BUDOWA DRÓG - LABORATORIA Ćwiczenie Nr 1. POMIAR RÓWNOŚCI POPRZECZNEJ I PODŁUŻNEJ 1. CEL I ZAKRES ĆWICZENIA Celem ćwiczenia laboratoryjnego jest zapoznanie studentów z metodą pomiarów równości podłużnej i poprzecznej nawierzchni drogowych, placów i parkingów. 2. WPROWADZENIE Zapewnienie odpowiedniej równości podłużnej i poprzecznej na nawierzchniach drogowych ma istotny wpływ na bezpieczeństwo poruszających się po drodze pojazdów oraz komfort podróży. Pomiary równości wykonuje się przy układaniu i odbiorach poszczególnych warstw oraz przy ocenie stanu istniejących nawierzchni. 2.1. Określenia podstawowe Równość podłużna warstwy nawierzchni cecha warstwy nawierzchni określająca stopień, w jakim powierzchnia warstwy mierzona wzdłuż kierunku jazdy jest zbieżna z powierzchnią wymaganą (idealną). Równość poprzeczna warstwy nawierzchni cecha warstwy nawierzchni określająca stopień, w jakim powierzchnia warstwy mierzona w kierunku prostopadłym do osi jezdni jest zbieżna z powierzchnią wymaganą (idealną). Pomiar równości warstwy nawierzchni ustalony sposób rejestracji profilu/przekroju warstwy nawierzchni jezdni, prowadzonej w obrębie pasa ruchu pojazdów z zachowaniem wymagań wynikających z instrukcji obsługi urządzenia pomiarowego i odpowiednich procedur pomiarowych. Przekrój poprzeczny nierówności Zbiór punktów wysokościowych, pomierzonych prostopadle do osi drogi w określonych odstępach, stanowiący bazę do wyznaczenia równości poprzecznej warstwy nawierzchni. Profil nierówności warstwy nawierzchni zbiór punktów wysokościowych, pomierzonych wzdłuż pasa ruchu w określonej linii (w śladzie prawego koła lub w osi stosownie do metody pomiarowej) w stałych odstępach, stanowiący bazę do wyznaczenia równości podłużnej warstwy nawierzchni. IRI [International Roughness Index] wskaźnik nierówności charakteryzujący komfort jazdy, opisujący równość podłużną warstwy nawierzchni poprzez pracę zawieszenia pojazdu na długości analizowanego odcinka nawierzchni [mm/m]. Ślad prawego koła obszar pasa ruchu wzdłuż linii, którą z reguły prawe koła pojazdów poruszają się po nawierzchni drogowej.
Odchylenie od linii pomiaru [m] oddalenie linii, wzdłuż której wykonany został pomiar od teoretycznej linii zakładanej przez wytyczne dla tego pomiaru. Szerokość pasa ruchu odległość między osiami linii oznakowania poziomego wyznaczającego pas ruchu mierzona w kierunku prostopadłym do osi pasa. W przypadku braku linii krawędziowej odległość ta jest mierzona do krawędzi jezdni. Pozostałe określenia podstawowe są zgodne z odpowiednimi polskimi normami i przepisami. 2.2. Opis przyrządu pomiarowego Do wykonywania pomiarów równości podłużnej i poprzecznej należy stosować łatę o długości 400cm wykonaną z metalu lub drewna przedstawioną na rys. 1a. Zaleca się stosowanie na łaty kształtowników z twardych stopów aluminium. Dolna płaszczyzna łaty powinna być równa, stopka łaty nie powinna być szersza niż 6cm. Łata powinna mieć taką sztywność, aby jej ugięcie w środku, przy podparciu na końcach, nie przekraczało 0,5mm. Do pomiaru prześwitu pod łatą służy wyskalowany klin wykonany z metalu przedstawiony na rys. 1b. a) b) Rys. 1. a) łata pomiarowa, b) szczelinomierz klinowy. 2.3. Sprawdzenie przyrządu pomiarowego W celu sprawdzenia równości łaty należy ułożyć ją na równej podstawie stopką do góry, a następnie na krańcach stopki położyć dwie blaszki o grubości 2mm i naprężyć silnie żyłkę nylonową, żyłka powinna opierać się na blaszkach. Pod napiętą żyłkę należy podkładać blaszkę o grubości 1,5mm sprawdzając, czy blaszka w żadnym miejscu nie dotyka żyłki i czy prześwit między żyłką a blaszką nie przekracza 0,5mm. Jeżeli warunki te są spełnione, to powierzchnia stopki łaty jest dostatecznie równa. W celu sprawdzenia sztywności łaty należy położyć ją tak, aby opierała się końcami na dwóch podpórkach. Na końcach łaty należy położyć blaszki o grubości 2mm, a na nich oprzeć żyłkę nylonową i silnie naprężyć. Na środku łaty, pod żyłkę podłożyć blaszkę o grubości 2,5mm, a następnie sprawdzić, czy nie ma prześwitu pomiędzy położoną blaszką a żyłką. Jeżeli prześwitu nie ma, co świadczy o tym, że ugięcie jest mniejsze niż 0,5mm, to łata jest dostatecznie sztywna.
Klin kontroluje się mierząc jego wysokość suwmiarką. Różnice między rzeczywistymi wysokościami klina a wielkościami podanymi na klinie nie powinny być większe niż,025mm. 3. METODYKA POMIARÓW Zajęcia laboratoryjne odbywają się na terenie WAT w zespołach liczących maksymalnie 4 osoby. 3.1. Przebieg pomiarów W ramach ćwiczenia należy na wskazanym przez prowadzącego odcinku drogi dokonać pomiarów: 1. Szerokości drogi, 2. Spadku poprzecznego drogi, 3. Zmiany nachylenia poprzecznego w przypadku przekroju daszkowego, 4. Głębokości koleiny, 5. Pochylenia podłużnego drogi na jej krawędziach oraz w osi, 6. Zmiany pochylenia podłużnego osi drogi, 7. Nierówności podłużnej oraz jej zasięgu na krawędziach drogi. Pomiary poprzeczne należy wykonywać co 5m. 4. WYMAGANIA BHP Wykonywanie pomiarów i przeprowadzenie badań wiąże się z niebezpieczeństwem i możliwością zaistnienia wypadków. W celu zminimalizowania tego niebezpieczeństwa studenci i pracownicy zobowiązani są do przestrzegania ogólnych zasad BHP oraz do przepisów porządkowych i organizacyjnych obowiązujących w czasie zajęć. Ponadto, przy wykonywaniu badań na terenie wewnętrznym WAT należy przestrzegać następujących postanowień: 1. studenci mają obowiązek w czasie zajęć poruszać się po terenie wewnętrznym WAT w kamizelkach odblaskowych, 2. studenci nie mogą w czasie zajęć opuścić stanowiska pomiarowego bez zgody prowadzącego zajęcia, 3. studenci nie mogą w czasie zajęć opuszczać terenu wewnętrznego WAT, 4. studenci nie mogą w czasie zajęć pozostawiać sprzętu pomiarowego bez opieki, 5. studenci wykonujący badania mają obowiązek ściśle przestrzegać programu badań i dbać o zachowanie bezpieczeństwa własnego i innych użytkowników drogi, na której odbywa się pomiar. Wszelkie odstępstwa od postanowień regulaminu Pracowni Diagnostyki Nawierzchni oraz przepisów BHP i porządkowych zawartych w niniejszej instrukcji będą skutkowały niedopuszczeniem do zajęć bądź usunięciem z zajęć. UWAGA: Przy wykonywaniu pomiarów należy zachować szczególną ostrożność!
5. SPRAWOZDANIE Z ĆWICZENIA W sprawozdaniu należy przedstawić: 1. Stronę tytułową, 2. Cel i zakres ćwiczenia laboratoryjnego, 3. Plan sytuacyjny badanego odcinka, 4. Przeprowadzone wymagane obliczenia, 5. Wyniki z przeprowadzonych pomiarów spadku poprzecznego przedstawione na załączonych kartach wyników, 6. Niweletę osi drogi w skali 1:100/500 z naniesionymi nierównościami podłużnymi, 7. Wnioski.
KARTA WYNIKÓW Ćwiczenie Nr 1. POMIAR RÓWNOŚCI POPRZECZNEJ I PODŁUŻNEJ Tabela1. Zestawienie spadków poprzecznych i głębokości koleiny Szerokość Pas prawy Pas lewy Pikietaż jezdni Spadek Szerokość Koleina Spadek Szerokość Koleina [m] [%] [m] [mm] [%] [m] [mm] 0+000 0+005 0+010 0+015 0+020 0+025 0+030 0+035 0+040 0+045 0+050 0+055 0+060 0+065 0+070 0+075 0+080 0+085 0+090 0+095 0+100 Wartość średnia Odch. standardowe Odch. standardowe wartości średniej
KARTA WYNIKÓW Ćwiczenie Nr 1. POMIAR RÓWNOŚCI POPRZECZNEJ I PODŁUŻNEJ Tabela 2. Zestawienie pochylenia podłużnego Spadek Pikietaż Krawędź prawa Oś Krawędź lewa [%] [%] [%] 0+000 0+005 0+010 0+015 0+020 0+025 0+030 0+035 0+040 0+045 0+050 0+055 0+060 0+065 0+070 0+075 0+080 0+085 0+090 0+095 0+100