WOJEWÓDZTWO POMORSKIE

Pomorska Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego WOJEWÓDZTWO POMORSKIE RAPORT BRD 2009 CZĘŚĆ II OCENA SYSTEMU BRD Gdańsk, kwiecień 2010

Opracowanie wykonano na zlecenie Pomorskiego Ośrodka Ruchu Drogowego w Gdańsku, występującego w imieniu Pomorskiej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Gdańsku. Autorzy opracowania: Dr inż. Kazimierz Jamroz Kierownik projektu Mgr inż. Wojciech Kustra Mgr Izabela Oskarbska Magdalena Witkowska

Spis treści 1. WSTĘP... 1 2. OCENA STABU BEZPIECZEŃSTWA... 1 2.1 DANE OGÓLNE... 1 2.2 POMORSKIE NA TLE INNYCH WOJEWÓDZTW... 1 TABLICA 2.1 DANE O WYPADKACH I ICH OFIARACH W POLSCE W 2009 ROKU... 2 TABLICA 2.2 DANE O WSKAŹNIKACH CIĘŻKOŚCI I RYZYKA W POLSCE W 2009 ROKU... 2 2.3 CHARAKTERYSTYKA WYPADKÓW DROGOWYCH... 4 2.3.1 RODZAJE WYPADKÓW DROGOWYCH... 4 2.3.2 POWIATY RODZAJE WYPADKÓW DROGOWYCH... 5 TABLICA 2.3 DANE O RODZAJACH WYPADKÓW DROGOWYCH W POWIATACH WOJ. POMORSKIEGO W 2009 ROKU... 7 2.4 TENDENCJE ZMIAN BRD W LATACH 2004-2009... 8 2.4.1 DANE OGÓLNE... 8 TABLICA 2.4 TENDENCJE ZMIAN ZDARZEŃ DROGOWYCH, OFIAR WYPADKÓW I KOSZTÓW W WOJ. POMORSKIM W 2009 ROKU... 8 2.4.2 UCZESTNICY RUCHU DROGOWEGO... 9 TABLICA 2.5 TENDENCJE ZMIAN LICZB OFIAR RANNYCH WŚRÓD UCZESTNIKÓW WYPADKÓW DROGOWYCH... 10 TABLICA 2.6 TENDENCJE ZMIAN LICZB OFIAR ŚMIERTELNYCH WŚRÓD UCZESTNIKÓW WYPADKÓW DROGOWYCH... 10 TABLICA 2.7 TENDENCJE ZMIAN OFIAR RANNYCH WŚRÓD KIEROWCÓW... 12 TABLICA 2.8 TENDENCJE ZMIAN OFIAR ŚMIERTELNYCH WŚRÓD KIEROWCÓW... 12 TABLICA 2.9 TENDENCJE ZMIAN WŚRÓD SPRAWCÓW WG RODZAJU POJAZDU... 14 2.4.3 ZMIANY W GŁÓWNYCH PROBLEMACH W WOJEWÓDZTWIE... 15 2.4.3.1 PRĘDKOŚĆ JAZDY... 16 TABLICA 2.10 TENDENCJE ZMIAN WYPADKÓW DROGOWYCH I ICH OFIAR W ZDARZENIACH SPOWODOWANYCH NADMIERNĄ PRĘDKOŚCIĄ... 17 2.4.3.2 ALKOHOL... 19 TABLICA 2.11 TENDENCJE ZMIAN WYPADKÓW DROGOWYCH SPOWODOWANYCH PRZEZ KIEROWCÓW POD WPŁYWEM ALKOHOLU 19 TABLICA 2.12 TENDENCJE ZMIAN WYPADKÓW DROGOWYCH SPOWODOWANYCH PRZEZ PIESZYCH POD WPŁYWEM ALKOHOLU... 20 2.4.3.3 INFRASTRUKTURA DROGOWA... 22 TABLICA 2.13 TENDENCJE ZMIAN WYPADKÓW DROGOWYCH NA SKRZYŻOWANIACH... 22 TABLICA 2.14 TENDENCJE ZMIAN WYPADKÓW DROGOWYCH NA PRZEJŚCIACH DLA PIESZYCH... 24 2.4.3.4 DRZEWA... 25 TABLICA 2.15 TENDENCJE ZMIAN WŚRÓD OFIAR WYPADKÓW DROGOWYCH TYPU NAJECHANIE NA DRZEWO... 26 2.4.4 ZMIANY W GŁÓWNYCH GRUPACH RYZYKA W WOJEWÓDZTWIE... 27 TABLICA 2.16 TENDENCJE ZMIAN OFIAR WYPADKÓW DROGOWYCH WŚRÓD PIESZYCH... 27 TABLICA 2.17 TENDENCJE ZMIAN OFIAR WYPADKÓW DROGOWYCH WŚRÓD ROWERZYSTÓW... 29 TABLICA 2.18 ZESTAWIENIE ZMIAN WŚRÓD DZIECI JAKO OFIAR WYPADKÓW DROGOWYCH... 31 TABLICA 2.19 DANE O ZMIANACH W WYPADKACH DROGOWYCH SPOWODOWANYCH PRZEZ MŁODYCH KIEROWCÓW... 33 2.5 STAN BRD W POWIATACH... 34

2.5.1 GŁÓWNE PROBLEMY W POWIATACH... 36 2.5.1.1 PRĘDKOŚĆ JAZDY... 36 TABLICA 2.20 ZESTAWIENIE DANYCH O OFIARACH WYPADKÓW DROGOWYCH, KTÓRYCH PRZYCZYNĄ BYŁA NADMIERNA PRĘDKOŚĆ Z PODZIAŁEM NA POWIATY... 37 2.5.1.2 ALKOHOL... 38 TABLICA 2.21 WYPADKI Z UDZIAŁEM NIETRZEŹWYCH KIEROWCÓW I PIESZYCH... 39 2.5.1.3 INFRASTRUKTURA DROGOWA... 41 TABLICA 2.22 DANE O WYPADKACH DROGOWYCH NA DROGACH TRANZYTOWYCH PRZECHODZĄCYCH PRZEZ MAŁE MIEJSCOWOŚCI W POSZCZEGÓLNYCH POWIATACH WOJ. POMORSKIEGO... 42 TABLICA 2.23 DANE O WYPADKACH DROGOWYCH NA SKRZYŻOWANIACH W POWIATACH WOJ. POMORSKIEGO... 43 TABLICA 2.24 DANE O WYPADKACH DROGOWYCH W POWIATACH WOJ. POMORSKIEGO NA PRZEJŚCIACH DLA PIESZYCH... 45 2.5.1.4 DRZEWA... 46 TABLICA 2.25 DANE O WYPADKACH DROGOWYCH TYPU NAJECHANIE NA DRZEWO W POWIATACH WOJ. POMORSKIEGO... 46 2.5.2 GŁÓWNE PROBLEMY RYZYKA W POWIATACH... 47 TABLICA 2.26 DANE O WYPADKACH DROGOWYCH Z PIESZYMI W POWIATACH WOJ. POMORSKIEGO... 48 TABLICA 2.27 OFIARY WŚRÓD DZIECI UCZESTNICZĄCYCH W WYPADKACH DROGOWYCH W POWIATACH WOJ. POMORSKIEGO... 49 TABLICA 2.28 DANE O WYPADKACH DROGOWYCH SPOWODOWANYCH PRZEZ MŁODYCH KIEROWCÓW W POWIATACH WOJ. POMORSKIEGO... 51 2.6 DROGI... 52 2.6.1 DROGI KRAJOWE... 52 TABLICA 2.29 DANE O ZMIANACH W WYPADKACH DROGOWYCH NA DROGACH KRAJOWYCH WOJ. POMORSKIEGO... 53 2.6.2 DROGI WOJEWÓDZKIE... 54 TABLICA 2.30 DANE O ZMIANACH W WYPADKACH DROGOWYCH NA DROGACH WOJEWÓDZKICH WOJ. POMORSKIEGO... 54 2.6.3 DROGI W POWIATACH GRODZKICH... 55 TABLICA 2.31 DANE O ZMIANACH W WYPADKACH DROGOWYCH NA DROGACH W POWIATACH GRODZKICH WOJ. POMORSKIEGO. 55 2.6.4 DROGI POWIATOWE I GMINNE W POWIATACH ZIEMSKICH... 56 TABLICA 2.32 DANE O ZMIANACH W WYPADKACH DROGOWYCH NA DROGACH W POWIATACH GRODZKICH WOJ. POMORSKIEGO. 57 3. PODSUMOWANIE... 58 3.1 STAN BRD W ROKU 2009... 58 3.2 OCENA REALIZACJI PROGRAMU GAMBIT POMORSKI... 61 WNIOSKI... 65

1. WSTĘP Województwo Pomorskie - Raport BRD 2009 Niniejszy raport sporządzono na podstawie: danych z Bazy Danych o Zdarzeniach Drogowych typu SEWIK, danych z badań zachowań kierowców prowadzonych w różnych instytucjach na obszarze woj. pomorskiego, sprawozdania z działań na rzecz poprawy brd w woj. pomorskim w 2009 roku, sporządzonego dla Krajowej Rady BRD, danych z Głównego Urzędu Statystycznego. Przytoczono w nim najistotniejsze problemy związane z charakterystyką i konsekwencjami zdarzeń drogowych, szczegółowy opis wypadków zawarty jest w części I Raport Statystyka. 2. OCENA STABU BEZPIECZEŃSTWA 2.1 Dane ogólne Województwo pomorskie zajmuje obszar 18,3 tys. km kwadratowych, który zamieszkuje 2 mln 210 tys. mieszańców. Dzieli się ono na 20 powiatów, w tym 4 grodzkie. W 2008 roku w województwie zarejestrowano 18.778 kolizji oraz 3.199 wypadków drogowych. W wypadkach tych obrażeń doznało 4.424 osoby, z czego 265 to ofiary śmiertelne. Koszty materialne i społeczne, będące wynikiem tych zdarzeń szacuje się na 2,1 mld złotych (117 mln więcej niż w roku ubiegłym). 2.2 Pomorskie na tle innych województw Rysunki 2.1 i 2.2 przedstawiają liczbę ofiar śmiertelnych w poszczególnych województwach. Wypadki drogowe w woj. pomorskim stanowią 6,5% ogółu wypadków w Polsce, ofiary ranne to 6,7%, ofiary śmiertelne 4,9%. Pod względem liczby ofiar śmiertelnych województwo pomorskie zajmuje 9-tą pozycję w kraju. Województwem, w którym rejestruje się najwyższą liczbę wypadków i ofiar śmiertelnych jest woj. mazowieckie, które jest jednocześnie największym i najbardziej zaludnionym województwem w kraju. Mimo wysokiej, 9-tej pozycji liczonej ilością ofiar śmiertelnych woj. pomorskie osiąga stosunkowo niskie wskaźniki ciężkości i ryzyka. Liczba ofiar śmiertelnych na 100 wypadków w woj. pomorskim wynosi 8 (14 pozycja w kraju), natomiast liczba ofiar śmiertelnych na 100 tysięcy mieszkańców to 12 (13 pozycja w kraju). 1

Dane o wypadkach i ich ofiarach w Polsce w 2009 roku Tablica 2.1 Województwo Wypadki Ranni Ofiary śmiertelne Koszty Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % DOLNOŚLĄSKIE 3003 6,1 4111 6,6 363 6,7 1294,4 6,6 KUJAWSKO-POMORSKIE 1908 3,9 2343 3,8 311 5,7 886,0 4,5 LUBELSKIE 2358 4,8 2955 4,8 372 6,8 1071,2 5,5 LUBUSKIE 906 1,8 1236 2,0 170 3,1 472,0 2,4 ŁÓDZKIE 4773 9,7 5953 9,6 439 8,1 1741,8 8,9 MAŁOPOLSKIE 4677 9,5 5973 9,6 344 6,3 1625,5 8,3 MAZOWIECKIE 6910 14,1 8394 13,5 920 16,9 2869,1 14,7 OPOLSKIE 1043 2,1 1281 2,1 141 2,6 446,5 2,3 PODKARPACKIE 2356 4,8 3003 4,8 234 4,3 890,1 4,6 PODLASKIE 1136 2,3 1482 2,4 162 3,0 515,7 2,6 POMORSKIE 3199 6,5 4159 6,7 265 4,9 1204,2 6,2 ŚLĄSKIE 5903 12,0 7294 11,7 455 8,4 2024,2 10,4 ŚWIĘTOKRZYSKIE 1899 3,9 2358 3,8 240 4,4 773,2 4,0 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 2241 4,6 2948 4,7 224 4,1 926,8 4,7 WIELKOPOLSKIE 4882 10,0 6265 10,1 553 10,2 1990,0 10,2 ZACHODNIOPOMORSKIE 1860 3,8 2343 3,8 244 4,5 793,9 4,1 Suma 49054 100,0 62098 100,0 5437 100,0 19524,6 100,0 Dane o wskaźnikach ciężkości i ryzyka w Polsce w 2009 roku Tablica 2.2 Wskaźniki ciężkości Wskaźniki demograficzne Województwo Ludność [tys] l.of.rannych/ 100 wypadków l.of.śmiertelnych/ 100 wypadków l.of.rannych/ 100 tys. mk l.of.śmiertelnych /100 tys. mk DOLNOŚLĄSKIE 2878,4 136,9 12,1 142,8 12,6 KUJAWSKO-POMORSKIE 2066,1 122,8 16,3 113,4 15,1 LUBELSKIE 2166,2 125,3 15,8 136,4 17,2 LUBUSKIE 1008,5 136,4 18,8 122,6 16,9 ŁÓDZKIE 2555,9 124,7 9,2 232,9 17,2 MAŁOPOLSKIE 3279,0 127,7 7,4 182,2 10,5 MAZOWIECKIE 5188,5 121,5 13,3 161,8 17,7 OPOLSKIE 1037,1 122,8 13,5 123,5 13,6 PODKARPACKIE 2097,3 127,5 9,9 143,2 11,2 PODLASKIE 1192,7 130,5 14,3 124,3 13,6 POMORSKIE 2210,9 130,0 8,3 188,1 12,0 ŚLĄSKIE 4654,1 123,6 7,7 156,7 9,8 ŚWIĘTOKRZYSKIE 1275,6 124,2 12,6 184,9 18,8 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 1426,2 131,5 10,0 206,7 15,7 WIELKOPOLSKIE 3386,9 128,3 11,3 185,0 16,3 ZACHODNIOPOMORSKIE 1692,3 126,0 13,1 138,5 14,4 2

Ciężkość wypadków (of.śmiertelne/100 wyp) 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Rys. 2.1 Wskaźnik ciężkości ofiar śmiertelnych w Polsce w 2009 roku 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Ryzyko wypadków (of.śmiertelne/100 tys mk) Rys. 2.2 Wskaźnik ryzyka ofiar śmiertelnych w Polsce w 2009 roku 3

2.3 Charakterystyka wypadków drogowych Poniższa charakterystyka opisuje szczegółowo wypadki drogowe w województwie pomorskim i bada ich przebieg na przełomie ostatnich 2 lat (2008-2009) oraz pokazuje jak rozkładają się one w poszczególnych powiatach woj. pomorskiego. 2.3.1 Rodzaje wypadków drogowych Od dwóch lat wypadki, w policyjnych bazach danych w Polsce, zapisywane są w zmienionym formacie podzielono je na 15 kategorii rozdzielono wypadki opisane jako najechanie na drzewo, słup lub inny obiekt drogowy, tworząc trzy nowe rodzaje zdarzeń: najechanie na drzewo, najechanie na słup-znak, najechanie na barierę ochronną. Analiza poszczególnych rodzajów zdarzeń w 2009 roku wykazała, że: najechanie na pieszego stanowi 27% wypadków drogowych, w których obrażenia poniosło 20% ofiar rannych, zginęło 25% ogółu ofiar śmiertelnych; liczba wypadków stanowi największą liczbę na tle innych rodzajów wypadków drogowych; zderzenie pojazdów w ruchu boczne to 25% wypadków, gdzie zarejestrowano 26% ogółu rannych oraz 15% ogółu śmiertelnych; najechanie na drzewo to 11% wypadków drogowych, w których obrażenia poniosło 11% ogółu rannych i aż 28% ogółu ofiar śmiertelnych zginęło (ten rodzaj zdarzenia generował największą liczbę ofiar śmiertelnych ); zderzenie pojazdów w ruchu czołowe stanowi 11% ogółu wypadków (16% rannych, 19% ofiar śmiertelnych; zderzenie w ruchu tylne stanowi ponad 10% ogółu wypadków drogowych (11% ogółu rannych, 2% ogółu ofiar śmiertelnych). Zmiany jakie odnotowano w stosunku do roku ubiegłego (2008) to: liczba wypadków z pieszymi (najechanie na pieszego) zmalała o 14%, zmniejszyła ię też ciężkość tych wypadków o 27% zmalała liczba wypadków związanych z najechaniem na drzewo o 18% jednak, niewiele ale wzrosła liczba ofiar śmiertelnych o 3% spadek liczby wypadków w zderzeniach bocznych o 12% ale wzrosła liczba ofiar śmiertelnych o 9% wzrost liczby ofiar śmiertelnych w zdarzeniach czołowych o 14% przy jednoczesnym spadku wypadków o 1,2%. 4

Rozkład wypadków drogowych i ich ofiar Inne Wypadek z pasażerem Wywrócenie się pojazdu Najechanie na zwierzę Najechanie na barierę ochronną Najechanie na słup, znak Najechanie na drzewo Najechanie na dziurę, wybój, garb Najechanie na pojazd unieruchomiony Najechanie na pieszego Zderzenie pojazdów tylne Zderzenie pojazdów boczne Zderzenie pojazdów czołowe 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 Ofiary Wypadki Rys. 2.3 Rodzaje wypadków drogowym w województwie pomorskim w 2009 roku 2.3.2 Powiaty rodzaje wypadków drogowych Powiaty, w których w 2009 roku zarejestrowano największą liczbę wypadków drogowych to: powiat grodzki Gdańsk (638), powiat grodzki Gdynia (277) oraz powiat kartuski (266). Najwyższa liczba ofiar została odnotowana również w wyżej wymienionych powiatach. W mieście Gdańsk 788 ofiar, w tym 22 to ofiary śmiertelne, w Gdyni 411 ofiar, w tym 16 ofiar śmiertelnych. W powiecie kartuskim, mimo najmniejszej liczby wypadków i ogółu ofiar, zarejestrowano najwyższą ilość ofiar, które odniosły obrażenia śmiertelne 27, stanowią one ponad 10% ogółu ofiar śmiertelnych w woj. pomorskim w 2008 roku. Przeanalizowane zostało ryzyko uczestniczenia w wypadku drogowym, oraz bycia ofiarą ranną bądź śmiertelną takiego wypadku. Najwyższy poziom ryzyka liczony dla wypadków drogowych wyniósł 286 wypadków/100 tys. mieszkańców i został osiągnięty w powiecie kościerskim. Również w tym powiecie występuje najwyższe ryzyko bycia ofiarą ranną 408 ofiar rannych/100 tys. mieszkańców. Powiat nowodworski natomiast jest powiatem, w którym występuje największe ryzyko bycia ofiarą śmiertelną 31 ofiar/100 tys. mieszkańców. Wypadki o najcięższych skutkach występują w powiecie lęborskim w 2008 roku wskaźnik ciężkości liczony dla ofiar śmiertelnych wyniósł tam 29 ofiar/100 wypadków. 5

Rozkład zdarzeń drogowych w poszczególnych powiatach woj. pomorskiego w roku 2009 przedstawiono na rys. 2.4 oraz w tablicy 2.3. Eksploracja danych w nim zawartych wykazała, że największy udział: zdarzeń czołowych miał miejsce w powiatach: gdańskim i nowodworskim, analogicznie po 24,3% i 22,2 % wypadków w powiecie; zdarzeń bocznych w powiecie tczewskim (31,8% wypadków w powiecie) i w powiecie starogardzkim (30,7% wypadków w powiecie); zdarzeń tylnych zarejestrowano w powiecie grodzkim Słupsk - 15,2%, w powiecie kościerskim 14,9% oraz w powiecie gdańskim 14,4% wszystkich wypadków w powiatach, najechań na pieszego miał miejsce w powiatach grodzkich Sopot, Słupsk, Gdynia i Gdańsk. W Sopocie wypadki typu najechanie na pieszego stanowią ponad połowę wypadków w mieście 56% ogółu wypadków. W Słupsku jest to blisko połowa 46,4%, natomiast w Gdyni i Gdańsku wskaźniki te są w granicach 40% i stanowią analogicznie 38,3% i 36,6% stanowią; najechań na drzewo, słup bądź inny obiekt drogowy odnotowano w powiecie słupskim (30,3% ogółu wypadków w powiecie) oraz w powiecie sztumskim (28,1%). Najwięcej wypadków typu najechanie na obiekt drogowy (drzewo, słup bariera) miało miejsce w powiatach kartuskim (43) i słupskim (40) wywrócenie się pojazdu to rodzaj wypadku generujący wypadki przede wszystkim w powiatach malborskim i sztumski, stanowią one odpowiednio 15,4% i 14% ogółu wypadków w powiecie. 6

Dane o rodzajach wypadków drogowych w powiatach woj. pomorskiego w 2009 roku Tablica 2.3 Powiat Zderzenie czołowe Zderzenie boczne Zderzenie tylne Najechanie na pieszego Najechanie na drzewo, słup, obiekt drogowy Wywrócenie się pojazdu Inne Razem Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % BYTOWSKI 20 18,2 25 22,7 8 7,3 16 14,5 16 14,5 15 13,6 10 9,1 110 CHOJNICKI 11 9,6 28 24,3 12 10,4 34 29,6 13 11,3 10 8,7 7 6,1 115 CZŁUCHOWSKI 10 20,0 11 22,0 3 6,0 11 22,0 6 12,0 5 10,0 4 8,0 50 GDAŃSKI 27 24,3 25 22,5 16 14,4 17 15,3 18 16,2 4 3,6 4 3,6 111 KARTUSKI 36 14,1 56 21,9 28 10,9 48 18,8 43 16,8 32 12,5 13 5,1 256 KOŚCIERSKI 13 9,7 37 27,6 20 14,9 17 12,7 24 17,9 18 13,4 5 3,7 134 KWIDZYŃSKI 11 14,3 13 16,9 4 5,2 22 28,6 16 20,8 5 6,5 6 7,8 77 LĘBORSKI 7 14,9 11 23,4 3 6,4 14 29,8 6 12,8 1 2,1 5 10,6 47 M. GDAŃSK 49 8,3 161 27,4 78 13,3 215 36,6 35 6,0 15 2,6 34 5,8 587 M. GDYNIA 16 5,8 72 26,3 24 8,8 105 38,3 25 9,1 18 6,6 14 5,1 274 M. SŁUPSK 6 4,8 23 18,4 19 15,2 58 46,4 4 3,2 5 4,0 10 8,0 125 M. SOPOT 5 10,4 6 12,5 4 8,3 27 56,3 2 4,2 0 0,0 4 8,3 48 MALBORSKI 7 10,8 16 24,6 4 6,2 11 16,9 14 21,5 10 15,4 3 4,6 65 NOWODWORSKI 12 22,2 11 20,4 3 5,6 10 18,5 7 13,0 3 5,6 8 14,8 54 PUCKI 8 8,2 20 20,4 10 10,2 21 21,4 23 23,5 10 10,2 6 6,1 98 SŁUPSKI 11 8,3 20 15,2 15 11,4 23 17,4 40 30,3 12 9,1 11 8,3 132 STAROGARDZKI 11 5,8 58 30,7 14 7,4 39 20,6 34 18,0 22 11,6 11 5,8 189 SZTUMSKI 6 10,5 15 26,3 1 1,8 8 14,0 16 28,1 8 14,0 3 5,3 57 TCZEWSKI 17 11,3 48 31,8 17 11,3 34 22,5 23 15,2 5 3,3 7 4,6 151 WEJHEROWSKI 35 20,8 48 28,6 12 7,1 39 23,2 28 16,7 4 2,4 2 1,2 168 Suma 318 11,2 704 24,7 295 10,4 769 27,0 393 13,8 202 7,1 167 5,9 2848 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Woj.pomorskie 2009 Liczba wypadków wg rodzajów zdarzeń BYTOWSKI CHOJNICKI CZŁUCHOWSKI GDAŃSKI KARTUSKI KOŚCIERSKI KWIDZYŃSKI LĘBORSKI M. GDAŃSK M. GDYNIA M. SŁUPSK M. SOPOT MALBORSKI NOWODWORSKI PUCKI SŁUPSKI STAROGARDZKI SZTUMSKI TCZEWSKI WEJHEROWSKI inne najechanie na drzewo, słup, obiekt drogowy zderzenie tylne zderzenie czołowe Powiat wywrócenie się pojazdu najechanie na pieszego zderzenie boczne Rys. 2.4 Rozkład rodzajów wypadków drogowych powiatach woj. pomorskiego w 2009 roku 7

2.4 Tendencje zmian brd w latach 2004-2009 2.4.1 Dane ogólne Przeanalizowane zostały tendencje zmian liczby kolizji, wypadków drogowych, ofiar wypadków oraz szacunkowych kosztów zdarzeń. W tablicy 2.4 oraz na rysunku 2.5 przedstawiono towarzyszące tym zmianom trendy. Za rok bazowy przyjęto rok 2004. Niestety od dwóch lat, ponownie odnotowywany jest wzrost liczby zarówno zdarzeń drogowych, jak i ofiar wypadków, a co za tym idzie kosztów tych zdarzeń. Liczba kolizji, w stosunku do roku 2008 zmalała o ponad 2%, liczba wypadków o 11%, liczba ofiar rannych o ponad 12%. Liczba ofiar śmiertelnych utrzymuje się, od roku 2005, praktycznie na tym samym poziomie, mimo że liczba ofiar śmiertelnych w całej Polsce znacząco zmalała. Koszty zdarzeń drogowych zmalały w stosunku do roku bazowego o prawie 3%, w stosunku do roku 2008 o 6%. Tablica 2.4 Tendencje zmian zdarzeń drogowych, ofiar wypadków i kosztów w woj. pomorskim w 2009 roku Rok Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 24947 0,0 21738 0,0 3209 0,0 4268 0,0 306 0,0 4574 0,0 2022,9 0,0 2005 22310-10,6 19253-11,4 3057-4,7 4032-5,5 266-13,1 4298-6,0 1824,2-9,8 2006 21830-12,5 19079-0,9 2751-14,3 3534-17,2 256-16,3 3790-17,1 1735,5-14,2 2007 21234-14,9 18174-4,7 3060-4,6 4008-6,1 266-13,1 4274-6,6 1961,6-3,0 2008 21977-11,9 18778 3,3 3199-0,3 4159-2,6 265-13,4 4424-3,3 2078,7 2,8 2009 21177-15,1 18329-2,4 2848-11,2 3641-14,7 257-16,0 3898-14,8 1963,7-2,9 Suma Zdarzenia Kolizje Wypadki Ranni Ofiary śmiertelne Średnia 38135,7 32957,4 5178,3 6754,9 461,7 7216,6 3310,4 Ofiary Koszty [mln zł] 133475 115351 18124 23642 1616 25258 11586,5643 5,0 0,0-5,0 Woj. pomorskie, 2004-2009 Tendencje zmian wśród liczby wypadków drogowych, ofiar i kosztów 2004 2005 2006 2007 2008 2009-10,0-15,0-20,0 wypadki ranni of. śmiertelne koszty Rys. 2.5 Rozkład zmian wśród liczby wypadków, ich ofiar i kosztów w woj. pomorskim w 2009 roku 8

2.4.2 Uczestnicy ruchu drogowego Poniższy rozdział skupia się na ofiarach wypadków drogowych oraz ich sprawcach. Ofiary wypadków zostały podzielone na trzy grupy: kierowca, pasażer, pieszy. Dodatkowo, kierujących pojazdami podzielono na kierującym samochodem, rowerzystów oraz motocyklistów. Badanie skupia się na tendencjach zmian w okresie ostatnich 6 lat (2004-2009). Wśród sprawców zbadano charakterystykę kierowców, czyli głównych sprawców wypadków drogowych, doprowadzili oni w woj. pomorskim, w 2009 roku do 2391 wypadków drogowych, co stanowi ponad 74% ogółu wypadków w województwie. OFIARY W 2009 roku w woj. pomorskim w wyniku wypadków drogowych 3898 osób doznało obrażeń, w tym 257 ofiar to ofiary śmiertelne. Wśród ofiar rannych 1660 ofiar stanowią kierowcy, 1219 to pasażerowie, a 762 osób to piesi. Wśród ofiar śmiertelnych podział wygląda następująco: kierowcy 115 ofiar, pasażerowie 77 ofiar i piesi 65 ofiar. W tablicach 2.5 i 2.6 oraz na rysunkach 2.6-2.8 przedstawiono tendencje zmian wśród ogólnej liczby ofiar w latach 2004-2009. Wśród wszystkich uczestników ruchu odnotowano spadek liczby ofiar rannych w stosunku do roku 2008 - kierowcy o prawie 9%, pasażerowie o ponad 15% i piesi też ponad 15%. W porównaniu do roku 2008 wzrosła liczba ofiar śmiertelnych wśród pasażerów o 51% oraz o ponad 5% w porównaniu do roku 2004. Znacząco zmalała liczba ofiar śmiertelnych (w odniesieniu do roku 2004) wśród pieszych uczestników ruchu - o ponad 25%. Przebadano ofiary wśród kierowców z podziałem na grupy: kierujący samochodem osobowym, rowerzysta, motocyklista. Najbardziej zagrożoną grupą są kierowcy samochodów osobowych, to wśród nich odnotowuje się co roku najwyższą liczbę zarówno ofiar rannych i ofiar śmiertelnych. W 2009 roku, w woj. pomorskim wśród kierujących pojazdami osobowymi zarejestrowano 1115 ofiar rannych i 84 ofiar śmiertelnych. Ich liczba zmalała w stosunku do roku 2008, wśród ofiar rannych o ponad 10%, wśród ofiar śmiertelnych o prawie 3%. Zmian w grupie rowerzystów to przede wszystkim widoczny spadek liczby ofiar śmiertelnych, o 55% w porównaniu do roku 2008. Liczba ofiar rannych zmniejszyła się o prawie 3%. Znaczące wzrosty ofiar rannych zarejestrowano wśród grupy motocyklistów o ponad 15%. Liczba ofiar śmiertelnych w tej grupie pozostała na tym samym poziomie co w roku 2008 (14 ofiar śmiertelnych). 9

Tendencje zmian liczb ofiar rannych wśród uczestników wypadków drogowych Tablica 2.5 Rok Kierowca Pasażer Pieszy Liczba % Liczba % Liczba % 2004 1795 0,0 1466 0,0 1007 0,0 2005 1673-6,8 1371-6,5 987-2,0 2006 1495-16,7 1186-19,1 851-15,5 2007 1693-5,7 1404-4,2 911-9,5 2008 1822 1,5 1438-1,9 899-10,7 2009 1660-7,5 1219-16,8 762-24,3 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% Tablica 2.6 Tendencje zmian liczb ofiar śmiertelnych wśród uczestników wypadków drogowych Rok Kierowca Pasażer Pieszy Liczba % Liczba % Liczba % 2004 140 0,0 73 0,0 93 0,0 2005 118-15,7 68-6,8 80-14,0 2006 111-20,7 59-19,2 86-7,5 2007 119-15,0 63-13,7 84-9,7 2008 127-9,3 51-30,1 87-6,5 2009 115-17,9 77 5,5 65-30,1 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% 2000 Liczba ofiar rannych 1500 1000 500 0 Kierowca Pasażer Pieszy 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.6 Rozkład liczby ofiar rannych wśród uczestników wypadków drogowych w woj. pomorskim w latach 2004-2009 10

150 Liczba ofiar śmiertelnych 100 50 0 Kierowca Pasażer Pieszy 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.7 Rozkład liczby ofiar śmiertelnych wśród uczestników wypadków drogowych w woj. pomorskim w latach 2004-2009 5,0 0,0-5,0 Tendencje zmian liczby ofiar rannych wśród uczestników ruchu drogowego 2004 2005 2006 2007 2008 2009-10,0-15,0-20,0-25,0-30,0 kierowca pasażer pieszy Rys. 2.8 Rozkład tendencji zmian wśród liczby ofiar rannych uczestników wypadków drogowych Tendencje zmian liczby ofiar śmiertelnych wśród uczestników ruchu drogowego 10,0 5,0 0,0-5,0-10,0-15,0-20,0-25,0-30,0-35,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 kierowca pasażer pieszy Rys. 2.9 Rozkład tendencji zmian wśród liczby ofiar śmiertelnych uczestników wypadków drogowych 11

Tablica 2.7 Tendencje zmian ofiar rannych wśród kierowców Rok Kierowca samochodu Rowerzysta Motocyklista Liczba % Liczba % Liczba % 2004 1356 0,0 372 0,0 67 0,0 2005 1220-10,0 365-1,9 136 103,0 2006 1282-5,5 136-63,4 67 0,0 2007 1130-16,7 358-3,8 97 44,8 2008 1246-8,1 365-1,9 111 65,7 2009 1115-17,8 356-4,3 128 91,0 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% Tablica 2.8 Tendencje zmian ofiar śmiertelnych wśród kierowców Rok Kierowca samochodu Rowerzysta Motocyklista Liczba % Liczba % Liczba % 2004 102 0,0 29 0,0 9 0,0 2005 85-16,7 24-17,2 9 0,0 2006 100-2,0 5-82,8 6-33,3 2007 77-24,5 22-24,1 11 22,2 2008 86-15,7 20-31,0 14 55,6 2009 84-17,6 9-69,0 14 55,6 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Liczba ofiar rannych wśród kierowców Kierowca samochodu Rowerzysta Motocyklista 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.10 Rozkład liczby ofiar rannych wśród kierowców w latach 2004-2009 12

Liczba ofiar śmiertelnych wśród kierowców 120 100 80 60 40 20 0 Kierowca samochodu Rowerzysta Motocyklista 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.11 Rozkład liczby ofiar śmiertelnych wśród kierowców w latach 2004-2009 Tendecje zmian liczby ofiar rannych wśród kierowców 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0-20,0-40,0-60,0-80,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 kierowca samochodu rowerzysta motocyklista Rys. 2.12 Rozkład tendencji zmian dla liczby ofiar rannych wśród kierowców Tendecje zmian liczby ofiar śmiertelnych wśród kierowców 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0-20,0-40,0-60,0-80,0-100,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 kierowca samochodu rowerzysta motocyklista Rys. 2.13 Rozkład tendencji zmian dla liczby ofiar śmiertelnych wśród kierowców 13

SPRAWCY Województwo Pomorskie - Raport BRD 2009 Przebadano kierujących sprawców wypadków drogowych, podzielono ich na grupy, jako kierowców: roweru motocykla autobusu samochodu ciężarowego samochodu osobowego innych Na rysunku 2.14 przedstawiono tendencje zmian wśród liczny wypadków w poszczególnych grupach w latach 2004-2009. Za rok bazowy przyjęto rok 2004. Kierujący sprawcami pojazdami przyczynili się do 2156 wypadków drogowych, w wypadkach tych obrażeń doznało 2907 osób, 153 ofiar zginęło. Zmiany jakie nastąpiły w stosunku do roku 2008 to: spadek liczby sprawców kierujących samochodami osobowymi o prawie 7% spadek liczby sprawców, będących kierowcami samochodów ciężarowych o 35% liczba rowerzystów, którzy przyczynili się do wypadków drogowych zmalała się o blisko 20% zmniejszenie liczby wypadków spowodowanych przez-motocyklistów o prawie 6% wzrosła natomiast liczba wypadków spowodowanych przez kierowców autobusów o prawie8%. Tendencje zmian wśród sprawców wg rodzaju pojazdu Tablica 2.9 Rok samochody os. % samochody cięż. % rowery % motocykle % autobusy % inne % 2004 1830 0,0 287 0,0 206 0,0 97 0,0 25 0,0 14 0,0 2005 1806-1,3 242-15,7 231 12,1 66-32,0 27 8,0 19 35,7 2006 1505-17,8 238-17,1 149-27,7 89-8,2 42 68,0 15 7,1 2007 1815-0,8 197-31,4 164-20,4 57-41,2 31 24,0 53 278,6 2008 1890 3,3 174-39,4 181-12,1 68-29,9 26 4,0 52 271,4 2009 1766-3,5 113-60,6 146-29,1 64-34,0 28 12,0 39 178,6 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% 14

Sprawcy wypadków wg rodzaju pojazdu 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 samochody os. samochody cięż. rowery motocykle autobusy inne 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.14 Rozkład liczbowy sprawców wypadków drogowych wg rodzaju pojazdu w latach 2004-2009 Tendencje zmian liczby wypadków wśród spawców wg rodzaju pojazdu 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0-50,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009-100,0 samochody os. samochody cięż. rowery motocykle autobusy inne Rys. 2.15 Tendencje zmian wśród liczby wypadków drogowych wg rodzaju pojazdu sprawcy 2.4.3 Zmiany w głównych problemach w województwie Kolejne analizy dotyczą głównych problemów brd w woj. pomorskim. Wymienia się wśród nich między innymi: prędkość jazdy, alkohol, drzewa, czy infrastrukturę. Do grup ryzyka brd zaliczani są: piesi uczestnicy ruchu, młodzi kierowcy jako sprawcy wypadków, rowerzyści i dzieci. Na poniższym rysunku (2.16) przedstawiono zmiany liczb ofiar śmiertelnych w problemach oraz grupach ryzyka. Rok, do którego się te zmiany odnoszą to rok 2003. 15

0,0 Zmiany w woj.pomorskim 2003-2009 -10,0-20,0 [%] -30,0-40,0-50,0-60,0 Ofiary śmiertelne Nadmierna Prędkość Piesi Młodzi kierowcy Rowerzyści Drzewa Skrzyżowania Dzieci Alkohol u sprawców wypadków Rys. 2.16 Zmiany w głównych problemach brd w województwie pomorskim ofiary śmiertelne, porównanie okresu 2003-2009. Najwidoczniejsze zmiany to bardzo wysoki spadek ofiar śmiertelnych wśród dzieci, o blisko 87% oraz niepokojący skok w grupie rowerzystów 67%. W pozostałych grupach (problemach) odnotowano następujące zmiany: skrzyżowania spadek ofiar śmiertelnych o ponad 37%, młodzi kierowcy wzrost o 16%, alkohol u sprawców wypadków spadek o 20%, nadmierna prędkość spadek o 31%, piesi uczestnicy ruchu wzrost o 2%, drzewa spadek o 30%. Liczba ofiar śmiertelnych zmalała w 2008 roku, w stosunku do roku 2003 o niecałe 5%. 2.4.3.1 Prędkość jazdy Niedostawanie prędkości do warunków ruchu drogowego jest jednym z głównych problemów brd w całej Polsce. W woj. pomorskim w 2009 roku, wypadki spowodowane 16

nadmierną prędkością spowodowały śmierć 91 osób, 1027 ofiar w wypadkach tych doznało obrażeń. W tablicy 2.10 oraz na rysunkach 2.17-2.20 przedstawiono zmiany jakie zachodziły wśród liczby wypadków spowodowanych nadmierną prędkością na przełomie ostatnich 6 lat. Mimo iż liczba wypadków zmalała o blisko 15%, to wzosła liczba ofiar śmiertelnych aż o 18%. Liczba ofiar rannych zmniejszyła się o ponad 20%. Oznacza to, że wzrosła ciężkość wypadków, w roku 2008 wynosiła ona wśród ofiar śmiertelnych 9 ofiar/100 wypadków, w roku 2009 13 ofiar/100 wypadków. Tablica 2.10 Tendencje zmian wypadków drogowych i ich ofiar w zdarzeniach spowodowanych nadmierną prędkością Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 836 0,0 1346 0,0 101 0,0 1447 0,0 2005 781-6,6 1185-12,0 87-13,9 1272-12,1 2006 685-18,1 1015-24,6 84-16,8 1099-24,0 2007 797-4,7 1298-3,6 79-21,8 1377-4,8 2008 833-0,4 1299-3,5 77-23,8 1376-4,9 2009 700-16,3 1027-23,7 91-9,9 1118-22,7 Razem 4632 7170 519 7689 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% Wypadki - nadmierna prędkość 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.17 Rozkład liczby wypadków drogowych spowodowanych nadmierną prędkością w latach 2004-2009 17

Ofiary ranne - nadmierna prędkość 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.18 Rozkład liczby ofiar rannych wypadków drogowych spowodowanych nadmierną prędkością w latach 2004-2009 Ofiary śmiertelne - nadmierna prędkość 120 100 80 60 40 20 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.19 Rozkład liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych spowodowanych nadmierną prędkością w latach 2004-2009 Tendencje zmian liczby wypadków i ofiar Przyczyna - nadmierna prędkość 0,0-5,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009-10,0-15,0-20,0-25,0-30,0 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.20 Tendencje zmian liczby wypadków drogowych i ich ofiar w zdarzeniach spowodowanych nadmierną prędkością 18

2.4.3.2 Alkohol Województwo Pomorskie - Raport BRD 2009 W 2009 roku nietrzeźwi uczestnicy spowodowali 216 wypadków drogowych, w których obrażenia odniosło 290 osób. Wypadki te doprowadziły do śmierci 18 osób. Są to wypadki drogowe, których skutki są szczególnie ciężkie odnotowuje się w nich 142 ofiary na 100 wypadków drogowych. Szczegółowa analiza wypadków spowodowanych nadmierną ilością alkoholu pozwala stwierdzić, co następuje (rys. 2.21-2.25): piesi pod wpływem alkoholu przyczynili się do 58 wypadków drogowych, w których 59 ofiar zostało rannych, a 3 poniosło śmierć; wskaźniki ciężkości liczone dla ofiar wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych pieszych wynoszą: 101 ofiar rannych/100 wypadków, oraz 5 ofiar śmiertelnych/100 wypadków; w stosunku do roku 2008 odnotowano bardzo duży spadek wśród ofiar śmiertelnych wypadków spowodowanych przez pijanego pieszego o 40%, liczba ofiar rannych natomiast zmalała o ponad 30%; pijani kierowcy doprowadzili do 158 wypadków drogowych, w wypadkach tych zginęło 15 osób, 231 ofiar odniosło obrażenia; ciężkość wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych kierowców wynosi, dla ofiar rannych 146 ofiary/100 wypadków, dla ofiar śmiertelnych 9 ofiar/100 wypadków; w wypadkach spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących również odnotowano spadek (w porównaniu do roku 2008) liczby ofiar śmiertelnych o 21% w wypadkach, liczby ofiar rannych o 31%. Tablica 2.11 Tendencje zmian wypadków drogowych spowodowanych przez kierowców pod wpływem alkoholu Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 201 0,0 292 0,0 15 0,0 307 0,0 2005 204 1,5 318 8,9 22 46,7 340 10,7 2006 188-7,8 259-18,6 24 9,1 283-16,8 2007 197 4,8 311 20,1 18-25,0 329 16,3 2008 195-1,0 300-3,5 19 5,6 319-3,0 2009 158-19,0 231-23,0 15-21,1 246-22,9 Razem 1143 1711 113 1824 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% 19

Tablica 2.12 Tendencje zmian wypadków drogowych spowodowanych przez pieszych pod wpływem alkoholu Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 91 0,0 88 0,0 6 0,0 94 0,0 2005 110 20,9 103 17,0 10 66,7 113 20,2 2006 99 8,8 96 9,1 4-33,3 100 6,4 2007 91 0,0 82-6,8 10 66,7 92-2,1 2008 88-3,3 85-3,4 5-16,7 90-4,3 2009 58-36,3 59-33,0 3-50,0 62-34,0 Razem 537 513 38 551 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% Rozkład liczby wypadków i ich ofiar Przyczyna - kierujący pod wpływem alkoholu 350 300 250 200 150 2004 2005 2006 2007 2008 2009 100 50 0 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.21 Rozkład liczby wypadków drogowych i ofiar wypadków spowodowanych przez kierowców pod wpływem alkoholu, 2004-2009 Rozkład liczby wypadków i ich ofiar Przyczyna - pieszy pod wpływem alkoholu 120 100 80 60 2004 2005 2006 2007 2008 2009 40 20 0 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.22 Rozkład liczby wypadków drogowych i ofiar wypadków spowodowanych przez pieszych pod wpływem alkoholu, 2004-2009 20

Wypadki spowodowane pod wpływem alkoholu- zmiany 30,0 20,0 10,0 0,0-10,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009-20,0-30,0-40,0 kierowcy piesi Rys. 2.23 Tendencje zmian wśród liczby wypadków drogowych spowodowanych alkoholem w latach 2004-2009 30,0 20,0 10,0 Ofiary ranne w wypadkach spowodowanych pod wpływem alkoholu - zmiany 0,0-10,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009-20,0-30,0-40,0 kierowcy piesi Rys. 2.24 Tendencje zmian wśród liczby ofiar rannych wypadków drogowych spowodowanych alkoholem w latach 2004-2009 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0-20,0-40,0-60,0 Ofiary śmiertelne w wypadkach spowodowanych pod wpływem alkoholu - zmiany 2004 2005 2006 2007 2008 2009 kierowcy piesi Rys. 2.25 Tendencje zmian wśród liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych spowodowanych alkoholem w latach 2004-2009 21

2.4.3.3 Infrastruktura drogowa Do analizy wyznaczono następujące elementy infrastruktury: skrzyżowania, przejścia dla pieszych. SKRZYŻOWANIA W roku 2009 zarejestrowano 843 wypadki na skrzyżowaniach. W wyniku tych wypadków 1050 osób doznało obrażeń ciała a 40 poniosło śmierć. Najwyższą liczbę wypadków na skrzyżowaniach odnotowano w roku 2004 1000 wypadków drogowych. Od tego czasu zmalała ona o ponad 16%. W tablicy 2.13 i na rys. 2.25 i 2.26 przedstawiono tendencje zmian w okresie sześciu lat. W omawianym przedziale czasowym liczba wypadków oraz ofiar rannych wykazuje tendencję spadkową, mimo niewielkich wahań. Natomiast tendencja liczby ofiar śmiertelnych zdecydowanie waha się, jednak w latach 2005-2009 nie przekroczyła ona liczby ofiar z roku 2004 (50 ofiar) W roku 2009, w porównaniu do roku 2008, zmalała liczba wypadków i ofiar rannych o blisko 2% dla każdego wskaźnika. Niestety liczba ofiar śmiertelnych wzrosła o ponad 25%. Wskaźniki ciężkości w 2009 roku wyniosły, dla ofiar rannych 124 ofiar/100 wypadków; dla ofiar śmiertelnych 5 ofiary/100 wypadków. Tendencje zmian wypadków drogowych na skrzyżowaniach Tablica 2.13 Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 1000 0,0 1271 0,0 50 0,0 1321 0,0 2005 963-3,7 1219-4,1 35-30,0 1254-5,1 2006 854-14,6 1046-17,7 38-24,0 1084-17,9 2007 829-17,1 1058-16,8 21-58,0 1079-18,3 2008 858-14,2 1071-15,7 32-36,0 1103-16,5 2009 843-15,7 1050-17,4 40-20,0 1090-17,5 Razem 5347 6715 216 6931 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% 22

Rozkład zmian liczby wypadków na skrzyżowaniach 1400 1200 1000 800 600 400 2004 2005 2006 2007 2008 2009 200 0 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.25 Rozkład liczby wypadków drogowych i ofiar wypadków na skrzyżowaniach w latach 2004-2009 Tendencje zmian wypadków drogowych na skrzyżowaniach 0,0-10,0-20,0-30,0-40,0-50,0-60,0-70,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.26 Tendencje zmian wśród liczby wypadków drogowych oraz liczby ofiar wypadków na skrzyżowaniach w latach 2004-2009 PRZEJŚCIA DLA PIESZYCH W 2009 roku, na przejściach dla pieszych odnotowano 277 wypadków drogowych, stanowią one ponad 10% ogółu wypadków drogowych województwa pomorskiego. W wypadkach tych zginęło 12 osób a 275 zostało rannych. Na rysunkach 2.27 i 2.28 oraz w tablicy 2.14 przedstawiono zmiany, jakie zaszły wśród liczby wypadków i ich ofiar na przejściach dla pieszych. Liczba wypadków i ofiar rannych z roku na rak sukcesywnie maleje. Natomiast liczba ofiar rannych wykazuje zmienną tendencję, jednak nie przekracza liczby zarejestrowanej w roku bazowym (29 ofiar). W porównaniu do roku 2008, w 23

analizowanym roku 2009 odnotowano spadek we wszystkich wskaźnikach. Największy spadek nastąpił wśród liczby ofiar rannych o ponad 45%. Wskaźnik ciężkości wypadków na przejściach dla pieszych to dla ofiar rannych 99 ofiar/100 wypadków; dla ofiar śmiertelnych 4 ofiar śmiertelnych/100 wypadków. Tendencje zmian wypadków drogowych na przejściach dla pieszych Tablica 2.14 Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 407 0,0 410 0,0 29 0,0 439 0,0 2005 398-2,2 410 0,0 15-48,3 425-3,2 2006 342-16,0 341-16,8 23-20,7 364-17,1 2007 314-22,9 320-22,0 20-31,0 340-22,6 2008 302-25,8 295-28,0 22-24,1 317-27,8 2009 277-31,9 275-32,9 12-58,6 287-34,6 Razem 2040 2051 121 2172 Rok 2003 przyjęto jako rok bazowy-0% Rozkład liczby wypadków i ich ofiar na przejściach dla pieszych 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.27 Rozkład liczby wypadków drogowych i ofiar wypadków na przejściach dla pieszych w latach 2003-2008 24

Tendencje zmian liczby wypadków drogowych i ich ofiar na przejściach dla pieszych 0,0-10,0-20,0-30,0-40,0-50,0-60,0-70,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.28 Tendencje zmian wśród liczby wypadków drogowych oraz liczby ofiar wypadków na przejściach dla pieszych w latach 2003-2008 2.4.3.4 Drzewa Problem przydrożnych drzew jest problemem bardzo istotnym w woj. pomorskim, wypadki typu najechanie na drzewo stanowią 14% ogółu wypadków w regionie i są to wypadki o najcięższych skutkach. Liczba ofiar śmiertelnych tych wypadków stanowi już 32% ogółu ofiar rannych, a wskaźnik ciężkości liczony dla ofiar śmiertelnych wynosi 21 ofiar/100 wypadków. W tablicy 2.15 oraz na rysunkach 2.29-2.30 przedstawiono tendencje zmian towarzyszące wypadkom drogowym z drzewami, w latach 2004-2009. Szczegółowa analiza pozwala stwierdzić, że: w 2009 roku, miało miejsce 393 wypadki drogowe, w których zginęły 83 osoby a 517 zostało rannych; odnotowano, w stosunku do roku 2008 wzrost liczby wypadków i ofiar śmiertelnych, liczba wypadków zwiększyła się o 5% a ofiar śmiertelnych aż o 18%. Od roku 2006 widoczny jest wzrost liczby ofiar śmiertelnych z roku na rok. 25

Tendencje zmian wśród ofiar wypadków drogowych typu najechanie na drzewo Tablica 2.15 Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 507 0,0 748 0,0 79 0,0 827 0,0 2005 436-14,0 631-15,6 71-10,1 702-15,1 2006 349-31,2 486-35,0 63-20,3 549-33,6 2007 336-33,7 504-32,6 64-19,0 568-31,3 2008 373-26,4 540-27,8 70-11,4 610-26,2 2009 393-22,5 517-30,9 83 5,1 600-27,4 Razem 2394 3426 430 3856 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Rozkład zmian wypadków drogowych i ofiar - najechanie na drzewo 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.29 Rozkład liczby ofiar wypadków drogowych typu najechanie na drzewo Tendencje zmian wypadków drogowych - najechanie na drzewo 10,0 5,0 0,0-5,0-10,0-15,0-20,0-25,0-30,0-35,0-40,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.30 Tendencje zmian wśród ofiar wypadków drogowych typu najechanie na drzewo 26

2.4.4 Zmiany w głównych grupach ryzyka w województwie PIESI Co roku odnotowuje się bardzo wysoką liczbę ofiar wśród pieszych uczestników ruchu. W 2009 roku, 20% ofiar ruchu drogowego stanowią piesi 737 ofiar rannych oraz 65 ofiar śmiertelnych. Szczegółowa analiza dotycząca zmian liczby wypadków i ofiar znajduję się w tablicy 2.16 oraz na rysunkach 2.31-2.32. Szczegółowa analiza pozwala stwierdzić, że: odnotowano, w stosunku do roku 2008 spadek wszystkich wskaźników, liczba wypadków zmalała o 15% ofiar rannych o 18 a ofiar śmiertelnych o 25%. wskaźnik ciężkości liczony dla ofiar śmiertelnych wynosi 8 ofiar/100 wypadków dla ofiar rannych 96 ofiar/100 wypadków Tendencje zmian ofiar wypadków drogowych wśród pieszych Tablica 2.16 Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 1052 0,0 1007 0,0 93 0,0 1100 0,0 2005 1019-3,1 987-2,0 80-14,0 1067-3,0 2006 912-13,3 851-15,5 86-7,5 937-14,8 2007 1013-3,7 911-9,5 84-9,7 995-9,5 2008 909-13,6 899-10,7 87-6,5 986-10,4 2009 769-26,9 737-26,8 65-30,1 802-27,1 Razem 5674 5392 495 5887 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% 1200 1000 800 600 400 Rozkład zmian wśród pieszych ofiar wypadków drogowych 2004 2005 2006 2007 2008 2009 200 0 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.31 Rozkład liczby ofiar wypadków drogowych wśród pieszych w latach 2004-2009 27

Tendencje zmian wśród pieszych ofiar wypadków drogowych 0,0-5,0-10,0-15,0-20,0-25,0-30,0-35,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.32 Tendencje zmian ofiar wypadków drogowych z udziałem pieszych ROWERZYŚCI W 2009 roku w województwie pomorskim zarejestrowano 217 ofiary wśród rowerzystów, w tym 6 osób to ofiary śmiertelne. Liczba ofiar śmiertelnych wśród rowerzystów zmalała w stosunku do roku ubiegłego o 66%, a w stosunku roku bazowego o 76%. W tablicy 2.17 oraz na rysunkach 2.32 i 2.33 przedstawiono szczegółowe zestawienie danych o ofiarach wypadków drogowych wśród dzieci, na przełomie sześciu ostatnich lat. Szczegółowe dane wykazały, że: w stosunku do roku 2008 odnotowano spadek wszystkich wskaźników, liczba wypadków zmalała o 19%, ofiar rannych o 15 a ofiar śmiertelnych o 66%, wszystkie wskaźniki wykazują tendencję malejącą, mimo niewielkich wahań rok do roku wskaźnik ciężkości liczony dla ofiar śmiertelnych wynosi 3 ofiar/100 wypadków dla ofiar rannych 97 ofiar/100 wypadków 28

Tendencje zmian ofiar wypadków drogowych wśród rowerzystów Tablica 2.17 Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary liczba [%] liczba [%] liczba [%] liczba [%] 2004 346 0,0 323 0,0 26 0,0 349 0,0 2005 335-3,2 317-1,9 24-7,7 341-2,3 2006 294-15,0 277-14,2 17-34,6 294-15,8 2007 264-23,7 245-24,1 19-26,9 264-24,4 2008 267-22,8 249-22,9 18-30,8 267-23,5 2009 217-37,3 211-34,7 6-76,9 217-37,8 Suma 1723 1622 110 1732 Średnia 301 282 21 303 400 Województwo pomorskie 2004-2009 Rowerzysci - Liczba wypadków oraz liczby ofiar wypadków 350 300 [Liczba] 250 200 150 100 50 0 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rys. 2.32 Rozkład liczby ofiar wypadków drogowych wśród pieszych w latach 2004-2009 29

0,0-10,0 8Województwo pomorskie 2004-2009 Rowerzysci - Tendencje zmian liczby wypadków oraz liczby ofiar wypadków 2004 2005 2006 2007 2008 2009-20,0-30,0 [%] -40,0-50,0-60,0-70,0 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne -80,0 Rys. 2.33 Tendencje zmian ofiar wypadków drogowych z udziałem pieszych DZIECI W 2009 roku w województwie pomorskim zarejestrowano 410 ofiary wśród dzieci, z czego 1 to ofiary śmiertelne. Liczba ofiar śmiertelnych wśród dzieci wzrosłą w stosunku do roku ubiegłego o 470%. Tak dużej liczby ofiar śmiertelnych wśród dzieci nie notowano od 2001 roku. Niepokojącym jest fakt, że największą grupę ofiar śmiertelnych stanowią pasażerowie 10 ofiar śmiertelnych. odnotowano, w stosunku do W tablicy 2.18 oraz na rysunkach 2.34-2.35 przedstawiono szczegółowe zestawienie danych o ofiarach wypadków drogowych wśród dzieci, na przełomie sześciu ostatnich lat. Z przedstawionych danych wynika, że: roku 2009 nastąpił spadek, w porównaniu do roku 2008, liczby ofiar rannych wśród pasażerów i pieszych odpowiednio 16% i 7%. Wzrosła liczba ofiar rannych wśród kierujących aż 110%, liczba ofiar śmiertelnych wzrosła wśród wszystkich uczestników ruchu liczba ofiar wśród dzieci jako kierujących uczestników ruchu malała z roku na rok. W roku 2009 zrosła w stosunku do roku 2008 jednak nie przekroczyła liczby z roku bazowego (98 ofiar) liczba ofiar wśród pasażerów wykazuje zmienne tendencje, jednak w analizowanym okresie nie przekroczyła liczby z roku bazowego liczba ofiar wśród pieszych uczestników ruchu z roku na rok maleje 30

Zestawienie zmian wśród dzieci jako ofiar wypadków drogowych Tablica 2.18 Rola Rok Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % 2004 98 0,0 0 0,0 98 0,0 2005 87-11,2 2 200,0 89-9,2 Kierujący 2006 51-48,0 1 100,0 52-46,9 2007 54-44,9 2 200,0 56-42,9 2008 39-60,2 1 100,0 40-59,2 2009 82-16,3 3 300,0 85-13,3 Razem 411 9 335 2004 266 0,0 9 0,0 275 0,0 2005 253-4,9 6-33,3 259-5,8 Pasażer 2006 160-39,8 0-100,0 160-41,8 2007 199-25,2 6-33,3 205-25,5 2008 190-28,6 0-100,0 190-30,9 2009 160-39,8 10 11,1 170-38,2 Razem 1228 31 1089 2004 217 0,0 6 0,0 223 0,0 2005 201-7,4 8 33,3 209-6,3 Pieszy 2006 198-8,8 2-66,7 200-10,3 2007 193-11,1 2-66,7 195-12,6 2008 162-25,3 2-66,7 164-26,5 2009 151-30,4 4-33,3 155-30,5 Razem 1122 24 991 Rok 2004 przyjęto jako rok bazowy-0% 300 250 200 150 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Rozkład liczy ofiar wśród dzieci 100 50 0 Kierujący Pasażer Pieszy Rys. 2.34 Rozkład zmian liczby ofiar wśród dzieci jako ofiar wypadków drogowych 31

Tendencje zmian - dzieci jako ofiary wypadków drogowych 0,0-10,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009-20,0 [%] -30,0-40,0-50,0-60,0-70,0 Kierujący Pasażer Pieszy Rys. 2.35 Tendencje zmian wśród dzieci jako ofiar wypadków drogowych MŁODZI KIEROWCY W roku 2009 589 wypadków drogowych, zostało spowodowanych przez młodych kierowców, w wypadkach tych rannych zostało 850 osób, 38 ofiar odniosło obrażenia śmiertelne. Ciężkość tych wypadków, liczona dla ofiar śmiertelnych, wynosi 6 ofiar/100 wypadków. Na rysunkach 2.35-2.36 oraz w tablicy 2.19 znajdują się tendencje zmian, jakie zaszły w ciągu ostatnich 6-lat wśród liczby wypadków drogowych spowodowanych przez młodych kierowców. Z badań wynika, że liczba ofiar śmiertelnych do roku 2009 utrzymywała się na jednakowym poziomie od 53-58 ofiar śmiertelnych. W analizowanym roku odnotowano spadek ofiar śmiertelnych w stosunku do roku bazowego o blisko 30% a do roku 2008 o 34%. Wzrósł natomiast wskaźniki liczby wypadków drogowych: do roku bazowego o 0,5% a do roku 2008 o 1% 32

Tablica 2.19 Dane o zmianach w wypadkach drogowych spowodowanych przez młodych kierowców Rok Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % 2004 586 0,0 922 0,0 54 0,0 976 0,0 2005 600 2,4 903-2,1 58 7,4 961-1,5 2006 436-25,6 657-28,7 53-1,9 710-27,3 2007 683 16,6 1069 15,9 57 5,6 1126 15,4 2008 583-0,5 858-6,9 58 7,4 916-6,1 2009 589 0,5 850-7,8 38-29,6 888-9,0 Razem 3477 5259 318 5577 Rok 2003 przyjęto jako rok bazowy-0% 1200 1000 800 600 400 200 0 Rozkład zmian liczby wypadków spowodowanych przez młodych kierowców 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.36 Rozkład zmian w wypadkach drogowych spowodowanych przez młodych kierowców Tendencje zmian wypadków drogowych spowodowanych przez młodych kierowców 60,0 40,0 20,0 0,0-20,0-40,0-60,0-80,0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Wypadki Ofiary ranne Ofiary śmiertelne Rys. 2.37 Tendencje zmian w wypadkach drogowych spowodowanych przez młodych kierowców 33

2.5 Stan brd w powiatach Według analizy porównawczej powiatów (zmiany w latach 2008-2009) powiatem, w którym najbardziej wzrosła liczba wypadków drogowych jest powiat nowodworski 8%, natomiast najwyższy wzrost ofiar śmiertelnych odnotowano w powiatach: bytowskim (100%), sztumskim (100%), kwidzyńskim (82%), człuchowskim (67%) oraz wejherowskim (62%). Zmiany jakie zaszły w całym woj. pomorskim w okresie ostatnich dwóch lat znajdują się na rysunkach 2.38-2.39. Na rysunkach 2.40-2.41 przedstawiono wskaźniki ryzyka dla wypadków drogowych i ofiar tych wypadków w roku 2009. Najwyższe ryzyko uczestniczenia w wypadku występuje w powiecie kartuskim - 224 wypadków/100 tys. mieszkańców. Najwyższy wskaźnik demograficzny dla ofiar śmiertelnych wyniósł 31 ofiar/100 tys. mieszkańców i miał on miejsce w powiecie słupskim. Rys. 2.38 Zmiany w powiatach województwa pomorskiego w stosunku do roku 2008. Wypadki drogowe 34

Rys. 2.39 Zmiany w powiatach województwa pomorskiego w stosunku do roku 2008. Ofiary śmiertelne Rys. 2.40 Wskaźnik demograficzny w powiatach woj. pomorskiego, wypadki drogowe 35

Rys. 2.41 Wskaźnik demograficzny w powiatach woj. pomorskiego, ofiary śmiertelne 2.5.1 Główne problemy w powiatach Poniższa część jest rozszerzeniem problemów brd na ich charakterystykę w poszczególnych powiatach. Wśród problemów wskazuje się: nadmierną prędkość, alkohol u sprawców wypadków, infrastrukturę drogową, z podziałem na: skrzyżowania, przejścia tranzytowe przez małe miejscowości, przejścia dla pieszych oraz charakterystykę wypadków z drzewami. 2.5.1.1 Prędkość jazdy Wypadki drogowe spowodowane nadmierną prędkością występują przede wszystkim w powiatach: grodzkim Gdańsk 112 wypadków i kartuskim 90 wypadków. Wypadki o najcięższych skutkach, gdzie odnotowuje się najwyższą liczbę ofiar śmiertelnych na 100 wypadków to powiaty: sztumski - 35 of. śmiertelnych/100 wypadków wejherowski 31 of. śmiertelnych/100 wypadków bytowski 29 of. śmiertelnych/100 wypadków malborski 29 of. śmiertelnych/100 wypadków. 36

Największe ryzyko bycia ofiarą śmiertelną w wypadku drogowym spowodowanym nadmierną prędkością, występuje w powiatach:: sztumskim 19 of. śmiertelnych/100 tys. mieszkańców bytowskim 18 of. śmiertelnych/100 tys. mieszkańców słupskim 9 of. śmiertelnych/100 tys. mieszkańców. Na rys. 2.42 i w tablicy 2.20 przedstawiono procentowy udział wypadków drogowych, których przyczyną była niedostosowana do warunków ruchu drogowego prędkość jazdy i ich ofiar, w poszczególnych powiatach woj. pomorskiego. Tablica 2.20 Zestawienie danych o ofiarach wypadków drogowych, których przyczyną była nadmierna prędkość z podziałem na powiaty POWIAT Wypadki Ranni Ofiary śmiertelne Ofiary Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % BYTOWSKI 49 44,5 74 46,0 14 87,5 88 49,7 CHOJNICKI 32 27,8 34 23,1 3 37,5 37 23,9 CZŁUCHOWSKI 10 20,0 14 18,2 1 10,0 15 17,2 GDAŃSKI 16 14,4 18 13,4 3 23,1 21 14,3 KARTUSKI 90 35,2 151 41,0 4 25,0 155 40,4 KOŚCIERSKI 37 27,6 59 28,2 5 50,0 64 29,2 KWIDZYŃSKI 26 33,8 45 39,5 4 44,4 49 39,8 LĘBORSKI 13 27,7 24 38,1 2 28,6 26 37,1 M. GDAŃSK 112 19,1 161 23,5 7 21,2 168 23,4 M. GDYNIA 58 21,2 72 23,6 1 7,1 73 22,9 M. SŁUPSK 9 7,2 11 7,8 0 0,0 11 7,7 M. SOPOT 7 14,6 12 22,2 0 0,0 12 21,8 MALBORSKI 14 21,5 24 25,3 4 40,0 28 26,7 NOWODWORSKI 10 18,5 17 19,8 2 22,2 19 20,0 PUCKI 28 28,6 46 37,7 4 50,0 50 38,5 SŁUPSKI 40 30,3 51 34,7 8 27,6 59 33,5 STAROGARDZKI 55 29,1 78 31,6 6 42,9 84 32,2 SZTUMSKI 23 40,4 35 41,7 8 80,0 43 45,7 TCZEWSKI 32 21,2 44 22,9 3 25,0 47 23,0 WEJHEROWSKI 39 23,2 57 27,3 12 46,2 69 29,4 Suma 700 24,6 1027 28,2 91 35,4 1118 28,7 37

100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 Procentowy rozkład wypadków drogowych i ofiar wypadków spowodowanych nadmierną prędkością w powiatach woj. pomorskiego wypaki ranni of.śmiertelne Rys. 2.42 Procentowy rozkład danych o ofiarach wypadków drogowych, których przyczyną była nadmierna prędkość z podziałem na powiaty 2.5.1.2 Alkohol W tablicy 2.21 oraz na rys. 2.43 2.44 przedstawiono udział wypadków z nietrzeźwymi kierującymi lub pieszymi w poszczególnych powiatach. Analizując wypadki, w których zarejestrowano nietrzeźwych kierowców lub pieszych, stwierdzono, że: 8% wypadków drogowych, to wypadki drogowe spowodowane nadużyciem alkoholu, jest to o 2% więcej, niż w roku 2008; największa liczba wypadków drogowych z udziałem nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego, miała miejsce w powiecie grodzkim Gdańsk (25 wypadki) i w Gdyni (23 wypadki) oraz w powiecie kartuskim (23 wypadków). W Gdańsku oraz w powiecie kartuskim, również w zeszłym roku odnotowano największą liczbę wypadków spowodowanych przez nietrzeźwych uczestników ruchu. W mieście Gdańsku, wzeszłym roku liczba tych wypadków była o ponad 52% wyższa, w powiecie kartuskim o prawie 14% wyższa; w Gdyni natomiast liczba tych wypadków była niższa o 28% największy udział wypadków spowodowanych alkoholem zarejestrowano w powiatach: sztumskim i puckim, analogicznie po 16 i 15% ogółu wypadków drogowych w powiecie; wskaźniki ciężkości liczone dla ofiar śmiertelnych osiągają największe wartości w powiecie człuchowskim (25 of. śmiertelne/100 wypadków), powiecie kościerskim (23 of. śmiertelnych/100 wypadków) oraz w powiecie sztumskim (22 of. śmiertelne/100 wypadków). 38