Plan wynikowy. Klasa 6

Plan wynikowy. Klasa 6 Temat lekcji Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Podstawa programowa DZIAŁ I. EUROPA I ŚWIAT W XVI WIEKU 1. Wielkie odkrycia zna datę: 1492; wymienia przyczyny odkryć geograficznych; VIII. 1) 2) geograficzne zna sylwetki i dokonania Krzysztofa rozumie znaczenie wprowadzenia nowego typu Kolumba, Vasco da Gamy i Ferdynanda statków dla odkryć geograficznych; 1. Przyczyny odkryć geograficznych 2. Podróże Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana. Magellana; wskazuje na mapie trasy podróży K. Kolumba, V. da Gamy, F. Magellana; zna pojęcie: jedwabny szlak; wyjaśnia pochodzenie terminu Indianie; zna znaczenie wyprawy Ferdynanda porównuje sposoby podróżowania na przestrzeni wieków, dostrzega znaczenie zmian Magellana 2. Konsekwencje wielkich rozumie pojęcia: konkwistador, Nowy Świat, opowiada o dokonaniach Inków i Azteków; VIII. 1) 2) odkryć geograficznych kolonia; rozumie zmiany, które zaszły w Europie wymienia państwa, które były i Nowym Świecie w wyniku odkryć najważniejszymi kolonizatorami; geograficznych; 1

1. Plemiona zamieszkujące wskazuje na mapie tereny odkryte w XV omawia znaczenie zmian wprowadzonych przez Amerykę w okresie i XVI wieku; odkrywców na podbitych terenach, wskazuje ich prekolumbijskim. wymienia skutki gospodarcze, społeczne pozytywy i negatywy 2. Podboje konkwistadorów i polityczne odkryć geograficznych; 3. Skutki odkryć geograficznych dla Europy i Nowego Świata. wymienia rośliny przywiezione do Europy przez odkrywców 3. Kultura odrodzenia rozumie pojęcia: renesans, odrodzenie, podaje przyczyny narodzin renesansu IX. 1) we Włoszech człowiek renesansu; we Włoszech; wymienia najwybitniejszych twórców na wybranym przykładzie omawia cechy sztuki włoskiego renesansu; renesansowej; 1. Narodziny nowych idei we Włoszech. 2. Cechy renesansu. 3. Mistrzowie odrodzenia. wskazuje na mapie Włochy; rozumie termin humanizm; wymienia najważniejsze dzieła Michała Anioła, Leonarda da Vinci i Rafaela porównuje sztukę renesansu i średniowiecza; wskazuje podobieństwa miedzy sztuką renesansu i starożytności 4. Humanizm w Europie wie, kto i kiedy udoskonalił wynalazek druku opisuje znaczenie upowszechnienia druku dla IX. 1) i przewrót kopernikański (ruchoma czcionka drukarska); rozwoju kultury; wymienia najważniejszych humanistów XVI- omawia odkrycie Mikołaja Kopernika; 1. Upowszechnienie druku. wiecznej Europy; rozumie przełomowe znaczenie odkrycia Mikołaja Kopernika; 2

2. Przewrót kopernikański. opisuje sylwetki Mikołaja Kopernika analizuje zmiany, które zaszły w XV i XVI 3. Erazm z Rotterdamu i jego i Erazma z Rotterdamu wieku, i dostrzega ich wpływ na życie ludzi poglądy. 5. Reformacja potrafi wskazać datę początku reformacji; wymienia przyczyny reformacji; IX. 2) zna dokonania Marcina Lutra; przedstawia skutki reformacji; 1. Przyczyny reformacji. 2. Sytuacja Kościoła katolickiego w Niemczech. 3. Wystąpienie Marcina Lutra. 4. Jan Kalwin i jego poglądy. 5. Wojny religijne. 6. Powstanie anglikanizmu. rozumie pojęcia: reformacja, anglikanizm, protestantyzm, luteranizm, kalwinizm; wskazuje na mapie państwa, w których doszło do reformacji; wie, kiedy doszło do: powstania anglikanizmu, podpisania pokoju w Augsburgu, nocy św. Bartłomieja; zna dokonania Jana Kalwina i działania opisuje wojny religijne oraz ich skutki; dostrzega i wymienia różnice pomiędzy katolicyzmem i protestantyzmem; dostrzega różnorodność przyczyn reformacji i różny jej przebieg w zależności od państwa; analizuje przyczyny wojen religijnych; wskazuje zmiany, które zaszły w Europie w związku z reformacją Henryka VIII związane z reformacją; rozumie pojęcie tolerancji religijnej 6. Reforma katolicka wie, kiedy i gdzie odbył się sobór omawia zmiany, które nastąpiły w Kościele IX. 3) reformujący Kościół; katolickim po soborze; rozumie pojęcia: sobór, jezuici, rozumie skutki dwóch reform chrześcijaństwa; 1. Sobór w Trydencie i jego postanowienia. kontrreformacja, reforma katolicka; omawia wpływ reform na zmiany w funkcjonowaniu Kościoła; 3

2. Działalność inkwizycji. zna najważniejsze postanowienia soboru porównuje sytuację w Kościele katolickim przed 3. Jezuici i ich działanie. trydenckiego; soborem i po jego reformach 4. Skutki dwóch reform przedstawia działalność sądów kościelnych chrześcijaństwa. i jezuitów Lekcja powtórzeniowa. omawia najważniejsze wydarzenia XVI przedstawia przyczyny i skutki: reformacji, VIII. 1) 2) Europa i świat w XVI wieku wieku; reformy katolickiej, odkryć geograficznych; IX. 1) 2) 3) wymienia dzieła renesansu, zna rozumie i uzasadnia przełomowy charakter: najważniejszych twórców tego okresu; udoskonalenia druku, ustaleń Mikołaja Kopernika, 1. Wielkie odkrycia geograficzne i ich konsekwencje. 2. Humanizm i przewrót kopernikański; renesans i jego twórcy. 3. Reformacja i reforma wyjaśnia pojęcia: renesans, humanizm, odkrycia geograficzne, kolonie, reformacja, reforma trydencka, kontrreformacja odkrycia Ameryki, wystąpienia Marcina Lutra; porównuje początek nowożytności z poprzednimi epokami, omawia zmiany, które zaszły w XVI wieku; dostrzega wpływ starożytności na sztukę i postrzeganie świata w renesansie katolicka. Sprawdzian 1. Europa świat w XVI wieku DZIAŁ II. POLSKA W XVI WIEKU 4

7. Polska i Litwa pod wskazuje na mapie ziemie, którymi władali wie, w jaki sposób doszło do likwidacji państwa IX. 4) 5) rządami ostatnich Jagiellonowie; zakonnego; Jagiellonów wymienia ostatnich władców z dynastii zna postanowienia traktatu pokojowego Jagiellonów; zawartego w Krakowie w 1525 roku; 1. Wojny Polski z państwem moskiewskim. 2. Likwidacja państwa zakonnego i powstanie Prus Książęcych. 3. Włączenie Mazowsza do rozumie określenie: hołd pruski; zna datę hołdu pruskiego; opisuje początek wojny z państwem moskiewskim; wyjaśnia okoliczności powstania floty na Bałtyku wymienia i rozumie przyczyny wojen z państwem moskiewskim; omawia położenie międzynarodowe Polski za ostatnich Jagiellonów Korony. 4. Powstanie floty bałtyckiej. 8. Kształtowanie się rozumie pojęcia: nihil novi, demokracja rozumie zasadę jednomyślności w pracy sejmu; IX. 4) demokracji szlacheckiej szlachecka, sejm walny, izba poselska, izba omawia znaczenie szlachty w państwie; 1. Konstytucja nihil novi i jej znaczenie. 2. Funkcjonowanie sejmu. senatorska, magnat, pospolite ruszenie; określa wiek, w którym ukształtował się sejm; opowiada o powstaniu demokracji szlacheckiej; opowiada o funkcjonowaniu sejmu; potrafi wskazać konsekwencje demokracji szlacheckiej; wskazuje przyczyny przewagi politycznej szlachty w Polsce; 5

3. Szlachta i jej państwo. wskazuje, czym szlachta różniła się od innych stanów 9. Powstanie wyjaśnia pojęcia: unia realna, Rzeczpospolita Rzeczypospolitej Obojga Obojga Narodów; Narodów wie, kiedy doszło do zawarcia unii realnej; wiąże postać Zygmunta Augusta z unią w Lublinie; 1. Przyczyny zawarcia unii. wskazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga 2. Unia lubelska i jej Narodów; postanowienia. wymienia postanowienia unii lubelskiej 10. Rzeczpospolita rozumie pojęcia: wolna elekcja, sejm monarchią elekcyjną elekcyjny, artykuły henrykowskie, pacta conventa, Akademia Wileńska; wymienia dwóch pierwszych władców 1. Zasady wolnej elekcji. elekcyjnych; 2. Wybór Henryka Walezego wyjaśnia zasady wolnej elekcji; na króla Polski. wie, gdzie odbywały się wolne elekcje; 3. Stefan Batory drugim omawia rządy dwóch pierwszych władców królem elekcyjnym. elekcyjnych porównuje demokrację szlachecką z innymi formami sprawowania władzy zna przyczyny zawarcia unii polsko-litewskiej; wymienia i rozumie skutki unii; rozumie różne oceny unii ze strony Polaków i Litwinów; porównuje charakter unii realnej i unii personalnej; ocenia zawarcie unii z perspektywy polityki zagranicznej i wewnętrznej rozumie znaczenie artykułów henrykowskich i pacta conventa dla ograniczenia władzy królewskiej; rozumie znaczenie propagandy w czasie wolnej elekcji; dostrzega wady i zalety elekcyjnego oboru władcy; porównuje monarchię elekcyjną z monarchią dziedziczną IX. 8) X. 2) 3) 6

11.Gospodarka rozumie pojęcia: pańszczyzna, folwark, analizuje znaczenie Gdańska dla polskiej IX. 6) Rzeczypospolitej w XVI spichlerz Europy ; gospodarki; wieku wie, jaką monetę biła Rzeczpospolita w XVI rozumie i uzasadnia wpływ handlu zbożem na wieku; położenie chłopów i wzrost roli gospodarczej 1. Handlowe związki Rzeczypospolitej z Europą Zachodnią. 2. Folwarki szlacheckie i pańszczyzna. pokazuje na mapie Gdańsk; wie, dlaczego w Polsce rozwinęła się produkcja zboża i handel tym towarem; wie, co Rzeczpospolita eksportowała i importowała szlachty; potrafi uzasadnić znaczącą rolę szlachty w gospodarce polskiej 3. Polskie monety. 12. Rzeczpospolita wielu wymienia narody zamieszkujące wie, dlaczego w Rzeczypospolitej mieszkało X. 1) narodów i religii Rzeczpospolitą; wiele mniejszości narodowych; wskazuje na mapie tereny zamieszkane przez omawia przyczyny i skutki tolerancji religijnej; 1. Narody i religie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. 2. Tolerancja religijna w Rzeczypospolitej. Polaków, Litwinów, Rusinów, Niemców; wymienia religie i wyznania XVI-wiecznej Rzeczypospolitej; na przykładzie Lwowa omawia koegzystencję różnych narodów; omawia znaczenie konfederacji warszawskiej dla tolerancji religijnej; porównuje sytuację protestantów w Rzeczypospolitej i Europie 7

3. Lwów miasto wielu rozumie pojęcie: konfederacja warszawska, religii. zna datę podpisania tego dokumentu 13. Złoty wiek kultury wie, kim byli i z czego zasłynęli Mikołaj Rej, omawia wpływ podróży, powstawania IX. 7) polskiej Jan Kochanowski, Andrzej Frycz Modrzewski; uniwersytetów i upowszechnienia druku na omawia renesansowy charakter Zamościa; zmiany w polskiej kulturze; 1. Język polski w piśmie. 2. Polscy twórcy renesansowi. 3. Zamość renesansowe miasto idealne. rozumie pojęcie złoty wiek kultury polskiej ; wskazuje przykłady zmian zachodzących w Polsce w okresie renesansu: rozwój polszczyzny i alfabetu polskiego, powstawanie budowli renesansowych, szerzenie idei wskazuje cechy renesansu na przykładzie ratusza w Zamościu, Wawelu; rozumie i uzasadnia, dlaczego w odniesieniu do Zamościa używa się określenia miasto idealne ; porównuje renesans w Polsce i Europie humanizmu i renesansu na uniwersytetach Lekcja powtórzeniowa. omawia sytuację gospodarczą Polski w XVI rozumie przyczyny i skutki unii lubelskiej; IX. 4) 5) 6) 7) Polska w XVI wieku wieku; wskazuje przyczyny nazywania XVI stulecia 8) wymienia narody, religie i wyznania złotym wiekiem kultury polskiej; X. 1) 2) 3) 1. Polska pod rządami ostatnich Jagiellonów. 2. Szlachta przejmuje rządy w Polsce. Rzeczypospolitej Obojga Narodów; charakteryzuje rządy dwóch ostatnich Jagiellonów; opisuje mechanizmy wolnej elekcji uzasadnia rozwój gospodarczy Polski i tolerancję religijną; wskazuje cechy Polski w XVI wieku i analizuje zachodzące w niej przemiany 8

3. Powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. 4. Pierwsze wolne elekcje. 5. Kultura, gospodarka, religie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Sprawdzian 2. Polska w XVI wieku DZIAŁ III. EUROPA I POLSKA W XVII WIEKU 14. Monarchia absolutna rozumie pojęcia: Król Słońce, monarchia przedstawia cechy monarchii absolutnej; XII. 1) we Francji absolutna, Wersal, etykieta; rozumie i uzasadnia rolę Ludwika XIV wie, kiedy panował Ludwik XIV; w tworzeniu potęgi Francji; 1. Narodziny absolutyzmu. 2. Ludwik XIV i jego rządy. 3. Francja staje się mocarstwem. wyjaśnia słowa Państwo to ja ; opowiada o drodze Francji do pozycji mocarstwa wyjaśnia, dzięki czemu Francja stała się potęgą w Europie; porównuje demokrację szlachecką z monarchią absolutną 4. Wersal siedziba Króla Słońce. 15. Anglia na drodze ku wie, kiedy doszło do rewolucji w Anglii; rozumie, dlaczego doszło do konfliktu króla XII. 1) monarchii parlamentarnej z Parlamentem, wskazuje skutki tego sporu; 9

rozumie pojęcia: purytanie, Wspaniała opowiada o powstaniu Wielkiej Brytanii; Rewolucja, Deklaracja praw; charakteryzuje ustrój Wielkiej Brytanii; 1. Konflikt króla z Parlamentem. 2. Wojna domowa. 3. Anglia republiką. 4. Wspaniała Rewolucja. 5. Powstanie Wielkiej Brytanii i jej ustrój. zna postać Olivera Cromwella; wie, kiedy doszło do: konfliktu króla z Parlamentem, Wspaniałej Rewolucji, unii Anglii i Szkocji; wskazuje zmiany zachodzące w Anglii, gdy była republiką; rozumie zasadę król panuje, ale nie rządzi porównuje sposób sprawowania rządów w Wielkiej Brytanii XVII wieku i demokrację szlachecką 16. Początki panowania zna postacie: Zygmunta III Wazy, wyjaśnia przyczyny i skutki interwencji polskiej XI. 1) 4) Wazów i wojny z Rosją Władysława IV Wazy, Dymitra Samozwańca; w Rosji; wskazuje na mapie państwo, z którym Polska dostrzega i omawia konsekwencje unii zawarła unię personalną z chwilą powołania na ze Szwecją, porównuje ją z unią lubelską; 1. Objęcie polskiego tronu przez Zygmunta III Wazę. 2. Dymitr Samozwaniec i interwencja polska w Rosji. 3. Zajęcie Kremla przez Polaków. 4. Pokój w Polanowie. tron Zygmunta III Wazy; rozumie pojęcia: samodzierżawie, wielka smuta, dymitriada, Kreml, husaria; zna daty: 1610, 1612, 1634; wie, jak zakończyła się unia personalna Polski i Szwecji; analizuje pozycję międzynarodową Rzeczypospolitej za rządów Zygmunta III Wazy 10

zna okoliczności objęcia tronu Rzeczypospolitej przez dynastię Wazów; wskazuje na mapie zmiany granicy po pokoju polanowskim 17. Powstanie kozackie rozumie pojęcia: Kozacy, rejestr kozacki, wskazuje przyczyny wybuchu powstania XI. 2) 4) ugoda w Perejasławiu; kozackiego; zna postać Bohdana Chmielnickiego; rozumie znaczenie ugody w Perejasławiu; 1. Kolonizacja Ukrainy. 2. Kozacy i ich życie. 3. Przyczyny wybuchu powstania kozackiego. 4. Powstanie Chmielnickiego. omawia przebieg powstania kozackiego; wskazuje na mapie bitwy, które stoczono podczas powstania zna skutki rozejmu w Andruszowie; analizuje przyczyny sukcesu powstania; wskazuje przyczyny i skutki zbliżenia się Kozaków i Rosji 18. Wojny Rzeczypospolitej zna postacie: Jana Kazimierza, Augustyna wskazuje przyczyny konfliktu między Polską XI. 1) 3) 4) ze Szwecją Kordeckiego, Stefana Czarnieckiego; a Szwecją; zna pojęcia: potop, hetman; rozumie znaczenie udanej obrony Jasnej Góry; 1. Przyczyny wojen polskoszwedzkich. 2. Potop. 3. Walka ze Szwedami. wie, co wydarzyło się w 1655 i w 1660 roku; opisuje przebieg wojen polsko-szwedzkich; omawia postanowienia pokoju w Oliwie omawia znaczenie pokoju w Oliwie dla stosunków polsko-szwedzkich; rozumie dążenie do opanowania Bałtyku przez państwa nad nim leżące 11

4. Pokój w Oliwie. 19. Kryzys Rzeczypospolitej wyjaśnia pojęcia: liberum veto, złota rozumie i omawia demograficzne skutki wojen XI. 5) w połowie XVII wieku wolność, rokosz, królewięta; XVII-wiecznych; wymienia skutki gospodarcze i polityczne rozumie znaczenie upadku gospodarczego wojen w XVII wieku Rzeczypospolitej dla funkcjonowania państwa; 1. Kryzys gospodarczy. 2. Kryzys polityczny. 3. Liberum veto i jego skutki. rozumie wpływ złotej wolności na sytuację polityczną w Rzeczypospolitej w XVII wieku 4. Złota wolność i jej skutki. 20. Wojny Rzeczypospolitej zna sylwetkę i dokonania Jana III wskazuje przyczyny wojen polsko-tureckich; XI. 1) 4) z Turcją Sobieskiego; rozumie znaczenie bitwy pod Wiedniem; 1. Przyczyny wojen polskotureckich. 2. Traktat w Buczaczu. 3. Bitwa pod Chocimiem. 4. Bitwa pod Wiedniem. wie, kiedy miały miejsce bitwy pod Chocimiem i pod Wiedniem oraz jaki był ich rezultat; rozumie pojęcia: haracz, odsiecz wiedeńska; wskazuje na mapie miejsca bitew z Turkami; omawia przebieg wojen polsko-tureckich omawia znaczenie traktatu w Buczaczu, rozumie, dlaczego nazywano go haniebnym; omawia okoliczności, w których Polacy ruszyli na odsiecz Wiedniowi; rozumie znaczenie odsieczy dla pozycji Polski w Europie; wyjaśnia, dlaczego Jana III Sobieskiego nazywano Lwem Lechistanu 12

21. Barok i kultura w XVII wskazuje przykłady sztuki barokowej rozumie znaczenie sztuki baroku dla Kościoła XI. 6) wieku w Europie w architekturze, malarstwie i rzeźbie; katolickiego; i Rzeczypospolitej wyjaśnia pojęcia: barok, sarmatyzm, wie, omawia początki nietolerancji religijnej jakiego dotyczyły okresu; w Polsce, wskazuje jej przyczyny; 1. Cechy baroku w sztuce. 2. Kościół i władcy mecenasi barokowej sztuki. 3. Architektura baroku. opowiada o stylu życia szlachty w okresie baroku; wymienia cechy sztuki barokowej wskazuje różnice między kulturą baroku w Europie i w Rzeczypospolitej; rozumie przyczyny różnic pomiędzy kulturą baroku w Europie i w Rzeczypospolitej 4. Sarmatyzm. 5. Początki nietolerancji religijnej. Lekcja powtórzeniowa. wymienia najważniejsze wydarzenia XVII zna przyczyny i skutki najważniejszych XI. 1) 2) 3) 4) Europa i Polska w XVII wieku; wydarzeń XVII wieku; 5) 6) wieku zna postacie władców i wodzów polskich analizuje przyczyny klęsk i zwycięstw XII. 1) w XVII wieku; Rzeczypospolitej w XVII wieku; 1. Monarchia parlamentarna i monarchia absolutna w Europie. wie, kim byli Ludwik XIV i Oliver Cromwell; opowiada o przebiegu wojen toczonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku; porównuje ustrój Rzeczypospolitej z systemami we Francji i w Anglii w XVII wieku 13

2. Wojny Rzeczypospolitej w XVII wieku. 3. Barok i sarmatyzm. Sprawdzian 3. Europa i Polska w XVII wieku przedstawia przejawy kryzysu na ziemiach polskich w XVII wieku; omawia sztukę barokową na wybranych przykładach, omawia kulturę sarmacką; opisuje monarchię absolutną we Francji i parlamentarną w Anglii, wymienia postacie i wydarzenia związane z kształtowaniem się tych ustrojów DZIAŁ IV. EUROPA I ŚWIAT W XVIII WIEKU 22. Kultura oświecenia rozumie pojęcia: stulecie świateł, Wielka rozumie znaczenie wprowadzenia XII. 2) 3) encyklopedia francuska, manufaktura, obowiązkowego szkolnictwa; trójpodział władz, absolutyzm oświecony; omawia koncepcję trójpodziału władz 1. Stulecie świateł. opisuje wynalazki oświecenia; Monteskiusza; 2. Wielka encyklopedia francuska. 3. Absolutyzm oświecony. 4. Rozwój szkolnictwa i odkrycie dziecka. zna sylwetki i dokonania: J.J. Rousseau, Woltera, Monteskiusza; podaje cechy kultury oświecenia, umieszcza ten okres na osi czasu analizuje absolutyzm oświecony i dostrzega jego wpływ na funkcjonowanie państwa; rozumie znaczenie oświecenia dla postrzegania świata 14

5. Rozwój gospodarki, nauki i techniki. 23. Prusy, Austria, Rosja wskazuje na mapie Prusy, Rosję i Austrię; wyjaśnia na przykładzie sąsiadów XII. 4) absolutyzm oświecony wyjaśnia pojęcia: absolutyzm oświecony, Rzeczypospolitej, na czym polegał absolutyzm imperator; oświecony w praktyce; 1. Armia pruska. 2. Reformy Fryderyka II. 3. Austria Józefa II. 4. Rosja za Piotra I. wymienia XVIII-wiecznych władców, którzy wprowadzili zmiany w Rosji, Prusach i Austrii; przedstawia reformy przeprowadzone w Rosji, Prusach i Austrii, wskazuje ich twórców rozumie znaczenie reform gospodarczych i wojskowych przeprowadzonych w państwach ościennych; porównuje sposób sprawowania władzy w Rzeczypospolitej i u jej sąsiadów 24. Powstanie Stanów rozumie pojęcia: herbatka bostońska, wskazuje przyczyny wybuchu wojny XIV. 1) 2) 3) Zjednoczonych Ameryki Deklaracja niepodległości, konstytucja; o niepodległość Stanów Zjednoczonych; wie, kiedy została podpisana Deklaracja omawia system sprawowania władzy w Stanach niepodległości, tłumaczy, dlaczego ten dzień Zjednoczonych; 1. Osadnicy w Ameryce Północnej. 2. Stosunki między Anglią a koloniami. 3. Herbatka bostońska. jest świętem narodowym w Stanach Zjednoczonych; wymienia Polaków walczących o niepodległość USA; zna postacie: Jerzego Waszyngtona wskazuje różnice w systemie sprawowania władzy w państwach europejskich i w Stanach Zjednoczonych; uzasadnia, dlaczego Stany Zjednoczone były pierwszym krajem, który wprowadził idee i Benjamina Franklina; oświecenia w praktyce 15

4. Wojna o niepodległość opowiada o stosunkach między Anglią Stanów Zjednoczonych. i koloniami; 5. Polacy w walce rozumie, dlaczego Kościuszko i Pułaski o niepodległość Stanów są bohaterami dla Amerykanów Zjednoczonych. 6. Konstytucja Stanów Zjednoczonych. 25. Wielka Rewolucja rozumie pojęcia: stan trzeci, Bastylia, wymienia przyczyny rewolucji we Francji; XV. 1) 2) Francuska monarchia konstytucyjna, Deklaracja praw porównuje monarchię absolutną z monarchią człowieka i obywatela; konstytucyjną; 1. Przyczyny rewolucji we Francji. 2. Wybuch rewolucji zdobycie Bastylii. 3. Powstanie monarchii konstytucyjnej. 4. Proces i ścięcie króla Ludwika XVI. wie, kiedy we Francji: wybuchła rewolucja, powstała monarchia konstytucyjna; zna postacie Ludwika XVI i Marii Antoniny; wymienia stany społeczne we Francji rządzonej przez Ludwika XVI, omawia ich rolę w państwie; wyjaśnia okoliczności powstania monarchii konstytucyjnej dostrzega wpływ idei oświecenia na wybuch rewolucji we Francji 16

26. Francja republiką rozumie pojęcia: terror jakobiński, wielki wyjaśnia przyczyny obalenia jakobinów; XV. 1) 2) terror, gilotyna, Marsylianka; przedstawia skutki rewolucji we Francji; 1. Wojna w obronie rewolucji. 2. Terror jakobiński. 3. Obalenie rządów jakobinów. 4. Bilans rewolucji. wyjaśnia okoliczności wybuchu wojny Francji z sąsiadami; charakteryzuje Francję jako republikę rozumie i przedstawia zmiany społeczne, jakie zaszły we Francji podczas rewolucji; omawia wpływ idei oświecenia na rewolucję we Francji; ocenia skutki rewolucji Lekcja powtórzeniowa. zna postacie: Fryderyka II Hohenzollerna, podaje przyczyny, przebieg i skutki walki XII. 2) 3) 4) Europa i świat w XVIII Józefa II Habsburga, Piotra I Wielkiego, o niepodległość Stanów Zjednoczonych; XIV. 1) 2) 3) wieku Jerzego Waszyngtona, Tadeusza Kościuszki, omawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji XV. 1) 2) Kazimierza Pułaskiego, Benjamina Franklina; we Francji; 1. Monarchie absolutyzmu oświeconego. 2. Powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki. charakteryzuje monarchie absolutyzmu oświeconego omawia wpływ oświecenia na funkcjonowanie państwa; dostrzega wpływ filozofii oświecenia na zmiany zachodzące w Europie i na świecie 3. Wielka Rewolucja Francuska. 17

Sprawdzian 4. Europa i świat w XVIII wieku DZIAŁ V. POLSKA W XVIII WIEKU 27. Rzeczpospolita w okresie zna postacie Augusta II Mocnego, Stanisława rozumie, dlaczego doszło do objęcia polskiego XIII. 1) 2) 3) kryzysu czasy saskie Leszczyńskiego i Augusta III Sasa; tronu przez dynastię Wettinów; 4) rozumie pojęcia: traktat trzech czarnych omawia skutki wojny północnej dla orłów, Collegium Nobilium, anarchia; Rzeczypospolitej; 1. Unia personalna Rzeczypospolitej i Saksonii. 2. Wojna północna. 3. Uzależnienie Rzeczypospolitej od Rosji. 4. Walka o tron. 5. Anarchia czasów saskich. 6. Próby reform w wyjaśnia powiedzenia: od Sasa do Lasa, za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa ; wskazuje próby reform w Rzeczpospolitej wymienia trudności Rzeczpospolitej spowodowane wojną północną i rządami Sasów; wskazuje elementy uzależnienia Rzeczypospolitej od Rosji; omawia skutki rządów Sasów oraz konsekwencje podporządkowania Rzeczypospolitej Rosji Rzeczypospolitej. 28. Ostatnia wolna elekcja rozumie pojęcia: Szkoła Rycerska, wymienia przyczyny I rozbioru XVI. 1) 2) i I rozbiór Rzeczypospolitej konfederacja barska, I rozbiór Rzeczypospolitej; XVII. 1) Rzeczypospolitej, Familia, prawa kardynalne; wyjaśnia sposoby ingerencji Rosji w sprawy Rzeczypospolitej i ich konsekwencje; 18

1. Elekcja Stanisława wymienia państwa biorące udział ocenia sytuację polityczną Polski w czasie Poniatowskiego i jego w I rozbiorze Rzeczypospolitej, wskazuje pierwszych lat rządów Stanisława Augusta pierwsze reformy. utracone ziemie, zna datę traktatu 2. Stosunki Rzeczypospolitej rozbiorowego; z Rosją. zna postacie Stanisława Augusta 3. Konfederacja barska. Poniatowskiego i Tadeusza Rejtana; 4. I rozbiór Rzeczypospolitej. omawia wybór Stanisława Poniatowskiego na króla Rzeczypospolitej; wymienia reformy wprowadzone przez Poniatowskiego; opowiada o konfederacji barskiej 29. Reformy stanisławowskie wyjaśnia, czym były: Rada Nieustająca, przedstawia zmiany w gospodarce i ich XVI. 1) 5) Komisja Edukacji Narodowej, Towarzystwo do konsekwencje; Ksiąg Elementarnych; omawia znaczenie zmian w Rzeczypospolitej 1. Próby reform. rozpoznaje Łazienki Królewskie stanisławowskiej; 2. Odrodzenie kulturalne. 3. Zmiany w Warszawie. 4. Ożywienie gospodarcze. w Warszawie; wymienia próby reform podjęte przez Stanisława Poniatowskiego; rozumie i uzasadnia zmiany w edukacji za rządów Poniatowskiego 19

opisuje zmiany w Warszawie, zna najważniejsze budynki wzniesione w okresie rządów Stanisława Augusta 30. Sejm Wielki rozumie pojęcie: Sejm Wielki; omawia wpływ konstytucji na funkcjonowanie XVI. 1) 3) i Konstytucja 3 maja wie, kiedy zwołano sejm i uchwalono państwa; konstytucję; rozumie i uzasadnia znaczenie konstytucji dla 1. Sejm Wielki. 2. Stronnictwa na sejmie. 3. Konstytucja 3 maja. omawia okoliczności powstania Sejmu Wielkiego; przedstawia stronnictwa sejmowe i ich poglądy; funkcjonowania państwa; porównuje założenia ustrojowe Rzeczypospolitej i Stanów Zjednoczonych zapisane w konstytucjach tych krajów omawia postanowienia Konstytucji 3 maja 31. Wojna w obronie rozumie pojęcie: konfederacja targowicka; rozumie przyczyny i skutki konfederacji XVI. 4) konstytucji i II rozbiór wie, kiedy doszło do wojny polsko-rosyjskiej targowickiej; XVII. 1) Rzeczypospolitej w obronie Konstytucji 3 maja oraz do wskazuje znaczenie II rozbioru dla sytuacji konfederacji targowickiej; gospodarczej Rzeczypospolitej; 1. Wojna polsko-rosyjska w 1792 roku. 2. II rozbiór Rzeczypospolitej. wymienia państwa biorące udział w II rozbiorze Rzeczypospolitej; wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku II rozbioru; omawia wpływ Rosji na sytuację w Rzeczypospolitej, omawia znaczenie konfederacji targowickiej dla II rozbioru; 20

zna postać Józefa Poniatowskiego analizuje postawę króla wobec konfederacji targowickiej 32. Powstanie wie, kiedy doszło do wybuchu powstania wymienia przyczyny wybuchu i skutki XVII. 1) 2) 3) kościuszkowskie i upadek kościuszkowskiego i III rozbioru powstania kościuszkowskiego; Rzeczypospolitej Rzeczypospolitej; rozumie przyczyny klęski powstania i upadku zna postacie Tadeusza Kościuszki i Jana Rzeczypospolitej; 1. Wybuch powstania kościuszkowskiego. 2. Walki w Warszawie i Wilnie. 3. Uniwersał połaniecki. 4. Współpraca Rosji i Prus Kilińskiego; rozumie pojęcia: uniwersał połaniecki, insurekcja, kosynierzy; opowiada o przebiegu powstania kościuszkowskiego; wymienia główne bitwy insurekcji rozumie znaczenie uniwersału połanieckiego; ocenia szanse na powodzenie powstania kościuszkowskiego przy tłumieniu powstania. 5. III rozbiór Rzeczypospolitej. 6. Czy Rzeczpospolita musiała upaść? Lekcja powtórzeniowa. zna daty: ostatniej wolnej elekcji, rozbiorów, podaje przyczyny i skutki powstania XIII 1) 2) 3) Polska w XVIII wieku uchwalenia konstytucji, powstania kościuszkowskiego; 4) kościuszkowskiego; omawia przyczyny i skutki rozbiorów; 21

omawia sytuację w Polsce pod rządami opisuje wpływy państw ościennych XVI 1) 2) 3) 1. Rzeczpospolita pod rządami dynastii Wettinów; i przejmowanie przez nie kontroli nad 4) 5) Wettinów. przedstawia reformy Stanisława Augusta Rzecząpospolitą; XVII. 1) 2) 3) 2. Rzeczpospolita za Poniatowskiego; analizuje różne postawy wobec prób ocalenia panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. 3. Konstytucja 3 maja i powstanie kościuszkowskie próby ratowania opowiada o próbach zachowania niezależności i o walce o niepodległość (o Konstytucji 3 maja i o powstaniu kościuszkowskim) niepodległości Rzeczypospolitej niepodległości Rzeczypospolitej. Sprawdzian 5. Polska w XVIII wieku DZIAŁ VI. EPOKA NAPOLEOŃSKA 33. Napoleon Bonaparte wie, kiedy Bonaparte objął władzę, został wyjaśnia, jak Bonaparte objął władzę we Francji, XVIII. 1) tworzy nowy ład w Europie cesarzem, wygrał bitwę pod Austerlitz; uczynił kraj potęgą, odnosił sukcesy wojskowe; rozumie pojęcia: konsulat, cesarstwo, Kodeks rozumie zmiany, które zaszły w Europie po Napoleona, bitwa trzech cesarzy, Związek zwycięstwach Napoleona; 1. Kryzys we Francji. Reński; rozumie znaczenie bitwy pod Austerlitz dla zmian w Europie; 22

2. Objęcie władzy przez opisuje sytuację we Francji za panowania analizuje reformy Bonapartego i wskazuje ich Bonapartego. Napoleona Bonapartego; wpływ na budowanie potęgi Francji 3. Francja cesarstwem. wymienia państwa, które walczyły 4. Zwycięstwa nad Prusami, z Bonapartem, wskazuje te, które pokonał Rosją i Austrią. 34. Napoleon a sprawa wie, kto i kiedy założył Legiony omawia zasady sprawowania władzy XVIII. 2) 3) niepodległości Polski we Włoszech; w Księstwie Warszawskim; 4) wie, kiedy powstało Księstwo Warszawskie omawia stosunki między Księstwem i kiedy powiększył się jego obszar; Warszawskim a Francją; 1. Powstanie Legionów Dąbrowskiego. 2. Księstwo Warszawskie. 3. Wojna 1809 roku. wskazuje Księstwo Warszawskie na mapie; zna postać i dokonania księcia Józefa Poniatowskiego; rozumie cele działania Legionów ocenia postawę Napoleona wobec Polaków Dąbrowskiego, zna ich szlak bojowy; zna okoliczności, w których powstał Mazurek Dąbrowskiego, oraz twórcę słów tej pieśni 35. Upadek Napoleona zna wydarzenia z lat: 1812, 1813, 1815; wymienia przyczyny i skutki ataku na Rosję; XVIII. 1) 4) rozumie pojęcia: bitwa narodów, sto dni zna przyczyny klęski Napoleona w Rosji; Napoleona, Wielka Armia; przedstawia wpływ Napoleona na Europę; 23

1. Europa pod rządami opowiada o kampanii rosyjskiej Napoleona wymienia przyczyny ostatecznej klęski Napoleona. i o udziale w niej Polaków Bonapartego; 2. Wyprawa Napoleona na ocenia postawę Bonapartego wobec Polaków; Rosję. 3. Bitwa narodów i abdykacja Napoleona. rozumie znaczenie epoki napoleońskiej dla historii Europy 4. Sto dni Napoleona. 5. Napoleon i Polacy. Lekcja powtórzeniowa. wymienia najważniejsze bitwy okresu zna przyczyny, przebieg i skutki zdobycia przez XVIII. 1) 2) Epoka napoleońska napoleońskiego; Francję pozycji hegemona w Europie; 3) 4) wie, kiedy i gdzie powstały Legiony przedstawia przyczyny i skutki powstania Dąbrowskiego, zna postać ich twórcy; Księstwa Warszawskiego, opisuje sposób 1. Hegemonia Francji w Europie. 2. Napoleon a sprawa polska 3. Ocena Napoleona. wie, w jakich okolicznościach powstał polski hymn; opowiada o powstaniu Legionów Dąbrowskiego i ich szlaku bojowym sprawowania władzy; analizuje zmiany w Europie okresu napoleońskiego; ocenia stosunek Napoleona do sprawy polskiej Sprawdzian 6. Epoka napoleońska 24

Kryteria wymagań na poszczególne oceny. Klasa 6 Temat lekcji Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Podstawa programo wa DZIAŁ I. EUROPA I ŚWIAT W XVI WIEKU 1. Wielkie odkrycia zna datę: 1492; zna pojęcie: wymienia rozumie porównuje VIII. 1) 2) geograficzne zna sylwetki jedwabny szlak; przyczyny znaczenie sposoby i dokonania wyjaśnia odkryć wprowadzenia podróżowania Krzysztofa pochodzenie geograficznych nowego typu na przestrzeni 1. Przyczyny odkryć Kolumba, Vasco terminu Indianie; statków dla wieków, geograficznych. 2. Podróże Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana. da Gamy i Ferdynanda Magellana; wskazuje na zna znaczenie wyprawy Ferdynanda Magellana odkryć geograficznych dostrzega znaczenie zmian mapie trasy podróży K. Kolumba, V. da Gamy, F. Magellana 25

2. Konsekwencje wielkich rozumie pojęcia: wymienia skutki opowiada rozumie zmiany, omawia VIII. 1) 2) odkryć geograficznych konkwistador, gospodarcze, o dokonaniach które zaszły znaczenie zmian Nowy Świat, społeczne Inków i Azteków w Europie wprowadzonych kolonia; i polityczne odkryć i Nowym Świecie przez 1. Plemiona zamieszkujące wymienia geograficznych; w wyniku odkryć odkrywców na Amerykę w okresie państwa, które były wymienia rośliny geograficznych podbitych prekolumbijskim. najważniejszymi przywiezione do terenach, 2. Podboje konkwistadorów. kolonizatorami; Europy przez wskazuje ich 3. Skutki odkryć geograficznych dla Europy i Nowego Świata. wskazuje na mapie tereny odkryte w XV odkrywców pozytywy i negatywy i XVI wieku 3. Kultura odrodzenia we rozumie pojęcia: rozumie termin podaje na wybranym porównuje IX. 1) Włoszech renesans, humanizm; przyczyny przykładzie sztukę renesansu odrodzenie, wymienia narodzin omawia cechy i średniowiecza; człowiek najważniejsze dzieła renesansu we sztuki wskazuje 1. Narodziny nowych idei we renesansu; Michała Anioła, Włoszech renesansowej podobieństwa Włoszech. wymienia Leonarda da Vinci miedzy sztuką 2. Cechy renesansu. najwybitniejszych i Rafaela renesansu 3. Mistrzowie odrodzenia. i starożytności 26

twórców włoskiego renesansu; wskazuje na mapie Włochy 4. Humanizm w Europie i wie, kto i kiedy opisuje sylwetki opisuje rozumie analizuje IX. 1) przewrót kopernikański udoskonalił Mikołaja Kopernika znaczenie przełomowe zmiany, które wynalazek druku i Erazma upowszechnienia znaczenie odkrycia zaszły w XV (ruchoma czcionka z Rotterdamu druku dla rozwoju Mikołaja i XVI wieku, 1. Upowszechnienie druku. drukarska); kultury; Kopernika i dostrzega ich 2. Przewrót kopernikański. wymienia omawia wpływ na życie 3. Erazm z Rotterdamu i jego najważniejszych odkrycie Mikołaja ludzi poglądy. humanistów XVI- Kopernika wiecznej Europy 5.Reformacja potrafi wskazać wie, kiedy doszło wymienia dostrzega analizuje IX. 2) datę początku do: powstania przyczyny i wymienia różnice przyczyny reformacji; anglikanizmu, reformacji; pomiędzy wojen 1. Przyczyny reformacji. zna dokonania podpisania pokoju przedstawia katolicyzmem religijnych; 2. Sytuacja Kościoła Marcina Lutra; w Augsburgu, nocy skutki reformacji; i protestantyzmem; wskazuje katolickiego w Niemczech. rozumie pojęcia: św. Bartłomieja; dostrzega zmiany, które reformacja, różnorodność zaszły 27

3. Wystąpienie Marcina anglikanizm, zna dokonania opisuje wojny przyczyn w Europie Lutra. protestantyzm, Jana Kalwina religijne oraz ich reformacji i różny w związku 4. Jan Kalwin i jego poglądy. luteranizm, i działania Henryka skutki jej przebieg z reformacją 5. Wojny religijne. kalwinizm; VIII związane w zależności od 6. Powstanie anglikanizmu. wskazuje na z reformacją; państwa mapie państwa, w rozumie pojęcie których doszło do tolerancji religijnej reformacji 6. Reforma katolicka wie, kiedy i gdzie zna najważniejsze omawia zmiany, rozumie skutki porównuje IX. 3) odbył się sobór postanowienia które nastąpiły dwóch reform sytuację reformujący soboru w Kościele chrześcijaństwa; w Kościele 1. Sobór w Trydencie i jego Kościół; trydenckiego; katolickim po omawia wpływ katolickim postanowienia. rozumie pojęcia: przedstawia soborze reform na zmiany przed soborem 2. Działalność inkwizycji. sobór, jezuici, działalność sądów w funkcjonowaniu i po jego 3. Jezuici i ich działanie. kontrreformacja, kościelnych Kościoła reformach 4. Skutki dwóch reform reforma katolicka i jezuitów chrześcijaństwa. Lekcja powtórzeniowa. omawia wymienia dzieła przedstawia rozumie porównuje VIII. 1) 2) Europa i świat w XVI najważniejsze renesansu, zna przyczyny i uzasadnia początek IX. 1) 2) wieku najważniejszych i skutki: przełomowy nowożytności 3) 28

wydarzenia XVI twórców tego reformacji, charakter: z poprzednimi wieku okresu; reformy udoskonalenia epokami, 1. Wielkie odkrycia wyjaśnia pojęcia: katolickiej, druku, ustaleń omawia zmiany, geograficzne i ich renesans, odkryć Mikołaja które zaszły konsekwencje. humanizm, odkrycia geograficznych Kopernika, w XVI wieku; 2. Humanizm i przewrót geograficzne, odkrycia Ameryki, dostrzega kopernikański; renesans kolonie, reformacja, wystąpienia wpływ i jego twórcy. reforma trydencka, Marcina Lutra starożytności na 3. Reformacja i reforma kontrreformacja sztukę katolicka. i postrzeganie świata w renesansie Sprawdzian 1. Europa świat w XVI wieku DZIAŁ II. POLSKA W XVI WIEKU 7. Polska i Litwa pod wskazuje na opisuje początek wie, w jaki wymienia omawia IX. 4) 5) rządami ostatnich mapie ziemie, wojny z państwem sposób doszło do i rozumie położenie Jagiellonów którymi władali moskiewskim; likwidacji przyczyny wojen z międzynarodowe Jagiellonowie; wyjaśnia państwa państwem Polski za okoliczności zakonnego; moskiewskim 29

1. Wojny Polski z państwem wymienia powstania floty na zna ostatnich moskiewskim. ostatnich władców Bałtyku postanowienia Jagiellonów 2. Likwidacja państwa z dynastii traktatu zakonnego i powstanie Prus Jagiellonów; pokojowego Książęcych. rozumie zawartego 3. Włączenie Mazowsza do określenie: hołd w Krakowie Korony. pruski; w 1525 roku 4. Powstanie floty bałtyckiej. zna datę hołdu pruskiego 8. Kształtowanie się rozumie pojęcia: opowiada o rozumie zasadę potrafi wskazać porównuje IX. 4) demokracji szlacheckiej nihil novi, powstaniu jednomyślności konsekwencje demokrację demokracja demokracji w pracy sejmu; demokracji szlachecką szlachecka, sejm szlacheckiej; omawia szlacheckiej; z innymi 1. Konstytucja nihil novi i jej walny, izba opowiada znaczenie wskazuje formami znaczenie. poselska, izba o funkcjonowaniu szlachty przyczyny sprawowania 2. Funkcjonowanie sejmu. senatorska, sejmu; w państwie przewagi władzy 3. Szlachta i jej państwo. magnat, pospolite wskazuje, czym politycznej ruszenie; szlachta różniła się szlachty w Polsce określa wiek, od innych stanów w którym 30

ukształtował się sejm 9. Powstanie wyjaśnia pojęcia: wymienia zna przyczyny rozumie różne porównuje IX. 8) Rzeczypospolitej Obojga unia realna, postanowienia unii zawarcia unii oceny unii ze charakter unii Narodów Rzeczpospolita lubelskiej polsko-litewskiej; strony Polaków realnej i unii Obojga Narodów; wymienia i Litwinów personalnej; wie, kiedy doszło i rozumie skutki ocenia 1. Przyczyny zawarcia unii. do zawarcia unii unii zawarcie unii 2. Unia lubelska i jej realnej; z perspektywy postanowienia. wiąże postać polityki Zygmunta Augusta zagranicznej z unią w Lublinie; i wewnętrznej wskazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga Narodów 10. Rzeczpospolita rozumie pojęcia: wyjaśnia zasady rozumie dostrzega wady porównuje X. 2) 3) monarchią elekcyjną wolna elekcja, wolnej elekcji; znaczenie i zalety monarchię sejm elekcyjny, artykułów elekcyjnego oboru elekcyjną artykuły henrykowskich władcy 31

1. Zasady wolnej elekcji. henrykowskie, wie, gdzie i pacta conventa z monarchią 2. Wybór Henryka Walezego pacta conventa, odbywały się wolne dla ograniczenia dziedziczną na króla Polski. Akademia elekcje; władzy 3. Stefan Batory drugim Wileńska; omawia rządy królewskiej; królem elekcyjnym. wymienia dwóch dwóch pierwszych rozumie pierwszych władców znaczenie władców elekcyjnych propagandy elekcyjnych w czasie wolnej elekcji 11.Gospodarka rozumie pojęcia: wie, dlaczego analizuje rozumie potrafi IX. 6) Rzeczypospolitej w XVI pańszczyzna, w Rzeczypospolitej znaczenie i uzasadnia wpływ uzasadnić wieku folwark, spichlerz rozwinęła się Gdańska dla handlu zbożem na znaczącą rolę Europy ; produkcja zboża polskiej położenie chłopów szlachty wie, jaką monetę i handel tym gospodarki i wzrost roli w gospodarce 1. Handlowe związki biła towarem; gospodarczej polskiej Rzeczypospolitej z Europą Rzeczpospolita wie, co szlachty Zachodnią. w XVI wieku; Rzeczpospolita 2. Folwarki szlacheckie i pańszczyzna. 3. Polskie monety. pokazuje na mapie Gdańsk eksportowała i importowała 32

12. Rzeczpospolita wielu wymienia narody na przykładzie wie, dlaczego w omawia porównuje X. 1) narodów i religii zamieszkujące Lwowa omawia Rzeczypospolitej znaczenie sytuację Rzeczpospolitą; koegzystencję mieszkało wiele konfederacji protestantów w wskazuje na różnych narodów; mniejszości warszawskiej dla Rzeczypospolitej 1. Narody i religie mapie tereny rozumie pojęcie: narodowych; tolerancji religijnej i Europie Rzeczypospolitej Obojga zamieszkane przez konfederacja omawia Narodów. Polaków, warszawska, zna przyczyny 2. Tolerancja religijna Litwinów, datę podpisania tego i skutki tolerancji w Rzeczypospolitej. Rusinów, dokumentu religijnej 3. Lwów miasto wielu Niemców; religii. wymienia religie i wyznania XVIwiecznej Rzeczypospolitej 13. Złoty wiek kultury wie, kim byli wskazuje omawia wpływ rozumie porównuje IX. 7) polskiej i z czego zasłynęli przykłady zmian podróży, i uzasadnia, renesans Mikołaj Rej, Jan zachodzących w powstawania dlaczego w Polsce Kochanowski, Polsce w okresie uniwersytetów w odniesieniu do i Europie 1. Język polski w piśmie. Andrzej Frycz renesansu: rozwój i upowszechnieni Zamościa używa Modrzewski; polszczyzny a druku na 33

2. Polscy twórcy omawia i alfabetu polskiego, zmiany w się określenia renesansowi. renesansowy powstawanie polskiej kulturze; miasto idealne 3. Zamość renesansowe charakter budowli wskazuje cechy miasto idealne. Zamościa; renesansowych, renesansu na rozumie pojęcie szerzenie idei przykładzie złoty wiek kultury humanizmu i ratusza w polskiej renesansu na Zamościu, uniwersytetach Wawelu Lekcja powtórzeniowa. omawia sytuację charakteryzuje rozumie uzasadnia rozwój wskazuje IX. 4) 5) Polska w XVI wieku gospodarczą Polski rządy dwóch przyczyny gospodarczy Polski cechy Polski 6) 7) 8) w XVI wieku; ostatnich i skutki unii i tolerancję w XVI wieku X. 1) 2) 3) wymienia narody, Jagiellonów; lubelskiej; religijną i analizuje 1. Polska pod rządami religie i wyznania opisuje wskazuje zachodzące ostatnich Jagiellonów. Rzeczypospolitej mechanizmy wolnej przyczyny w niej 2. Szlachta przejmuje rządy Obojga Narodów elekcji nazywania XVI przemiany w Polsce. stulecia złotym 3. Powstanie wiekiem kultury Rzeczypospolitej Obojga polskiej Narodów. 4. Pierwsze wolne elekcje. 34

5. Kultura, gospodarka, religie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Sprawdzian 2. Polska w XVI wieku DZIAŁ III. EUROPA I POLSKA W XVII WIEKU 14. Monarchia absolutna rozumie pojęcia: wyjaśnia słowa przedstawia rozumie porównuje XII. 1) we Francji Król Słońce, Państwo to ja ; cechy monarchii i uzasadnia rolę demokrację monarchia opowiada o drodze absolutnej Ludwika XIV szlachecką absolutna, Wersal, Francji do pozycji w tworzeniu potęgi z monarchią 1. Narodziny absolutyzmu. etykieta; mocarstwa Francji; absolutną 2. Ludwik XIV i jego rządy. wie, kiedy wyjaśnia, dzięki 3. Francja staje się panował Ludwik czemu Francja stała mocarstwem. XIV się potęgą 4. Wersal siedziba Króla Słońce. w Europie 15. Anglia na drodze ku wie, kiedy doszło wskazuje zmiany rozumie, opowiada porównuje XII. 1) monarchii parlamentarnej do rewolucji zachodzące w dlaczego doszło o powstaniu sposób w Anglii; Anglii, gdy była do konfliktu króla Wielkiej Brytanii; sprawowania rozumie pojęcia: republiką; z Parlamentem, rządów purytanie, w Wielkiej 35

1. Konflikt króla Wspaniała rozumie zasadę wskazuje skutki charakteryzuje Brytanii XVII z Parlamentem. Rewolucja, król panuje, ale nie tego sporu ustrój Wielkiej wieku 2. Wojna domowa. Deklaracja praw; rządzi Brytanii i demokrację 3. Anglia republiką. zna postać szlachecką 4. Wspaniała Rewolucja. Olivera 5. Powstanie Wielkiej Cromwella; Brytanii i jej ustrój. wie, kiedy doszło do: konfliktu króla z Parlamentem, Wspaniałej Rewolucji, unii Anglii i Szkocji 16. Początki panowania zna postacie: wie, jak wyjaśnia dostrzega analizuje XI. 1) 4) Wazów i wojny z Rosją Zygmunta III zakończyła się unia przyczyny i omawia pozycję Wazy, Władysława personalna Polski i skutki konsekwencje unii międzynarodową IV Wazy, Dymitra i Szwecji; interwencji ze Szwecją, Rzeczypospolitej 1. Objęcie polskiego tronu Samozwańca; zna okoliczności polskiej w Rosji porównuje ją z unią za rządów przez Zygmunta III Wazę. wskazuje na objęcia tronu lubelską Zygmunta III 2. Dymitr Samozwaniec mapie państwo, Rzeczypospolitej Wazy i interwencja polska w Rosji. z którym Polska 36

3. Zajęcie Kremla przez zawarła unię przez dynastię Polaków. personalną z chwilą Wazów; 4. Pokój w Polanowie. powołania na tron wskazuje na mapie Zygmunta III zmiany granicy po Wazy; pokoju polanowskim rozumie pojęcia: samodzierżawie, wielka smuta, dymitriada, Kreml, husaria; zna daty: 1610, 1612, 1634 17. Powstanie kozackie rozumie pojęcia: omawia przebieg wskazuje rozumie analizuje XI. 2) 4) Kozacy, rejestr powstania przyczyny znaczenie ugody przyczyny kozacki, ugoda kozackiego; wybuchu w Perejasławiu; sukcesu 1. Kolonizacja Ukrainy. w Perejasławiu; wskazuje na mapie powstania zna skutki powstania; 2. Kozacy i ich życie. zna postać bitwy, które kozackiego rozejmu wskazuje 3. Przyczyny wybuchu Bohdana stoczono podczas w Andruszowie przyczyny powstania kozackiego. Chmielnickiego powstania i skutki 37

4. Powstanie Chmielnickiego. zbliżenia się Kozaków i Rosji 18. Wojny Rzeczypospolitej zna postacie: Jana opisuje przebieg wskazuje omawia rozumie XI. 1) 3) ze Szwecją Kazimierza, wojen polsko- przyczyny znaczenie pokoju dążenie do 4) Augustyna szwedzkich; konfliktu między w Oliwie dla opanowania Kordeckiego, omawia Polską a Szwecją; stosunków polsko- Bałtyku przez 1. Przyczyny wojen polsko- Stefana postanowienia rozumie szwedzkich państwa nad szwedzkich. Czarnieckiego; pokoju w Oliwie znaczenie udanej nim leżące 2. Potop. zna pojęcia: obrony Jasnej 3. Walka ze Szwedami. potop, hetman; Góry 4. Pokój w Oliwie. wie, co wydarzyło się w 1655 i w 1660 roku 19. Kryzys wyjaśnia pojęcia: wymienia skutki rozumie rozumie rozumie XI. 5) Rzeczypospolitej w połowie liberum veto, gospodarcze i omawia znaczenie upadku wpływ złotej XVII wieku złota wolność, i polityczne wojen demograficzne gospodarczego wolności na rokosz, królewięta w XVII wieku skutki wojen Rzeczypospolitej sytuację XVII-wiecznych dla funkcjonowania polityczną w 1. Kryzys gospodarczy. państwa 38

2. Kryzys polityczny. Rzeczypospolitej 3. Liberum veto i jego skutki. w XVII wieku 4. Złota wolność i jej skutki. 20. Wojny Rzeczypospolitej zna sylwetkę omawia przebieg wskazuje omawia wyjaśnia, XI. 1) 4) z Turcją i dokonania Jana wojen polsko- przyczyny wojen znaczenie traktatu dlaczego Jana III Sobieskiego; tureckich polsko-tureckich; w Buczaczu, III Sobieskiego wie, kiedy miały rozumie rozumie, dlaczego nazywano 1. Przyczyny wojen polsko- miejsce bitwy pod znaczenie bitwy nazywano go Lwem tureckich. Chocimiem i pod pod Wiedniem haniebnym; Lechistanu 2. Traktat w Buczaczu. Wiedniem oraz jaki omawia 3. Bitwa pod Chocimiem. był ich rezultat; okoliczności, 4. Bitwa pod Wiedniem. rozumie pojęcia: w których Polacy haracz, odsiecz ruszyli na odsiecz wiedeńska; Wiedniowi; wskazuje na rozumie mapie miejsca znaczenie odsieczy bitew z Turkami dla pozycji Polski w Europie 39

21. Barok i kultura XVII wskazuje wymienia cechy rozumie wskazuje rozumie XI. 6) wieku w Europie przykłady sztuki sztuki barokowej znaczenie sztuki różnice między przyczyny i Rzeczypospolitej barokowej baroku dla kulturą baroku różnic pomiędzy w architekturze, Kościoła w Europie i w kulturą baroku malarstwie katolickiego; Rzeczypospolitej w Europie i w 1. Cechy baroku w sztuce. i rzeźbie; omawia Rzeczypospolitej 2. Kościół i władcy wyjaśnia pojęcia: początki mecenasi barokowej sztuki. barok, sarmatyzm, nietolerancji 3. Architektura baroku. wie, jakiego religijnej 4. Sarmatyzm. dotyczyły okresu; w Polsce, 5. Początki nietolerancji religijnej. opowiada o stylu życia szlachty wskazuje jej przyczyny w okresie baroku Lekcja powtórzeniowa. wymienia opowiada zna przyczyny analizuje porównuje XI. 1) 2) Europa i Polska w XVII najważniejsze o przebiegu wojen i skutki przyczyny klęsk ustrój 3) 4) 5) 6) wieku wydarzenia XVII toczonych przez najważniejszych i zwycięstw Rzeczypospolitej XII. 1) wieku; Rzeczypospolitej wydarzeń XVII Rzeczypospolitej z systemami we zna postacie w XVII wieku; wieku w XVII wieku Francji władców i wodzów przedstawia i w Anglii przejawy kryzysu na w XVII wieku 40

1. Monarchia parlamentarna i monarchia absolutna w Europie. 2. Wojny Rzeczypospolitej w XVII wieku. 3. Barok i sarmatyzm. Sprawdzian 3. Europa i Polska w XVII wieku polskich w XVII wieku; wie, kim byli Ludwik XIV i Oliver Cromwell ziemiach polskich w XVII wieku; omawia sztukę barokową na wybranych przykładach, omawia kulturę sarmacką; opisuje monarchię absolutną we Francji i parlamentarną w Anglii, wymienia postacie i wydarzenia związane z kształtowaniem się tych ustrojów DZIAŁ IV. EUROPA I ŚWIAT W XVIII WIEKU 41

22. Kultura oświecenia rozumie pojęcia: zna sylwetki rozumie analizuje rozumie XII. 2) 3) stulecie świateł, i dokonania: znaczenie absolutyzm znaczenie Wielka J.J. Rousseau, wprowadzenia oświecony oświecenia dla 1. Stulecie świateł. encyklopedia Woltera, obowiązkowego i dostrzega jego postrzegania 2. Wielka encyklopedia francuska, Monteskiusza; szkolnictwa; wpływ na świata francuska. manufaktura, podaje cechy omawia funkcjonowanie 3. Absolutyzm oświecony. trójpodział władz, kultury oświecenia, koncepcję państwa 4. Rozwój szkolnictwa absolutyzm umieszcza ten okres trójpodziału i odkrycie dziecka. oświecony; na osi czasu władz 5. Rozwój gospodarki, nauki opisuje Monteskiusza i techniki. wynalazki oświecenia 23. Prusy, Austria, Rosja wskazuje na przedstawia wyjaśnia na rozumie porównuje XII. 4) absolutyzm oświecony mapie Prusy, Rosję reformy przykładzie znaczenie reform sposób i Austrię; przeprowadzone sąsiadów gospodarczych sprawowania wyjaśnia pojęcia: w Rosji, Prusach Rzeczypospolitej, i wojskowych władzy w 1. Armia pruska. absolutyzm i Austrii, wskazuje na czym polegał przeprowadzonych Rzeczypospolitej 2. Reformy Fryderyka II. oświecony, ich twórców absolutyzm w państwach i u jej sąsiadów 3. Austria Józefa II. imperator; oświecony ościennych 4. Rosja za Piotra I. w praktyce 42

wymienia XVIIIwiecznych władców, którzy wprowadzili zmiany w Rosji, Prusach i Austrii 24. Powstanie Stanów rozumie pojęcia: opowiada wskazuje wskazuje różnice uzasadnia, XIV. 1) 2) Zjednoczonych Ameryki herbatka bostońska, o stosunkach między przyczyny w systemie dlaczego Stany 3) Deklaracja Anglią i koloniami; wybuchu wojny sprawowania Zjednoczone niepodległości, rozumie, dlaczego o niepodległość władzy były pierwszym 1. Osadnicy w Ameryce. konstytucja; Kościuszko i Pułaski Stanów w państwach krajem, który 2. Stosunki między Anglią a wie, kiedy została są bohaterami dla Zjednoczonych; europejskich wprowadził idee koloniami. podpisana Amerykanów omawia system i w Stanach oświecenia 3. Herbatka bostońska. Deklaracja sprawowania Zjednoczonych w praktyce 4. Wojna o niepodległość niepodległości, władzy w Stanach Stanów Zjednoczonych. tłumaczy, dlaczego Zjednoczonych 5. Polacy w walce o ten dzień jest niepodległość Stanów świętem Zjednoczonych. narodowym 43

6. Konstytucja Stanów w Stanach Zjednoczonych. Zjednoczonych; wymienia Polaków walczących o niepodległość USA; zna postacie Jerzego Waszyngtona i Benjamina Franklina 25. Wielka Rewolucja rozumie pojęcia: wymienia stany wymienia porównuje dostrzega XV. 1) 2) Francuska stan trzeci, społeczne we Francji przyczyny monarchię wpływ idei Bastylia, rządzonej przez rewolucji absolutną oświecenia monarchia Ludwika XVI, we Francji z monarchią na wybuch 1. Przyczyny rewolucji konstytucyjna, omawia ich rolę konstytucyjną rewolucji we Francji. Deklaracja praw w państwie; we Francji 2. Wybuch rewolucji człowieka wyjaśnia zdobycie Bastylii. i obywatela; okoliczności 44