Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy. EU-CONSULT Sp. z o.o.

Zamawiający: Ośrodek Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy ul. J. Cybisa 7, 02-784 Warszawa www.ops-ursynow.pl Wykonawca: EU-CONSULT Sp. z o.o. ul. Wały Piastowskie 1, 80-855 Gdańsk Tel. (058) 307-44-06 www.eu-consult.pl Strona 2

SPIS TREŚCI 1. KONCEPCJA BADANIA... 4 1.1. CELE BADANIA... 4 1.2. OBSZAR BADANIA... 4 2. METODOLOGIA BADANIA... 7 3. WYNIKI DIAGNOZY... 11 3.1. STRUKTURA PRÓBY BADAWCZEJ... 15 3.2. SYTUACJA SPOŁECZNA, ZAWODOWA I EDUKACYJNA MŁODZIEŻY... 21 3.3. SYTUACJA LOKALNYCH PRZEDSIĘBIORSTW... 36 3.4. SYTUACJA SPOŁECZNO-ZAWODOWA OSÓB PRACUJĄCYCH... 55 3.5. SYTUACJA SPOŁECZNO-ZAWODOWA OSÓB BEZROBOTNYCH... 65 3.6. SYTUACJA OSÓB W WIEKU POWYŻEJ 50 ROKU ŻYCIA... 87 3.7. SYTUACJA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH... 93 3.8. SYTUACJA SPOŁECZNA RODZIN WIELODZIETNYCH... 101 3.9. SYTUACJA SAMOTNYCH MATEK I OJCÓW... 108 3.10. BEZPIECZEŃSTWO NA TERENIE DZIELNICY URSYNÓW... 116 3.11. ZJAWISKO UZALEŻNIENIA NA TERENIE DZIELNICY URSYNÓW... 137 3.12. STOPIEŃ WYKORZYSTANIA FUNDUSZY UNIJNYCH PRZEZ DZIELNICĘ URSYNÓW... 139 3.13. ROZWÓJ DZIELNICY URSYNÓW PRZEZ PRYZMAT ZASOBÓW SPOŁECZNYCH, KULTURALNYCH I INSTYTUCJONALNYCH... 145 4. WNIOSKI I REKOMENDACJE... 151 Strona 3

1. KONCEPCJA BADANIA Niniejsze badanie zostało zrealizowane przez firmę EU-CONSULT Sp. z o.o. na zlecenie Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy w okresie październik listopad 2013. Jego przedmiotem było przygotowanie Diagnozy potrzeb i zasobów mieszkańców Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy w ramach projektu Dobra marka OPS Ursynów budzi do życia, projektu systemowego realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet VII Promocja integracji społecznej Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki pomocy społecznej 1.1. CELE BADANIA Celem badania społecznego realizowanego dla OPS Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy było: OKREŚLENIE POTRZEB I ZASOBÓW MIESZKAŃCÓW DZIELNICY URSYNÓW M.ST. WARSZAWY POD KĄTEM NOWEGO OKRESU PROGRAMOWANIA NA LATA 2014-2020. Osiągnięcie tego celu umożliwi Ośrodkowi Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy oraz innym podmiotom zewnętrznym (takim jak organizacje pozarządowe, instytucje rynku pracy, pomocy i integracji społecznej) dostosować działania projektowe i formy wsparcia do potrzeb mieszkańców, szczególnie osób zagrożonych lub wykluczonych społecznie (potencjalnych uczestników projektów unijnych w latach 2014-2020). 1.2. OBSZAR BADANIA Zakres tematyczny badania obejmował szerokie spektrum problemów społecznych występujących na terenie dzielnicy Ursynów, ze szczególnym uwzględnieniem skali i rodzaju: uzależnień (tj.: uzależnienie od alkoholu i środków psychoaktywnych), przemocy, możliwości skorzystania z pomocy instytucjonalnej, problemów społecznych osób starszych, niepełnosprawnych, młodzieży, samotnych matek i ojców, osób długotrwale bezrobotnych Strona 4

(w tym osób powyżej 50 roku życia). Na potrzeby badania wyodrębnionych zostało dziesięć pytań badawczych, a w ich ramach dodatkowe pytania szczegółowe (Tabela 1). TABELA 1. PYTANIA BADAWCZE LP. PYTANIA BADAWCZE PYTANIA SZCZEGÓŁOWE 1. 2. 3. 4. 5. Jak wygląda sytuacja społecznozawodowa osób bezrobotnych (ze szczególnym uwzględnieniem osób długotrwale bezrobotnych i osób powyżej 50 roku życia)? Jak wygląda sytuacja społeczna, zawodowa i edukacyjna młodzieży (osoby od gimnazjum do 25 r.ż.)? Jak wygląda sytuacja społeczna, zdrowotna, rodzinna i bytowa osób w wieku powyżej 50 r.ż i starszych (ze szczególnym uwzględnieniem osób chorych i niepełnosprawnych, z zespołami otępiennymi)? Jak wygląda sytuacja społeczna rodzin wielodzietnych? Jak wygląda sytuacja społeczna i zawodowa samotnych matek i ojców? Czy istnieją obszary na terenie dzielnicy Ursynów, gdzie występuje największa liczba osób bezrobotnych? Jakie problemy współwystępują przy zjawisku bezrobocia? Jakie działania podejmowane są w celu aktywizacji osób bezrobotnych? Jakie są plany osób bezrobotnych dotyczących poszukiwania zatrudnienia? Jakie są preferencje bezrobotnych, dotyczące form zatrudnienia? Jakie są kierunki/profile kształcenia szkół ponadgimnazjalnych? Jakie są plany szkół dotyczące zmiany kierunków/profili kształcenia? Jakie są oczekiwania Dyrektorów szkół/osób upoważnionych do reprezentowania szkół, co do współpracy z instytucjami miejskimi? Jaki % młodzieży zamierza kontynuować naukę? W jakim trybie (zaocznie, wieczorowo, dziennie)? Jaki jest poziom kształcenia szkół na terenie dzielnicy? Jakie są najczęściej wybierane profile kształcenia? Jakie są plany zawodowe uczniów? Jakie są preferencje młodzieży w zakresie form zatrudnienia? Czy uczniowie zetknęli się w swoich szkołach z przejawami dyskryminacji i z jakiego powodu? Jakie są dostępne formy pomocy dla osób chorych, niepełnosprawnych oraz z zespołami otępiennymi? Jakie jest zapotrzebowanie na usługi opiekuńcze i pielęgnacyjne? Jaka jest sytuacja zawodowa i społeczna otoczenia osób chorych i niepełnosprawnych? Jakie działania wspierające otoczenie osób chorych i niepełnosprawnych podejmowane są w Dzielnicy Ursynów? Jakie są schorzenia? Rodzaje (przyczyny) niepełnosprawności. Jakie problemy współwystępują przy zjawisku wielodzietności? Jaka jest sytuacja zawodowa członków rodzin wielodzietnych? Jaka jest sytuacja edukacyjna oraz społeczna dzieci w rodzinach wielodzietnych? Jakie formy pomocy i działania wspierające rodziny wielodzietne podejmowane są w Dzielnicy Ursynów? Jaka jest charakterystyka społeczno-demograficzna osób samotnie wychowujących dzieci? Jakie problemy współtowarzyszą zjawisku samotnego rodzicielstwa? Jaka jest sytuacja zawodowa osób samotnie wychowujących dzieci? Jakie formy pomocy i działania wspierające samotnych rodziców podejmowane są w Dzielnicy Ursynów? Strona 5

6. 7. 8. Jak przedstawia się aktualna sytuacja lokalnych przedsiębiorstw? Jak przedstawia się zjawisko przestępczości na terenie dzielnicy Ursynów? Jak przedstawia się zjawisko uzależnienia na terenie dzielnicy Ursynów? Jak przedstawia się lokalny rynek? Ile przedsiębiorstw z uwzględnieniem ich liczby, rodzajów przedsiębiorstw oraz branż działa na terenie Dzielnicy Ursynów? Jaki jest profil oferowanych stanowisk pracy? Jakie są wymagania dotyczące kompetencji przyszłych pracowników? Na ile pracodawcy gotowi są do wykorzystywania elastycznych form zatrudnienia oraz elastycznych rozwiązań czasu pracy, a ile stosuje elastyczne formy pracy? Które obszary Dzielnicy Ursynów są najbardziej niebezpieczne? Jakie formy przestępczości występują na terenie dzielnicy? Jaka jest sytuacja społeczna osób i rodzin, które były ofiarą lub świadkiem przestępstwa? Jakie są najczęstsze formy uzależnienia mieszkańców dzielnicy? Ilu mieszkańców jest uzależnionych? I od czego? Jakie są dostępne formy pomocy i działania wspierające osoby uzależnione? 9. Jaki jest stopień wykorzystania funduszy Unijnych przez - dzielnicę Ursynów? Jakie zasoby społeczne, 10. kulturalne, instytucjonalne posiada dzielnica Ursynów, - a czego brakuje? Jakie szanse daje Ursynów dla 11. mieszkańca, a jakie stawia bariery? - Źródło: Opracowanie własne na podstawie Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia Strona 6

2. METODOLOGIA BADANIA W procesie badawczym Wykonawca wykorzystał metody ilościowe oraz jakościowe. RYSUNEK 1. PODSUMOWANIE ZASTOSOWANYCH METOD I TECHNIK BADAWCZYCH ANALIZA DESK RESEARCH Metoda jakościowa INDYWIDUALNY WYWIAD POGŁĘBIONY (IDI) Metoda jakościowa Źródło: Opracowanie własne WYWIAD BEZPOŚREDNI (PAPI) Metoda ilościowa 2.1.1. ANALIZA DESK RESEARCH Desk research to metoda badań społecznych, która zakłada szczegółową analizę, scalanie oraz przetwarzanie danych wtórnych z różnych źródeł. Metoda pozwala na uzyskanie wysoce obiektywnych informacji i stanowi doskonały wstęp do dalszych badań. Wyniki uzyskane w trakcie analizy danych zastanych służą do realizacji kolejnych etapów badania, przede wszystkim nakierowując zespół badawczy na pewne konkretne problemy, które można pogłębić i wyjaśnić na dalszych etapach badania. Desk research został przeprowadzony w kilku etapach, które objęły: gromadzenie oraz analizę danych, a także opracowanie i przedstawienie wyników badania (Rysunek 2). Strona 7

RYSUNEK 2. ETAPY ANALIZY DESK RESEARCH ETAP I: GROMADZENIE DANYCH Pozyskanie danych wtórnych niezbędnych do realizacji badania ETAP II: ANALIZA DANYCH Jakościowa analiza zgromadzonych danych szczegółowych Uzupełnianie analizy o dane pozyskane w trakcie trwania procesu badawczego ETAP III: PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW Ocena i selekcja wstępnych wniosków Konstrukcja ostatecznych wniosków Porównanie wniosków z wynikami badań terenowych Źródło: Opracowanie własne Analiza danych zastanych objęła m.in.: Źródła internetowe, Dane statystyki publicznej, Statystyki policyjne, Statystyki sądowe, Dane z Urzędu Pracy, Dane z Urzędu Dzielnicy Ursynów, Dane z Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy. 2.1.2. POGŁĘBIONE WYWIADY INDYWIDUALNE (IDI) IDI polega na przeprowadzeniu ustrukturyzowanej rozmowy z daną osobą. Ma na celu uzyskanie konkretnych informacji w sposób planowy i metodyczny według określonego schematu, zwanego scenariuszem wywiadu. Standaryzacja poruszanych zagadnień, a w szczególności celu rozmowy, pozwala na uzyskanie informacji istotnych z punktu widzenia celów badania. Charakter rozmowy i duża swoboda w komunikacji ułatwiają zaś pogłębianie poruszanych zagadnień i wyjaśnianie zdiagnozowanych zjawisk. Indywidualne wywiady pogłębione pozwalają przede wszystkim na odpowiedź na pytanie, dlaczego dane zjawisko występuje. Strona 8

Wywiady przeprowadzone zostały z nauczycielami i dyrektorami szkół zlokalizowanych na terenie dzielnicy Ursynów (3 wywiady), a także z przedstawicielami pracodawców i pracowników prywatnych oraz publicznych (łącznie 6 wywiadów). Przeprowadzono także wywiady z przedstawicielami instytucji publicznych (w tym Urzędu Dzielnicy Ursynów 3 wywiady i Ośrodka Pomocy Społecznej 3 wywiady) oraz z przedstawicielami organizacji pozarządowych (3 wywiady). Byli to respondenci posiadający dużą wiedzę z zakresu objętego badaniem, dzięki czemu możliwe było zgromadzenie bogatego materiału badawczego. Oprócz tego przeprowadzono wywiady z grupami mieszkańców Dzielnicy Ursynów mającymi specyficzne potrzeby po 3 wywiady przeprowadzono z młodzieżą, osobami starszymi, osobami niepełnosprawnymi oraz samotnymi matkami i ojcami. Na potrzeby badania zrealizowanych zostało łącznie 30 indywidualnych wywiadów pogłębionych. 2.1.3. WYWIAD BEZPOŚREDNI (PAPI) Badanie bezpośrednie z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety jest najbardziej popularną techniką zbierania danych w badaniach ilościowych. Polega na zbieraniu informacji przy pomocy standaryzowanego kwestionariusza ankiety. Pytania zawarte w kwestionariuszu są opracowane na podstawie problemów badawczych. Badanie ankietowe charakteryzuje się dużym wskaźnikiem responsu, niskimi kosztami przeprowadzenia i dużą szybkością analizowania danych. Wywiad kwestionariuszowy (PAPI) przeprowadzony został wśród mieszkańców dzielnicy Ursynów. Respondentami byli mieszkańcy dzielnicy w wieku z podziałem na następujące kategorie: Uczeń (powyżej 13 roku życia) lub student Bezrobotny Pracujący Emeryt lub rencista. Strona 9

Oprócz tego zadbano, aby w próbie znaleźli się przedstawiciele takich grup, jak: Osoby starsze, Osoby niepełnosprawne, Młodzież, Samotne matki i ojcowie, Osoby pracujące i bezrobotne (w tym długotrwale), Badanie zostało zrealizowane na próbie 1500 mieszkańców dzielnicy Ursynów. Próba badawcza była reprezentatywna i została dobrana w sposób warstwowo-kwotowy (ze względu na płeć oraz wiek) i była odzwierciedleniem struktury mieszkańców dzielnicy Ursynów. 2.1.4. KONSULTACJE SPOŁECZNE Na potrzeby badania przeprowadzone zostały konsultacje społeczne w dwóch panelach. Badanie zrealizowane zostało metodą zogniskowanego wywiadu grupowego (FGI). Pierwszy z nich objął swoim zasięgiem mieszkańców dzielnicy Ursynów, natomiast drugi przeprowadzony został z przedstawicielami instytucji i organizacji działających na terenie Dzielnicy Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Ursynów, Urzędu Dzielnicy, Straży Miejskiej (Dzielnica Ursynów), przedstawicielami szkolnictwa (m.in. Przedszkole Specjalne nr 213, LXX Liceum Ogólnokształcące, Szkoła Podstawowa nr 340), Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i organizacji pozarządowych. Strona 10

3. WYNIKI DIAGNOZY Dzielnica Ursynów jest najdalej wysuniętą na południe dzielnicą Warszawy, położoną niemal w całości na Równinie Warszawskiej, wyniesionej 20-30 m powyżej lustra wody w Wiśle. Zajmuje ona powierzchnię 48,6 km², stanowiąc 8,6% powierzchni miasta, zamieszkuje ją 146 582 mieszkańców 1. Ursynów graniczy z trzema innymi dzielnicami m.st. Warszawy oraz czterema gminami (Mapa 1): Od wschodu z Dzielnicą Wilanów m.st. Warszawy, Od północy z Dzielnicą Mokotów m.st. Warszawy, Od zachodu z Dzielnicą Włochy m.st. Warszawy, Od południowego zachodu z gminami Raszyn i Lesznowola, Od południa z gminami Lesznowola, Piaseczno i Konstancin-Jeziorna. MAPA 1. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY M.ST. WARSZAWY Źródło: http://ursynow.pl/page/index.php?str=401 [dostęp na dzień: 04.11.2013] 1 http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.display?p_id=500292&p_token=0.4951795913214523 [dostęp na dzień: 12.11.2013] Strona 11

Dzielnica Ursynów podzielona została na 13 obszarów (Mapa 2), w ramach Miejskiego Systemu Informacji, zgodnie z Uchwałą Nr 563 Rady Gminy Warszawa-Ursynów z dnia 18 czerwca 1998r. z późniejszymi zmianami 2. MAPA 2. PODZIAŁ URSYNOWA Źródło: http://www.zdm.waw.pl/zarzad-drog-miejskich/zadania-zdm/miejski-system-informacji/obszarymsi/ursynow-text/ [dostęp na dzień: 04.11.2013] W skład Ursynowa wchodzą: Ursynów Północny: rozciągający się wzdłuż Potoku Służewieckiego (od granicy gminy w al. Wyścigowej do zachodniej granicy PTWK) - po granicy PTWK do ul. Puławskiej - ul. Puławska - ul. Pileckiego - ul. Ciszewskiego - ul. Rosoła - wzdłuż południowej granicy osiedla położonego przy ul. Gen. Chłapowskiego oraz jej 2 http://www.zdm.waw.pl/zarzad-drog-miejskich/zadania-zdm/miejski-system-informacji/obszary-msi/ursynowtext/ [dostęp na dzień: 06.11.2013] Strona 12

przedłużeniu w kierunku Fortu Służew - po południowo-zachodniej granicy Fortu Służew oraz jej przedłużeniu w kierunku ul. Dolina Służewiecka - po granicy gminy do przecięcia z Potokiem Służewieckim w al. Wyścigowej; Stary Służew: od skrzyżowania ul. Dolina Służewiecka z al. Wilanowską wzdłuż granicy gminy do ul. Ciszewskiego - ul. Ciszewskiego - ul. Rosoła - wzdłuż południowej granicy osiedla położonego przy ul. Gen. Chłapowskiego oraz jej przedłużeniu w kierunku Fortu Służew - po południowo-zachodniej granicy Fortu Służew oraz jej przedłużeniu w kierunku ul. Dolina Służewiecka - po granicy gminy do al. Wilanowskiej; Stary Imielin: przedłużenie ul. Płaskowickiej (od wschodniej granicy gminy do skrzyżowania z ul. Rosoła) - ul. Płaskowickiej - projektowany odcinek ul. Płaskowickiej (od ul. Pileckiego do ul. Rolnej) - ul. Rolna - bocznica kolejowa Metra Warszawskiego (od przejazdu kolejowego na połączeniu ulic Żołny-Rolna do ul. Puławskiej) - ul. Puławska - ul. Pileckiego; Natolin: przedłużenie ul. Płaskowickiej (od wschodniej granicy gminy do skrzyżowania z ul. Rosoła) - ul. Płaskowickiej - projektowany odcinek ul. Płaskowickiej od ul. Pileckiego do ul. Rolnej) - ul. Rolna - przez przejazd kolejowy na połączeniu ulic Żołny-Rolna do granicy Rezerwatu Las Kabacki - po północnej granicy Rezerwatu Las Kabacki - wzdłuż zachodniej granicy terenów stacji techniczno-postojowej metra oraz po jej północnej stronie do wysokości ulicy ustronie, ulicą Ustronie i jej przedłużeniem na północ do ulicy Wełnianej, ulicą Wełnianą do skrzyżowania ul. Stryjeńskich z ul. Wąwozową- ul. Stryjeńskich - ul. Przy Bażantarni - na południe projektowanym odcinkiem Al. Komisji Edukacji Narodowej -przedłużenie ul. Jeżewskiego do Al. Komisji Edukacji Narodowej - ul. Jeżewskiego i jej przedłużenie do granicy gminy - po granicy gminy; Kabaty: po północnej granicy Rezerwatu Las Kabacki (od granicy gminy) - wzdłuż zachodniej granicy terenów stacji techniczno-postojowej metra oraz po jej północnej stronie do wysokości ulicy Ustronie, ulicą Ustronie i jej przedłużeniem na północ do ulicy Wełnianej, ulicą Wełnianą do skrzyżowania ul. Stryjeńskich z ul. Wąwozową - ul. Stryjeńskich - ul. Przy Bażantarni - na południe projektowanym odcinkiem Al. Komisji Edukacji Narodowej - przedłużenie ul. Jeżewskiego do Al. Komisji Strona 13

Edukacji Narodowej - ul. Jeżewskiego i jej przedłużenie do granicy gminy - po granicy gminy; Wyczółki: wzdłuż Potoku Służewieckiego (od granicy gminy w al. Wyścigowej do zachodniej granicy PTWK) - po granicy PTWK do wjazdu z ul. Poleczki do ul. Galopu - ul. Poleczki - ul. Poloneza - ul. Pląsy - po granicy gminy; Grabów: ul. Pląsy (od linii kolejowej PKP) - ul. Poloneza - przedłużenie ul. Poloneza do ul. Galopu - granica terenu PTWK - ul. Puławska - bocznica kolejowa Metra Warszawskiego (do ul. Czempińskiej) - linia kolejowa PKP (do ul. Plasy); Pyry: wzdłuż bocznicy kolejowej Metra Warszawskiego (od przedłużenia ul. Farbiarskiej do przejazdu kolejowego na połączeniu ulic Żołny-Rolna) - ul. Żołny (do skraju Rezerwatu Las Kabacki) - w kierunku południowo-zachodnim po granicy Rezerwatu Las Kabacki - po linii stanowiącej przedłużenie ul. Kobzy do ul. Puławskiej - ul. Puławska - ul. Baletowa - ul. Farbiarska i jej przedłużenie do bocznicy kolejowej Metra Warszawskiego. Dąbrówka: ul. Puławska (od południowej granicy gminy do ul. Karczunkowskiej) - ul. Karczunkowska - ul. Sarabandy - zachodnia granica terenu szkoły podstawowej i jej przedłużenie do ul. Klarnecistów - ul. Klarnecistów - ul. Kobzy - ul. Farbiarska - ul. Baletowa - ul. Puławska - linia stanowiąca przedłużenie ul. Kobzy w kierunku wschodnim - granica Rezerwatu Las Kabacki (do ul. Jagielskiej) - ul. Jagielska - granica Rezerwatu Las Kabacki (do granicy gminy) - granica gminy (do ul. Puławskiej). Jeziorki Północne: wzdłuż bocznicy kolejowej Metra Warszawskiego (od ul. Czempińskiej do przedłużenia ul. Farbiarskiej) - ul. Farbiarska - ul. Baletową - po granicy gminy do ul. Czempińskiej. Jeziorki Południowe: ul. Baletowa - ul. Farbiarska - ul. Kobzy - ul. Klarnecistów - zachodnia granica terenu szkoły - ul. Sarabandy do ul. Karczunkowskiej - ul. Karczunkowska do ul. Puławskiej - ul. Puławska do południowej granicy gminy - po granicy gminy do ul. Baletowej. Skarpa Powsińska: od ul. Prawdziwka wzdłuż południowo-wschodniej granicy Rezerwatu Las Kabacki - po granicy gminy do ul. Prawdziwka. Strona 14

Ursynów-Centrum: przedłużenie ul. Płaskowickiej (od wschodniej granicy gminy do ul. Rosoła) - ul. Płaskowickiej - ul. Pileckiego - ul. Ciszewskiego - przedłużenie ul. Ciszewskiego do granicy gminy - granica gminy (do przedłużenia ul. Płaskowickiej). 3.1. STRUKTURA PRÓBY BADAWCZEJ Zastosowana w badaniach PAPI próba badawcza stanowiła odzwierciedlenie całej populacji dzielnicy Ursynów. W próbie badawczej znalazła się taka sama liczba mężczyzn, jak kobiet obie grupy stanowiły po 50% respondentów (Wykres 1). Rozkład próby ze względu na wiek uczestników badania nawiązuje do struktury wiekowej całej dzielnicy (Tabela 2). W próbie znalazło się najwięcej osób młodych jedną trzecią wszystkich badanych stanowiły osoby w przedziale wiekowym 13-25 lat, a ponad jedną czwartą osoby w wieku od 26 do 38 lat. Kolejne grupy wiekowe stanowiły mniejszy odsetek badanych. Ankietowanych w wieku 39-50 lat było 19%, w wieku 51-56 lat 12%, a w wieku powyżej 65 lat 10%. WYKRES 1. PŁEĆ BADANYCH 50% 50% TABELA 2. ROZKŁAD PRÓBY W BADANIACH PAPI ZE WZGLĘDU NA WIEK I PŁEĆ Ogółem 13-25 lat 29,50% 36,70% 33,10% 26-38 lat 28,50% 24,40% 26,40% 39-50 lat 19,70% 17,90% 18,80% 51-65 lat 11,30% 11,80% 11,50% Powyżej 65 lat 11,00% 9,20% 10,10% 100,00% 100,00% 100,00% Strona 15

Dokonując analizy próby ze względu na stan cywilny, zauważa się, że w próbie było najwięcej osób stanu wolnego (Wykres 2). W tej grupie panny/kawalerowie stanowili 43% struktury próby (więcej mężczyzn 52%, niż kobiet 34%). Osoby owdowiałe stanowiły 9%, a będące po rozwodzie 6%. W związkach, zarówno małżeńskich, jak i nieformalnych, żyje 42% ankietowanych (więcej kobiet 49% niż mężczyzn 35%). WYKRES 2. STATUS ZWIĄZKU BADANYCH 42% 43% 9% 6% 49% 34% 9% 35% 52% 9% 4% Żonaty/zamężna/związek partnerski Kawaler/panna Wdowiec/wdowa Rozwodnik/rozwódka Zdecydowana większość mieszkańców dzielnicy Ursynów posiada meldunek, jednak tylko 69% badanych przebywa aktualnie w lokalu, w którym są zameldowani. Pozostali mieszkańcy dzielnicy zameldowani są w innym miejscu. Oprócz tego co setny mieszkaniec twierdzi, że w ogóle nie ma meldunku. WYKRES 3. SYTUACJA MELDUNKOWA BADANYCH 1% 31% 69% 1% 26% 73% 1% 35% 65% Nie posiadam żadnego meldunku Przebywam w lokalu, w którym nie jestem zameldowany(a) Przebywam w lokalu, w którym jestem zameldowany(a) Strona 16

W dzielnicy Ursynów najwięcej badanych (3) zajmuje lokale o powierzchni pomiędzy 39 a 60 metrów kwadratowych oraz te o powierzchni 61-90 metrów kwadratowych (32%). Kolejne 13% mieszka w domach lub mieszkaniach o powierzchni 91-110 m 2. Większe domy lub mieszkania zajmuje 6%, w tym 2% o powierzchni powyżej 150 m 2. Małe mieszkania (do 38 m 2 ) są miejscem pobytu 12% ankietowanych. WYKRES 4. WIELKOŚĆ DOMU/MIESZKANIA ZAJMOWANEGO PRZEZ BADANYCH 12% 3 32% 13% 4% 2% 10% 37% 33% 14% 4% 1% 15% 3 30% 11% 3% 3% Poniżej 38 m2 39-60 m2 61-90 m2 91-110 m2 111-150 m2 Powyżej 150 m2 Mieszkańcy dzielnicy Ursynów generalnie dobrze oceniają swoje warunki mieszkaniowe. Szczegółowe dane na ten temat z podziałem na płeć przedstawia Wykres 5. Trzy czwarte (75%) respondentów dobrze ocenia swoje warunki mieszkaniowe, w tym 22% bardzo dobrze. Kolejne 22% uważa, że warunki te są dostateczne. Jedynie 3% uskarża się na to, w jakich warunkach mieszka, w tym 1% wyraża opinie skrajną, twierdząc, że ich warunki są bardzo złe. Strona 17

WYKRES 5. OCENA SWOICH WARUNKÓW MIESZKANIOWYCH PRZEZ BADANYCH 1% 2% 22% 53% 22% 1% 1% 1 57% 24% 1% 3% 27% 49% 21% Bardzo złe Złe Dostateczne Dobre Bardzo dobre Ankietowani najczęściej tworzą dwuosobowe (30%) lub trzyosobowe (29%) gospodarstwa domowe szczegółowe dane przedstawia Wykres 6. Co piąty badany mieszka wraz z trzema innym osobami, a 7% tworzy jeszcze większe, pięcioosobowe lub większe gospodarstwa domowe. Samotnie mieszka 14% ankietowanych, tworząc jednoosobowe gospodarstwa domowe. WYKRES 6. LICZBA OSÓB TWORZĄCYCH GOSPODARSTWO DOMOWE BADANYCH 14% 30% 29% 20% 7% 11% 2 29% 23% 9% 16% 32% 30% 17% 5% Tylko ja Dwie osoby Trzy osoby Cztery osoby Pięd osób i więcej Tylko połowa mieszkańców Ursynowa zgodziła się w trakcie badania ujawnić swoje dochody, 50% odmówiło odpowiedzi (Wykres 7). W grupie osób, które przyznały się do dochodów, najwięcej (14%) osiąga całkowity miesięczny dochód netto całego swojego gospodarstwa domowego na poziomie powyżej 5000 złotych. Niewiele mniejsza grupa ankietowanych (10%) wskazała na dochód w przedziale 3501-5000 zł, a kolejna grupa (12%) na dochód w przedziale 2501-3500 zł. 6% badanych uzyskuje dochód wszystkich osób Strona 18

w gospodarstwie domowym w przedziale 1801-2500 zł, a utrzymuje całe gospodarstwo domowe za mniej niż 1800 złotych miesięcznie, w tym 3% za mniej niż 1200 złotych. WYKRES 7. CAŁKOWITY MIESIĘCZNY DOCHÓD NETTO GOSPODARSTWA DOMOWEGO BADANYCH 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Poniżej 1200 zł netto 3% 2% 4% 1200-1500 zł netto 2% 2% 2% 1501-1800 zł netto 3% 4% 2% 1801-2500 zł netto 6% 6% 6% 2501-3500 zł netto 12% 15% 10% 3501-5000 zł netto 10% 10% 9% Powyżej 5000 zł netto 14% 16% 12% Odmowa odpowiedzi 44% 50% 55% Podobnie, jak w przypadku pytania o dochody, nie wszyscy respondenci przyznali się do tego, jakie są źródła dochodów ich gospodarstw domowych. W tej kwestii nieco ponad jedna czwarta badanych (26%) odmówiła udzielenia odpowiedzi. Zdecydowanie największa grupa, stanowiąca połowę uczestników badania, uzyskuje dochody z pracy najemnej w formie umowy o pracę, umowy cywilno-prawnej, pracy na czarno lub też w innej postaci. Z pracy własnej (w postaci na przykład zbierania surowców wtórnych lub rękodzieła) utrzymuje się natomiast 6% mieszkańców Ursynowa. Drugą najliczniejszą grupą są osoby utrzymujące gospodarstwo domowe z emerytury (14%), a trzecia te, które korzystają z pomocy rodziny lub Strona 19

znajomych (). W dalszej kolejności renta jest źródłem utrzymania 4% ankietowanych, a alimenty 3%. Pozostałe źródła dochodów (w tym zasiłki i renty specjalne) dotyczą nie więcej niż 1% uczestników badania. Szczegółowe dane dotyczące każdego rodzaju źródła dochodu z podziałem na płeć przestawia Wykres 8. WYKRES 8. ŹRÓDŁA DOCHODU GOSPODARSTW DOMOWYCH ZAMIESZKIWANYCH PRZEZ BADANYCH 0% 20% 40% 60% Dochód z pracy najemnej (praca na umowę o dzieło, umowę-zlecenie, umowę o pracę, bez umowy, inne) Emerytura Pomoc od rodziny/znajomych Dochód z pracy własnej (zbieranie surowców wtórnych, rękodzieło) Renta Alimenty Renta socjalna Zasiłek rodzinny Renta inwalidzka Zasiłek macierzyoski 14% 16% 12% 9% 6% 5% 7% 4% 3% 5% 3% 5% 2% 1% 1% 2% 1% 1% 1% 1% 0,3% 1% 0,4% 1% 50% 54% 47% Zasiłek dla bezrobotnych Odmowa odpowiedzi 0,4% 0,3% 1% 26% 24% 29% Mieszkańcy dzielnicy Ursynów dobrze ocenili nie tylko swoje warunki mieszkaniowe, ale też swoją sytuację materialną (Wykres 9). 57% uczestników badania twierdzi, że ich sytuacja materialna jest dobra, w tym co dziesiąty badany uważa, że jest bardzo dobra. Kolejne Strona 20

36% twierdzi, że sytuacja ta jest dostateczna. Zaledwie 7% uskarża się natomiast na swoją sytuację materialną, twierdząc, że jest ona zła, w tym 1% deklaruje, że jest bardzo zła. WYKRES 9. OCENA SYTUACJI MATERIALNEJ PRZEZ BADANYCH 1% 6% 36% 47% 10% 1% 6% 36% 49% 9% 1% 5% 37% 45% 12% Bardzo źle Źle Dostatecznie Dobrze Bardzo dobrze 3.2. SYTUACJA SPOŁECZNA, ZAWODOWA I EDUKACYJNA MŁODZIEŻY Respondentów będących mieszkańcami Ursynowa, w ramach konsultacji społecznych zapytano o opinię na temat sytuacji młodych ludzi zawodowej, społecznej oraz edukacyjnej. W opinii samej młodzieży, sytuacja zawodowa tej grupy społecznej jest trudna. Osoby studiujące starają się o pracę już podczas studiów, ponieważ zdają sobie sprawę z sytuacji na rynku pracy. W momencie, gdy pracy poszukuje duża liczba absolwentów wyższych uczelni, potencjalny pracodawca woli brać pod uwagę osoby, które posiadają oprócz wykształcenia również doświadczenie zawodowe. Młodzież uważa ponadto, że podjęcie aktywności zawodowej w formie stażu, bądź praktyki w trakcie studiów może zaowocować otrzymaniem etatu po ich zakończeniu. Pomimo tych działań, młodzież po zakończeniu studiów ma problemy ze znalezieniem stałej, odpowiednio płatnej pracy w swoim zawodzie. Problem ten dobrze obrazuje wypowiedź jednego z uczestników badania: Wszyscy studiują byle tylko zdobyć wyższe wykształcenie, jednakże borykają się z problemami znalezienia pracy w swoim zawodzie. Imają się różnych zajęć dla nich dostępnych, niekoniecznie zgodnych z kierunkiem studiów, zazwyczaj nisko dochodowych. Strona 21

Zdania młodych ludzi na temat sytuacji społecznej ich grupy są podzielone. Z jednej strony wielu respondentów twierdzi, że Ursynów nie stanowi dzielnicy przyjaznej młodym ludziom, ponieważ za mało w niej przestrzeni służącej rekreacji oraz integracji towarzyskiej, np. kawiarni lub pubów. Inni badani z kolei dostrzegają, że Ursynów jest przyjazny dla młodych, dzielnica jest atrakcyjna dla tej grupy wiekowej, a na jej terenie znajduje się wiele ciekawych miejsc. Niestety, jak zauważa jeden z uczestników badania, wszędzie jest drogo, jak na standardy młodych ludzi. 3.2.1. PLACÓWKI SYSTEMU OŚWIATY NA TERENIE DZIELNICY URSYNÓW Na terenie dzielnicy działa obecnie 148 placówek oświatowych. Najliczniejszą grupę stanowią wśród nich przedszkola (80), wśród których znajduje się 59 niepublicznych przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, a także 21 przedszkoli publicznych. Na Ursynowie działa również 25 szkół podstawowych (15 publicznych i 10 niepublicznych), 19 szkół gimnazjalnych (w tym 6 publicznych oraz 13 prywatnych) i 16 liceów (13 niepublicznych; 3 publiczne). WYKRES 10. SZKOŁY ZNAJDUJĄCE SIĘ NA TERENIE DZIELNICY URSYNÓW (DANE ZA ROK 2013) 0 10 20 30 40 50 60 70 Żłobki Przedszkola publiczne Przedszkola niepubliczne Szkoły podstawowe publiczne Szkoły podstawowe niepubliczne Gimnazja publiczne Gimnazja niepubliczne Szkoły zawodowe niepubliczne Licea publiczne Licea niepubliczne Wyższe uczelnie 4 6 2 3 5 15 10 13 13 21 59 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.ursynow.pl oraz http://www.citymedia.waw.pl/ursynowszkoly+wyzsze.html z dnia [dostęp na dzień: 06.11.2013] Strona 22

3.2.2. OCZEKIWANIA DYREKTORÓW SZKÓŁ W ZAKRESIE WSPÓŁPRACY Z INSTYTUCJAMI MIEJSKIMI Przedstawiciele szkół z terenu dzielnicy Ursynowa, którzy wypowiedzieli się w ramach indywidualnych wywiadów pogłębionych oraz konsultacji społecznych, wspominają o współpracy z instytucjami miejskimi w kilku dziedzinach. Przede wszystkim, jako osoby działające w ramach placówek edukacyjnych, mających za zadanie rozwój edukacyjny dzieci i młodzieży, ale również rozwój globalny młodych ludzi, dyrektorzy jako priorytet wymieniają współpracę z innymi instytucjami odpowiedzialnymi za różne dziedziny rozwoju młodych ludzi. Dobrą wizualizacją tego poglądu jest wypowiedź dyrektora jednej z ursynowskich szkół: (...) oczywiście współpraca i w zakresie sportu, bo na Ursynowie działa dość duże Ursynowskie Centrum Sportu i Rekreacji, oraz współpraca z agendami kultury, bo chodzi o rozwój również takich umiejętności, ale i życia kulturalnego młodych ludzi, a wreszcie oczywiście jest jakiś odsetek młodzieży w trudnych warunkach społecznych, socjalnych, no to pomoc rodzinie. Dyrektorzy szkół wymieniają współpracę z instytucjami odpowiedzialnymi za: rozwój młodzieży w dziedzinie sportu, aktywność fizyczną, propagowanie kultury sportu, rozwój kulturalny młodzieży (aktywizacja artystyczna), pomoc społeczną dla młodzieży znajdującej się w ciężkiej sytuacji materialnej. Dodatkowym aspektem współpracy z instytucjami miejskimi jest finansowanie szkół. Przedstawiciel jednej z ursynowskich szkół wyraził zdanie, że dobrym działaniem byłoby wsparcie finansowe szkół w ramach unowocześniania ich zaplecza. Chodzi tutaj o sprzęt multimedialny, dzięki któremu zajęcia mogłyby zostać ulepszone, a zarazem uatrakcyjnione w swojej formie. Oprócz wsparcia finansowego w ramach wyposażenia sal dydaktycznych, badani zgłaszali takie potrzeby jak: remont pomieszczeń, budowa boiska sportowego, sali gimnastycznej, a także dofinansowanie zajęć pozalekcyjnych dla młodzieży (językowych, sportowych, kółek zainteresowań). Strona 23

3.2.3. PLANY MŁODZIEŻY DOTYCZĄCE KONTYNUOWANIA NAUKI Badaną młodzież zapytano o to, jaki poziom kształcenia zamierza osiągnąć. Rozkład odpowiedzi na to pytanie zawiera Wykres 11. Zdecydowana większość badanej młodzieży zamierza osiągnąć w toku swojej drogi edukacyjnej wykształcenie wyższe. Ponad połowa ogółu badanych (53%) zadeklarowała, że ma plany zdobycia wykształcenia wyższego magisterskiego, nie technicznego, a 21% zamierza zdobyć wykształcenie wyższe techniczne, czyli inżynierskie. Na etapie wykształcenia wyższego I stopnia, czyli licencjatu, swoją edukację zakończyć planuje 13% badanych nieco więcej kobiet (17%) niż mężczyzn (11%). Łącznie 87% badanych zamierza uzyskać dyplom uczelni wyższej. Dodatkowo 2% badanych zamierza poprzestać na wykształceniu zasadniczym zawodowym, 3% na wykształceniu średnim, a planuje uzyskać wykształcenie policealne. WYKRES 11. PLANOWANY POZIOM OSIĄGNIĘTEGO WYKSZTAŁCENIA 2% 3% 13% 21% 53% 1% 2% 7% 17% 14% 5 2% 4% 9% 11% 26% 49% Zasadnicze zawodowe Policealne Wyższe techniczne (inżynierskie) Średnie ogólnokształcące i zawodowe Wyższe zawodowe (licencjat) Wyższe (magisterskie, inne niż techniczne) W dalszej kolejności osobom, które zadeklarowały chęć kontynuacji swojej nauki na uczelni wyższej zadano pytanie dotyczące preferowanego trybu nauki na tym etapie edukacji (Wykres 12). Zdecydowana większość przyszłych studentów wybiera dzienny tryb studiów tzw. studia stacjonarne. Więcej kobiet (20%) niż mężczyzn (11%) woli studiować w trybie zaocznym. Najmniej cieszącym się wśród młodych ludzi trybem nauki na uczelni wyższej są studia wieczorowe. Wynik taki powodowany jest dwoma czynnikami. Z jednej strony tego Strona 24

rodzaju tryb studiów oferuje młodzieży mniej korzystny wymiar czasowy, który często uniemożliwia podjęcie pracy zarobkowej na cały etat, a z drugiej strony jest to, podobnie jak studia zaoczne, tryb płatny. WYKRES 12. PREFEROWANA FORMA STUDIÓW WYŻSZYCH 81% 4% 15% 73% 6% 20% 87% 3% 11% Dziennie Wieczorowo Zaocznie Ważną kwestią w kontekście planów młodzieży co do studiów na uczelni wyższej jest wybór rodzaju szkoły wyższej (Wykres 13). Zdecydowana większość, bo 7 młodzieży, planuje wybrać uczelnię publiczną jako miejsce kontynuacji swej ścieżki edukacyjnej, natomiast 22% deklaruje, że studia będzie odbywać w szkole prywatnej. Taki stan rzeczy można tłumaczyć tym, że w Polsce wciąż większy prestiż mają dobre uczelnie publiczne oraz czynnikami ekonomicznymi czesne na uczelniach prywatnych jest wysokie, co dla większości Polaków wciąż wiąże się ze znacznym wydatkiem. WYKRES 13. PREFEROWANY RODZAJ UCZELNI WYŻSZEJ 0% 20% 40% 60% 80% 100% 22% 7 19% 27% 81% 73% Prywatną Publiczną Strona 25

3.2.4. POZIOM KSZTAŁCENIA SZKÓŁ NA TERENIE DZIELNICY Uczniów zamieszkujących oraz uczących się na terenie dzielnicy Ursynów poproszono o ocenę swojego miejsca nauki. Respondenci oceniali poziom kształcenia swojej placówki edukacyjnej na 4-stopniowej skali, a dane te przedstawia poniższy wykres. Mniej więcej po połowie uczniów w każdej grupie respondenckiej wydzielonej ze względu na płeć oceniło poziom nauki we własnej szkole zdecydowanie dobrze (47%, tyle samo kobiet i mężczyzn) oraz raczej dobrze (po 47% - kobiety i mężczyźni). Negatywnych ocen udzieliło 6% ogółu badanych, zaś skrajnie negatywnej oceny (zdecydowanie źle) tylko 1%. Powyższy wynik świadczy o bardzo dobrym zdaniu respondentów będących uczniami na temat placówki edukacyjnej, do której uczęszczają. Można przyjąć, że uczniowie oraz absolwenci, którzy dokonują swojej oceny na podstawie własnego doświadczenia, stanowią miarodajne źródło opinii. Ocena poziomu placówek edukacyjnych nie jest ponadto w ogóle zależna od płci uczniów. WYKRES 14. OCENA POZIOMU KSZTAŁCENIA W PLACÓWCE EDUKACYJNEJ, DO KTÓREJ UCZĘSZCZAJĄ UCZNIOWIE 46% 47% 5% 1% 47% 47% 5% 1% 47% 47% 5% 1% Zdecydowanie dobrze Raczej źle Raczej dobrze Zdecydowanie źle Oprócz poziomu kształcenia, uczniowie oraz studenci (absolwenci) zostali poproszeni o ocenę aspektów, które również mają wpływ na jakość nauki w szkole: atmosfery oraz warunków nauki. Wykres 15 zawiera rozkład odpowiedzi na pytanie o atmosferę oraz warunki nauki w podziale na płeć respondentów. Strona 26

Podobnie, jak w przypadku opinii uczniów na temat jakości kształcenia, atmosfera oraz warunki nauki przez obie grupy respondenckie oceniane zostały pozytywnie. Zdecydowana większość, bo 96% ogółu badanych, ocenia dobrze te aspekty nauki w ursynowskich szkołach, w tym 42% zdecydowanie dobrze. Oceny negatywne wystawił tylko 1% kobiet oraz 5% mężczyzn. WYKRES 15. OCENA ATMOSFERY ORAZ WARUNKÓW NAUKI W PLACÓWCE EDUKACYJNEJ, DO KTÓREJ UCZĘSZCZAJĄ UCZNIOWIE 42% 54% 2% 1% 36% 63% 1% 47% 47% 4% 1% Zdecydowanie dobrze Raczej dobrze Raczej źle Zdecydowanie źle 3.2.5. NAJCZĘŚCIEJ WYBIERANE PROFILE KSZTAŁCENIA Uczestnicząca w badaniu młodzież, z którą zostały przeprowadzone indywidualne wywiady pogłębione, miała plany kontynuowania swojej ścieżki edukacyjnej na studiach wyższych. Respondenci nie mieli jednak jeszcze określonych preferencji co do trybu swoich studiów, jednak w tym kontekście podawali przykłady osób znajomych oraz członków rodziny. Jeżeli chodzi o typ kierunku studiów, to młodzież z otoczenia badanych, kieruje się obecnie użytecznością danego kierunku, rozumianą jako szansa na późniejsze zatrudnienie. Wśród wymienianych typów studiów znalazły się: Studia biznesowe (np. zarządzanie, ekonomia, stosunki gospodarcze), Studia techniczne matematyczne, informatyczne. Jeżeli chodzi o bardziej szczegółowe preferencje dotyczące kierunku studiów, to w ramach wywiadów PAPI uczniom zadano pytanie, w zakresie jakiego kierunku chcieliby osiągnąć wykształcenie. Analizując Wykres 16, który przedstawia rozkład wskazań dotyczących typu Strona 27

studiów przez pryzmat płci badanych, widać wyraźnie różnice w preferencjach ze względu na rodzaj przyszłego kierunku studiów. Większa część kobiet niż mężczyzn zamierza wybrać kierunek o profilu humanistycznym (22% - kobiety, 10% - mężczyźni), czy też społecznym (11% - kobiety, 5% - mężczyźni). Mężczyźni preferują natomiast kierunki techniczne (prawie trzykrotnie więcej wskazań) oraz matematyczne (o 50% więcej wskazań). Przyjmując bardziej ogólny podział i typologizując kierunki w nurt humanistyczny oraz techniczny, można uznać, że kierunki o charakterze społecznym, ekonomicznym oraz prawniczym plasują się w tym pierwszym, zaś matematyczne oraz przyrodnicze w drugim nurcie. Podsumowując, 59% mężczyzn planuje kontynuację swojej edukacji na kierunku technicznym, przyrodniczym lub matematycznym, natomiast podobne plany ma 37% kobiet. WYKRES 16. PREFERENCJE UCZNIÓW DOTYCZĄCE WYBORU PRZYSZŁEGO KIERUNKU STUDIÓW 16% 19% 9% 10% 1 21% 22% 11% 21% 1 11% 10% 5% 17% 9% 12% 17% 30% Humanistyczne Społeczne Ekonomiczne Prawnicze Matematyczne Przyrodnicze Techniczne 3.2.6. PLANY ZAWODOWE UCZNIÓW Plany edukacyjne uczniów stanowią obszar, który jest bezpośrednio związany z ich planami zawodowymi. Ponadto informacje na temat intencji uczniów odnośnie charakteru ich przyszłej pracy stanowią cenne dane dla władz w kontekście planowania inwestycji, a także dla potencjalnych inwestorów, którzy poszukują kadry w danej dziedzinie. Strona 28

Badanych uczniów poproszono w związku z tym o wskazanie branży, w której najbardziej chcieliby pracować w przyszłości. Poniższa tabela zawiera rozkład wskazań poszczególnych typów działalności. Najbardziej popularną branżą, wskazaną przez 14% badanych są finanse i ubezpieczenia odpowiedzi młodych ludzi w tej kwestii korelują z dynamicznym rozwojem tego sektora na rynku polskim. Drugie miejsce zajmuje leśnictwo sektor wskazany przez 12% badanych. Po 10% ankietowanych młodych ludzi planuje związać swoją drogę zawodową z wymiarem sprawiedliwości oraz z gospodarką komunalną (rozumianą między innymi jako usługi administracyjne, usługi społeczne, usługi techniczne). TABELA 3. PREFERENCJE UCZNIÓW ODNOŚNIE TYPU DZIAŁALNOŚCI PRZYSZŁEJ PRACY RAZEM KOBIETA MĘŻCZYZNA Przemysł 3% 1% 4% Budownictwo 5% 1% 9% Rolnictwo 1% 2% 1% Leśnictwo 12% 16% Transport 3% 1% 4% Handel 6% 5% Pozostałe gałęzie produkcji materialnej 2% 4% 1% Nauka i rozwój techniki 4% 4% 4% Oświata i wychowanie 9% 12% 6% Kultura i sztuka 2% 3% 2% Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 6% 12% 1% Kultura fizyczna, turystyka i wypoczynek 2% 3% 1% Pozostałe branże usług niematerialnych (fryzjerskie, kosmetyczne, fotograficzne i inne) 2% 3% 2% Administracja państwowa 3% 4% 2% Wymiar sprawiedliwości 10% 9% 11% Finanse i ubezpieczenia 14% 12% 16% Organizacje (polityczne, związki zawodowe, inne) 1% - 2% Informatyka 3% 1% 4% Gospodarka komunalna (w tym m.in. usługi administracyjne, usługi społeczne, usługi techniczne) 10% 11% 9% Uczniów zapytano również o to, jakie mają oczekiwania odnośnie swojego pierwszego miejsca pracy (Tabela 4). Młodzi ludzie w przyszłości chcą rozpoczynać karierę zawodową z wysokiego pułapu, ponieważ dużo wskazań odnotowały stanowiska specjalistyczne oraz menadżerskie. Strona 29

Największym powodzeniem wśród badanych cieszy się stanowisko technika (21%). Wielu uczniów planuje w ramach pierwszej pracy podjąć się wykonywania obowiązków specjalisty w szerokim rozumieniu tego słowa (16%). Zaskakująco dużo osób, biorąc pod uwagę warunki rynku pracy oraz wymagania pracodawców, jako pierwsze swoje stanowisko widzi posadę kierownika (14%). Warto zwrócić uwagę na fakt, że dość duży odsetek młodych respondentów (1) jeszcze nie jest zdecydowanych co do pierwszego stanowiska. Podsumowując, łącznie 51% uczniów planuje podjąć pierwszą pracę na stanowisku technika, specjalisty bądź kierownika. Znaczną popularnością cieszą się też stanowiska takie jak pracownik biurowy (10%). Ponadto dość dużą grupę stanowią osoby niezdecydowane co do swojego pierwszego stanowiska. TABELA 4. PREFERENCJE UCZNIÓW ODNOŚNIE STANOWISKA W PIERWSZEJ PRACY RAZEM KOBIETA MĘŻCZYZNA Kierownik 14% 12% 16% Specjalista 16% 1 14% Technik 21% 1 23% Pracownik biurowy 10% 11% 10% Pracownik usług/sprzedawca 6% 9% 4% Rolnik, ogrodnik, leśnik, rybak 9% 7% 11% Robotnik przemysłowy/rzemieślnik 1% - 1% Operator/monter maszyn/urządzeń 1% 1% 1% Pracownik przy pracach prostych 1% - 1% Pracownik służb mundurowych (policja, wojsko, straż pożarna, służba celna, inne) 4% 5% 3% Nie wiem 1 20% 16% Kolejna tabela ukazuje rozkład wskazań dotyczących stanowiska, które badani uczniowie zamierzają obejmować docelowo. Porównując wyniki przedstawione w obu tabelach, można wysnuć wniosek, że duża część respondentów ma w planach awansować na przestrzeni kariery zawodowej. Najwięcej osób jako docelowe stanowisko pracy wskazało posadę kierownika (29%). Warto zwrócić uwagę na rozkład odpowiedzi u kobiet i mężczyzn 32% mężczyzn aspiruje do pozycji menadżerskiej, zaś wśród kobiet odsetek ten wynosi o 7% mniej. Strona 30

TABELA 5. PREFERENCJE UCZNIÓW ODNOŚNIE DOCELOWEGO STANOWISKA PRACY RAZEM KOBIETA MĘŻCZYZNA Kierownik 29% 25% 32% Specjalista 19% 24% 14% Technik 11% 6% 15% Pracownik biurowy 5% 4% 6% Pracownik usług/sprzedawca 1% 2% - Rolnik, ogrodnik, leśnik, rybak 7% 9% Operator/monter maszyn/urządzeń 1% - 1% Pracownik przy pracach prostych 1% 2% Pracownik służb mundurowych (policja, wojsko, straż pożarna, służba celna, inne) 3% 4% 3% Nie wiem 22% 25% 20% W dalszej części badanych młodych ludzi zapytano o warunki formalne, na podstawie których chcieliby oni w przyszłości świadczyć pracę. Poniższy wykres ukazuje odsetek wskazań respondentów na poszczególne formy umów preferowane przez badanych. Zdecydowana większość preferuje świadczenie pracy w oparciu o trwałą formę umowy umowę o pracę. Ogółem 45% badanych jako pożądany stosunek pracy wskazało rzeczoną umowę. Należy jednak zaznaczyć, że umowa na czas nieokreślony, którą wybrało 21% respondentów, a także umowa na czas określony (5%) są tożsame z umową o pracę. Podsumowując, 71% chciałoby w przyszłości pracować na podstawie umowy o pracę. Warto zauważyć, że choć dla większości przedstawicieli społeczeństwa wybór rodzaju umowy wydaje się oczywisty z uwagi na przysługujące prawa (prawo do urlopu, ubezpieczenie zdrowotne, składki ZUS) oraz korzyści z niej płynące (zdolność kredytowa), to aż 24% młodych respondentów nie jest zdecydowanych, jaką formę zatrudnienia woleliby przyjąć. Ponadto 4% młodych ludzi świadomie wskazuje na wybór umów cywilno-prawnych. Strona 31

WYKRES 17. PREFEROWANY PRZEZ UCZNIÓW CHARAKTER FORMALNY PRZYSZŁEJ PRACY 45% 3% 1% 5% 22% 24% 4 4% 4% 21% 22% 42% 3% 1% 5% 23% 26% Umowa o pracę Umowa zlecenie Umowa o dzieło Umowa na czas określony Umowa na czas nieokreślony Nie wiem Kolejnym aspektem zatrudnienia jest forma zatrudnienia wymiar godzinowy oraz tryb pracy. Wykres 18 zawiera rozkład wskazań dotyczących preferowanego wymiaru czasowego przyszłej pracy. Największy odsetek młodzieży (61%) jako preferowany wymiar czasowy pracy wskazał pełny etat, czyli 160 godzin tygodniowo. Warto zwrócić uwagę, że relatywnie duży odsetek ma już w planach samozatrudnienie i założenie własnej działalności gospodarczej (13%). Ponadto badanych wskazuje na chęć bycia zatrudnionym w formie elastycznego czasu pracy. WYKRES 18. PREFEROWANY PRZEZ UCZNIÓW WYMIAR CZASOWY PRZYSZŁEJ PRACY 61% 0,5% 13% 2% 1% 14% 61% 13% 2% 12% 1% 11% 62% 1% 14% 3% 4% 1% 16% Pełny etat Własna działalnośd gospodarcza Elastyczny czas pracy Nie wiem Niepełny etat Kontrakt Praca zmianowa Strona 32

Uczniów i studentów zapytano także o to, jakiego wynagrodzenia oczekują w swojej pierwszej pracy (Wykres 19) oraz po trzech latach pracy (Wykres 20). Największa część badanych (35%) oczekuje za swoją pierwszą pracę wynagrodzenia netto w przedziale 1800-2500 złotych, a po trzech latach pracy największa część (30%) wskazuje na przedział 2500-3500 zł netto. Wraz z planowanym stażem pracy znacznie rosną oczekiwania młodzieży co do ich zarobków o ile w przypadku pierwszej pensji dwa najwyższe przedziały wynagrodzeń, tj. 3500-5000 oraz powyżej 5000 złotych netto wybrane zostały łącznie przez 11% ankietowanych, to w przypadku pensji po trzech latach pracy te dwa przedziały łącznie wybrane zostały przez 45% uczniów i studentów. WYKRES 19. OCZEKIWANE PIERWSZE WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ NETTO 0,5% 9% 16% 35% 1 7% 4% 11% 1% 11% 22% 32% 11% 5% 9% 7% 10% 37% 24% 7% 3% 13% Poniżej 1200 zł netto 1200-1500 zł netto 1501-1800 zł netto 1801-2500 zł netto 2501-3500 zł netto 3501-5000 zł netto Powyżej 5000 zł netto Nie wiem WYKRES 20. OCZEKIWANE WYNAGRODZENIE NETTO PO 3 LATACH PRACY 1% 11% 30% 24% 21% 12% 2% 13% 32% 19% 24% 9% 1% 9% 29% 29% 19% 14% 1501-1800 zł netto 1801-2500 zł netto 2501-3500 zł netto 3501-5000 zł netto Powyżej 5000 zł netto Nie wiem Strona 33

Tylko jedna czwarta młodych mieszkańców Ursynowa jest zdeklarowana, że chce podjąć pracę w swojej dzielnicy. Kolejne 41% chciałoby pozostać w Warszawie, lecz może pracować w dowolnej dzielnicy. Poza Warszawę do innego miasta w kraju chce wyjechać co dziesiąty ankietowany. Najbardziej niepokojące jest jednak to, że 14% młodych ludzi chce za pracą wyjechać za granicę. Szczegółowe dane z podziałem na płeć przedstawione są na poniższym wykresie. WYKRES 21. PREFEROWANE MIEJSCE PODEJMOWANIA PRACY ZAWODOWEJ 24% 41% 3% 7% 14% 11% 19% 43% 5% 5% 17% 10% 2 40% 2% 11% 11% W mojej obecnej dzielnicy zamieszkania W innym powiecie województwa mazowieckiego Za granicą W dowolnej dzielnicy Warszawy W innym województwie Nie wiem 3.2.7. PRZEJAWY DYSKRYMINACJI W SZKOŁACH Podczas wywiadów IDI dyrektorzy, którzy zostali poproszeni o wypowiedź na temat dyskryminacji w ich szkołach stwierdzili, że w placówkach którymi zarządzają nie dostrzega się przejawów rzeczonego zjawiska. Jeśli pedagogowi lub nauczycielowi zgłaszany jest problem podobnej natury, szkoła podejmuje działania służące zniwelowaniu problemu u jego źródła. Ponadto w szkołach prowadzone są różnorodne działania profilaktyczne (wdrażanie programów profilaktycznych, zajęcia poświęcone przeciwdziałaniu zjawisku dyskryminacji). Na godzinach wychowawczych dzieci i młodzież omawiają tematy, które uczą tolerancji wobec osób odbiegających w jakiejś dziedzinie od normy: My w naszej szkole przykładamy bardzo dużą uwagę do tego, aby u nas ten problem nie występował. W tym zakresie mamy kilka programów, specjalnie opracowanych, aby eliminować ten problem. Strona 34

Na lekcjach wychowawczych prowadzone są programy profilaktyczne mające uczyć młodzież tolerancji i akceptacji innych. Uważam, że takie zajęcia powinny być prowadzone od samego początku edukacji w przedszkolach i szkołach podstawowych, tak aby nauczyć dzieci odpowiedniego zachowania wobec innych osób i tolerancji tych, którzy się od nas w jakiś sposób różnią. Jeżeli chodzi o dane liczbowe pozyskane od samych uczniów, to wynika z nich, że przeważająca większość nigdy nie zetknęła się w swojej szkole z przejawami dyskryminacji. Rozkład odpowiedzi na pytanie o występowanie przejawów dyskryminacji w szkole ze strony innych uczniów przedstawia Wykres 22. Blisko 80% uczniów nigdy nie spotkało się z takim zjawiskiem w swojej szkole, jednak co piąty uczeń zetknął się z przejawem dyskryminacji ze strony innych uczniów, w tym 7% spotyka się z tym zjawiskiem często. W grupie osób, które często spotykają się z dyskryminacją ze strony innych uczniów jest więcej kobiet (9%) niż mężczyzn (5%). Jeżeli chodzi o formy, jakie przybierają działania dyskryminacyjne, to przytoczono następujące: Dyskryminacja oparta na przekazie werbalnym, Dyskryminacja oparta na ostracyzmie grupowym, Dyskryminacja oparta na przemocy fizycznej. WYKRES 22. DYSKRYMINACJA W SZKOLE ZE STRONY INNYCH UCZNIÓW 1% 6% 13% 79% 1% 12% 79% 5% 14% 81% Tak, bardzo często Tak, często Tak, rzadko Nie, nigdy Strona 35

Zdecydowana większość, bo 92% respondentów stwierdziło, że nie spotkało się z działaniami dyskryminującymi ze strony nauczycieli w szkole, do której uczęszczają/uczęszczali (Wykres 23). 1% mężczyzn dostrzega rzadko przejawy dyskryminacji w miejscu swojej nauki. Więcej kobiet zauważa dyskryminację ze strony nauczycieli w swojej szkole po 1 % widzi ją bardzo często i często, zaś 7% rzadko. Niewłaściwe zachowania oraz działania dyskryminacyjne ze strony nauczycieli przyjmują najczęściej formę dyskryminacji ze względu na zamożność i status społeczny (gdy na przykład ucznia nie stać na podręczniki) oraz przybierają formę werbalną w postaci niecenzuralnych uwag, wyśmiewania się, a czasami także obrażania. WYKRES 23. DYSKRYMINACJA W SZKOLE ZE STRONY NAUCZYCIELI 1% 1% 4% 92% 1% 1% 7% 91% 1% 99% Tak, bardzo często Tak, często Tak, rzadko Nie, nigdy 3.3. SYTUACJA LOKALNYCH PRZEDSIĘBIORSTW Wśród mieszkańców, którzy wzięli udział w konsultacjach społecznych istnieje przekonanie, iż na Ursynowie działa coraz mniej firm ze względu na wysokie koszty prowadzenia działalności (szczególnie czynsz) i brak wsparcia ze strony dzielnicy firmy przenoszą się do tańszych lokalizacji, Ursynów bowiem jest dzielnicą dość drogą, co z pewnością stanowi barierę dla niektórych przedsiębiorców Ursynów wciąż jest jednak atrakcyjną lokalizacją dla przedsiębiorstw z uwagi na łatwy dojazd metrem do centrum Warszawy oraz pewien stopień prestiżu. Strona 36

Zdaniem uczestników badania, choć na terenie Ursynowa jest wiele małych firm oraz mikroprzedsiębiorstw, to jednak brakuje większych przedsiębiorstw i zakładów produkcyjnych. Dominującymi branżami są handel i usługi te dwa sektory przewijały się w większości indywidualnych wywiadów pogłębionych. Dzielnica powinna zachęcać przedsiębiorców do działalności na jej terenie. Oczekiwano, iż dzielnica wprowadzi ułatwienia dla przedsiębiorców, głównie poprzez ofertę dotacji i ulg dla ciekawych pomysłów biznesowych. Muszą zostać zapewnione dogodne warunki do rozwoju przedsiębiorczości, lepsze niż oferują sąsiednie dzielnice. 3.3.1. LOKALNY RYNEK W dzielnicy Ursynów działa 27 511 podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON. Zdecydowana większość z nich to jednostki prywatne (27 430), wśród których przeważają osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (19 726). Znacznie mniej jest podmiotów publicznych (151), wśród których dominują państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego (66). Biorąc pod uwagę sekcje PKD 2007, najwięcej podmiotów zlokalizowanych na terenie Ursynowa działa w branży handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych z włączeniem motocykli (5 716). W przypadku sektora publicznego dominują jednostki działające w sektorze edukacji (50), natomiast, jeśli chodzi o przedsiębiorstwa prywatne, to jest to wspomniana wcześniej sekcja G (Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 5 716 podmiotów). Dominują wśród nich jednoosobowe działalności gospodarcze oraz mikroprzedsiębiorstwa, które zatrudniają od 0 do 9 pracowników (26 547). TABELA 6. PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ WPISANE DO REJESTRU REGON (STAN NA DZIEŃ 31.12.2012) PODMIOTY WEDŁUG SEKTORÓW WŁASNOŚCIOWYCH podmioty gospodarki narodowej ogółem 27511 sektor publiczny - ogółem 81 sektor publiczny - państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego 66 sektor publiczny - spółki handlowe 4 sektor prywatny - ogółem 27430 sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 19726 Strona 37