Prof. zw. dr hab. Henryk Cwięk Częstochowa. i czerwca 2019 r. Instytut Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa Uniwersytet Humanistyczno _ Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr. inż. Łukasza Szweda pt. Udział polskiego kontyngentu wojskowo-cywilnego w międzynarodowych działaniach wafganistanie. Aspekty polityczne i militarne, napisanej pod kierunkiem Prof. dr. hab. Dariusza Kozerawskiego i promotora pomocniczego Dr. Przemysława Gajosa na Wydziale Nauk Politycznych Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku W przedstawionej do recenzji pracy doktorskiej mgr Łukasz Szwed podjął się naukowego opracowania problematyki dotyczącej udziału polskiego kontyngentu wojskowo-cywilnego w międzynarodowych działaniach wafganistanie. Zostały wyeksponowane aspekty polityczne i militarne. Cel pracy oraz uzasadnienie podjętej tematyki zostały przedstawione poprawnie. Problem badawczy został sformułowany w postaci pytania: jaki wpływ na stabilizację Islamskiej Republiki Afganistanu miały działania polskiego kontyngentu wojskowego w obszarach politycznym i militarnym w latach 2002-2017? Doktorant we wstępie scharakteryzował znaczenie misji pokojowych, które mają ponad półwiekową tradycję i są istotnym elementem polityki bezpieczeństwa Polski. Powołał się na kilka najwazniejszych prac
poświęconych tej tematyce. Nie określił czy i w jakim stopniu prezentowana póżniej problematyka była przedmiotem badań, choć wskazał na jej znaczenie. Nie przedstawił stanu badań, w którym powinien scharakteryzować wykorzystane żródła oraz publikacje. Sformułowanie, że dysertacja została opracowana głównie na podstawie żródeł ogólnodostępnych oraz opracowań zgromadzonych wośrodkach naukowo-badawczych jest zbyt ogólne i wyjaśnia problemu. Doktorant napisał, że analiza materiałów pochodzących ztrzech żródeł: oficjalnych przekazów, prac badawczych oraz relacji uczestników misji pozwoliła na uzyskanie możliwie pełnego obrazu niezbędnego do formułowania poprawnych wniosków. Wydaje się, że nie powinien oceniać własnych wniosków. Trudno zrozumieć zaszyfrowany wywód Autora, dotyczacy wykorzystywanych niepełnych i niejednolitych, a niekiedy subiektywnych materiałów źródłowych, które poddawał drobiazgowej weryfikacji (s. 10). Zbyt dużo ogólników rodzi wiele wątpliwości. Doktorant winien wyjaśnić te uwagi i zastrzeżenia. Recenzowana dysertacja składa się z pięciu rozdziałów, które powinny być we wstępie szerzej scharakteryzowane, bibliografii i wykazu skrótów. Pracę wzbogacają rysunki i tabele. W rozdziale pierwszym zostały przedstawione międzynarodowe działania stabilizacyjne jako instrument polityki bezpieczeństwa. Wyjaśniono terminologię i podstawy prawne tych misji. Scharakteryzowano operacje określane jako pokojowe w procesie rozwiązywania konfliktów, wskazując na ich cel. Omówiono warunki ich realizacji przez siły ONZ, Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz Unię Europejską. Na uwagę zasługują problemy skuteczności operacji pokojowych, które zostały wyeksponowane. Dalej opisano rolę polskich sił zbrojnych w operacjach stabilizacyjnych na przełomie XX i XXI wieku. Prezentowano to zagadnienie wujęciu historycznym i politologicznym. Wskazano na istotę przemian ustrojowych rozpoczętych pod koniec lat osiemdziesiątych w Polsce, a później w innych krajach. Podkreślono, że Polska nie 2
przebyła drogę od misji obserwacyjnych do największych na świecie. angażując różne rodzaje sił zbrojnych. W rozdziale drugim scharakteryzowano sytuację w Afganistanie do 2001 roku, gdzie na przestrzeni wieków żyło prawie sześćdziesiąt grup etnicznych posługujących się około pięćdziesięcioma językami. Historyczno politologiczny zarys dziejów tego kraju ułatwia zrozumienie złożoności współczesnego Afganistanu. Póżniej omówiono wpływ społeczno-politycznych uwarunkowań na funkcjonowanie państwowości afgańskiej po zakończeniu I wojny światowej. Podkreślono, że po wycofaniu się Związku Radzieckiego z Afganistanu w 1989 roku zwaśnione ugrupowania afgańskie, które wcześniej zjednoczyły się w obliczu wspólnego wroga, w nowej rzeczywistości zwalczały się wzajemnie. Ten wątek został szerzej przedstawiony w kontekście przeobrażeń politycznych iuwarunkowań międzynarodowych. Atak terrorystyczny przeprowadzony przez Al-Kaidę 11 września 2001 roku na wybrane cele w Stanach Zjednoczonych doprowadził do konfliktu. którego skutki są widoczne do dziś. Kolejny rozdział jest poświęcony polityce zagranicznej wobec Afganistanu. Na uwagę zasługują relacje Afganistanu z sąsiadami w latach 1979-2001, czyli od interwencji radzieckiej do zamachów na World Trade Center. Wskazano na skomplikowane stosunki między Pakistanem iafganistanem. Podkreślono, że w czasie inwazji radzieckiej na Afganistan jednym z pierwszych krajów, które wspierały mudżahedinów była Arabia Saudyjska. Wyjaśniono istniejące zalezności i wynikające z tego konsekwencje. Scharakteryzowano stosunki Afganistanu z Iranem oraz Indiami. Interesująca jest postawa Chin w tym rejonie. Doktorant mógł szerzej opisać przedsięwzięcia tego mocarstwa w zakresie mobilizowania innych krajów do walki zekstremizmem islamskim. Trafnie przedstawiono zmianę postawy Stanów Zjednoczonych wobec talibów w latach 1979 1989 i następstwa. Wyeksponowano międzynarodowe konsekwencje zamachów z 11 września 2001 roku. Wskazano na znaczenie koalicji antyterrorystycznej pod
przewodnictwem USA. Interwencja w Afganistanie i obalenie reżimu talibów było efektem ogłoszonej globalnej wojny z terroryzmem. Regulacja i normalizacja sytuacji społeczno-politycznej i gospodarczej w Afganistanie jest wypadkową budowy poprawnych relacji z sąsiadami, głównymi graczami w Azji Środkowej, wojskami koalicji oraz organizacjami międzynarodowymi, co zostało uzasadnione. W rozdziale czwartym przedstawiono przyczyny, przebieg i następstwa zaangażowania polskich sił zbrojnych w działania zwane stabilizacyjnymi wafganistanie. Scharakteryzowano cele polityki bezpieczeństwa III RP na początku XXI wieku. Uznano, że relacje ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki są niezwykle istotne i maja olbrzymie znaczenie dla bezpieczeństwa Polski. co trudno jednoznacznie ocenić. Należy pamiętać o istniejących uwarunkowaniach polityki międzynarodowej. Omówiono działalność sił zbrojnych III RP w operację o kryptonimie Enduring Freedom. Interesujące są wywody dotyczące zwiększenia zaangażowania tego potencjału w ramach Miedzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF). W polskim kontyngencie złożonym z l5 zmian uczestniczyło kilkanaście tysięcy żołnierzy ipracowników wojska. Zwrócono uwagę, że po zakończeniu tych działań Polacy byli zaangażowani w misję wsparcia na rzecz stabilizacji w Afganistanie. W ostatnim rozdziale scharakteryzowano polityczne i militarne aspekty udziału polskiego kontyngentu wojskowo-cywilnego w działaniach określanych jako stabilizacyjne w Afganistanie. Omówiono efekty zaangażowania tam sił NATO i koalicyjnego wsparcia interwencji. Konflikt w tym kraju, niewątpliwie bardzo długi, wywarł wpływ na obraz amerykańskiej polityki bezpieczeństwa w ujęciu globalnym i regionalnym, co zostało uzasadnione. Misje w Afganistanie były sprawdzianem prestiżu NATO oraz możliwości prowadzenia operacji wojskowych na dużą skalę. Dalej przedstawiono najważniejsze polityczne i militarne następstwa zaangażowania Polski woperacje militarne w Afganistanie w latach 2001-2017. Strona polska nie 4
osiągnęła żadnych korzyści ekonomicznych w związku z uczestnictwem w tych działaniach, co zostało wykazane. Zwrócono uwagę, że pozytywna strona może być uznanie wiarygodności Polski jako sojusznika NATO. Wywody są interesujące i spójne logicznie. W zakończeniu Autor podsumował problemy omawiane w pracy i przedstawił stosowne wnioski. które oceniam jako trafne. Wyeksponował także swój punkt widzenia na niektóre problemy. Wskazał na specyfikę trudnych działań polskich sił zbrojnych w Afganistanie. Doktorant powinien cel badawczy przedstawić we wstępie. a nie w zakończeniu i powstrzymać się od oceny jego realizacji. Autor rozprawy w ramach ustalania faktów i weryfikacji uzyskiwanych informacji wykorzystywał metody uznane we współczesnych naukach społecznych. Przeprowadził analizę posiadanych materiałów i publikacji, także obcojęzycznych. konfrontował ustalenia i prezentował je we właściwy sposób. Doktorant wykazał się sumiennościa i dociekliwościa badawczą. Praca jest napisana poprawna polszczyzną. Dostrzegłem niewiele tzw. nieporadności językowych. uchybień czy niedociągnięć. Wcześniej przedstawiłem kilka uwag. Jednak doceniam walory merytoryczne prezentowanej problematyki. Wniosek końcowy Recenzowana dysertacja mgr. Łukasza Szweda jest rezultatem kilkuletnich badań naukowych. Stanowi samodzielny dorobek Doktoranta ijest efektem Jego dociekliwości badawczej. Praca spełnia wymagania stawiane rozprawom doktorskim, określone w Ustawie o tytule i stopniach naukowych. Zatem wnoszę o dopuszczenie mgr. Łukasza Szweda do dalszych etapów przewodu doktorskiego. w =*=* *,%