ZASADY ORTOGRAFICZNE DO ĆWICZENIA OD 20 GRUDNIA DO 11 STYCZNIA DLA KLASY 5 H czy Ch H Ch Wymienia się na:g,z,ż,np. hańba (staropolska)gańba, błahy błazen, druh drużyna. Występuje w rozpoczynającej wyraz cząstce: hekto-, higro-, hiper-, hipo-, homo-, hetero-, homeo-, helio-, hydro-, np. hektolitr, hektopaskal, higrometr, higroskop, hiperinflacja, hiperpoprawność; hipoalergiczny, hipodrom; homofonia, homologacja, heteroatom, heteroseksualny, homeopatia, homeostaza, heliocentryzm,helioenergetyczny hydrobus,hydroelektrownia, hydrologia. Wymienia się na sz w wyrazach pokrewnych lub innych ich formach gramatycznych, np.: mucha muszka, cicho cisza, słuchać słyszę, itd. Występuje zawsze na końcu wyrazu, np.: mech, rolnikach, puszystych, polach, pisklętach, czerstwych, miłych, wysokich, itd. Wyjątki: druh, Boh(rzeka) W hałaśliwych słowach, np.: huk, harmider, hałas, hej, hop, hola, hasać, wataha, hejnał, hulać... W wyrazach nieobjaśnionych (do zapamiętania), hotel, huśtawka, itd. Piszemy po spółgłosce s, np.: schemat, pascha, schizma, itd. W wyrazach nieobjaśnionych (do zapamiętania), np. chichotać, chochlik, itd. 1
Zadanie 1. Przeczytaj wiersz Jana Brzechwy. Wpisz wyrazy z ch w odpowiednią rubrykę tabelki. Przed oczami Pchły Szachrajki Staje nagle zamek z bajki, Dookoła dzikie zwierzę, ( ) W wieżach straże i rycerze. ( ) Wchodzi Pchła do wielkiej Sali, Gdzie rycerze się zebrali. Serce omal jej nie pęknie. Patrzy wokół: jak tu pięknie! Schody z saskiej porcelany, Barwne ściany i dywany( ) Pchła więc dworski ukłon składa I do króla tak powiada: Jam księżniczka Białoliczka W purpurowych rękawiczkach. Jestem córką króla z bajki, Władcy wyspy Patatajki ( ) Z puchowego wstałam łoża I tak płynąc poprzez morza Szukam męża w obcym kraju Ch wymieniające się na sz Ch po spółgłosce s Ch na końcu wyrazów Ch w wyrazach, które trzeba zapamiętać 2
Zadanie 2. Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne, w których ch wymienia się na sz. okruch -.. zamachnąć się -.. zawierucha - dmuchawiec -. pośpiech -.. piechota -.. monarchia - kruchy -. Włoch -. pociecha -.. Zadanie 3.Odmień przez przypadki w liczbie pojedynczej rzeczownik mucha. Zaznacz wymianę ch na. 1. -.. 2. -.. 3. -.. 4. -.. 5. -.. 6. -.. 7. -.. Zadanie 4. Dopasuj hasła do ich definicji. Wpisz ich numerki przed definicjami. 1.hiperbola 2.hipoteza 3.heliocentryzm 4.hipopotam 5.hiperpoprawność 6.hipogryf. Przesadnie poprawny sposób wypowiadania się, błędnie uważany za poprawny. Uprawianie jazdy konnej w celach terapeutycznych, leczniczych. Zjawisko obracania się roślin w kierunku słońca albo w kierunku odwrotnym. Obniżenie się temperatury ciała poniżej normy. Legendarne zwierzę o poprzedniej połowie ciała gryfa (pół orzeł i pół lew), a tylnej konia. 3
Zadanie 5. Uzupełnij podane przysłowia i powiedzenia wyrazami z ch i h. a). ma wielkie oczy. b) Nie samym człowiek żyje. c) Żadna praca nie. d). dusza, piekła nie ma. e) Tonący brzytwy się.. f).. lubi się powtarzać. Zadanie 6. Uzupełnij charakterystyki zbójników literami ch i h i podporządkuj postacie do odpowiednich drużyn. Drużyna JANOSIKA w określeniach jego towarzyszy poszukaj wyrazów z ch. Drużyna Robin Hooda w określeniach jego kompanów znajdziesz wyrazy z h... To człowiek onoru. Łupi bogaty i roni biedny. Na widok krwi nie wpada w isterię. Jest ytry na pieniądze. Ma murne oblicze. Dobry umor nigdy go nie opuszcza. Nie dba o bła ostki. Zawsze ętnie walczy. Jest ojny dla biednego. To łop na s wał. 4
Zadanie 7. Uzupełnij tekst, wpisując wyrazy z ch i h. Skorzystaj ze słownika ortograficznego. Bitwa ze Szwedami W tej samej wili etman osadził konia przed ufcami i skinął buławą orągwie usarskie ruszyły jak uragan naprzód. Zatętniła ziemia pod kopytami koni. orągwie wpadły jak burza na wojsko królewskie i gnały je prosto ku rzece. Ale nagle stało się coś dziwnego. Rozległ się rapliwy głos trąbki i cały oddział rozdzielił się na dwie części, z których każda zaczęła pomykać wzdłuż rzeki. Ciężkie orągwie usarskie całym pędem wpadły w błotnistą rzeczkę i dopiero w wodzie jeźdźcy poczęli amować roz ukane konie. Zadanie 8.Zagraj w znaną grę Państwa i miasta. Wpisz do tabelki odpowiednie wyrazy rozpoczynające się od ch i h. Lp. państwa miasta rzeki rośliny zwierzęta film piosenka ch h Zadanie 9.Ułóż zdaniarozwiniętez wybranymi z tabelki wyrazami po trzy z ch i h. 1. 2. 3. 1. 2. 3. Brawo! To już koniec ćwiczeń! 5
6