OGRANICZENIA STOSOWANIA I PRODUKCJI CHEMIKALIÓW inż. Andrzej Pieńkowski 1
Ograniczenia w produkcji, obrocie czy stosowaniu występują przede wszystkim na podstawie: - zał. XVII Reach - zał. XIV Reach - Ustawy o produktach biobójczych - Ustawy o ochronie roślin - Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii 2
Wprowadzanie ograniczeń zgodnie z rozporządzeniem nr 1907/2006 (REACH) odbywa się na podstawie przepisów tytułu VIII (Ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych niebezpiecznych substancji, preparatów i wyrobów). Rozporządzenie nr 1907/2006 REACH wprowadza ograniczenia, zgodnie z którymi produkcja, wprowadzanie do obrotu, stosowanie substancji niebezpiecznych może zostać zabronione i może podlegać określonym uwarunkowaniom, jeśli Komisja Europejska uzna ryzyko za niedopuszczalne dla zdrowia człowieka i dla środowiska. 3
- Tytuł VIII Rozporządzenia nr 1907/2006 REACH Ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych niebezpiecznych substancji, preparatów i wyrobów substancje wymienione w zał. XVII podlegają ograniczeniom, chyba że: - są stosowane do celów badań naukowych i rozwojowych w skali laboratoryjnej - gdy dla tych substancji zastosowano odstępstwa. - ewentualny brak zastosowania ograniczenia do badań dotyczących produktów i procesu produkcji oraz ich rozwoju, - określono maksymalną ilość substancji podlegającą zwolnieniu UWAGA!!! Każda zmiana tego załącznika może generować zmiany w procesie produkcji jaki i dokumentacji pracowniczej 4
Przykład: 1. Polichlorowane trifenyle (PCT) Nie są wprowadzane do obrotu lub stosowane: jako substancje, w mieszaninach, łącznie z olejami odpadowymi lub w urządzeniach, w stężeniach większych niż 50 mg/kg (0,005 % masowo). 2. Chloroeten (Chlorek winylu) Nr CAS 75-01-4 Nr WE 200-831-0 Zakazuje się jakiegokolwiek zastosowania jako czynnika pędnego w dozownikach aerozolowych. Dozowniki aerozolowe zawierające tę substancję jako czynnik pędny nie są wprowadzane do obrotu. 5
Ograniczenia substancje rakotwórcze: Substancje, które są wymienione w części 3 załącznika VI do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 zaklasyfikowane jako rakotwórcze kategorii 1A lub 1B (tabela 3.1) lub rakotwórcze kategorii 1 lub 2 (tabela 3.2): rakotwórcze kategorii 1A (tabela 3.1)/rakotwórcze kategorii 1 (tabela 3.2) wymienione w dodatku 1, rakotwórcze kategorii 1B (tabela 3.1)/rakotwórcze rakotwórcze kategorii 2 (tabela 3.2) wymienione w dodatku 2. 6
Ograniczenia substancje mutagenne : Substancje, które są wymienione w części 3 zał. VI do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008: mutagenne kategorii 1A (tabela 3.1)/mutagenne mutagenne kategorii 1 (tabela 3.2) wymienione w dodatku 3, 3 mutagenne kategorii 1B (tabela 3.1)/mutagenne mutagenne kategorii 2 (tabela 3.2) wymienione w dodatku 4. 4 7
Ograniczenia substancji na rozrodczość: - działające szkodliwie na rozrodczość kategorii 1A i 1B mające niekorzystny wpływ na funkcje seksualne i płodność lub na rozwój (tabela 3.1) - działające szkodliwie na rozrodczość kategorii 1 oraz 2 z przypisanym zwrotem R60 (Może upośledzać płodność) lub R61 (Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki) (tabela 3.2) wymienione w dodatku 5 i 6, 8
Przykładowe popularne substancje umieszczone w zał. XVII: - benzen, kadm, nikiel, związki chromu VI, toluen, ftalany 9
Załącznik XIII Reach definiuje : - - SUBSTANCJE TRWAŁE, WYKAZUJĄCE ZDOLNOŚĆ DO BIOAKUMULACJI I TOKSYCZNE ORAZ SUBSTANCJE BARDZO TRWAŁE ( PBT) WYKAZUJĄCE BARDZO DUŻĄ ZDOLNOŚĆ DO BIOAKUMULACJI (vpvb) 10
ZAŁĄCZNIK XIV WYKAZ SUBSTANCJI PODLEGAJĄCYCH PROCEDURZE UDZIELANIA ZEZWOLEŃ - Substancja umieszczona w tym zał. musi posiadać zezwolenie by mogła być produkowana i wprowadzana do obrotu. 11
NOWA KLASYFIKACJA W ROZPORZĄDZENIU CLP Klasyfikacja Kategoria 1A/1B Kategoria 2 Hasło ostrzegawcze NIEBEZPIECZEŃSTWO UWAGA Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia MOŻE POWODOWAĆ RAKA (podaje się drogę narażenia, jeżeli udowodniono, że inne drogi nie powodują narażenia) PODEJRZEWA SIĘ, ŻE POWODUJE RAKA (podaje się drogę narażenia, jeżeli udowodniono, że inne drogi nie powodują narażenia) Piktogram 12
NOWA KLASYFIKACJA W ROZPORZĄDZENIU CLP CMR oznakowanie Dotychczasowe przepisy TOKSYCZNY Może powodować raka SZKODLIWY Ograniczone dowody działania rakotwórczego GHS - CLP NIEBEZPIECZEŃSTWO Może powodować raka UWAGA Podejrzewa się, że powoduje raka 13
LISTA KANDYDACKA ( do zał. XIV ) Substancje tu zamieszczone kandydują do włączenia do załącznika XIV. Substancje te mogą wywierać bardzo poważne i często nieodwracalne skutki dla zdrowia człowieka i środowiska. W celu identyfikacji substancji, SVHC stosuje się procedurę zgodną z art. 59 ust. 2-10 rozporządzenia REACH. 14
Od daty zamieszczenia substancji na liście kandydackiej (pierwsze substancje włączono już w 2008 r.) każdy dostawca substancji z listy kandydackiej (z Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego) musi dostarczyć odbiorcom kartę charakterystyki. 15
Od daty zamieszczenia substancji na liście kandydackiej - każdy dostawca (z UE i EOG) mieszanin (preparatów) niezaklasyfikowanych jako niebezpieczne (zgodnie z dyrektywą 1999/45/WE), zawierających co najmniej jedną substancję z listy kandydackiej w stężeniu 0,1% wag. dla mieszanin (preparatów) niegazowych i 0,2% obj. dla mieszanin (preparatów) gazowych, musi dostarczyć odbiorcom, na ich żądanie, kartę charakterystyki. 16
Każdy dostawca (z terytorium UE lub EOG) wyrobów zawierających substancje z listy kandydackiej w stężeniu > 0,1% wag., musi dostarczyć odbiorcom wyrobu wystarczające informacje lub udostępnić je bezpłatnie na żądanie konsumenta, w terminie 45 dni od otrzymania żądania. Informacje te powinny zawierać instrukcje pozwalające na bezpieczne stosowanie wyrobu, a przynajmniej nazwę tej substancji. 17
Każdy wytwórca lub importer wyrobów zawierających substancje z listy kandydackiej, w stężeniu > 0,1% wag. i ilości >1tony rocznie, musi dostarczyć Agencji informacje zgodne z art. 7 ust. 4: - dla substancji włączonych do listy kandydackiej przed 1.12.2010 r., zgłoszenie musiało być przekazane do 1.06.2011 r. - dla substancji włączonych do listy kandydackiej od dnia 1.12.2010 r. włącznie, zgłoszenie musi być przekazane nie później niż w ciągu 6 miesięcy po włączeniu substancji. Zgłoszenie nie jest wymagane w sytuacji, gdy wytwórca lub importer może wykluczyć narażenie ludzi lub środowiska podczas normalnych lub racjonalnie przewidywalnych warunków stosowania, w tym usuwania. W takich przypadkach wytwórca lub importer dostarcza odbiorcy wyrobu stosowne instrukcje. 18
Ograniczenia stosowania, produkcji i obrotu produktami biobójczymi: biobójczymi: Art. 4. Ustawy o produktach biobójczych 1. W obrocie i stosowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą znajdować się tylko te produkty biobójcze, na które: 1) zostało wydane pozwolenie na wprowadzanie do obrotu, zwane dalej pozwoleniem, 2) zostało wydane pozwolenie tymczasowe, 3) została wydana decyzja o wpisie do rejestru produktów biobójczych niskiego ryzyka, zwana dalej wpisem do rejestru, 4) zostało wydane pozwolenie na obrót, o którym mowa w art. 54 oraz są sklasyfikowane, opakowane i oznakowane zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie. 19
Produkt biobójczy zawierający co najmniej: - jedną substancję czynną, w postaciach, w jakich są dostarczone użytkownikowi, 20
Przeznaczenie produktu biobójczego - niszczenie, odstraszanie, unieszkodliwianie, zapobiegania działaniu lub kontrolowanie w jakikolwiek inny sposób organizmów szkodliwych przez działanie chemiczne lub biologiczne 21
Ograniczenia stosowania i obrotu środkami ochrony roślin: 1. Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą być wprowadzane środki ochrony roślin: 1) dopuszczone do obrotu, zaopatrzone w etykietyinstrukcje stosowania w języku polskim; 2) niespełniające warunku, o którym mowa w pkt 1, jeżeli są dopuszczone do obrotu w innych państwach członkowskich i przeznaczone do stosowania w tych państwach. 22
Wymagania w zakresie stosowania, produkcji i obrotu prekursorami narkotykowymi dla kat. 2 ( m.in.): - wyznaczenie funkcjonariusza odpowiedzialnego za handel substancjami sklasyfikowanymi (art. 3 ust. 1 Rozporządzenia 273/2004) - zgłoszenie nazwiska i szczegółów kontaktowych Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu oraz informowanie o wszystkich zmianach dotyczących Funkcjonariusza (art. 3 ust. 1 Rozporządzenia 273/2004) - zarejestrowanie i uaktualnianie w Biurze ds. Substancji i Preparatów Chemicznych adresu zakładu, w którym wytwarzane są substancje przed wprowadzeniem ich do obrotu (art. 3 ust. 6 Rozporządzenia 273/2004) 23
Ograniczenia stosowania, produkcji i obrotu prekursorami narkotykowymi dla kat. 2 i 3 (m.in.): - wszystkie transakcje muszą być odpowiednio udokumentowane tzn. wszystkie dokumenty handlowe (faktury, wykazy ładunków, dokumenty administracyjne, przewozowe) 24
PONADTO: - podmioty gospodarcze informują do 15 lutego w zwięzłej formie PPIS o ilościach prekursorów kat. 2 w obrocie i stosowaniu - dla prekursorów kategorii 3 zobowiązanie to ma zastosowanie jedynie na wniosek właściwych organów ( m.in. Inspekcji Sanitarnej ) 25
PREKURSORY KATEGORII 2 bezwodnik kwasu octowego kwas antranilowy kwas fenylooctowy keton metylowo-etylowy (butanon) MEK piperydyna nadmanganian potasu oraz sole substancji wymienionych w tej kategorii w każdym przypadku, gdy istnienie takich soli jest możliwe 26
PREKURSORY KATEGORII 3 aceton eter dietylowy kwas siarkowy (VI) kwas chlorowodorowy toluen oraz sole substancji wymienionych w tej kategorii, nie będące solami kwasu siarkowego(vi) i kwasu chlorowodorowego, w każdym przypadku, gdy istnienie takich soli jest możliwe 27
Podstawy prawne: - Rozporządzenie REACH (Dz. Urz. UE L 396 z 30.12.2006, str. 1, z późn. zm.) - Ustawa o produktach biobójczych (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 252 z późn. zm.). - Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849) 28
USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii z późn. zm. Dz.U. 2005 Nr 179 poz. 1485 29
Przydatne linki: Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) http://echa.europa.eu Strona Ministerstwa Gospodarki poświęcona rozporządzeniu REACH http://www.mg.gov.pl/reach/ Biuro do Spraw Substancji Chemicznych http://www.chemikalia.gov.pl/ Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej http://eur-lex.europa.eu/joindex.do Wykaz EINECS http://esis.jrc.ec.europa.eu/index.php?pgm=ein Terminologia REACH i CLP w 22 językach on-line http://echa.cdt.europa.eu/ 30
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 31