele, a także sposoby ich realizacji oraz spodziewane efekty. W ten sposób publikacja niniejsza powinna dobrze służyć działaczom i sympatykom SLD w dotarciu do wyborców, a przede wszystkim samym obywatelom w dokonaniu właściwego wyboru politycznego. Krzysztof Gawkowski Sekretarz Generalny SLD Leszek Miller Przewodniczący SLD
GOSPODARKA Diagnoza Recesja realny spadek PKB w 2013 roku. Wzrost zadłużenia państwa (dziura Rostowskiego) prawie 60 mld deficytu budżetu. Degradacja struktury gospodarki (stały spadek innowacyjności). Narastające bezrobocie powyżej 13%. Rosnąca skala upadłości, zaległości finansowych i zatorów płatniczych. Chaos w zarządzaniu kluczowymi sektorami państwa. gospodarka Cele Wzrost gospodarczy średnio 5% rocznie. Zmniejszenie bezrobocia co najmniej 1,5 mln nowych miejsc pracy. Rozwój sektorów najbardziej innowacyjnych i tworzących najwięcej lepiej płatnych miejsc pracy. Planowa polityka gospodarcza, aktywna rola państwa. Reindustrializacja Polski. Uporządkowanie polityki gospodarczej państwa (przewidywalna, długofalowa, prorozwojowa). Realizacja Wprowadzenie systemu ulg i zachęt stymulujących inwestycje w konkretnych sektorach. 5
Trzy nowe OKRĘGI PRZEMYSŁOWE (Centralny, Północny i Południowy). Zniesienie barier rozwojowych w budownictwie, przemyśle samochodowym i energetyce. Zasadnicza zmiana ustawy o zamówieniach publicznych. Aktywne inwestycje państwa w wybranych sektorach. Ułatwienia dla mikroprzedsiębiorców (zmniejszenie obciążeń biurokratycznych i fiskalnych). Ulgi podatkowe dla ludzi na etatach (płacących PIT), zatrudniających pomoc w gospodarstwie domowym. Inwestycje regionalne realizowane przez samorządy zmiana roli i struktury BGK. Ulgi podatkowe stymulujące wzrost gospodarczy (np. tzw. duża ulga budowlana), ulga przy budowie na wynajem. Likwidacja barier podatkowych ograniczających rozwój niektórych branż (np. odliczenie VAT za samochody). Profesjonalna i celowa zagraniczna polityka ekonomiczna, utworzenie profesjonalnej dyplomacji ekonomicznej, program wspierania i ubezpieczania eksportu. gospodarka Efekty 1,5 mln nowych miejsc pracy. Utrzymanie stałego 10% rocznego wzrostu eksportu (13,5 mld euro, czyli 56 mld zł). Wzrost gospodarczy na poziomie co najmniej 5% rocznie. Zmiana struktury polskiej gospodarki na innowacyjną i tworzącą lepiej płatne miejsca pracy. Reindustrializacja Polski. 7
PRACA Diagnoza W latach 2008 2011 nastąpił wzrost bezrobocia o ponad 500 tys. osób. Najszybciej rosła liczba bezrobotnych z wyższym wykształceniem o ponad 70% (ze 144 tys. w 2008 do 250 tys. w 2011). Ponad 400 tys. młodych ludzi do 24 roku życia to bezrobotni! W najbliższych latach na rynku pracy pojawi się druga, ostatnia i największa w okresie powojennym fala absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, która osiągnie ponad 3 mln osób (średnio 700 tys. rocznie). praca Cele Aby Polska poprawiała stan życia jej mieszkańców i likwidowała dystans do najbogatszych państw UE, wzrost PKB musi wynosić ponad 5%. Powrót na szybką ścieżkę rozwoju gospodarczego i realizacja scenariusza 3% 5% w najbliższych czterech latach (7% w dłuższej perspektywie)! Realizacja Zwiększanie płacy minimalnej do 50% przeciętnego wynagrodzenia. Powiązanie indeksowania płacy minimalnej z przeciętnym wynagrodzeniem. Uwolnienie środków finansowych zawartych w Funduszu Pracy i w Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (ponad 10 mld zł). 9
Powiatowe Urzędy Pracy mają aktywnie wspomagać poszukującego pracy, a nie zarządzać bezrobociem (wynagrodzenia w PUP uzależnione od wyników aktywizacji). Zero złotych do ZUS przez 18 miesięcy dla wszystkich, którzy zatrudniają swojego pierwszego lub drugiego pracownika (pozwoli wesprzeć zatrudnienie 150 tys. osób). Program NIANIA: możliwość odliczenia od dochodów (PIT) kosztów zatrudnienia pomocy w gospodarstwie domowym (ok. 50 tys. nowych miejsc pracy). Przywrócenie dużej ulgi budowlanej z jednoczesnym wprowadzeniem trzeciej stawki podatkowej (40%) dla najbogatszych. Mikropożyczki dla początkujących przedsiębiorców. Przywrócenie kredytu dla przedsiębiorcy, służącego ochronie miejsc pracy. Uszczelnienie systemu tak, by to etat stał się podstawową formą zatrudnienia. Wprowadzenie ZUS dla umów śmieciowych (za wyjątkiem umów drobnych oraz umów o dzieło autorskie). praca Efekty Realizacja tych projektów w ciągu 5 lat stworzy dwa miliony nowych miejsc pracy! 11
EDUKACJA Diagnoza Uczelnie kształcą wyedukowanych bezrobotnych. Oferta systemu edukacyjnego jest niedostosowana do potrzeb rynku pracy. Szkolnictwo zawodowe jest zbyt mało efektywne. Cele Powiązanie potrzeb rynku pracy i oczekiwań płacowych pracowników. edukacja Realizacja Stworzenie centralnie koordynowanego funduszu szkoleniowego, który będzie koncentrował się na takich kierunkach szkoleń, które najbardziej odpowiadają na potrzeby rynku pracy. Rewitalizacja szkolnictwa zawodowego poprzez wprowadzenie systemu praktyk zawodowych (na wzór niemiecki) przez wprowadzenie mechanizmów uzgodnień programów nauczania szkół wyższych i organizacji pracodawców. Efekty Wzrost prestiżu szkolnictwa zawodowego. Zmniejszenie emigracji zarobkowej. 13
MŁODZI A PRACA Diagnoza Oznaki zapaści demograficznej Polski. Wysoka skłonność osób w wieku 18 24 lat do emigracji zarobkowej. Zmniejszenie szans życiowych młodych ludzi. Cele Aktywna rola państwa na rynku pracy. Zmniejszenie skali bezrobocia wśród młodych. Przywrócenie wiary we własne państwo wśród młodych. młodzi a praca Realizacja Pierwszy i drugi pracownik na koszt państwa. Mikropożyczki (do 50 tys. zł). Składka ZUS za młodych trwale bezrobotnych na koszt państwa. Staże w administracji publicznej. Wzmocnienie kompetencji i liczebności Państwowej Inspekcji Pracy. Składki społeczne w śmieciowych formach zatrudnienia. Składka ZUS częściowo progresywna, a nie liniowa. 15
Efekty Zmniejszenie ryzyka pracy w oparciu o umowy śmieciowe. Podwyższenie zdolności kredytowej młodych osób. Wzrost dzietności. Zmniejszenie skali emigracji zarobkowej wśród młodych osób. Wzrost wpływów podatkowych do budżetu państwa. młodzi a praca 17
ZDROWIE Diagnoza Jedna z najniższych składek zdrowotnych w Unii Europejskiej. Polscy lekarze należą do najstarszych w Europie. Niedopasowanie działań NFZ do potrzeb szpitali. Zbyt długi czas oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty. Cele Osiągnięcie poziomu finansowania polskiej służby zbliżonego do średniego poziomu w Unii Europejskiej. Lepsze wykorzystanie infrastruktury medycznej. Zahamowanie emigracji zarobkowej młodych lekarzy. Dopasowanie publicznych usług medycznych do potrzeb zdrowotnych obywateli. zdrowie Realizacja Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym wszystkich obywatelek i obywateli zamieszkujących RP na zasadzie solidarności. 7% PKB zwiększenie poziomu finansowania opieki zdrowotnej ze środków publicznych do średniej UE. Wsparcie podstawowej opieki zdrowotnej poprzez tworzenie oddziałów geriatrycznych i form opieki dziennej. 19
Wydajny i przyjazny dla pacjentów model POZ oparty na instytucji lekarza rodzinnego uregulowany ustawowo. Zmniejszenie opłat ponoszonych przez pacjentów po przekroczeniu określonego pułapu wydatków na leki w kwartale (ryczałt). Zmiana metod finansowania opieki zdrowotnej i skuteczny monitoring. Finansowanie ze środków publicznych szpitali, które działają w formule non profit. Utworzenie regionalnych sieci szpitali, celem dostosowania liczby i rodzaju łóżek szpitalnych do potrzeb lokalnych społeczności. Zwiększenie liczby lekarzy i pielęgniarek aż do osiągnięcia średniego poziomu UE poprzez zwiększenie liczby miejsc na uczelniach o połowę. Przestrzeganie zasad świeckiego państwa przez placówki opieki zdrowotnej finansowane ze środków publicznych. zdrowie Efekty Wzrost zadowolenia pacjentów. Skuteczniejsze leczenie. Zatrzymanie degradacji organizacyjnej i osobowej publicznej służby zdrowia. 21
WPROWADZENIE EURO Diagnoza 10 lat po Traktacie Ateńskim Polska jest największym beneficjentem netto środków UE. Polska wykorzystała ponad 500 mld pln na poprawę funkcjonowania państwa, nowe szkoły, drogi, koleje, rozwój przemysłu, rolnictwo. Polski PKB jest dwa razy większy niż przed akcesją. Ponad 3/4 obywateli popiera członkostwo Polski w UE. Cele Wzmocnienie pozycji geostrategicznej Polski. Wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki. wprowadzenie euro Realizacja Polska powinna natychmiast przyjąć pełny tekst Karty praw podstawowych, która będzie podstawą do stworzenia Tarczy Socjalnej. Elementy Tarczy Socjalnej: program budownictwa komunalnego i budownictwa czynszowego, tanie kredyty dla osób pracujących na dowolnej formie zatrudnienia (z aktywną rolą BGK przy regwarancji), zamiana dzierżawy wieczystej na prawo własności hipotecznej (mieszkań), 23
możliwość wykupu wynajmowanych od gmin mieszkań za część ich wartości, utworzenie koszyka chronionych dóbr konsumpcyjnych obliczanego dla każdego województwa, indeksowanie wzrostu płacy minimalnej (2% powyżej wzrostu cen koszyka), powiązanie płacy minimalnej ze średnią krajową (50%), specjalny regionalny system indeksowania płac w sferze budżetowej oraz emerytur, rent i płacy minimalnej (uzależniony od wskaźnika wzrostu cen koszyka ). Efekty Obniżenie kosztów działalności gospodarczej (redukcja kosztów transakcyjnych przeliczania walut). Obniżenie cen towarów importowanych ze strefy euro oraz cen towarów, których istotny komponent pochodzi ze strefy euro. Ograniczenie spekulacji na polskiej walucie (transakcje walutowe w Polsce to ok. 45 mld zł dziennie). Automatyczne przyjęcie rygorów (oraz korzyści) wynikających z Paktu Fiskalnego dostęp do dodatkowych linii kredytowych z UE. Eliminacja zagrożenia handlu ryzkiem kursowym (i zmianami cen w euro). Spadek stóp procentowych bardzo tanie kredyty hipoteczne (1%), boom mieszkaniowy i inwestycyjny. Wzrost eksportu i wzrost inwestycji. wprowadzenie euro 25
ROLNICTWO Diagnoza Stopniowo następuje, przez lata oczekiwana i wyczekiwana, specjalizacja i koncentracja produkcji rolnej w Polsce. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej nastąpił dynamiczny wzrost eksportu rolno-spożywczego. Cały czas dochody uzyskiwane w rodzinach rolniczych są znacznie niższe od przeciętnych dochodów. Cele Zwiększenie produkcji polskiej żywności. Zwiększenie polskiego eksportu rolno-spożywczego. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich. Realizacja Wyrównanie dopłat bezpośrednich. Przywrócenie rent strukturalnych. Wspieranie spółdzielczości, grup producenckich i zrzeszeń plantatorów. Rozwój systemu preferencyjnych kredytów dla rolników, spółdzielni, grup producenckich i przedsiębiorców prowadzących biznes związany z produkcją rolną. Likwidacja Agencji Nieruchomości Rolnych przekazanie ziemi samorządom. Utrzymanie programu zalesiania gruntów słabych i nieużytków. rolnictwo 27
Stworzenie powszechnego, wspieranego przez państwo, systemu ubezpieczeń produkcji rolnej i budynków. Utrzymanie publicznego charakteru ośrodków hodowli zarodowej. Połączenie inspekcji nadzoru nad produkcją żywności. Utworzenie rządowej agencji na bazie Inspekcji Weterynaryjnej. Połączenie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Agencji Rynku Rolnego. Wsparcie dla rozwoju odnawialnych źródeł energii (biogazownie, woda, wiatr). W sprawie roślin genetycznie modyfikowanych uznanie zdrowia konsumentów za priorytet. Dodatkowe wsparcie dla szkół wiejskich przy rozdzielaniu środków na infrastrukturę sportową, pomoce dydaktyczne, zajęcia pozalekcyjne. Program stypendialny dla studentów z obszarów wiejskich. Dobrowolne przechodzenie rolników do ogólnego systemu podatkowego. Efekty Wzrost jakości życia mieszkańców wsi. Poprawa wydajności polskiego rolnictwa. Wzrost szans edukacyjnych dzieci urodzonych na obszarach wiejskich. rolnictwo 29
MIESZKAŃCY WSI Cele Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich. Realizacja Budowa przedszkoli i finansowanie ich z budżetu państwa. Dodatkowe wsparcie dla szkół wiejskich przy rozdzielaniu środków na infrastrukturę sportową, pomoce dydaktyczne, zajęcia pozalekcyjne. Likwidacja gimnazjów i przywrócenie ośmioklasowej szkoły podstawowej. Objęcie dostępem do szerokopasmowego Internetu wszystkich gospodarstw domowych. Tworzenie nowych i unowocześnienie istniejących bibliotek. Program stypendialny dla studentów z obszarów wiejskich. Stworzenie gabinetu medycznego w każdej szkole. Finansowanie Białych niedziel ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Finansowanie opieki nad osobami starszymi ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Wsparcie dla Ludowych Zespołów Sportowych, oddolnie powstających klubów sportowych. Inwestycje w infrastrukturę sportową na wsi. mieszkańcy wsi 31
Wparcie działalności Ochotniczych Straży Pożarnych, Kół Gospodyń Wiejskich, Kółek Rolniczych oraz wspieranie powstawania nowych organizacji pozarządowych. Utrzymanie sieci połączeń kolejowych łączącej miasta o znaczeniu lokalnym i uzupełnienie jej siecią komunikacji samochodowej. Inwestycje w wodociągi, kanalizację, oczyszczalnie ścieków. Wspieranie agroturystyki. Przy podziale środków unijnych preferencje dla gmin, które w niewielkim stopniu skorzystały z tych funduszy. Efekty Zapewnienie miejsca w żłobku i przedszkolu dla każdego dziecka. Zapewnienie dostępu mieszkańcom do bibliotek i innych instytucji kultury. Zapewnienie dostępu do wysokiej jakości edukacji blisko miejsca zamieszkania. Zrównanie dostępu do lekarzy dla mieszkańców miast i wsi. Zapewnienie dostępu do finansowanego ze środków publicznych systemu opieki nad osobami starszymi. Zapewnienie dostępu do infrastruktury sportowej na wysokim poziomie. Rozwój infrastruktury transportowej. Zapewnienie dostępu do infrastruktury komunalnej. Rozwój instytucji społeczeństwa obywatelskiego. Zapewnienie dostępu do szerokopasmowego Internetu. mieszkańcy wsi 33
ENERGETYKA Cele Nowa Polityka Energetyczna państwa. Spójne prawo realizujące zobowiązania UE oraz interes gospodarczy Polski. Jednolite centrum zarządzania krajową polityką energetyczną. Silne podmioty gospodarcze w sektorze paliwowo-energetycznym. Realizacja NPE realizująca cele społeczne: tania energia, stymulacja rozwoju gospodarczego, bezpieczeństwo socjalne, polityka zatrudnienia. Prawo pozwalające na realizację modernizacji i rozbudowy sektora paliwowoenergetycznego oraz stymulujące również zagraniczne inwestycje energetyczne. Spójne i jednolite centrum zarządzające realizacją polityki energetycznej zapewni programowanie i koordynowanie działań legislacyjnych, kontrolnych i inwestycyjnych. W energetyce konwencjonalnej wdrożenie modelu kontraktów długoterminowych (KDT) aby można było budować i modernizować. W energetyce odnawialnej (OZE) wprowadzenie świadectw pochodzenia lub gwarantowanych taryf. Efekty Poprawa bezpieczeństwa energetycznego na poziomie krajowym, regionalnym, lokalnym. Niższe koszty funkcjonowania sektora energetycznego. Obniżenie kosztów energii dla obywateli i firm. energetyka 35
TRANSPORT KOLEJOWY Cele Utworzenie dwóch zasobów i uregulowanie przy tej okazji problemu historycznego zadłużenia kolei: publicznego zasobu infrastruktury kolejowej należącego do Skarbu Państwa i Jednostek Samorządu Terytorialnego, komercyjnego zasobu infrastruktury kolejowej obejmującego te elementy, które nie znajdą się w pierwszym zasobie. Zagadnienia: własności, dostępności, finansowania i zarządzania infrastrukturą kolejową w Polsce oraz szereg innych zostaną uregulowane w nowej ustawie o infrastrukturze kolejowej. Realizacja Przeniesienie własności składników infrastruktury kolejowej ze spółek PKP SA, PKP PLK SA i innych spółek na bezpośrednią własność Skarbu Państwa i JST. Spłata długów PKP SA i PKP PLK SA w drodze ekwiwalentnego ekonomicznie przekazania własności składników tej infrastruktury. Przyszła ustawa o infrastrukturze kolejowej w sposób kompleksowy unormuje: sprawy własności infrastruktury kolejowej jako istotnego składnika majątku narodowego, sprawy powszechnego i nie dyskryminacyjnego dostępu do infrastruktury kolejowej dla wszystkich przewoźników transport kolejowy 37
kolejowych i innych podmiotów rynku kolejowego, co wymagać będzie określenia zbioru wykazu składników infrastruktury kolejowej ogólnodostępnej, zgodnie z dyspozycjami przewidzianymi w prawie UE, zakres i zasady finansowania ze środków publicznych rozwoju i utrzymania ogólnodostępnej infrastruktury kolejowej, które powinny być zbliżone do tych stosowanych w odniesieniu do infrastruktury drogowej; zadania w tym zakresie będą mogły być realizowane przez zarządców infrastruktury na podstawie umów wieloletnich zawieranych z właścicielem infrastruktury, kształt nowego modelu zarządzania infrastrukturą kolejową zakładający utrzymanie opłat za dostęp do infrastruktury, zarazem jednak istotne obniżenie stawek dostępu, dalszy rozwój kolejowych rynków przewozowych i powstanie nowych segmentów rynku kolejowego, tzw. rynków około infrastrukturalnych. Efekty Wzrost nakładów na infrastrukturę kolejową, w ciągu roku, do co najmniej 10 mld zł na inwestycje i 5 mld zł na utrzymanie, co umożliwi stopniową rewitalizację techniczną kolei. Przyszła ustawa stanowiłaby więc fundament nowego ustroju kolei w Polsce. Projektując konkretne postanowienia tej ustawy należałoby mieć na względzie cel zasadniczy, jakim powinno być maksymalne zrównanie warunków konkurencyjności transportu kolejowego z transportem drogowym. transport kolejowy 39
Rada Krajowa Sojuszu Lewicy Demokratycznej ul. Złota 9 00-019 Warszawa sld.org.pl