Informacja o finansach gmin wiejskich na koniec 2018 roku Ossa, 18-19 września 2019 roku
Gminy wiejskie Na koniec 2018 roku charakter wiejski w Polsce miało 1548 jednostek gminnych na terenie których zamieszkiwało 10 932 463 osób, co stanowiło 28,5% ogółu ludności w Polsce. W skład tej grupy wchodzą bardzo zróżnicowane gminy np. pod względem liczby ludności w danej jednostce ( od 1,6 tys. do ponad 28 tys. osób) czy gęstości zaludnienia (od 4 do 591 osób na km2), czy dochodów podatkowych lub subwencji wyrównawczej w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Niemniej prezentacje sumaryczne poszczególnych kategorii finansów gmin wiejskich w latach 2015-2018 pozwalają na wskazanie tendencji w dochodach i wydatkach, problemach z jakimi spotykają się samorządy gminne w realizacji własnych zadań i finansowania wydatków z nimi związanych.
Dochody 1548 gmin wiejskich w 2018 roku zamknęły się kwotą ponad 53,0 mld zł a wydatki to ok. 55,7 mld zł. Wynik budżetów gmin wiejskich zamknął się deficytem w kwocie 2,68 mld zł.
Deficyt a zadłużenie gmin wiejskich (w 2018 r. 77,6% gmin wykazało deficyt)
Wydatki majątkowe gmin wiejskich
Wydatki majątkowe gmin wiejskich
Dochody i wydatki bieżące, nadwyżka operacyjna W 2016 kwota wydatków na 500plus transferowana przez budżety gminne wynosiła 6,18 mld zł a w 2017 to była kwota już 8,25 mld zł, co stanowiło ok. 19% wydatków bieżących.
Nadwyżka operacyjna W 2018 roku 6 gmin na 1548 miało ujemną nadwyżkę operacyjną. Mediana gmin wiejskich udziału nadwyżki operacyjnej w dochodach bieżących wynosiła 9,06 %. 226 gmin miał nadwyżkę operacyjną mniejszą niż 5% dochodów bieżących a 62 gmin większą niż 20%.
Struktura dochodów gmin wiejskich W 2018 roku dochody własne gmin wiejskich zamknęły się kwota ponad 19,1 mld zł i był to największy przyrost kwotowy na przestrzeni lat od 2004 roku.
Struktura dochodów gmin wiejskich Największy wzrost dochodów widoczny jest w kategorii dotacji z budżetu państwa na świadczenia rodzinne (500plus), co jest widoczne w zmianie struktury dochodów z dotacji krajowych w 2016 roku w porównaniu do 2015 roku.
Dochody własne gmin wiejskich
Dochody własne gmin wiejskich PIT Udział w podatku PIT stanowił w 2018 ponad 40% dochodów własnych
Dochody własne gmin wiejskich Podatek od nieruchomości Podatek od nieruchomości stanowił w 2018 ponad 26% dochodów własnych
Subwencja oświatowa gmin wiejskich
Subwencja wyrównawcza gmin wiejskich Na 1548 gmin wiejskich w 2018 roku 1439 gmin otrzymywało subwencję wyrównawczą, przy czym ok. 1330 gmin otrzymało część uzupełniającą subwencji wyrównawczej. Mediana dla gmin wiejskich udziału subwencji wyrównawczej w dochodach bieżących wynosiła 12,39%.
Wydatki gmin wiejskich
Wydatki gmin wiejskich
Wydatki gmin wiejskich
Wydatki gmin wiejskich- oświata
Zagrożenia dla finansów gmin wiejskich Zmiany ustawowe w zakresie podatku PIT i podatku od nieruchomości. Ryzyko spowolnienia gospodarki. Ryzyko zmian legislacyjnych w zakresie ustawy o finansach jst (np. wprowadzenie nowych rozwiązań wyrównywania dochodów gmin). Wzrost niedofinansowania oświaty subwencją oświatową. Wzrost kosztów energii. Znaczący wzrost wynagrodzeń i kosztów dóbr inwestycyjnych.
ZWIĄZEK GMIN WIEJSKICH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dziękuję za uwagę Prezentacja opracowana na podstawie bazy sprawozdań budżetowych JST Ministerstwa Finansów. Bernard Sabura specjalista ds. finansów samorządowych Biuro Związku Gmin Wiejskich RP