Temat: Ptaki Polski Cele i przewidywane osiągnięcia po zajęciach: - Uczeń wymienia z nazwy 15 gatunków ptaków. - Uczeń poznaje dokładnie 4 gatunki ptaków. - Uczeń rozpoznaje śpiew kilku gatunków ptaków w Polsce. - Uczeń współpracuje w grupie, prezentuje efekty pracy na forum klasy. - Uczeń zna ciekawostki o żyjących ptakach w Polsce. Materiały niezbędne do realizacji: Wydrukowane materiały ze scenariusza, atlas ptaków polskich Realizacja zajęć: 1. Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Przez 3 minuty każda grupa ma zadanie wypisać na kartce 5 nazw ptaków żyjących w Polsce. Po tym czasie przekazuje swoją kartkę grupie siedzącej obok, która po kolejnych 3 minutach przekaże kartkę następnej grupie - grupy wymieniają się kartkami, aż wróci do nich ich własna. Nazwy ptaków nie mogą się powtarzać. Grupy odczytują na forum klasy nazwy ptaków ze swoich kartek. 2. Każda grupa otrzymuje informacje o jednym gatunku, na temat którego przygotuje krótką prezentację dla całej klasy. Uczniowie wcielają się w rzeczników ptaków i opowiadają o nich w pierwszej osobie. Prezentują swój gatunek w ciekawy sposób tak, aby wskazać pozostałym uczniom powody jego ochrony. W czasie przygotowań, uczestnicy mogą wykonać przydatne w prezentacji ilustracje, czy charakteryzacje. Informacje o wybranych gatunkach zawarto w załącznik nr 1. Uczniowie znajdują w atlasie ptaków dany gatunek - sprawdzają jak wygląda i szukają dodatkowych informacji. 3. Grupy dostają informacje o ptakach zimujących w Polsce. Przygotowują wzór ulotki informującej o tym jak dokarmiać ptaki zimą - załącznik nr 2. 4. Każda grupa dostaje zaszyfrowaną ciekawostkę o jednym z polskich ptaków. Po rozszyfrowaniu dzieli się informacją z resztą klasy załącznik nr 3. 1) Lęgowisko to obszar, na którym ptaki określonego gatunku zakładają gniazda i wychowują młode. 2) Siedlisko to miejsce występowania danego gatunku ptaków. 3) Kukułka nie buduje gniazda. Podrzuca swoje jaja innym ptakom pozostawiając im pisklę do wychowania. 4) Szybujący ptak zużywa zaledwie ok. 5% energii, którą zużyłby przy locie aktywnym. 5. Podsumowanie - Ptasi Quiz Nauczyciel czyta ciekawostki o ptakach, grupy zaznaczają na kartce przy numerze pytania PRAWDA lub FAŁSZ. Podsumowanie quizu - nauczyciel sprawdza czy uczniowie zaznaczyli poprawne odpowiedzi załącznik nr 4. Załącznik nr 1 Kowalik Kowalik rośnie do ok. 14 cm. Jest to dość krępy ptak wielkości wróbla, z krótkim ogonem. Jego wierzch ciała jest popielaty, spód: beżowo-rudawy. Przez oko kowalika przebiega charakterystyczny czarny pasek sięgający aż do karku. Dziób ma mocny, dłutowaty. Kowalik jest jedynym polskim ptakiem, który chodzi po pniu i gałęziach głową w dół. Sam nie wykuwa dziupli, lecz potrafi zmniejszać średnicę zbyt dużego otworu wejściowego oblepiając go gliną. Zimą często odwiedza karmniki. Nie stuka jak dzięcioły, ale często rozbija dziobem orzechy i nasiona, by dostać się do ich wnętrza. rozmieszczenie cały kraj siedlisko: lasy liściaste i mieszane, parki i aleje starych drzew liczebność: średnio liczny ptak lęgowy
gniazdo: w dziupli, często w wykutej wcześniej przez dzięcioła. lęg: 5-8 białych jaj z nielicznymi rdzawymi plamkami. Wysiadywanie: 22-24 dni. Młode opuszczają gniazdo po 22-24 dniach. pokarm: różne bezkręgowce, orzechy, zimą: nasiona wędrówki: osiadły Zimorodek Długość ciała zimorodka to 16-18 cm. Jest to jeden z najbarwniejszych polskich ptaków. Wierzch ciała jest niebieskozielony z turkusowym grzbietem i ogonem. Spód ciała i policzki rdzawo-brązowe, a gardło białe. Ma nieproporcjonalnie długi i mocny dziób oraz bardzo krótkie nogi i ogon. Mimo swego jaskrawego ubarwienia niełatwo go zauważyć nawet, gdy w bezruchu czatuje na zdobycz. Łowi ryby i wodne owady nadziewając swoje zdobycze na dziób. Lata szybkim, prostym lotem, zwykle nisko nad wodą. Jego siedliska uzależnione są od czystości wody. Odzywa się wysokim przenikliwym głosem. rozmieszczenie: występuje głównie na nizinach siedlisko: czyste rzeki i strumienie, brzegi jezior i stawów gniazdo: gniazduje w norze o długości ok. 1 m, zakończonej komorą lęgową, wygrzebanej w urwistym brzegu nad wodą. lęg: składa ok 6-8 białych jaj. Wysiadują je przez 18-21 dni pokarm: zimorodek musi wzrokiem zlokalizować swoją ofiarę pod wodą i dlatego jest zależny od czystej wody, w której może znaleźć odpowiedniej wielkości ryby. Pożywia się drobnymi rybami i wodnymi owadami wędrówki: zimuje na terenach z łagodną zimą, gdzie zbiorniki nie zamarzają ochrona: gatunek chroniony. Największym zagrożeniem są zanieczyszczone wody, nienaturalne obudowy zbiorników wodnych, brak miejsc do zakładania nor Dudek Jeden z oryginalniejszych polskich ptaków. Wyróżnia się gliniasto-pomarańczowym ubarwieniem z czarno-białym pręgowaniem grzbietu i skrzydeł oraz czarnym ogonem z białą przepaską. Jego pstre ubarwienie szczególnie rzuca się w oczy podczas lotu, gdy wygląda jak ogromny motyl. Na głowie ma długi ruchliwy czub z czarno zakończonych piór, który rozpościera wachlarzowato w chwilach zaniepokojenia lub odlotu. Odzywa się donośnym, niskim "upupup". Długi dziób służy do wyszukiwania zdobyczy w ziemi. Młode dudki w gnieździe, by przegonić intruza, posługują się niezwykłą bronią w postaci nieprzyjemnie pachnącej cieczy wystrzykiwanej w kierunku wroga. Z tego powodu wokół gniazda dudka czasem unosi się brzydki zapach. Dudek nie należy do ptaków płochliwych, można go spotkać, gdy wygrzewa się na słońcu z rozłożonymi skrzydłami. rozmieszczenie: niżowy obszar kraju siedlisko: dudka można spotkać na skraju lasów, w alejach drzew wzdłuż dróg i rowów, w pobliżu terenów otwartych, rozległych leśnych polan, obrzeża osiedli gniazdo: gniazduje w dziupli wypróchniałego drzewa lub w szczelinie budowli, bez wyściółki lęg: składa 5-7 szarawych lub oliwkowych jaj pokarm: duże owady (chrząszcze, muchy, pasikoniki itp.) oraz ich larwy i poczwarki, a także dżdżownice wędrówki: dudek to ptak wędrowny. Przylatuje do Polski w kwietniu, odlatuje w sierpniu lub wrześniu do środkowej i północno-zachodniej Afryki ochrona: gatunek chroniony, zagrożony utratą siedlisk w wyniku usuwania dziuplastych drzew, zarastania pastwisk i łąk po zaprzestaniu wypasu oraz stosowania środków chemicznych w walce z owadami. Płomykówka
Płomykówka to jasna sowa o dość długich nogach. Jest większa od wrony. Szlara (tzw. sowia twarz - promieniście ułożone pióra wokół oczu i dzioba skupiające fale dźwiękowe o wysokich częstotliwościach - działa jak talerz satelitarny) jest w kształcie serca, ma jasny kolor. Oczy płomykówki są czarne, co świadczy o nocnym trybie życia. Jej spód ciała jest rdzawo-żółty z małymi ciemnymi plamami. Ma długie i smukłe skrzydła, których rozpiętość sięga do 95 cm. Porusza się bezszelestnie, dzięki miękkim zakończeniom piór. W przeciwieństwie do innych sów, nie pohukuje, lecz wydaje chrapliwe dźwięki przypominające krzyk. Jest najbardziej związana z osadami ludzkimi ze wszystkich sów. Płomykówka, jak i inne sowy, nie posiada uszu zewnętrznych, a jedynie otwory słuchowe. Ułożone są niesymetrycznie - na różnych wysokościach, dzięki temu sowa ma doskonały słuch i potrafi precyzyjnie zlokalizować ofiarę nawet w całkowitej ciemności. W ostatnich latach jej liczebność znacznie się zmniejszyła. rozmieszczenie: występuje w całym kraju za wyjątkiem wysokich gór siedlisko: wieże kościołów, opuszczone zabudowania wiejskie, stodoły, strychy domów gniazdo: nie buduje gniazda, a jaja składa bezpośrednio na podłożu, w ustronnym miejscu na poddaszu lub strychu lęg: 4-6 białych owalnych jaj pokarm: głównie małe gryzonie, czasem ptaki i żaby wędrówki: osiadła (zostaje w Polsce przez cały rok) ochrona: gatunek chroniony, zagrożony likwidacją dogodnych miejsc lęgowych w wyniku remontów strychów i wież Załącznik nr 2
Załącznik nr 3 Kluczem do tego szyfru jest wyraz GADERYPOLUKI podzielony na sylaby: GA - DE - RY - PO - LU - KI
Szyfrowanie polega na zastąpieniu liter występujących w jednej z sylab na literę, która z nią sąsiaduje np. literę "G" zamienimy na "A", "A" zamieniamy na "G". Litery które nie znajdują się w kluczu pozostawiamy bez zmian. 1) Uęapwksip tp pbszgy, ng itóyrm otgik piydśupndap agtlnil zgiłgegją ankgzeg k wrchpwlją młped. 2) Skdeuksip tp mkdjscd wsrtęopwgnkg egndap agtlnil otgiów 3) Ililłig nkd bleljd ankgzeg. Opeyzlcg swpjd jgjg knnrm otgipm opzpstgwkgjąc km oksiuę eug wrchpwgnkg. 4) Szrbljącr otgi zlżrwg zgudewkd pi. 5% dndyakk, itóyą zlżrłbr oyzr upckd gitrwnrm. Załącznik nr 4 QUIZ 1. Jedynymi ptakami w Polsce, które potrafią chodzić po drzewach pionowo w dół, są kowaliki. P 2. Płomykówka wydaje piszczący dźwięk przypominający krzyk. Jest aktywna głównie nocą i często zamieszkuje poddasza budynków, np. kościołów. Z tego powodu przez wiele lat była uznawana za demona i przez to zabijana. P 3. Szlara to pióra na grzbiecie sów. F 4. Ptaki można karmić jedynie chlebem przez całą zimę. F 5. Kowalik gniazduje w dziuplach wykutych przez dzięcioła. P 6. Siedlisko to miejsce występowania danego gatunku ptaków. P 7. Miejsce wytępowania zimorodka uzależnione jest od czystości wód danego terenu. P 8. Zaniepokojone pisklęta dudków potrafią ze specjalnie zmodyfikowanego gruczołu kuprowego wystrzyknąć ciemnobrązowy płyn o nieprzyjemnym zapachu. P 9. Zimorodek gniazduje w wykutych przez siebie dziuplach w drzewie. F 10. Sowie uszy są ułożone niesymetrycznie względem siebie. P 11. Kukułka podkrada jaja innym ptakom i wychowuje cudze pisklęta. F 12. Lęgowisko to obszar, na którym ptaki określonego gatunku zakładają gniazda i wychowują młode. P 13. Kowalik słynie z polowania na ryby, które stanowią jego pożywienie. F 14. Szybujący ptak zużywa zaledwie ok. 50% energii, którą zużyłby przy locie aktywnym. F