SZKOLY PONADGIMNAZJAlNE. ZAKREs PODSTAWOWY WIEDZA ".. o SPOlECZENSTWIE POD~CZNIK Piotr Krzesicki Matgorzata Por~ba ( WYDAWN ICTWO ~ SZKOLNE ~ PWN
Spis tresci I. Bve uczniem - cztowiek w spotecznosci szkolnej 1. Cztowiek w grupie spotecznej i zbiorowosci o indywidualizmie jednostki Cztowiek jako istota spoteczna Rodzaje zbiorowosci i ich znaczenie 2. 0 szkotach, czyli jak dziata system edukacji w Poisce Podstawa prawna i zasady dziatania szk6t Wybrac najlepiej - zasady rekrutacji do szk6t wyiszych 3. Srodowisko szkolne - prawa i obowiqzki Z czego wynikajq prawa ucznia? Katalog praw i obowiqzk6w ucznia Pomi~dzy prawami a obowiqzkami, czyli 0 rzeczywistosci szkolnej Jak bronic praw spotecznosci szkolnej? 4. Jestem uczniem, jestem Europejczykiem Unia Europejska a polityka edukacyjna Jeden projekt - r6ine wizje szkolnictwa Jak ksztateic si~ w panstwach Unii? Gdzie najlepiej si~ ksztateic? - decyzja 0 studiach zagranicznych 11.Bve obvwatelem - cztowiek w spoteczenstwie i panstwie S. Obywatel- kto to taki? Jak nabywa si~ obywatelstwo? Narodowosc a obywatelstwo Jak nabywa si~ obywatelstwo? Prawa i obowiqzki obywatelskie Obywatelstwo Unii Europejskiej 6. Spoteczenstwo obywatelskie Relacje panstwo - obywatele Dlaczego spoteczenstwo obywatelskie? R6ine formy dziatania spoteczenstwa obywatelskiego 7. Aktywnosc obywatelska - wybory Wybory w Poisce Jak wybrac najlepiej? Dlaczego trzeba uczestniczyc w wyborach? 8. Obywatel w urz~dzie Duio urz~d6w, wiele problem6w Urz~dy administracji rzqdowej i samorzqdowej Co moiemy zatatwic w gminie, powiecie i wojew6dztwie?
9. Przewodnik po swiecie urz~dow 77 Etyka pracy urz~dniczej 77 Procedury obowiqzujqce w zafatwianiu spraw w urz~dach 79 Jak poprawnie wypefniac druki urz~dowe, jak napisac podanie, skarg~ i odwofanie? 80 11I.Prawo i scldy 85 10. W swiecie prawa Prawo - jego geneza i znaczenie W swiecie norm, przepisaw i aktaw prawnych Normy pozaprawne - religijne, moralne i obyczajowe Cechy dobrego prawa 11. "Twarde prawo, ale prawo" Zasady prawne Prawo ponad wszystko i ich znaczenie Konsekwencje nieprzestrzegania prawa 12. W swiecie kodeksow R6inorodnosc zradef prawa Raine rodzaje i dziedziny prawa Gdzie szukac aktaw i przepisaw prawnych? Trudna sztuka j~zyka prawniczego 13. Jak dziata system wtadzy sqdowniczej Najwainiejsze zasady dziafania sqdaw 5truktura wfadzy sqdowniczej w Poisce 5qdy powszechne 14. Na sali s'ldowej i ich wydziafy 86 86 89 90 91 93 93 94 95 98 98 100 103 104 107 107 108 109 113 Jak si~ zachowac, gdy jestes swiadkiem - zawiadomienie 0 przest~pstwie Obywatel i proces karny Przebieg procesu cywilnego przest~pstwa? 113 114 118 IV. Kontrola i ochrona prawa 15. Prokuratura i policja 121 122 Zadania prokuratury Zadania i uprawnienia policji Imprezy masowe i uprawnienia sfuibporzqdkowych 16.,,5trzei si~ tych miejsc" - przest~pstwa a mfodziei Ofiary przest~pstw i ich prawa Mfodziei jako ofiary przest~pstw 122 124 126 129 129 131
17. Srodki wychowawcze i poprawcze Odpowiedzialnosc karna nieletnich Srodki karne i wychowawcze Dlaczego mtodziei wchodzi w konflikt z prawem? 18. Prawo a uiywki i narkotyki 135 135 137 137 141 Przepisy prawne dotyczqce sprzedaiy i konsumpcji alkoholu, papieros6w i narkotyk6w 141 Prawo sobie, iycie sobie? 143 V. Prawa czfowieka 147 19. Historia praw cztowieka i ich generacje 148 Historia praw cztowieka Generacje praw cztowieka. Rodzaje praw cztowieka 148 149 20. Prawa cztowieka w dokumentach Najstarsze dokumenty zwiqzane z prawami cztowieka Czasy oswiecenia Wsp6tczesne dokumenty poswi~cone prawom cztowieka 21. Prawa cztowieka a media 153 153 154 155 160 Media spotecznosciowe Ochrona d6br osobistych w mediach 160 162 22. Wolnosc sfowa - sztuka prowadzenia debaty Debata oksfordzka Debata w szkole 165 165 166 VI. Ochrona praw i wolnosci 23. Jak bronic praw czfowieka? Droga sqdowa Ograniczenia praw i wolnosci Rzecznicy praw - kilka sf6w 0 historii Rzecznik Praw Obywatelskich w Poisce Status rzecznika Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Rzecznik Praw Dziecka 24. Europejski system ochrony praw czfowieka Rada Europy Europejski Trybunaf Praw Cztowieka Zasady dziatania Europejskiego Trybunatu Praw Czfowieka 25. Organizacje pozarz'ldowe na strazy praw czfowieka 169 170 170 171 172 172 173 174 174 178 178 179 180 182 Organizacje poiytku publicznego Organizacje dziatajqce na rzecz obrony praw czfowieka 182 183
26. Co zagraia prawom cztowieka? Rasizm, szowinizm, antysemityzm, ksenofobia Perspektywy demograficzne Europy 185 185 189 VII. Europa, Europa... 27. Praca w Polsee i w Europie Mtodziei pracujqca Praca w Unii Europejskiej 28. Polska w strefie Schengen Strefa Schengen Zasady podroiowania po strefie Schengen Podroiowac bezpiecznie Pomoc w trudnych sytuacjach 193 194 194 197 200 200 203 204 205 208