Odpowiedzialność cywilno- prawna NAUCZYCIELI I WYCHOWAWCÓW SZKÓŁ I PLACÓWEK OŚWIATOWYCH
Prawa i obowiązki nauczycieli określa: Karta Nauczyciela, Przepisy wykonawcze do Karty Nauczyciela, Kodeks pracy, tam gdzie nie reguluje tego Karta Nauczyciela, Przepisy wykonawcze do Kodeksu pracy, Ustawa o systemie oświaty, Przepisy wykonawcze do ustawy o systemie oświaty
Obowiązki pracownika z Kodeksu pracy i regulaminu pracy: sumiennie i starannie wykonywać pracę, stosować się do poleceń przełożonego, przestrzegać ustalonego czasu pracy, przestrzegać regulaminu pracy,
Obowiązki pracownika z Kodeksu pracy i regulaminu pracy: przestrzegać przepisy BHP i p/ poż, dbać o dobro zakładu pracy, chronić mienie, przestrzegać tajemnicy służbowej, przestrzegać zasad współżycia społecznego.
Obowiązki pracownika z art. 6 Karty Nauczyciela: Nauczyciel obowiązany jest: rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: 1. dydaktyczną, 2. wychowawczą 3. opiekuńczą, 4. w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
Obowiązki pracownika z art.6 Karty Nauczyciela: dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.
Obowiązki pracownika z art.6 Karty Nauczyciela: wspierać każdego ucznia w jego rozwoju, dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego; kształcić i wychowywać młodzież: 1. w umiłowaniu Ojczyzny, 2. w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, 3. w atmosferze wolności sumienia 4. i szacunku do każdego człowieka,
Z art. 4 ustawy o systemie oświaty: Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek : 1. kierowania się dobrem uczniów, 2. troską o ich zdrowie, 3. postawę moralną i obywatelską 4. z poszanowaniem godności osobistej ucznia.
Obowiązki określone w art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela: zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze prowadzone bezpośrednio z uczniami lub na ich rzecz, inne czynności wynikające z zadań statutowych,
Obowiązki wynikające z zadań statutowych szkoły np. Szkoła: umożliwia zdobycie wykształcenia, ułatwia świadomy wybór dalszego kształcenia, kształtuje środowisko wychowawcze, sprzyjające realizacji i zadań ustawowych, sprawuje opiekę nad uczniami odpowiednio do ich potrzeb i możliwości szkoły.
Nauczyciel jest obowiązany także do: 1. przygotowania się do zajęć, 2. samokształcenia, 3. doskonalenia zawodowego, 4. przestrzegania porządku i dyscypliny pracy ( punktualność, pełne wykorzystanie czasu lekcji, właściwe prowadzenie dokumentacji), Nauczyciel ma prawo odmówić wykonania polecenia, wynikającego z uzasadnionego przekonania nauczyciela, iż wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia, dobrem służby lub dobrem publicznym.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PORZĄDKOWA DYSCYPLINARNA. I Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku w regulaminie pracy, przepisom BHP oraz uchybienia obowiązkom pracowniczym pracownik podlega odpowiedzialności porządkowej, a nauczyciel dodatkowo odpowiedzialności dyscyplinarnej
Odpowiedzialność prawna to: Karna za przestępstwa ponosi nauczyciel jak każdy obywatel przed sądem karnym. Cywilna w sytuacji gdy poszkodowany (np. rodzic ucznia) pozwie nauczyciela, który wyrządził swym postępowaniem szkodę.
Odpowiedzialność karna Odpowiedzialność karną wiąże się z zachowaniem nauczyciela polegającym na działaniu lub zaniechaniu działania. Z odpowiedzialnością karną wiąże się wina. Wina, to możność uczynienia komuś zarzutu z tego, że w określony sposób zachował się lub zaniechał zachowania. Wina może być umyślna lub nieumyślna.
Wina Wina umyślna to świadomość, że zachowanie nie jest zgodne z prawem i godzenie się z tym, Wina nieumyślna to: 1. lekkomyślność ( nie mam zamiaru łamać prawa ale z uwagi na nierozważne działanie łamię prawo) 2. lub niedbalstwo (nie mam zamiaru złamać przepisów ale poprzez niestaranność, nieuwagę, niechcący łamię prawo).
Odpowiedzialność karna Pomiędzy bezprawnym zachowaniem a sprzecznym z prawem skutkiem powinien zachodzić związek przyczynowy. Jeśli niezgodny z prawem stan powstał bez wpływu sprawcy ( bez zaniedbania jego obowiązków) nie ma odpowiedzialności.
Wyłączenie odpowiedzialności Niepoczytalność: 1. przejściowa nauczyciel nie mógł wykonać ciążącego na nim obowiązku ( np. utrata przytomności w trakcie wycieczki, w czasie której dzieci uległy wypadkowi), 2. stała -choroba psychiczna wyłączająca odpowiedzialność.
Odpowiedzialność może być także materialna Osoba odpowiedzialna materialnie ( umowa o odpowiedzialności materialnej) ponosi odpowiedzialność za powierzone mienie: 1. Nauczyciel ( pracownia, wyposażenie), 2. Kasjer ( walory pieniężne), 3. Magazynier ( produkty), 4. Intendent (zakupione towary)
Odpowiedzialność cywilna Jest odpowiedzialnością majątkową, główna jej funkcją jest wyrównanie uszczerbku doznanego przez poszkodowanego w dobrach prawnie chronionych ( życie, zdrowie, cześć, godność)
Odpowiedzialność cywilna Niezbędne warunki do powstania odpowiedzialności to: Uszczerbek majątkowy ( zniszczenie mienia) lub niemajątkowy (szkoda na osobie lub jej dobrach prawnie chronionych) czyli szkoda będąca następstwem konkretnego zdarzenia
Odpowiedzialność cywilna Fakt powodujący uszczerbek czyli zdarzenie ( działanie, niewykonanie lub zaniechanie wykonania zobowiązania lub zdarzenie w wyniku czego powstała szkoda), Związek przyczynowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem, z którym łączy się obowiązek odszkodowawczy
Odpowiedzialność cywilna w zawodzie nauczyciela wynika: z tytułu nadzoru, z tytułu szkody wyrządzonej przez podopiecznych, z tytułu szkody na osobie powierzonej opiece,
Odpowiedzialność cywilna w zawodzie nauczyciela wynika z: kontraktu (odpowiedzialność wynikająca ze stosunku pracy lub innej umowy), deliktowej (zawiniona przez nauczyciela)
Odpowiedzialność cywilna Samoistnym źródłem zobowiązania według kodeksu cywilnego jest fakt wyrządzenia szkody, za którą przepisy ustawy czynią kogoś odpowiedzialnym.
Odpowiedzialność cywilna Kodeks przewiduje odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych oraz odpowiedzialność za szkodę spowodowaną niewykonaniem lub nienależytym (nie dokonał należytej staranności)wykonaniem zobowiązania (tzw. odpowiedzialność kontraktowa).
Odpowiedzialność cywilna Odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego zachodzi w zasadzie wówczas, gdy zdarzenie wyrządzające szkodę nie pozostaje w związku z jakimkolwiek istniejącym stosunkiem zobowiązaniowym, lecz jest samodzielnym źródłem powstania nowego stosunku zobowiązującego.
Odpowiedzialność cywilna z tytułu nadzoru Nauczyciel zobowiązany do zapewnienia bezpieczeństwa dziecku nie dochował należytej staranności np. oddalił się z miejsca dyżuru ponosi odpowiedzialność deliktową za zdarzenie w czasie swojej nieobecności w wyniku którego uczeń poniósł szkodę. Nauczyciel ponosi odpowiedzialność za materialne i niematerialne konsekwencje swojego czynu zarówno z tytułu szkody poniesionej przez podopiecznych jak i szkody wyrządzonej przez podopiecznych.
Odpowiedzialność cywilna z tytułu nadzoru Nauczyciel zobowiązany do zapewnienia bezpieczeństwa dziecku dochował należytej staranności i nie można przypisać mu winy to wówczas uczeń starszy, który np. wprowadził się w stan odurzenia i wyrządził sobie krzywdę ponosi odpowiedzialność za materialne i niematerialne konsekwencje swojego czynu.
Komu nie można przypisać winy? Osobie niepoczytalnej, Małoletniemu, który nie ukończył lat 13 ( art. 426 kc)
Wina a odpowiedzialność cywilna Małoletni, który ukończył 13 lat ponosi odpowiedzialność za swoje czyny ( art. 415 kc) co wyłącza odpowiedzialność za jego czyny osoby sprawującej nadzór...ale może zostać udowodniony brak rozeznania po stronie małoletniego, który ukończył 13 lat np. wolniejszy rozwój niż innych w tym wieku co do uniemożliwi mu postawienie zarzutu winy.
Ciężar udowodnienia należytej staranności art. 427kc Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą,której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten jest zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba,że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonaniu nadzoru.
Orzecznictwo SN Cały teren szkoły w czasie, gdy odbywają się zajęcia, pozostaje pod jej opieką i nadzorem, wobec czego obowiązek należytego nadzoru obciąża szkołę również w stosunku do młodzieży, która nie ma zlecenia zajęć dodatkowych, ale w czasie gdy szkoła jest czynna, ma możliwość przebywania na boisku szkolnym SN I CR 260/71 OSC 1972/4/71
Orzecznictwo SN Obowiązek sprawowania opieki i nadzoru oraz zapewnienia bezpieczeństwa ze strony szkoły dotyczy tylko uczniów powierzonych funkcjonariuszom szkoły lub szkole jako całości. Obowiązek ten zachodzi, więc w sytuacji, gdy uczniowie danej szkoły pozostają w dyspozycji nauczycieli lub administracji szkolnej, podczas przerw międzylekcyjnych i innych zajęć zleconych przez szkołę -SN IICR 643/73 OSP 1974/10/202.
Orzecznictwo SN Wiek uczniów wpływa na zróżnicowanie stopnia i formy sprawowanego nad uczniami nadzoru przez nauczycieli w tym rozumieniu, iż młodzieży starszej należy pozostawić więcej samodzielności. Obowiązek nadzoru ze strony szkoły nie ustaje jednak z chwilą osiągnięcia pełnoletności lub zbliżania się do tego wieku. Trzeba mieć na uwadze psychikę młodzieży w zbiorowisku i mogące płynąć z niej niebezpieczeństwa. Doświadczenie życiowe przekonuje nas, że samo wydanie zakazu nie wystarcza i że konieczna jest kontrola jego wykonania zbyt bowiem silna jest pokusa i ciekawość młodzieży, aby sam zakaz odciągnął ją od np.wejścia na budowę. Istnieje też chęć popisania się wykonaniem niebezpiecznego przedsięwzięcia - SN IICR 289/74 LEX nr 7 7526
Orzecznictwo SN W sytuacji, gdy zachowanie uczniów narusza obowiązujące zasady lub stwarza niebezpieczeństwo ich naruszenia- nauczyciel sprawujący nadzór nad powierzonymi mu uczniami, winien w razie kolizji ciążących na nim w tym samym czasie zadań typu nadzorczego z zadaniami typu administracyjnego, dać pierwszeństwo zadaniom nadzorczym, dopóki nie zapewni warunków zapobiegających naruszeniu dyscypliny przez uczniów, mogącemu wywołać szkodę.środki zapobiegawcze, jakie nauczyciel winien zastosować powinny odpowiadać konkretnym okolicznościom (wiek uczniów, stopień zdyscyplinowania, rodzaj zajęć, sytuacja, środowisko itp.) - SN IICR 153/75 LEX 7699
Orzecznictwo SN Względy wychowawcze przemawiają za przyjęciem, że nadzór nad młodzieżą starszą nie może być ciągły, gdyż młodzieży takiej należy stwarzać warunki do znacznej samodzielności. Za wadliwą i nie zapewniającą takiej młodzieży należytej opieki należy uznać taką organizację nadzoru, przy której w stałych i z góry znanych i długich odcinkach czasu nie może on być wykonywany nawet sporadycznie SN IV CR LEX 7909
Odszkodowanie, zadośćuczynienie pieniężne Szkoda majątkowa- zapłata odszkodowania Szkoda niemajątkowa zadośćuczynienie pieniężne za doznana krzywdę, W przypadku utraty w przyszłości możliwości zarobkowania naprawienie szkody w postaci renty odszkodowawczej.