EKO-HERKULES przykład programu aktywnej edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju W imieniu zespołu Instytutu na rzecz Ekorozwoju Andrzej Kassenberg Program EkoHerkules jest dofinansowany ze środków: Patron medialny: 3.03 1
Przesłanki podjęcia programu Eko-herkules Dekada 2005-2014 ogłoszona została przez UNESCO jako 10-lecie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju; Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 2014 ; W okresie 2007 2013, łącznie ze środkami krajowymi, do dyspozycji będzie w ramach funduszy UE ok. 100 mld euro.
Cel i termin realizacji E k o - H E R K U L E S Program aktywnej edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju Cel: Kształtowanie holistycznego myślenia o wzroście gospodarczym, jakości życia i ochronie środowiska przyrodniczego dla potrzeb praktyki zrównoważonego rozwoju. Termin realizacji: luty 2007 listopad 2009
Bloki tematyczne A. Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym B. Natura 2000 skarbem Europy C. Innowacyjność w gospodarowaniu zasobami naturalnymi D. Obserwatorium postępów we wdrażaniu zrównoważonego rozwoju
Blok A -Przeciwdziałanie zmianom klimatu Cel:Dostarczenie wiedzy i umiejętności, aby pobudzić myślenie i działania służące ochronie klimatu globalnego, ze szczególnym uwzględnieniem energetyki i funduszy UE Trzy zadania A1. Przygotowanie Alternatywnej Polityki Energetycznej do roku 2030 dla Polski (APE). A2. Wykorzystanie Funduszy UE na lata 2007-2013 do działań przyjaznych klimatowi. A3. Wzmocnienie społecznego oddziaływania na podejmowanie działań na rzecz ochrony klimatu.
Przeciwdziałanie zmianom klimatu podstawowe efekty I Wypracowanie nowego podejścia do budowania dokumentów strategicznych tzn. od limitów środowiskowych tzn.: dostępnych zasobów (przeznaczonych) dla danej dziedziny gospodarki czy obszaru; limitów zanieczyszczeń dla danej dziedziny gospodarki lub obszaru, wynikających ze zdolności środowiska do absorpcji zanieczyszczeń oraz potrzeb zapewnienia wysokiej jakości życia. Wskazanie sposobu włączania społeczeństwa w proces tworzenia dokumentów strategicznych (ok. 500 osób zaangażowanych); Wskazanie na możliwości oraz zagrożenia dla ochrony klimatu związane z wykorzystaniem funduszy UE;
Przeciwdziałanie zmianom klimatu podstawowe efekty II Dostarczanie wiedzy nt. problematyki zmian klimatu internetowy biuletyn klimatyczny (kwartalnik) i broszury tematyczne (klimat a: miasto, energetyka, rolnictwo, turystyka, gospodarowanie wodą); Pobudzenie zainteresowania tematyką ochrony klimatu dziennikarzy szkolenie; Poszerzenie wiedzy pozarządowych organizacji ekologicznych przed COP 15 w Poznaniu szkolenie.
Warsztaty (organizacje pozarządowe, związki zawodowe, administracja publiczna i eksperci oraz przedstawiciele przedsiębiorców) słuŝące identyfikacji podstawowych problemów i dylematów polityki energetycznej. Konferencja i warsztaty p.t. Przyszłość energetyki. Rozwiązania opłacalne dla Polski słuŝące dyskusji na zaproponowanymi scenariuszami APE wraz z wyborem najbardziej korzystnego. Diagnoza stanu Scenariusze obecnego elektroenergetyki energetyki Podstawowe problemy/dylematy Wybór najbardziej energetyki korzystnego scenariusza Robocza wersja raportu APE Spotkanie wybranego grona ekspertów celem przedyskutowania wstępnej wersji raportu APE. Uwagi i zalecenia do raportu APE Spotkania konsultacyjne ze społeczeństwem w Krakowie, Katowicach, Wrocławiu i Gdańsku celem zasięgnięcia opinii o projekcie raportu APE. Projekt raportu APE Opinie o projekcie raportu APE Konferencja podsumowująca p.t. Alternatywna polityka energetyczna Polski do roku 2030. Nowy paradygmat tworzenia dokumentów strategicznych. Materiały końcowe prac nad APE ZESPÓŁ PISZĄCY EKSPERT KLUCZOWY I EKSPERCI WSPOMAGAJĄCY ZESPÓŁ KONSULTANTÓW Trzy publikacje: Raport dla podejmujących decyzje. Raport techniczno - metodyczny Broszura dla społeczeństwa Proces tworzenia Alternatywnej Polityki Energetycznej dla Polski do roku 2030 (APE)
Blok B -Natura 2000 skarbem Europy Cel:Wsparcie wdrażania acquis communautairew dziedzinie ochrony środowiska, ze szczególnym naciskiem na dyrektywy -"ptasią" (79/409/EWG) i "siedliskową" (92/43/EWG). Dwa zadania B1 Natura 2000 szansą rozwoju. B2 Zaprzyjaźnij się z Naturą 2000.
Natura 2000 skarbem Europy podstawowe efekty Dostarczanie wiedzy i umiejętności nt. obszarów Natura 2000 Portal Natura 2000 a turystyka (aktualizacja) - http://natura2000.org.pl od uruchomienia portalu (sierpień 2005 r.) do końca listopada 2007 r. miało miejsce ok. 114 tys. odwiedzin i obejrzano łącznie ok. 971 tys. jego stron Poradnik metodyczny dla nauczycieli nt. Natury 2000 Materiały edukacyjne na Portalu Pobudzenie zainteresowania i kształtowanie zrozumienia, że obszary Natura 2000 są szansą dla rozwoju lokalnego poprzez turystykę zrównoważoną Seminarium szkoleniowe dla branży turystycznej (ROT yi LOT y) o uwarunkowaniach rozwoju turystyki w europejskiej sieci obszarów Natura 200 (wsparcie Ministerstwa Gospodarki)
Natura 2000 motorem zrównoważonego rozwoju kontynuacja 2009 2010 -I 1. Portal Natura 2000 a turystyka weryfikacja, aktualizacja oraz rozbudowa opisane obszary Natura 2000 przykłady ekorozwoju e-szkolenia E-1: Ochrona przyrody w Polsce E-2: Sieć obszarów Natura 2000 w Polsce E-3: Podstawy prawne tworzenia i funkcjonowania sieci Natura 2000 E-4: Zagrożenia dla przyrody obszarów Natura 2000 E-5: Zrównoważony rozwój obszarów Natura 2000 E-6: Proekologiczny produkt turystyczny E-7: Społeczeństwo obywatelskie
Natura 2000 motorem zrównoważonego rozwoju kontynuacja 2009 2010 -II 2. Program edukacyjny nt. Natura 2000 propozycja scenariuszy zajęć lekcyjnych, propozycja sprawdzianów osiągnięć uczniów, propozycja listy przedmiotów, w ramach których prezentowane będą treści Natura 2000. 3. Konkurs Natura 2000 skarbem regionu III edycja tym razem dla uczniów szkół gimnazjalnych rok szkolny 2009/2010
Natura 2000 motorem zrównoważonego rozwoju kontynuacja 2009 2010 -III 4. Broszura Natura 2000 ABC dla turystyki podstawowe informacje o sieci Natura 2000, informacje o zasadach zrównoważonego gospodarowania na tych obszarach, relacje pomiędzy turystyką a ochroną przyrody ekopolitykaw turystyce. 5. Szkolenia regionalne branży turystycznej Produkt turystyczny na bazie Natura 2000, Promocja proekologicznych form turystyki realizowanych na obszarach Natura 2000, Szanse i bariery rozwoju turystyki zrównoważonej. 6. Konferencja końcowa - planowana na VI.2010 w Warszawie
Blok C -Innowacyjność w gospodarowaniu zasobami naturalnymi Cel:Wywołanie dyskusji na temat możliwości zintegrowanego, łączącego aspekty ekologiczne, społeczne i ekonomiczne, podejścia do rozwoju Polski. Dwa zadania: C1. Innowacyjne myślenie kluczem do zrównoważonego rozwoju. C2. Siedem strategii tematycznych UE.
Innowacyjność w gospodarowaniu zasobami naturalnymi - podstawowe efekty Pobudzenie w wyniku debat i szeregu publikacji do zintegrowanego oraz innowacyjnego myślenia o energetyce, transporcie, obszarach zurbanizowanych i obszarach otwartych. Dostarczenie wiedzy celem zrozumienia roli i znaczenia 7 strategii tematycznych VI Programu ochrony środowiska UE
Blok D -Obserwatorium postępów we wdrażaniu zrównoważonego rozwoju Cel:Identyfikacja i rejestracja bieżących problemów związanych z wdrażaniem zrównoważonego rozwoju do wykorzystania na potrzeby tego i innych programów edukacji na rzecz zrównoważonego. Dwa zadania D.1. Świadomość ekologiczna Polaków w XXI w. D.2 Barometr zrównoważonego rozwoju.
Obserwatorium postępów we wdrażaniu zrównoważonego rozwoju podstawowe efekty Ocena potrzeb edukacyjnych w zakresie budowania świadomości ekologicznej (badania socjologiczne 2008 i 2009) Dostarczanie krytycznej wiedzy nt. wdrażania zrównoważonego rozwoju (społeczni informatorzy, kwartalne oceny, panele informacyjno-edukacyjne) Prezentowanie corocznych postępów we wdrażaniu zrównoważonego rozwoju tzw. Barometr
Działania promocyjne Główny patronat medialny EKOS Strona WWW Wywiadów w prasie, radiu i TV Patronaty medialne nad poszczególnymi imprezami Konferencje prasowe i informacje dla prasy Zamawiane teksty w regionalnych gazetach i czasopismach
Zespół realizujący program Główny koordynator Andrzej Kassenberg Asystent koordynatora Ewa Świerkula Blok A koordynacja Zbigniew Karaczun, współdziałanie Aleksandra Arcipowskai Aleksandra Stępnika; Kluczowy ekspert APE prof. Krzysztof Żmijewski wspomagany przez 4 ekspertów i 10 konsultantów; kilkunastu autorów tekstów Blok B koordynacja Bożenna Wójcik i Jolanta Kamienicka; współdziałanie Franciszek Jackl; 2 konsultantów metodycznych Blok C koordynacja Jolanta Kamieniecka; współdziałanie Franciszek Jackl; współpraca z ok. 20 ekspertami Blok D koordynacja Krzysztof Kamieniecki; współdziałanie Bożenna Wójcik; 8 społecznych informatorów; 2 ekspertów ds. świadomości ; ok. 10 referentów na panelach Rada Programu składająca się z 4 ekspertów (Tomasz Chruszczow, Anna Kalinowska, Katarzyna Klich i Jacek Zyśk) Kilkudziesięciu -pracowników, współpracowników i woluntariuszy w tym osoba do promocji (Iwona Teodorczuk-Możdżyńska)
Eko-Herkules w liczbach Wydarzenia liczba - 36; osób uczestniczących ok. 1200 Ilość miejscowości gdzie odbywały się wydarzenia 15 +3 Publikacje liczba 15+3; nakład 8.250+3.500+1000= 12.750 Kwartalne raporty regionalne i krajowe o wdrażaniu zrównoważonego rozwoju 54 opracowania i dwa raport o świadomości ekologicznej (wersje elektroniczne na stronie WWW) Biuletyn elektroniczny 9 numerów; adresów 500 Artykuły zamawiane 24 Wiele artykułów, wywiadów prasowych, radiowych i TV (informacje do ok. 1000 dziennikarzy) Szacunek osób (statystycznych), do których dodarł program bezpośrednio ok. 32.000 i pośrednio co najmniej ½ miliona, a może nawet kilka milionów
Wnioski z Programu Eko-Herkules I 1. Pilna konieczność dalszego upowszechniania nowego paradygmatu tworzenia dokumentów strategicznych: Limity środowiskowe Partycypacja społeczeństwa poprzez współtworzenie Weryfikacja poprzez strategiczne oceny Decyzja polityczna na końcu 2. Niezbędność zmiany obszaru dyskusji o problematyce zmian klimatu z czy człowiek wpływa na nie na to co należy robić. 3. Dalsza integracja problematyki ochrony klimatu z rozwojem kraju, poszczególnych sektorów.
Wnioski z Programu Eko-Herkules II 4. Wzięcie na siebie -przez administrację publiczną i pozarządowe organizacje (nie tylko ekologiczne) obowiązku organizowania dyskusji na forum UE. 5. Badania świadomość ekologicznej w zbyt małym stopniu są wykorzystywane do budowania programów edukacyjnych, podejmowania działań informacyjnych poprzez administrację publiczną. 6. Niezbędne staje się badanie skuteczności programów edukacyjnych. 7. Z jednej strony zmniejsza się grupa proekologiczna a z drugiej społeczeństwo ujawnia swoją gotowość do działań proekologicznych, która przez administrację publiczną nie jest zagospodarowywana.
Wnioski z Programu Eko-Herkules III 8. Pojawia się wiele inicjatyw lokalnych, w drobnej skali, które w zbyt małym stopniu są upowszechniane. 9. Zrównoważony rozwój stał się bardziej słowem wytrychem niż oznaczeniem nowego podejścia. 10. Niezbędnym jest wprowadzenie rzetelnych ocen postępów we wdrażaniu zrównoważonego rozwoju i to nie tylko jakościowych.
Dziękuje za uwagę! Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju www.ine-isd.org.pl http://natura2000.org.pl www.chronmyklimat.pl ul. Nabielaka 15 lok. 1 00-743 Warszawa tel. (22) 8510402 fax. (22) 8510400 a.kassenberg@ine-isd.org.pl