SPIS TREŚCI. Założenia programowe na rok 2015

Spis treści SPIS TREŚCI Założenia programowe na rok 2015 A. B. C. D. E. F. G. Założenia ogólne Zadania długofalowe na lata 2013-2015 Zadania roczne Zadania stałe Państwowej Inspekcji Pracy Zadania własne okręgowych inspektoratów pracy Działalność wewnątrzorganizacyjna Współdziałanie na rzecz ochrony pracy z instytucjami krajowymi oraz współpraca międzynarodowa STRONA 5 6 8 16 18 19 21 Harmonogram realizacji zadań kontrolnych i prewencyjnych w roku 2015 NR ZADANIA 100. 103. 104. 105P. 106P. 107. 200. 201. 202. 203. 205. 206. 211. 212. Egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa pracy przy zatrudnianiu Obniżenie poziomu ryzyka zawodowego w grupie zakładów o wysokiej skali zagrożeń zawodowych (wzmożony nadzór) Ograniczenie zagrożeń wypadkowych poprzez wdrażanie elementów zarządzania bezpieczeństwem pracy w zakładach, w których wystąpiły wypadki przy pracy Kampania informacyjno-promocyjna Bezpieczeństwo pracy zależy od Ciebie Kampania informacyjno-prewencyjna Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym Działania kontrolne w celu ograniczenia zagrożeń związanych z nanomateriałami Egzekwowanie praw pracowniczych w zakresie wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy Egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa wobec pracowników tymczasowych Egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, w podmiotach leczniczych Egzekwowanie przestrzegania przepisów dot. czasu prowadzenia pojazdu, przerw i czasu odpoczynku (działania w ramach Krajowej Strategii) oraz czasu pracy kierowców Ocena przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej Ocena przestrzegania przepisów prawa pracy w gospodarstwach ogrodniczych Eliminowanie zagrożeń wypadkowych w budownictwie Poprawa przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, w podziemnych zakładach górniczych 27 34 35 39 40 41 42 43 44 46 47 49 52 55 1

Spis treści 213. 214. 215. 216. 230. 252. 253. 254. 255. 256. 257. 259. 260. 263. 400. 401. 403. 404. Poprawa przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, w firmach świadczących usługi górnicze w podziemnych zakładach górniczych Ograniczenie zagrożeń wypadkowych przy eksploatacji urządzeń odstawy urobku, transportu materiałów i jazdy ludzi pod ziemią Ocena stanu bezpieczeństwa w zakresie organizacji pracy oraz eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych Ograniczenie zagrożeń zawodowych w zakładach produkcji prefabrykatów budowlanych, w tym betonowych i stolarki budowlanej oraz w cegielniach Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy w zakładach nowo powstałych Ograniczenie zagrożeń środowiska pracy związanych z czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi Ograniczenie zagrożeń środowiska pracy w wybranych zakładach branży paliwowej Poprawa bezpieczeństwa pracy przy budowie i eksploatacji sieci i instalacji gazowych gazu ziemnego Egzekwowanie spełniania wymagań minimalnych i zasadniczych Ograniczenie zagrożeń środowiska pracy w wybranych zakładach azotowych Eliminowanie nieprawidłowości związanych z niewłaściwą organizacją stanowisk pracy w strefach zagrożenia wybuchem Egzekwowanie przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac w leśnictwie związanych z pozyskiwaniem i zrywką drewna Ograniczanie zagrożeń zawodowych pracowników wykonujących roboty torowe Ograniczanie zagrożeń wypadkowych przy eksploatacji wózków jezdniowych z napędem silnikowym Przeciwdziałanie negatywnym skutkom stresu w miejscu pracy Promocja zagadnień ochrony pracy wśród uczniów i studentów program edukacyjny Kultura bezpieczeństwa Zmniejszenie zagrożeń i eliminacja nieprawidłowości w mikrozakładach: program prewencyjny Zdobądź Dyplom PIP Konkursy promujące pożądane postawy w zakresie ochrony pracy 57 59 61 64 65 67 68 69 70 74 75 76 78 79 81 83 84 85 Załączniki Załącznik 1 Załącznik 2 Załącznik 3 Zadania stałe Państwowej Inspekcji Pracy Zadania własne okręgowych inspektoratów pracy Struktura Programu działania PIP na rok 2015 91 95 100 2

ZAŁOŻENIA PROGR AMOWE NA ROK 2015

Założenia programowe na rok 2015 A. ZAŁOŻENIA OGÓLNE W dążeniu do osiągnięcia poprawy bezpieczeństwa i poszanowania praw pracowników Państwowa Inspekcja Pracy koncentruje się na skuteczności ustawowych działań, zgodnych z obowiązującymi procedurami, a także międzynarodowymi standardami. W myśl tych standardów inspekcja pracy jest instytucją kontrolną uznającą istotne znaczenie prewencji, bez której trudno dziś sobie wyobrazić funkcjonowanie nowoczesnych systemów kontroli warunków pracy. Niniejszy Program uwzględniający uwagi i zalecenia Rady Ochrony Pracy, komisji sejmowych, a także propozycje związków zawodowych, organizacji pracodawców, ministerstw i urzędów centralnych, organów kontroli warunków pracy oraz instytutów badawczych odzwierciedla rozległe spektrum zagadnień ochrony pracy, które wymagają zbadania i diagnozy. Rolą Państwowej Inspekcji Pracy jest również budowanie kultury bezpieczeństwa pracy poprzez upowszechnianie obowiązujących regulacji prawnych, podejmowanie działań promujących pozytywne zachowania w środowisku zawodowym, w tym postawy odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i współpracowników. Stałym priorytetem inspekcji jest dążenie do zmniejszania liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z zaleceniami Komitetu Wyższych Inspektorów Pracy, stanowiącego forum współpracy pomiędzy urzędami inspekcji pracy państw członkowskich Unii Europejskiej i przedstawicielami Komisji Europejskiej, działania PIP zostaną ukierunkowane na problematykę udziału pracowników w zarządzaniu bhp w małych i średnich przedsiębiorstwach, które mają znaczący wpływ na rozwój gospodarczy. Służyć temu będą nie tylko systematyczne kontrole, ale także różnorodne działania wspierające stosowanie środków prewencyjnych zapobiegających wypadkom i ograniczających zagrożenia zawodowe (m.in. programy i kampanie prewencyjne, szkolenia, doradztwo). Partnerami inspekcji w działaniach: promujących zaangażowanie pracowników w proces wdrażania rozwiązań służących bezpieczeństwu i ochronie zdrowia w małych i średnich firmach, informacyjno-edukacyjnych w sektorach o najwyższym poziomie wypadkowości, ukierunkowanych także na zmniejszenie liczby wypadków osób zatrudnianych na nowych dla nich stanowiskach pracy, motywujących pracodawców do skutecznego zapobiegania zagrożeniom zawodowym będą m.in. związki zawodowe, organizacje pracodawców i samorządy. Ze względu na coraz powszechniejszą praktykę stosowania przez pracodawców umów cywilnoprawnych w warunkach właściwych dla stosunku pracy w ramach zadań długofalowych na lata 2013-2015 inspektorzy PIP sprawdzą zasadność ich zawierania.społeczne i ekonomiczne skutki łamania przepisów w tym zakresie są dotkliwie odczuwane przez pracobiorców, zwłaszcza młodych ludzi wchodzących na rynek pracy. Co piąty skontrolowany w 2013 r. pracodawca zawarł umowę cywilnoprawną w warunkach właściwych dla stosunku pracy, czyli naruszył przepisy art. 22 Kodeksu pracy. W ostatnim etapie działań długofalowych kontrole zostaną rozszerzone o agencje ochrony osób i mienia oraz placówki handlowe, w tym wielkopowierzchniowe, w związku z napływającymi do PIP skargami i dotychczasowymi wynikami kontroli. Inspektorzy pracy będą także weryfikować umowy terminowe pod kątem prawidłowości ich zawierania i rozwiązywania. Są one nadużywane przez pracodawców i, jak wynika z danych PIP, niejednokrotnie zawierane na okresy wieloletnie, co świadczy o omijaniu obowiązujących przepisów. Z uwagi na niezadowalający stopień respektowania prawa kontrole PIP obejmą również podobnie jak w latach ubiegłych problematykę wypłaty wynagrodzenia za pracę, a także zatrudniania pracowników tymczasowych. Zaplanowane w Programie działania kontrolno- -nadzorcze i prewencyjne uwzględniają: zadania koordynowane centralnie, w tym: długofalowe (na lata 2013-2015), dotyczące strategicznych obszarów ochrony pracy, wymagających przyjęcia perspektywy długookresowej; roczne (tj. na 2015 r.), stanowiące odpowiedź na najpilniejsze bieżące potrzeby w sferze egzekwowania uprawnień pracowniczych i zapewnienia właściwych warunków pracy, Zadania koordynowane centralnie realizowane będą według jednolitej metodyki, co umożliwi kompleksową analizę danych i diagnozowanie stanu ochrony pracy. 5

Założenia programowe na rok 2015 zadania stałe, wynikające bezpośrednio z zapisów ustawowych bądź związane z koniecznością stałego monitorowania sytuacji w wybranych obszarach ochrony pracy (m.in.: badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, kontrole legalności zatrudnienia, szkoleń z zakresu bhp i profilaktycznych badań lekarskich, zatrudniania osób niepełnosprawnych, czasu pracy, udzielania urlopów wypoczynkowych, przestrzegania uprawnień pracowniczych związanych z rodzicielstwem; badanie zgłaszanych skarg), zadania własne okręgowych inspektoratów pracy, określane z uwzględnieniem specyfiki lokalnej i potrzeb poszczególnych województw. Nadal obecna będzie w praktyce inspektorskiej zasada pierwszej kontroli w nowych zakładach, która ma przede wszystkim charakter informacyjno- -doradczy, a środki prawne i sankcje są stosowane wyłącznie w sytuacji bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia zatrudnionych. Kontynuowana będzie zasada konsekwentnych kontroli sprawdzających, zwłaszcza gdy wydane wcześniej środki prawne dotyczyły likwidacji zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi czy rażących naruszeń uprawnień pracowniczych. Zakłada się, że w 2015 r. Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadzi 88 tys. kontroli, a do 150 tys. podmiotów - pracodawców, przedsiębiorców, pracowników i innych osób świadczących pracę, rolników indywidualnych, dyrektorów szkół, nauczycieli skieruje zaproszenia do udziału w przedsięwzięciach o charakterze prewencyjno-promocyjnym. B. ZADANIA DŁUGOFALOWE NA LATA 2013-2015 W roku 2015 Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadzi trzeci etap długofalowych działań kontrolno-prewencyjnych, obejmujących następujące zagadnienia: I. Egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa pracy przy zatrudnianiu Zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach wskazujących na istnienie stosunku pracy Kontrole prowadzone na przestrzeni kilku lat wskazują, iż narasta skala zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach właściwych dla stosunku pracy. Wstępne wyniki kontroli realizowanych w 2014 r. świadczą o tym, że tendencja ta najprawdopodobniej się utrzyma. W dalszym ciągu zatem podejmowane będą - oprócz kontroli związanych z badaniem skarg, w których poruszono problem zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy także kontrole planowe w zakładach różnych branż. Ze względu na obserwacje poczynione podczas wcześniejszych kontroli część działań będzie miała na celu zdiagnozowanie skali nieprawidłowości w dwóch branżach ochroniarskiej (agencje ochrony osób i mienia) oraz handlowej, ze szczególnym uwzględnieniem placówek wielkopowierzchniowych. Zawieranie umów terminowych Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2013 r. na podstawie umów terminowych wykonywało pracę ponad 3,2 mln osób. Przeprowadzone w latach ubiegłych kontrole prawidłowości zawierania i rozwiązywania terminowych umów o pracę wskazują na występowanie wielu naruszeń prawa w tym zakresie. W 2015 r., podobnie jak w latach poprzednich, przewidziano czynności kontrolne u pracodawców, których dotyczyły zgłoszone przez pracowników skargi, a także u pracodawców wytypowanych przez inspektorów pracy na podstawie rozpoznania własnego. Ustalenia kontrolne obejmą problematykę zawierania i rozwiązywania umów o pracę na czas określony, z jednoczesnym oszacowaniem skali zatrudnienia na podstawie umów na czas określony w kontrolowanych zakładach. Kampania informacyjno-promocyjna Zanim podejmiesz pracę Działania kontrolne w obszarze prawnej ochrony pracy zostaną wsparte, kontynuowaną trzeci rok, kampanią informacyjno-promocyjną Zanim podejmiesz pracę. Kampania jest adresowana do pracowników, w tym osób rozpoczynających aktywność zawodową. Jej podstawowy cel to zwrócenie uwagi na przestrzeganie przepisów prawa pracy przy zatrudnianiu, problematykę zawierania umów cywilnoprawnych oraz umów terminowych, a także legalności zatrudnienia. 6

Założenia programowe na rok 2015 II. Obniżenie poziomu ryzyka zawodowego w grupie zakładów o wysokiej skali zagrożeń zawodowych (wzmożony nadzór) W 2015 r. kontynuowane będą działania nadzorczo-kontrolne i prewencyjne w zakładach, które objęto programem wzmożonego nadzoru (2013-2015) ze względu na dużą liczbę wypadków przy pracy oraz wysoki poziom narażenia pracowników na czynniki szkodliwe dla zdrowia. Oprócz kontroli przestrzegania przepisów bhp inspektorzy pracy zwrócą uwagę na bezpośrednie zaangażowanie pracodawców lub osób zarządzających tymi zakładami w działania eliminujące lub ograniczające zagrożenia zawodowe do poziomu akceptowalnego oraz aktywny udział przedstawicieli pracowników w przeprowadzaniu lub aktualizacji oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, na których występują niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy. Celem programu wzmożonego nadzoru w 2015 r. będzie egzekwowanie od pracodawców efektywnych działań organizacyjno-technicznych w zakładach objętych ww. formą nadzoru. W przypadkach rażących naruszeń przepisów bhp stwierdzanych podczas kolejnych kontroli stosowane będą adekwatne środki prawne oraz kierowane wnioski do ZUS o podwyższenie składki ubezpieczenia wypadkowego. Inspektorzy pracy zwrócą również uwagę na środowisko pracy osób w wieku przedemerytalnym, które wykonują pracę w warunkach zagrożenia. III. Kontrole Ograniczenie zagrożeń wypadkowych poprzez wdrażanie elementów zarządzania bezpieczeństwem pracy w zakładach, w których wystąpiły wypadki przy pracy Podobnie jak w latach poprzednich przyjęta formuła prowadzenia kontroli i rekontroli w zakładach, w których najczęściej dochodziło do wypadków przy pracy, będzie miała na celu ocenę skuteczności zarządzania ryzykiem wypadkowym, prowadzącego do wyraźnej i trwałej poprawy stanu bhp. Szczególna uwaga inspektorów pracy zwrócona będzie na: poprawność oceny ryzyka zawodowego w odniesieniu do prac, podczas których doszło do wypadków, prawidłowość ustalenia przyczyn i okoliczności tych wypadków oraz spójność środków profilaktycznych wynikających z oceny ryzyka zawodowego ze środkami ustalonymi w postępowaniu powypadkowym. Istotnym elementem skutecznego oddziaływania PIP będą kontrole zakładów, które nie podjęły lub odstąpiły w 2014 r. od dobrowolnego programu prewencyjnego dla zakładów zainteresowanych ograniczeniem wypadków przy pracy. Do wytypowania nowej grupy zakładów wypadkowych wykorzystana zostanie baza danych ZUS IWA. Program prewencyjny dla małych przedsiębiorstw (zatrudniających poniżej 50 pracowników): Zarządzanie bhp prewencja wypadkowa Skuteczna prewencja wymaga działań także w zakładach, w których do tej pory nie wydarzyły się wypadki przy pracy. Dlatego oprócz zakładów, w których odnotowano wypadki przy pracy ze skutkami śmiertelnymi i ciężkimi oraz powtarzalność wypadków, do udziału w programie prewencyjnym zaproszone zostaną zakłady pracy, w których występuje duże nasilenie zagrożeń mogących skutkować wypadkiem. Celem programu jest wyeliminowanie lub jak najdalej idące ograniczenie zagrożeń wypadkowych z wykorzystaniem elementów zarządzania bezpieczeństwem pracy, w tym przepisów dotyczących oceny ryzyka zawodowego oraz ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. IV. Kampania informacyjno-promocyjna Bezpieczeństwo pracy zależy od Ciebie W 2015 r. po raz trzeci zorganizowana zostanie kampania informacyjno-prewencyjna Bezpieczeństwo pracy zależy od Ciebie. Celem kampanii będzie przekonywanie wszystkich uczestników procesu pracy do zmiany postawy dotyczącej przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Przekaz kampanii skierowany zostanie przede wszystkim do pracodawców i przedsiębiorców prowadzących działalność w branżach o wysokim poziomie zagrożeń zawodowych. W 2015 r. ważnym elementem kampanii będzie promowanie wśród małych i średnich przedsiębiorstw udziału w programach prewencyjnych PIP, które mają pomóc pracodawcom w dostosowaniu zakładu pracy do obowiązujących przepisów prawa pracy oraz poprawić bezpieczeństwo i warunki pracy. 7

Założenia programowe na rok 2015 V. Kampania informacyjno-prewencyjna Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym Ze względu na skalę zagrożeń zawodowych i ich skutków planujemy kontynuację kampanii skierowanej do sektora rolnictwa indywidualnego. Trzeci rok kampanii Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym poświęcony zostanie bezpiecznej pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich. Jest to jeden z tych rodzajów działalności rolniczej, gdzie odnotowuje się najwięcej wypadków przy pracy oraz występuje duże nasilenie zagrożeń biologicznych, w tym chorób odzwierzęcych. Działania z zakresu prewencji wypadkowej, do których należą szkolenia, porady i upowszechnianie dobrych praktyk oraz wydawnictw PIP, zostaną uzupełnione i wzmocnione kampanią w ogólnopolskich mediach. Planowane działania prewencyjno-informacyjne podejmowane będą we współpracy z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz sygnatariuszami Porozumienia w sprawie współpracy na rzecz poprawy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie, skupiającego oprócz Państwowej Inspekcji Pracy wiodące instytucje i organizacje, także społeczne, związane z sektorem polskiego rolnictwa. VI. Działania kontrolne w celu ograniczenia zagrożeń związanych z nanomateriałami W 2015 r. przeprowadzone będą rekontrole w zakresie ochrony zdrowia pracowników w zakładach produkujących lub wykorzystujących nanomateriały w procesach technologicznych oraz w laboratoriach na wyższych uczelniach. Ze względu na wciąż niewielki stan wiedzy o wpływie nanocząsteczek na organizm człowieka kontrole będą wsparte działaniami informacyjno-prewencyjnymi z wykorzystaniem przygotowanych materiałów informacyjnych. Niezwykle istotne jest, aby pracodawcy, przedsiębiorcy i pracownicy zainteresowani tą tematyką byli świadomi zagrożenia oraz sposobu ochrony przed nim. Celem planowanych rekontroli będzie znaczące zwiększenie poziomu bezpieczeństwa pracowników narażonych na szkodliwe działanie chemikaliów w postaci nanometrycznej. C. ZADANIA ROCZNE Plan działań PIP na rok 2015 przewiduje zadania kontrolne i prewencyjne dotyczące następujących obszarów ochrony pracy: 1. Egzekwowanie praw pracowniczych w zakresie wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy Problematyka wypłaty należności pracowniczych od lat należy do najbardziej newralgicznych obszarów ochrony pracy, ważnych także ze względu na swój aspekt społeczny. Wyniki kontroli prowadzonych przez inspektorów pracy wskazują, że stan przestrzegania przepisów prawa pracy w tym zakresie nadal jest niezadowalający. Działania PIP podejmowane będą zarówno w związku ze zgłaszanymi skargami i innymi sygnałami o naruszeniach przepisów dotyczących wypłaty świadczeń, jak i w ramach kontroli planowych w wytypowanej grupie zakładów zróżnicowanej pod względem formy własności, wielkości zatrudnienia czy branży. 2. Egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa wobec pracowników tymczasowych Kontynuowanie kontroli coraz liczniejszych agencji pracy tymczasowej oraz przedsiębiorców korzystających z ich usług wynika z dynamicznego rozwoju rynku pracy tymczasowej, który oprócz niewątpliwych korzyści spowodował również nasilenie zjawisk o charakterze negatywnym, przede wszystkim polegających na naruszaniu i obchodzeniu przepisów prawa. Działania PIP w zakresie zatrudnienia tymczasowego mają na celu efektywne eliminowanie stwierdzonych nieprawidłowości. Ze szczególną uwagą będą badane kwestie występowania umów cywilnoprawnych w warunkach wskazujących na istnienie stosunku pracy oraz działalność podmiotów kierujących pracowników tymczasowych do pracy u zagranicznych pracodawców użytkowników. Przyjęta zasada prowadzenia postępowań kontrolnych wobec obu podmiotów działających w ramach instytucji pracy tymczasowej, tj. agencji zatrudnienia i pracodawcy użytkownika, pozwoli na pełną ocenę przestrzegania praw osób wykonujących pracę tymczasową. 8

Założenia programowe na rok 2015 3. Egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, w podmiotach leczniczych Wzorem lat ubiegłych Państwowa Inspekcja Pracy prowadzić będzie kontrole w podmiotach leczniczych. Zakres przedmiotowy kontroli obejmie przestrzeganie przepisów prawnej ochrony pracy dotyczących: zgodności charakteru świadczonej pracy z rodzajem zawartej umowy, czasu pracy (w tym odpoczynku dobowego i tygodniowego), wypłaty wynagrodzenia, urlopów wypoczynkowych oraz zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Przedmiotem kontroli będą również zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące: organizacji nadzoru i kontroli stanu bhp, oceny ryzyka zawodowego, szkoleń bhp, profilaktycznych badań lekarskich, pomiarów i badań czynników szkodliwych dla zdrowia, wyposażenia pracowników w odzież, obuwie robocze i środki ochrony indywidualnej, a także wypadków przy pracy. Inspektorzy pracy zwrócą szczególną uwagę na tryb podejmowania postępowań powypadkowych związanych ze skaleczeniami oraz zakłuciami ostrymi narzędziami używanymi w podmiotach leczniczych z uwzględnieniem ekspozycji na czynniki biologiczne. Kontrolami objęte zostaną podmioty prowadzące działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia lecznicze (m.in. szpitale, w tym szpitalne oddziały ratunkowe) oraz ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. 4. Egzekwowanie przestrzegania przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, przerw i czasu odpoczynku (działania w ramach Krajowej Strategii) oraz czasu pracy kierowców Jednym z ważnych zadań Państwowej Inspekcji Pracy jest prowadzenie kontroli firm transportowych w ramach Krajowej Strategii Kontroli przepisów w zakresie czasu jazdy i czasu postoju, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców, mających na celu poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz poprawę warunków socjalnych kierowców. Krajowa Strategia Kontroli stanowi ramowy, dwuletni plan kontroli drogowych i kontroli na terenie przedsiębiorstw w zakresie czasu jazdy i czasu postoju, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców, realizowanych przez kilka organów uprawnionych, tj. Inspekcję Transportu Drogowego, Policję, Straż Graniczną, Służbę Celną i Państwową Inspekcję Pracy (inspekcja pracy prowadzi kontrole w siedzibach przedsiębiorstw). W 2015 r. rozpoczęta zostanie realizacja Strategii na lata 2015 2016. Niezależnie od wyżej opisanych działań kontroli podlegać będą również zagadnienia dotyczące czasu pracy kierowców, w szczególności przestrzegania przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, m.in. dotyczących tygodniowego limitu czasu pracy wraz z godzinami nadliczbowymi, pracy wykonywanej w porze nocnej, prowadzenia ewidencji czasu pracy. 5. Ocena przestrzegania prawa pracy, w tym bhp, w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej W związku z napływającymi do PIP sygnałami o naruszeniach przepisów prawa pracy w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej powstała konieczność zidentyfikowania najczęściej występujących w nich nieprawidłowości i określenia kierunków ewentualnych przyszłych działań. Zakres przedmiotowy kontroli obejmie zagadnienia prawnej ochrony pracy, takie jak nawiązywanie i rozwiązywanie stosunku pracy, przestrzeganie przepisów o czasie pracy, urlopach i wynagrodzeniach, z uwzględnieniem uprawnień przewidzianych w przepisach art. 121 ustawy o pomocy społecznej. Inspektorzy PIP ocenią również, w jakim stopniu osobom pracującym w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej zapewnia się bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Zakres kontroli obejmie zagadnienia wynikające z przepisów bhp, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących ograniczania obciążeń narządów ruchu osób obsługujących pacjentów oraz wyposażenia ich w niezbędne środki transportu. 6. Ocena przestrzegania prawa pracy w gospodarstwach ogrodniczych (prawna ochrona pracy, bhp, legalność zatrudnienia) W gospodarstwach ogrodniczych dominuje zatrudnienie sezonowe. Charakter tego rodzaju pracy sprzyja naruszeniom przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, prawnej ochrony pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, zarówno ze strony pracodawców, jak i osób powierzających pracę na innej podstawie niż stosunek pracy. Kontrole legalności zatrudnienia cudzoziemców prowadzone w tych podmiotach w 2013 r. i 2014 r. ujawniły także istotne naruszenia w zakresie sto- 9

Założenia programowe na rok 2015 sowania przepisów o zatrudnianiu na podstawie oświadczeń pracodawców o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi (wystawianie fikcyjnych oświadczeń, zatrudnianie niezgodnie z podanymi w oświadczeniu warunkami, nieuzasadnione stosowanie umów cywilnoprawnych, w szczególności umów o dzieło). W 2015 r. kontrole legalności zatrudnienia ukierunkowane zatem będą na wykrywanie przypadków nielegalnego powierzania pracy zarówno obywatelom polskim, jak i cudzoziemcom, w szczególności podejmującym pracę na podstawie oświadczeń rejestrowanych w powiatowych urzędach pracy. W ramach kontroli z zakresu prawnej ochrony pracy realizowanych według jednolitych wytycznych szczególna uwaga poświęcona będzie: zawieraniu i rozwiązywaniu umów o pracę (w szczególności terminowych), zawieraniu umów cywilnoprawnych w warunkach właściwych dla stosunku pracy, przestrzeganiu przepisów o czasie pracy, wypłacie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń ze stosunku pracy. Przedmiotem kontroli będzie również problematyka bezpieczeństwa i higieny pracy dotycząca m.in.: przygotowania pracowników do pracy, zabezpieczenia ruchomych elementów maszyn i sprzętu do zbioru warzyw i owoców, przestrzegania dopuszczalnych obciążeń narządów ruchu osób pracujących indywidualnie lub zespołowo oraz wyposażenia ich w niezbędne środki transportu, zapewnienia i stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej (w tym przy zabiegach ochrony roślin). 7. Eliminowanie zagrożeń wypadkowych w budownictwie Kontrole Podobnie jak w poprzednich latach prowadzone będą intensywne działania kontrolne w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom pracującym na terenach budów, podczas remontów dróg i prac rozbiórkowych. Działania obejmą przede wszystkim zagadnienia skutecznego ograniczania zagrożeń wypadkowych związanych z upadkiem z wysokości, pracą w strefie zagrożenia spadającym czynnikiem materialnym, montażem/demontażem i użytkowaniem rusztowań oraz pracą w wykopach. Kontrole będą konsekwentnie powtarzane na wszystkich etapach realizacji inwestycji u pracodawców lekceważących obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. W przypadkach rażących naruszeń przepisów bhp stosowane będą konsekwentnie adekwatne środki prawne oraz kierowane do ZUS wnioski o podwyższenie składki ubezpieczenia wypadkowego. Na dużych budowach inspektorzy zwrócą uwagę na kwestię zapewnienia bezpieczeństwa pracy na etapach planowania i wykonawstwa oraz właściwą koordynację prac i nadzór nad podwykonawcami. W tym celu kontynuowana będzie ścisła współpraca z dużymi firmami budowlanymi, działającymi w ramach Porozumienia dla Bezpieczeństwa w Budownictwie. Program prewencyjny w budownictwie Budowa. Stop wypadkom Program prewencyjny dla zakładów branży budowlanej zawierał będzie część szkoleniowo-informacyjną, skierowaną do szerokiego grona pracodawców i pracowników budowlanych oraz część drugą ściśle prewencyjną przygotowaną dla tych firm budowlanych, w których w ostatnich latach odnotowano wypadki śmiertelne, ciężkie lub zbiorowe, albo też wystąpiła powtarzalność wypadków o podobnych przyczynach. Udział w programie umożliwi pracodawcom dostosowanie warunków pracy w miejscu prowadzenia prac budowlanych do poziomu zapewniającego bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Szkolenie rozpoczynające udział w programie prewencyjnym oraz otrzymane materiały edukacyjne pozwolą pracodawcy przeprowadzić samokontrolę przestrzegania obowiązujących przepisów prawa pracy. Uczestnicy programu będą mogli korzystać z eksperckiej pomocy inspektorów pracy. W realizacji celów programu prewencyjnego inspektorów pracy wspomagać będzie służba bhp dużych firm budowlanych reprezentująca sygnatariuszy Porozumienia dla Bezpieczeństwa w Budownictwie. 8. Poprawa przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, w podziemnych zakładach górniczych Czas pracy, ze szczególnym uwzględnieniem zatrudniania pracowników w warunkach przekroczenia NDS i NDN czynników szkodliwych Bezpieczeństwo i higiena pracy: analiza okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy o charakterze powtarzalnym z odniesieniem do oceny ryzyka zawodowego; weryfikacja realizacji wniosków profilaktycznych 10

Założenia programowe na rok 2015 Czas pracy (jego wymiar, rozkład, zmianowość, przerwy w pracy, czy też rytm pracy) jest wymieniany jako jedno z uwarunkowań wpływających na zdrowie pracujących. W miarę upływu czasu ekspozycji pracownika na warunki zagrażające zdrowiu wzrasta zagrożenie wypadkami przy pracy. Praca wykraczająca poza zalecane dla danego stanowiska pracy normy czasu pracy powoduje zmęczenie i spowolnienie prawidłowych reakcji organizmu. Z powyższych powodów, a także ze względu na wyniki kontroli przeprowadzonych uprzednio, wskazujące na występowanie nieprawidłowości w omawianym zakresie, uznano za zasadne badanie przestrzegania przepisów o czasie pracy w odniesieniu do pracowników, których praca wykonywana jest w narażeniu na czynniki szkodliwe i niebezpieczne w podziemnych zakładach górniczych. W ramach kontroli w podziemnych zakładach górniczych inspektorzy pracy ocenią skuteczność środków zapobiegających wypadkom przy pracy pod ziemią. W tym celu skonfrontują powtarzalne okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy górniczej z oceną ryzyka zawodowego dokonaną na stanowiskach pracy, na których doszło do tych wypadków, a także sposobem realizacji wniosków profilaktycznych. Analizując wydarzenia powodujące urazy, przygotowanie do pracy, wiek i staż pracy górników poszkodowanych w wypadkach, inspektorzy zwrócą również uwagę na zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy górniczej. 9. Poprawa przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, w firmach świadczących usługi górnicze w podziemnych zakładach górniczych Czas pracy, ze szczególnym uwzględnieniem zatrudniania pracowników w warunkach przekroczenia NDS i NDN czynników szkodliwych Bezpieczeństwo i higiena pracy: analiza okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy o charakterze powtarzalnym z odniesieniem do oceny ryzyka zawodowego; weryfikacja realizacji wniosków profilaktycznych Podobne względy jak w przypadku pracowników podziemnych zakładów górniczych zadecydowały o konieczności podjęcia działań kontrolnych dotyczących czasu pracy i zatrudniania w warunkach przekroczenia NDS i NDN czynników szkodliwych w odniesieniu do pracowników firm, które w podziemnych zakładach górniczych świadczą usługi. Tak jak w podziemnych zakładach górniczych - kontrole przestrzegania przepisów bhp przez firmy wykonujące usługi górnicze skoncentrują się na skutecznej realizacji wniosków profilaktycznych po zaistniałych wypadkach. Inspektorzy szczegółowo przeanalizują okoliczności i przyczyny wypadków oraz środki zapobiegawcze określone w ocenach ryzyka zawodowego na stanowiskach, na których dochodziło do wypadków, oraz zweryfikują realizację tych środków. Również w tej grupie zakładów inspektorzy zwrócą uwagę na aspekt zapewnienia pracownikom właściwej opieki zdrowotnej. 10. Ograniczenie zagrożeń wypadkowych przy eksploatacji urządzeń odstawy urobku, transportu materiałów i jazdy ludzi pod ziemią: w zakładach górniczych oraz w podmiotach gospodarczych wykonujących prace w ruchu zakładów górniczych Celem kontroli będzie sprawdzenie skuteczności działań polegających na ograniczeniu zagrożeń wypadkowych na stanowiskach eksploatacji urządzeń do odstawy urobku, a także podczas transportu materiałów i jazdy ludzi w podziemnych zakładach górniczych. Kontrole obejmą ponadto zagadnienia ogólnej organizacji pracy oraz przygotowania stanowisk pracy, w tym prawidłowego wykonywania obowiązków przez osoby sprawujące nadzór. 11. Ocena stanu bezpieczeństwa w zakresie organizacji pracy oraz eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych: zakłady hutnicze odlewnie zakłady przemysłu maszynowego W 2015 r. inspektorzy pracy dokonają rozpoznania i oceny bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych w zakresie organizacji prac oraz eksploatacji tych urządzeń w 3 wybranych branżach, w świetle nowych wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych. 11

Założenia programowe na rok 2015 12. Ograniczenie zagrożeń zawodowych w zakładach produkcji prefabrykatów budowlanych, w tym betonowych i stolarki budowlanej oraz w cegielniach W 2015 r. inspektorzy pracy przeprowadzą kontrole ukierunkowane na zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom pracującym w zakładach wybranych branż produkujących prefabrykaty budowlane. Przedmiotem kontroli będzie przestrzeganie przepisów bhp dotyczących m.in.: eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych oraz środków transportu, rozpoznania występujących czynników szkodliwych dla zdrowia oraz stosowania skutecznych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, przygotowania pracowników do pracy, oceny ryzyka zawodowego oraz profilaktycznej ochrony zdrowia osób pracujących w tych zakładach. 13. Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy w zakładach nowo powstałych Podobnie jak w poprzednich latach kontrole ukierunkowane będą na zapewnienie osobom pracującym w zakładach nowo powstałych bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w szczególności w zakresie użytkowanych obiektów i pomieszczeń pracy (biorąc pod uwagę charakter i rodzaj działalności zakładu), organizacji stanowisk pracy oraz stosowania wymaganych środków ochrony. W ramach kontroli inspektorzy pracy zwrócą uwagę na przygotowanie pracowników do bezpiecznego wykonywania pracy. U pracodawców kontrolowanych po raz pierwszy - u których nie zostaną stwierdzone bezpośrednie zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników - inspektorzy mogą poprzestać na ustnym pouczeniu i odebraniu oświadczenia o terminie usunięcia ujawnionych uchybień w przypadkach określonych w art. 37a ustawy o PIP. 14. Ograniczenie zagrożeń środowiska pracy związanych z czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi Celem zadania będzie ocena przestrzegania przepisów bhp dotyczących zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom pracującym w narażeniu na czynniki rakotwórcze i mutagenne. Inspektorzy skontrolują rejestry prac w kontakcie z tymi czynnikami, badania i pomiary szkodliwych dla zdrowia czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym występujących na określonych stanowiskach pracy oraz przestrzeganie obowiązku informowania pracowników narażonych na działanie tych czynników o wynikach ich pomiarów. 15. Ograniczenie zagrożeń środowiska pracy w wybranych zakładach branży paliwowej W 2015 r. kontrolami PIP objęte zostaną kolejne zakłady dużego lub zwiększonego ryzyka wystąpienia awarii przemysłowej, należące do branży paliwowej. Podobnie jak w poprzednich latach zadanie będzie realizowane w formie kontroli sprawdzających po samodzielnych działaniach zakładów objętych zadaniem (samokontrola na podstawie list kontrolnych opracowanych wspólnie z PSP i IOŚ oraz przedstawicielami branży). Zakres kontroli obejmie przestrzeganie wymagań określonych w przepisach bhp w świetle funkcjonowania systemów zarządzania ryzykiem procesowym oraz ryzykiem zawodowym w tych zakładach. 16. Poprawa bezpieczeństwa pracy przy budowie i eksploatacji sieci i instalacji gazowych gazu ziemnego W 2015 r. inspektorzy pracy ponownie skontrolują, czy pracodawcy zapewniają bezpieczne warunki pracy osobom pracującym przy budowie i eksploatacji sieci i instalacji gazu ziemnego. Wyniki kontroli przeprowadzonych w 2013 r. wykazały niezadowalający stan bezpieczeństwa i warunków pracy w kontrolowanych zakładach gazowniczych. W czasie kontroli inspektorzy skupią uwagę na: organizacji prac gazoniebezpiecznych oraz niebezpiecznych przy budowie i eksploatacji sieci gazowych, organizacji stanowisk pracy w zakresie bhp, właściwym nadzorze i kontroli stanu bhp oraz przygotowaniu pracowników do bezpiecznego wykonywania pracy. 17. Egzekwowanie spełniania wymagań minimalnych i zasadniczych dla maszyn do obróbki skrawaniem metali oraz wymagań zasadniczych dla środków ochrony oczu i twarzy Kontrole W 2015 r. skontrolowane zostaną zakłady, w których użytkowane są maszyny do obróbki skrawaniem metali, pod kątem dostosowania ich do minimalnych wymagań bhp. Obrabiarki te tradycyjnie należą do 12

Założenia programowe na rok 2015 maszyn stwarzających szczególnie wysokie ryzyko wypadkowe. Ponadto inspektorzy pracy ocenią spełnianie wymagań zasadniczych dla tej grupy obrabiarek, a także dla środków ochrony oczu i twarzy, które mają ograniczać narażenie pracowników na czynniki szkodliwe i niebezpieczne. Program prewencyjny w zakresie spełniania minimalnych wymagań bhp przez maszyny i urządzenia użytkowane w przetwórstwie przemysłowym Działania podejmowane przez inspektorów pracy w ramach programu polegać będą na wspieraniu przedsiębiorców w dążeniu do obniżania poziomu ryzyka zawodowego związanego z użytkowaniem maszyn w sektorze przetwórstwa przemysłowego, który dominuje w gospodarce narodowej pod względem liczby poszkodowanych przy obsłudze maszyn. Pracodawcy biorący udział w programie będą mogli uczestniczyć w specjalistycznych szkoleniach na temat minimalnych wymagań bhp dotyczących wykorzystywanych maszyn oraz zapoznać się z dobrymi praktykami związanymi z zapewnianiem pracownikom użytkującym maszyny bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Przeszkoleni uczestnicy programu zostaną wyposażeni w materiały edukacyjne oraz listę kontrolną (do oceny spełniania wymagań minimalnych), dzięki czemu będą mogli samodzielnie skontrolować użytkowane maszyny. 18. Ograniczenie zagrożeń środowiska pracy w wybranych zakładach azotowych Kontrolami objęte zostaną kolejne niebezpieczne instalacje w 5 największych zakładach azotowych, w których może zaistnieć duże ryzyko wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Przewidziana jest kompleksowa ocena przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, z wykorzystaniem list kontrolnych opracowanych przez PIP wspólnie z PSP i IOŚ oraz przedstawicielami branży. Listy zostaną wykorzystane dwukrotnie: na etapie samokontroli oraz kontroli sprawdzających efekty działań podjętych przez zakłady. 19. Eliminowanie nieprawidłowości związanych z niewłaściwą organizacją stanowisk pracy w strefach zagrożenia wybuchem Inspektorzy pracy ocenią poziom przestrzegania przez pracodawców przepisów dotyczących bezpieczeństwa przy magazynowaniu, wytwarzaniu i stosowaniu substancji chemicznych i ich mieszanin, zwracając szczególną uwagę na zagrożenia związane z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej. W planie kontroli w szczególności uwzględnione zostaną firmy, gdzie w poprzednich latach miały miejsce wypadki przy pracy (lub zdarzenia potencjalnie wypadkowe) związane z wystąpieniem atmosfery wybuchowej lub naruszeniem przepisów bhp przy magazynowaniu, wytwarzaniu i stosowaniu substancji chemicznych. 20. Egzekwowanie przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac w leśnictwie związanych z pozyskiwaniem i zrywką drewna Kontrole Prace związane z pozyskiwaniem drewna należą do szczególnie niebezpiecznych, skutkujących licznymi wypadkami przy pracy oraz chorobami zawodowymi. Inspektorzy PIP, kontrolując zakłady usług leśnych (a także niektóre nadleśnictwa wykonujące we własnym zakresie część ww. prac), zwrócą uwagę na poszczególne etapy organizacji procesu technologicznego (przygotowanie techniczne i organizacyjne do wykonania zlecenia, koordynacja i nadzór nad prawidłowym przebiegiem prac), a także przygotowanie pracowników do bezpiecznego wykonywania pracy. Program prewencyjny dla zakładów usług leśnych Wsparcie dla działań kontrolnych stanowić będzie realizacja nowego programu prewencyjnego, adresowanego specjalnie do właścicieli zakładów usług leśnych. Program został przygotowany w porozumieniu z Lasami Państwowymi, które włączą się w organizację szkoleń rozpoczynających udział w programie. Dla uczestników programu przygotowana została lista kontrolna z komentarzem, pozwalająca pracodawcy skontrolować we własnym zakresie procedury i metody bezpiecznego pozyskiwania drewna. Spełnienie założeń programu prewencyjnego umożliwi właścicielom zakładów usług leśnych uzyskanie Dyplomu ukończenia programu prewencyjnego, którego posiadanie będzie brane pod uwagę przez Lasy Państwowe podczas powierzania zakładom usług leśnych prac z zakresu gospodarki leśnej. 13

Założenia programowe na rok 2015 21. Ograniczanie zagrożeń zawodowych pracowników wykonujących roboty torowe W 2015 r. inspektorzy pracy kontynuować będą kontrole wywiązywania się pracodawców z obowiązków określonych w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w instrukcjach kolejowych dotyczących wykonywania robót torowych, w szczególności w zakresie prawidłowego zabezpieczenia i oznakowania miejsca tych robót, skutecznych systemów sygnalizowania o zbliżających się pociągach oraz prawidłowego przygotowania pracowników do bezpiecznego wykonywania pracy, a także ogólnej organizacji pracy, w tym koordynacji prac podwykonawców na tym samym odcinku torów. Podobnie jak w 2014 r. zadanie realizowane będzie w ścisłej współpracy z jednostkami organizacyjnymi Urzędu Transportu Kolejowego, zwłaszcza w formie wspólnych kontroli lub kontroli na wniosek organu współdziałającego. 22. Ograniczanie zagrożeń wypadkowych przy eksploatacji wózków jezdniowych z napędem silnikowym: w magazynach wielkopowierzchniowych w pozostałych miejscach wykonywania pracy Podobnie jak w poprzednich latach inspektorzy pracy skontrolują ww. miejsca eksploatacji wózków jezdniowych z napędem silnikowym pod kątem zapewnienia bezpiecznych warunków pracy osobom obsługującym te wózki. Oceną objęte zostaną przede wszystkim zagadnienia dotyczące: prawidłowego przygotowania pracowników do bezpiecznego wykonywania pracy (kwalifikacje) oraz organizacji stanowisk pracy, w szczególności właściwego nadzoru i kontroli stanu bhp. W ramach zadania inspektorzy PIP będą współpracować z jednostkami organizacyjnymi UDT. 23. Przeciwdziałanie negatywnym skutkom stresu w miejscu pracy: Kampania informacyjno-promocyjna Stres w miejscu pracy Program prewencyjny Przeciwdziałanie negatywnym skutkom stresu w miejscu pracy W obszarze bezpieczeństwa, higieny i zdrowia w miejscu pracy bardzo istotne znaczenie mają czynniki psychospołeczne, a wśród nich stres zawodowy. Zajmuje on drugie miejsce wśród najczęściej zgłaszanych problemów zdrowotnych związanych z pracą zawodową. Dlatego planujemy za pośrednictwem mediów elektronicznych kampanię informacyjno- -promocyjną, której celem będzie upowszechnianie wiedzy na temat stresu oraz innych czynników psychospołecznych wśród pracodawców i pracowników, jak również wskazywanie możliwych metod ich ograniczania. Kampania wzmocniona zostanie programem prewencyjnym, który umożliwi identyfikację źródeł stresu w konkretnych zakładach pracy oraz wdrożenie rozwiązań ograniczających poziom i wpływ napięcia nerwowego. W tym celu wykorzystane zostanie specjalistyczne narzędzie Instytutu Medycyny Pracy o nazwie Skala Ryzyka Psychospołecznego, za pomocą którego przeprowadzone zostaną w przedsiębiorstwach badania ankietowe. 24. Promocja zagadnień ochrony pracy wśród uczniów i studentów program edukacyjny Kultura bezpieczeństwa Kontynuowane będą działania edukacyjne z zakresu prawa pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy wśród młodzieży szkolnej i akademickiej w ramach kolejnej edycji programu Kultura bezpieczeństwa. Program realizowany jest we współpracy z nauczycielami, którzy dzięki szkoleniom prowadzonym przez inspektorów pracy i materiałom edukacyjnym opracowanym przez PIP i CIOP-PIB mogą przekazać uczniom i studentom najistotniejsze informacje związane z prawną ochroną pracy i bhp. Pracownicy PIP włączą się również bezpośrednio w część szkoleń prowadzonych dla młodzieży. Uczniom i studentom zostanie także udostępniony poradnik W pierwszej pracy wydany nakładem ZUS, częściowo autorstwa pracowników PIP. 25. Zmniejszenie zagrożeń i eliminacja nieprawidłowości w mikrozakładach: program prewencyjny Zdobądź Dyplom PIP Mikroprzedsiębiorstwa stanowią najliczniejszą grupę zakładów pracy w Polsce. Zarazem najczęściej w tej grupie pracodawców wykazywane są w toku kontroli nieprawidłowości w zakresie przestrzegania praw pracowniczych. W mikrozakładach nie działają związki zawodowe, a sami pracownicy 14

Założenia programowe na rok 2015 znacznie rzadziej upominają się o swoje prawa, z obawy o utratę pracy. Od kilku lat proponujemy właścicielom mikroprzedsiębiorstw pomoc w przezwyciężeniu tych problemów, zapraszając do udziału w programie Zdobądź Dyplom PIP. Pracodawca, który zadeklaruje swój udział, zostaje kompleksowo przeszkolony w zakresie najważniejszych zagadnień prawa pracy i bhp, otrzymuje materiały edukacyjne i listę kontrolną problemów do sprawdzenia we własnym przedsiębiorstwie (także w wersji interaktywnej). Wyposażony w narzędzia przygotowane przez PIP identyfikuje występujące w zakładzie nieprawidłowości i zagrożenia zawodowe, ocenia ich skalę oraz określa czas i sposoby ich likwidacji lub zmniejszenia. W trakcie udziału w programie pracodawca może skorzystać z eksperckiej pomocy inspektora pracy. Program kończy się przyznaniem Dyplomu PIP, co poprzedzone jest kontrolą sprawdzającą spełnienie założeń programu. 26. Konkursy promujące pożądane postawy w zakresie ochrony pracy: Pracodawca organizator pracy bezpiecznej elitarny konkurs PIP, honorujący najbezpieczniejsze i najbardziej praworządne zakłady pracy w Polsce. Prawo pracy dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych konkurs będący ukoronowaniem udziału uczniów w programie Kultura bezpieczeństwa, sprawdzający znajomość prawa pracy wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Najaktywniejszy zakładowy społeczny inspektor pracy konkurs dla liderów społecznej inspekcji pracy, najaktywniej zaangażowanych w poprawę warunków pracy w swoich przedsiębiorstwach. Konkurs dla pracowników młodocianych realizowany wspólnie ze Związkiem Rzemiosła Polskiego, promujący bezpieczną pracę uczniów zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Buduj bezpiecznie konkurs na najbezpieczniej realizowaną inwestycję budowlaną, którego uczestnicy często rekrutują się z programu prewencyjnego dla budownictwa. Bezpieczne Gospodarstwo Rolne konkurs realizowany wspólnie z KRUS (kategoria rolnicy indywidualni) oraz z Agencją Nieruchomości Rolnych (kategoria zakłady rolne). Szczególna uwaga przy realizacji programów prewencyjnych oraz w trakcie działań promocyjnych będzie zwrócona na problematykę prawidłowego przygotowania pracowników do pracy (jakość szkoleń wstępnych ogólnych i stanowiskowych, przeprowadzanie wstępnych i okresowych badań lekarskich). Ponadto uwaga skoncentrowana będzie na młodych pracownikach rozpoczynających pracę zawodową, którzy często ulegają wypadkom przy pracy, a także na sprawowaniu prawidłowego nadzoru nad wykonywaną pracą przez kierownictwo średniego szczebla. Inspektorzy pracy realizując programy prewencyjne będą motywowali uczestników do skutecznych działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa i warunków pracy poprzez udzielanie wsparcia merytorycznego i wskazywanie przykładów dobrych praktyk i rozwiązań. Docelowo oddziaływanie prewencyjne na pracodawców powinno przynieść wymierne efekty, np. poprawę warunków bhp w firmach budowlanych, wdrożenie zasad prewencji wypadkowej w małych zakładach, dostosowanie maszyn i urządzeń do minimalnych wymagań bhp, dokonanie oceny stresogenności cech pracy na stanowiskach pracy, przygotowanie zakładów pracy do udziału w konkursach organizowanych przez PIP. Oddziaływanie prewencyjne obejmie możliwie największą liczbę uczestników programów PIP. Państwowa Inspekcja Pracy będzie kontynuowała działalność wydawniczą. Wydawnictwa będą, podobnie jak w poprzednich latach, źródłem wiedzy dla pracodawców i pracowników oraz edukacyjnym narzędziem wspomagającym działalność prewencyjną PIP. Publikacje zostaną nieodpłatnie udostępnione wszystkim zainteresowanym podczas szkoleń, akcji prewencyjnych i promocyjnych, kontroli, w trakcie udzielania porad indywidualnych, podczas targów itp. Wszystkie pozycje wydawnicze będą również dostępne na stronie internetowej PIP w formacie przygotowanym do pobrania. Nowoczesnym narzędziem informacyjnym, edukacyjnym i umożliwiającym kontakt z urzędem jest strona internetowa Państwowej Inspekcji Pracy. Pozwala ona publikować materiały multimedialne i audiowizualne oraz atrakcyjnie promować wysokie standardy prawne i kulturę pracy. Strona internetowa jest dostosowana również do przeglądania na urządzeniach mobilnych, co umożliwia korzystanie z niej w niemal każdych warunkach. Dalsza roz- 15

Założenia programowe na rok 2015 budowa wortalu w najbliższej przyszłości umożliwi publikowanie materiałów interaktywnych i aplikacji uatrakcyjniających przekaz, przy jednoczesnym rozszerzaniu oferty PIP dla internautów, w tym pracodawców i pracowników. Podobnie jak dotychczas problematyka ochrony pracy promowana będzie także podczas seminariów, targów, wystaw i spotkań tematycznych poświęconych w szczególności zagrożeniom w poszczególnych branżach i upowszechnianiu metod eliminacji i ograniczania tych zagrożeń, zapobieganiu wypadkom przy pracy, ocenie ryzyka zawodowego (w tym w zakresie czynników psychospołecznych), legalności zatrudnienia, minimalnym i zasadniczym wymaganiom dotyczącym maszyn i urządzeń, a także innym zagadnieniom objętym działalnością kontrolną i prewencyjną PIP w 2015 r. D. ZADANIA STAŁE PIP Państwowa Inspekcja Pracy realizuje również wiele innych zadań, które albo wynikają wprost z zapisów ustawowych, albo związane są z koniecznością stałego monitorowania wybranych obszarów ochrony pracy. Stałe działania PIP ukierunkowane na zachowanie praworządności w stosunkach pracy to przede wszystkim kontrole przestrzegania przepisów w zakresie czasu pracy, urlopów pracowniczych, ochrony uprawnień związanych z rodzicielstwem oraz zatrudniania pracowników młodocianych. Będą one podejmowane zarówno w następstwie skarg zgłaszanych do inspekcji, jak i w trakcie kontroli planowych. Bardzo istotnym aspektem działalności PIP jest badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, a także kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom. Rekontrolowane będą zakłady, w których doszło do śmiertelnych wypadków przy pracy, w celu wyegzekwowania skutecznych środków przeciwdziałających takim zdarzeniom wypadkowym. Nadal przedmiotem szczególnej uwagi inspektorów będzie problematyka oceny ryzyka zawodowego - podstawowego elementu systemowego zarządzania bezpieczeństwem w miejscu pracy. Zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy służyć będą również kontrole wyposażania stanowisk pracy w maszyny i urządzenia techniczne, dostarczania pracownikom środków ochrony indywidualnej, w tym odzieży ochronnej, a także kontrole wyrobów pirotechnicznych - w zakresie spełniania wymagań dotyczących oceny zgodności. Zadania te realizowane będą w trakcie dochodzeń powypadkowych, w wyniku badania zgłoszonych skarg oraz otrzymanych informacji o wadach wyrobów. Nadzór i kontrola w tym zakresie realizowane są na podstawie przepisów 10 unijnych dyrektyw nowego podejścia oraz ich krajowych odpowiedników, tj. rozporządzeń ministrów w sprawie wymagań zasadniczych. Przedmiotem działalności kontrolnej i prewencyjnej pozostaną kwestie właściwego przygotowania pracowników do pracy (szkolenia w dziedzinie bhp, badania lekarskie, informowanie pracowników o ryzyku zawodowym) oraz funkcjonowania służby bhp. Ponadto inspektorzy oceniać będą prawidłowość informacji składanych do ZUS przez pracodawców zawierających dane dla ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe. Bazy danych o zakładach, w których miały miejsce wypadki przy pracy gromadzone i przekazywane przez ZUS do PIP wykorzystywane są do planowania działań prewencyjno-kontrolnych. Kontynuowany będzie nadzór nad placówkami handlowymi, w tym wielkopowierzchniowymi, ze szczególnym uwzględnieniem placówek nowo powstałych. Działania PIP w najbliższych latach koncentrować będą się również na wypełnianiu obowiązków nałożonych przez unijne rozporządzenia dotyczące chemikaliów, tj.: rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), rozporządzenie (WE) nr 1272/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (CLP). Stałego nadzoru i kontroli wymagają zagadnienia związane z przestrzeganiem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy dot. usuwania azbestu. Kontrole prowadzone będą w ramach rządowego Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032. Podobnie jak w latach ubiegłych prowadzone będą kontrole przestrzegania przepisów dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych, w tym w zakładach pracy chronionej oraz zakładach aktywno- 16

Założenia programowe na rok 2015 ści zawodowej i w zakładach ubiegających się o taki status. W 2015 r. problematyka kontrolna zostanie rozszerzona o zagadnienia wypłaty wynagrodzeń osobom niepełnosprawnym zatrudnionym na otwartym rynku pracy. W zakresie dotyczącym kontroli legalności zatrudnienia prowadzone będą działania polegające głównie na: Kontroli legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej obywateli polskich oraz kontroli przestrzegania obowiązku: informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności, opłacania składek na Fundusz Pracy; Kontroli legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców, prowadzonych z większym nasileniem zwłaszcza w sektorach gospodarki określonych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które charakteryzują się szczególnym natężeniem powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP (w związku z wdrożeniem dyrektywy 2009/52/WE); Kontroli przestrzegania przez agencje zatrudnienia przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; Kontroli przestrzegania przepisów prawa wobec pracowników tymczasowych; Ściganiu wykroczeń, o których mowa w art. 119-123 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Kontrole z zakresu legalności zatrudnienia obywateli polskich będą prowadzone w wytypowanych branżach, w których w poprzednich latach najczęściej stwierdzano nieprawidłowości (sektory: transport i gospodarka magazynowa, zakwaterowanie i usługi gastronomiczne, usługi administrowania i działalność wspierająca, budownictwo, handel, rolnictwo). Działania kontrolne ukierunkowane zostaną też na podmioty zatrudniające małą liczbę pracowników lub np. wyłącznie osoby na podstawie umów cywilnoprawnych. W szczególności nasilimy kontrole podmiotów powierzających pracę w sezonowych placówkach handlowych, punktach gastronomicznych i przedsiębiorstwach świadczących usługi hotelarskie. Charakter tego rodzaju pracy sprzyja naruszeniom przepisów prawa wobec osób świadczących pracę sezonową. Podejmowane działania zmierzają do zwiększenia efektywności zarówno w zakresie eliminowania pracy nierejestrowanej, jak i ochrony praw pracowniczych. Kontrole legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców realizowane będą podczas każdej kontroli podmiotu, który powierza wykonywanie pracy cudzoziemcom z państw spoza UE/EOG i Szwajcarii. Kontrole planowane związane z uzyskanymi informacjami o nielegalnym zatrudnieniu cudzoziemców prowadzone będą, zależnie od okoliczności, wraz z innymi organami, przede wszystkim z funkcjonariuszami Straży Granicznej lub Policji. Począwszy od 2008 r. Państwowa Inspekcja Pracy angażuje się w działania mające na celu zwalczanie przestępstwa handlu ludźmi do pracy przymusowej. W 2015 r. przewiduje się m.in. zorganizowanie szkoleń dla inspektorów pracy i innych pracowników naszego urzędu na temat tego zjawiska. Planowany jest udział przedstawicieli PIP w pracach wojewódzkich zespołów ds. handlu ludźmi, a także angażowanie się w inne przedsięwzięcia, głównie o charakterze prewencyjnym (informacyjnym), dotyczące omawianego zagadnienia. Informacje nt. współpracy międzynarodowej poświęconej problematyce legalności zatrudnienia zawiera rozdział G. *** Jak co roku szczególną uwagę poświęcimy poradnictwu z zakresu prawa pracy, na które wciąż jest duże zapotrzebowanie społeczne (1,2 mln porad w 2013 r.). Bezpłatne porady udzielane są pracownikom, pracodawcom, przedstawicielom związków zawodowych i organizacji pracodawców, służbom bhp i wszystkim innym zainteresowanym podmiotom. Inspekcja realizować będzie również inne zadania, m.in. dotyczące wydawania i cofania zezwoleń na wykonywanie pracy lub innego zajęcia zarobkowego przez dziecko do ukończenia 16. roku życia, na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową. Okręgowe inspektoraty nadal prowadzić będą rejestrację układów zbiorowych pracy, poprzedzoną badaniem ich zgodności z prawem, w celu wyeliminowania układów zawierających postanowienia mniej korzystne od powszechnie obowiązujących. W okręgowych inspektoratach pracy rejestrowane będą także spory zbiorowe oraz analizowa- 17

Założenia programowe na rok 2015 ne ich przyczyny, pod kątem możliwości podjęcia przez PIP ustawowych działań. Opiniowanie projektów aktów prawnych oraz ocena funkcjonowania przepisów z zakresu prawa pracy będą stanowić jak co roku istotną część działań inspekcji. *** W 2015 r. Państwowa Inspekcja Pracy będzie realizowała także nowe obowiązki. Dodatkowe zadania dla PIP wiążą się m.in. z przewidywanym wejściem w życie ustawy o zmianie ustawy o organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz niektórych innych ustaw (22 lipca 2014 r. Komisja Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa wniosła o uchwalenie tej zmiany na posiedzeniu Sejmu podczas II czytania). Nowe zadania w tym zakresie oznaczać będą zwłaszcza: konieczność zorganizowania dodatkowych szkoleń, dotyczących wymagań bhp, o których mowa w dotychczasowej ustawie z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych oraz określonych w zezwoleniach na prowadzenie zakładów inżynierii genetycznej i w zgodach na zamknięte użycie mikroorganizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMM) oraz w zgodach na zamknięte użycie organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO); zwiększenie czasochłonności kontroli, których obligatoryjny zakres ma uwzględnić: oznakowanie zakładu inżynierii genetycznej lub jego części, środki bezpieczeństwa związane z daną kategorią zamkniętego użycia, urządzenia używane podczas zamkniętego użycia w odniesieniu do danej kategorii zamkniętego użycia określonej w zezwoleniu na prowadzenie zakładu inżynierii genetycznej oraz w zgodzie na zamknięte użycie; zwiększenie liczby kontroli. Dotychczas inspektorzy przeprowadzali corocznie ok. 30 kontroli działań zamkniętego użycia GMO (należących do I lub II kategorii zagrożenia) z urzędu lub na wniosek Ministra Środowiska. Obecnie zakres kontroli PIP obejmie dodatkowo cztery kategorie zagrożenia GMM. Z dniem 27 maja 2014 r. weszła w życie ustawa z 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła liczne zmiany w przepisach dotyczących agencji zatrudnienia i podmiotów prowadzących podobną działalność. Na mocy tej nowelizacji rozszerzono zakres zadań oraz katalog podmiotów podlegających kontroli inspektorów pracy (art. 10 i art. 13 ustawy o PIP). Nowe regulacje rozszerzają zakaz dyskryminacji oraz zakaz pobierania dodatkowych opłat na wszystkie podmioty, o których mowa w art. 18c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, niebędące agencjami zatrudnienia, wraz z wprowadzeniem sankcji w postaci wykroczeń, do których ścigania są zobowiązani inspektorzy pracy. Poza tym inspektorzy zostali zobowiązani do kontroli i ścigania wykroczeń związanych z nałożeniem na agencje zatrudnienia (oraz podmioty, o których mowa w art. 18c ww. ustawy) obowiązku, aby przed skierowaniem osoby do pracy za granicą przedstawiły takiej osobie na piśmie informację o kosztach, opłatach i innych należnościach z tym związanych. Z chwilą wdrożenia przepisów unijnych do krajowego porządku prawnego Państwowa Inspekcja Pracy będzie realizować wiele dodatkowych zadań wynikających z dyrektywy 2014/67/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, zmieniającej rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem Systemu Wymiany Informacji na Rynku Wewnętrznym (rozporządzenie w sprawie IMI). W szczególności zadania te będą dotyczyć współpracy administracyjnej oraz zapewnienia dostępu do informacji na temat warunków zatrudnienia pracowników delegowanych i procedur dochodzenia przez nich roszczeń. Państwowa Inspekcja Pracy będzie także zaangażowana w działania Platformy na rzecz walki z pracą niezadeklarowaną, stanowiącej międzynarodowe forum ekspertów. Ze względu na fakt, że ww. przepisy mają wejść w życie już w 2016 r., rok 2015 musi być przeznaczony na przygotowanie inspekcji do realizacji tych nowych zadań. E. ZADANIA WŁASNE OKRĘGOWYCH INSPEKTORATÓW PRACY Zadania własne okręgowych inspektoratów pracy są integralną częścią programu działania 18

Założenia programowe na rok 2015 PIP - uzupełniają plan zadań koordynowanych centralnie i obrazują najistotniejsze problemy ochrony pracy w poszczególnych województwach czy regionach. Działania kontrolne okręgowych inspektoratów będą ukierunkowane na skuteczne eliminowanie zagrożeń zawodowych, w tym wypadkowych i chorobowych. Skontrolowane zostaną pod tym kątem m.in. odkrywkowe zakłady górnicze, zakłady wydobywające kopaliny nieobjęte własnością górniczą, zakłady dużego i zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, małe zakłady różnych branż magazynujące i stosujące substancje i mieszaniny chemiczne, zakłady zajmujące się recyklingiem, w szczególności pojazdów wycofanych z użytkowania, kotłownie i ciepłownie, mikroprzedsiębiorstwa prowadzące punkty skupu, segregacji i składowania złomu, zwłaszcza punkty złomowania pojazdów samochodowych (z uwzględnieniem legalności zatrudnienia), zakłady rolne, statki, porty morskie (przeładunek), zakłady produkcji wyrobów z drewna, w tym mebli, podmioty z branż usługowych, placówki oświaty i wychowania, hotele, magazyny wysokiego składowania, stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe, a także stanowiska pracy w narażeniu na promieniowanie optyczne. W ramach wspólnych zadań własnych, realizowanych przez kilka okręgowych inspektoratów pracy, przeprowadzone zostaną m.in. kontrole mające na celu ograniczenie wpływu czynników niebezpiecznych i szkodliwych w zakładach zajmujących się obróbką kamienia oraz w zakładach konserwacji i naprawy pojazdów samochodowych, a także poprawę przestrzegania prawa i bezpieczeństwa pracy w podmiotach prowadzących działalność gastronomiczną w miejscowościach turystycznych Małopolski i w pasie nadmorskim w sezonie letnim. W zakładach przetwórstwa spożywczego kontrole PIP obejmą kompleksowo zagadnienia prawa pracy, w tym bhp, oraz legalności zatrudnienia. W zakresie prawnej ochrony pracy oceniona zostanie m.in. prawidłowość ustalania przez organy prowadzące szkoły i placówki oświatowe składników wynagrodzeń nauczycieli, w tym dodatków do wynagrodzeń pracowników pedagogicznych szkół, a także legalność tworzenia i wydatkowania środków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych pracowników oświaty. Przeprowadzone będą kontrole obowiązywania ponadzakładowych układów zbiorowych pracy w wybranych placówkach oświatowych, do których przez ponad 5 lat nie były zawierane protokoły dodatkowe oraz nie wpływały do rejestru ministra właściwego ds. pracy informacje o ich rozwiązaniu lub wypowiedzeniu. Inspektorzy sprawdzą również, w jakim stopniu przestrzegane są postanowienia Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Przemysłu Energetycznego z dnia 13 maja 1993 r. oraz Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla Pracowników Zaplecza Energetyki z dnia 6 maja 2004 r. przez podmioty gospodarcze w sytuacji rozwiązania wszystkich organizacji pracodawców, które w ich imieniu zawarły te układy. Kontrole obejmą ponadto jednostki samorządu terytorialnego (urlopy wypoczynkowe) oraz urzędy i ich struktury organizacyjne (równe traktowanie w zatrudnieniu w ramach robót publicznych lub interwencyjnych). Wśród wielu propozycji promocyjno-prewencyjnych należy wymienić kampanię informacyjno- -promocyjną Na fali pierwszej pracy, program prewencyjny Pracodawca przyjazny młodocianym pracownikom, Akademię Społecznego Inspektora Pracy oraz liczne konkursy, m.in. Skok do bhp z górnictwa, Wzorowy pracownik służby bhp, Bhp w praktyce dla zakładów usług leśnych, konkurs o tytuł Młodego Inspektora Pracy dla studentów i uczniów szkół ponadgimnazjalnych o profilu budowlanym. Zaplanowano także różnorodne formy popularyzacji przepisów o ochronie pracy i legalności zatrudnienia dotyczące m.in. najemnego zatrudniania osób przez rolników zajmujących się sadownictwem i ogrodnictwem. F. DZIAŁALNOŚĆ WEWNĄTRZORGANI- ZACYJNA Szkolenie kadry PIP odbywa się w dwóch podstawowych formach, tj. aplikacji inspektorskiej (przygotowanie do zawodu inspektora pracy) oraz doskonalenia zawodowego, obejmującego różne formy ustawicznego kształcenia, w tym specjalizację zawodową. Doskonalenie zawodowe pracowników PIP, niezbędne do podniesienia poziomu kompetencji i warunkujące skuteczne wypełnianie misji oraz zadań PIP, realizowane będzie między innymi poprzez udział w szkoleniach: centralnych (dla przedstawicieli wszystkich jednostek organizacyjnych PIP), wewnętrznych (dla pracowników poszczególnych jednostek organizacyjnych PIP), 19

Założenia programowe na rok 2015 zewnętrznych oraz specjalistycznych konferencjach, seminariach i sympozjach, których zakres tematyczny będzie spójny z zakresem działania PIP. W związku z nowym podejściem do szkolenia zawodowego pracowników PIP szkolenia centralne zostały podzielone na następujące kategorie: Kategoria I obowiązkowe szkolenia okresowe: a. szkolenia dla pracowników mianowanych wykonujących lub nadzorujących czynności kontrolne, których celem jest utrzymanie stałego poziomu wiedzy unitarnej inspektora pracy, pozwalającej na skuteczne wykonywanie zadań kontrolno- -nadzorczych z zakresu objętego zadaniami i uprawnieniami PIP; b. szkolenia dla pracowników wykonujących czynności kontrolne, poprzedzające mianowanie, których celem jest uzupełnianie i pogłębianie wiedzy niezbędnej do prawidłowego i efektywnego wykonywania zadań. Kategoria II - szkolenia doskonalące dla pracowników wykonujących czynności kontrolno- -nadzorcze, których celem jest poszerzanie wiedzy oraz przygotowanie do realizacji nowych bądź zmodyfikowanych zadań, wynikających w szczególności z priorytetów PIP, określonych w programie działania PIP. Kategoria III - szkolenia doskonalące dla pracowników niewykonujących czynności kontrolno-nadzorczych, których celem jest nabycie lub poszerzanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności związanych z wykonywanymi lub planowanymi zadaniami. Kategoria IV - szkolenia doskonalące adresowane do wszystkich pracowników PIP, mające na celu doskonalenie kompetencji społecznych, w tym w szczególności umiejętności: radzenia sobie w trudnych sytuacjach, funkcjonowania w grupie, budowania odpowiednich relacji międzyludzkich. Kategoria V - szkolenia doskonalące dla kadry kierowniczej PIP, których celem jest zdobycie bądź uzupełnienie wiedzy niezbędnej do efektywnego wykonywania funkcji kierowniczej na różnych szczeblach zarządzania. Kategoria VI - pozostałe szkolenia i narady szkoleniowe dla wybranych grup pracowników PIP, w tym narady szkoleniowe organizowane w ramach współpracy z innymi urzędami i organizacjami, mające na celu nabycie lub poszerzanie wiedzy oraz doskonalenie umiejętności związanych z wykonywanymi zadaniami. Szkolenia będą prowadzone przez sprawdzonych wykładowców Państwowej Inspekcji Pracy i innych organów nadzoru i kontroli (np. Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Urzędu Dozoru Technicznego), uczelni wyższych, instytutów badawczych (np. Centralnego Instytutu Ochrony Pracy-Państwowego Instytutu Badawczego), instytucji i urzędów (m.in. lekarzy medycyny pracy, sędziów, prokuratorów). W dalszym ciągu szkolenia będą monitorowane i oceniane w anonimowych ankietach, w szczególności pod kątem programu, doboru wykładowców (poziom merytoryczny i dydaktyczny) oraz materiałów szkoleniowych. Dodatkowo w przypadku szkoleń realizowanych w OS PIP pracownicy Ośrodka będą hospitować zajęcia. Kontynuowany będzie udział w szkoleniach opiekunów szkoleń (w większości przedstawicieli GIP), mający na celu zapewnienie nadzoru merytorycznego GIP nad szkoleniami centralnymi, a także szybkie reagowanie na wnioski i uwagi uczestników. Ponadto w Ośrodku Szkolenia PIP we Wrocławiu przewiduje się zorganizowanie szkoleń dla związków zawodowych (Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, NSZZ Solidarność, Forum Związków Zawodowych). Ośrodek będzie również koordynował, pod względem merytorycznym i organizacyjnym, szkolenia dla partnerów społecznych na terenie okręgowych inspektoratów pracy. Realizując zadania w dziedzinie upowszechniania wiedzy, OS PIP nadal będzie wydawał publikacje przeznaczone zarówno dla pracowników PIP (zwłaszcza materiały dydaktyczne dla uczestników aplikacji inspektorskich), jak i dla partnerów społecznych (materiały pomocnicze do szkoleń). Dodatkowo Ośrodek planuje udostępnienie w formie elektronicznej materiałów szkoleniowych (m.in. zeszyty dydaktyczne, zbiory przepisów, opracowania, publikacje). *** W 2015 r. kontynuowane będą prace związane z informatyzacją PIP. W szczególności planowane jest zbudowanie i wdrożenie w jednostkach organizacyjnych systemu do elektronicznego obiegu dokumentów (umowa na budowę systemu została zawarta 4 listopada 2014 r.; system ma być zbudowany i przekazany PIP do 20 grudnia 2015 r.), co usprawni pracę urzędu i obniży koszty jego funkcjonowania (oszczędność papieru, materiałów eksploatacyjnych). 20