RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 17 grudnia 2013 r. (OR. en) 17952/13 ELARG 176 COWEB 190

RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 17 grudnia 2013 r. (OR. en) 17952/13 ELARG 176 COWEB 190 WYNIK PRAC Od: Sekretariat Generalny Rady Data: 17 grudnia 2013 r. Do: Delegacje Nr poprz. dok.: 17837/13 ELARG 173 COWEB 188 Nr dok. Kom.: 14942/13 ELARG 176 COWEB 145 Dotyczy: ROZSZERZENIE ORAZ PROCES STABILIZACJI I STOWARZYSZENIA - Konkluzje Rady Delegacje otrzymują w załączeniu konkluzje Rady w sprawie rozszerzenia oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia w wersji przyjętej przez radę w dniu 17 grudnia 2013 r. 17952/13 dh/nj/mm 1 DGC 2A PL

ZAŁĄCZNIK RADA DO SPRAW OGÓLNYCH KONKLUZJE RADY W SPRAWIE ROZSZERZENIA ORAZ PROCESU STABILIZACJI I STOWARZYSZENIA STRATEGIA ROZSZERZENIA 1. Zgodnie z odnowionym konsensusem w sprawie rozszerzenia zatwierdzonym przez Radę Europejską obradującą w dniach 14 15 grudnia 2006 r. i konkluzjami Rady z dnia 11 grudnia 2012 r. Rada z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji z dnia 16 października 2013 r. w sprawie strategii rozszerzenia i najważniejszych wyzwań w latach 2013 2014 (Kopenhaga dwadzieścia lat później. Kwestie zasadnicze: praworządność, demokracja i gospodarka), sprawozdania z postępu prac dotyczące Turcji, Czarnogóry, byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii, Serbii, Albanii, Bośni i Hercegowiny oraz Kosowa *, a także sprawozdanie dotyczące Islandii; Rada przyjmuje do wiadomości wnioski i zalecenia zawarte w tych dokumentach. 2. Rozszerzenie pozostaje jedną z głównych polityk Unii Europejskiej. Proces rozszerzenia nadal przyczynia się do umacniania pokoju, demokracji i stabilności w Europie oraz daje UE większe możliwości, jeżeli chodzi o rozwiązywanie globalnych problemów. 20 lat temu UE uzgodniła kryteria kopenhaskie warunkujące przystąpienie przyszłych państw członkowskich do UE. 10 lat temu na szczycie w Salonikach w 2003 roku UE potwierdziła swoje jednoznaczne poparcie dla europejskiej perspektywy krajów Bałkanów Zachodnich. Kraje te staną się integralną częścią UE, gdy tylko spełnią określone kryteria. Zarówno przystąpienie Chorwacji do UE w dniu 1 lipca 2013 r. jako 28. państwa członkowskiego, jak i historyczne porozumienie między Serbią a Kosowem w kwietniu 2013 roku są wymownym i widocznym dowodem na to, że rozszerzenie oraz proces stabilizacji i stowarzyszenia prowadzą do przekształceń i mają efekt stabilizujący. * Użycie tej nazwy nie wpływa na stanowiska w sprawie statusu Kosowa i jest zgodne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244/99 oraz z opinią Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Deklaracji niepodległości Kosowa. 17952/13 dh/nj/mm 1

3. Najważniejszym przyczynkiem do powodzenia procesu rozszerzenia jest nadal konsekwentna realizacja odnowionego konsensusu w sprawie rozszerzenia, oparta na wzmocnieniu zobowiązań, poszanowaniu sprawiedliwych i rygorystycznych warunków, lepszej komunikacji, a także zdolności UE, na wszystkich jej poziomach, do przyjęcia nowych członków, przy czym każdy kraj jest oceniany na podstawie indywidualnych osiągnięć. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że nowe po raz pierwszy stosowane w negocjacjach z Czarnogórą podejście do negocjacji w obszarze wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych oraz sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa, wynikające z doświadczeń zdobytych podczas poprzednich negocjacji akcesyjnych, sprawiło, że kwestie dotyczące praworządności znalazły się w centrum procesu rozszerzenia. Podstawowe znaczenie ma osiągnięcie solidnych wyników w walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną. W tym kontekście Rada oczekuje dalszej współpracy z Europolem w tych dziedzinach, a także bliższych interakcji z państwami członkowskimi; cieszy się również, że Komisja ma zamiar uszczegółowić przekazywane Radzie oceny i sprawozdania dotyczące przestępczości zorganizowanej w odniesieniu do poszczególnych krajów Bałkanów Zachodnich, opracowywane w oparciu o konkretne informacje przygotowane przez Europol. Zapewnienie praworządności ma również kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego oraz stworzenia korzystnego otoczenia biznesowego i klimatu sprzyjającego inwestycjom. Rada z zadowoleniem odnotowuje propozycje Komisji dotyczące pogłębienia dialogu na temat zarządzania gospodarczego z krajami objętymi procesem rozszerzenia, co ma pomóc im spełnić kryteria gospodarcze i lepiej przygotować się pod kątem reform gospodarczych, konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy. W związku z tym Rada chciałaby dokładniej omówić możliwości zacieśnienia dwustronnego i wielostronnego dialogu z krajami objętymi procesem rozszerzenia, m.in. poprzez współpracę z najważniejszymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi, w oparciu o obecne ramy i strukturę procesu rozszerzenia. 17952/13 dh/nj/mm 2

4. Zgodnie ze swoimi stosownymi konkluzjami Rada przypomina o tym, jak ważne jest, by na wczesnym etapie procesu rozszerzenia zdecydowanie rozwiązać najtrudniejsze kwestie, z którymi borykają się obecnie kraje objęte procesem rozszerzenia. Rada odnotowuje, że Komisja zamierza przeprowadzić pewne inicjatywy tym zakresie. Wspomniane najtrudniejsze kwestie dotyczą w szczególności zapewnienia praworządności, funkcjonowania instytucji gwarantujących demokrację, możliwość uczestnictwa w życiu politycznym wszystkich stron, przestrzegania praw podstawowych i praw człowieka, w tym wolności słowa i praw osób należących do mniejszości, niedyskryminacyjnego traktowania mniejszości narodowych w krajach objętych procesem rozszerzenia, oraz zajęcia się kwestią dyskryminacji słabszych grup społecznych, m.in. Romów oraz lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych i interseksualnych (LGBTI). Ponadto współpraca regionalna i stosunki dobrosąsiedzkie to nadal kluczowe elementy procesu rozszerzenia. Sprzyjają one dobrobytowi, stabilności i pojednaniu oraz tworzą klimat umożliwiający rozwiązanie otwartych kwestii dwustronnych i wyjaśnienie zaszłości. 5. Rada z zadowoleniem odnotowuje udzielane procesowi rozszerzenia wsparcie w postaci pomocy finansowej, w szczególności za pośrednictwem Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA). Oczekuje uruchomienia nowego instrumentu IPA, który będzie elementem nowych ram udzielania pomocy przedakcesyjnej objętych wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2014 2020; spodziewa się, że jego wdrożenie będzie przebiegało w bardziej strategiczny i spójny sposób. Społeczeństwo obywatelskie powinno odgrywać większą rolę zarówno w programach realizowanych za pośrednictwem organów rządowych, jak i w uzyskiwaniu pomocy UE, a także jako bezpośredni beneficjent pomocy UE. 6. Rada nadal przywiązuje ogromną wagę do wiarygodności procesu rozszerzenia; jest to kluczowy element pozwalający na utrzymanie tempa reform w odnośnych krajach oraz na zapewnienie w państwach członkowskich poparcia społeczeństwa dla procesu rozszerzenia. 17952/13 dh/nj/mm 3

TURCJA 7. Rada potwierdza, że stosunki UE z Turcją mają dla niej duże znaczenie. Turcja jest krajem kandydującym i jednym z kluczowych partnerów UE, który ze względu na swoją dynamiczną gospodarkę istotnie przyczynia się do dobrobytu całego kontynentu europejskiego. Aktywne i wiarygodne negocjacje akcesyjne przebiegające z poszanowaniem zobowiązań UE oraz ustalonych warunków, wraz z wszystkimi pozostałymi wymiarami stosunków między UE a Turcją, o których mowa w niniejszych konkluzjach, pozwolą na wykorzystanie pełnego potencjału tych stosunków. W tym kontekście Rada z zadowoleniem odnotowuje, że niedawno otwarto z Turcją negocjacje w sprawie rozdziału 22 Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych. W interesie obu stron leży utrzymanie odnowionej dynamiki w negocjacjach akcesyjnych. UE powinna nadal być kołem napędowym reform w Turcji, zwłaszcza w dziedzinie praworządności, a także przestrzegania podstawowych praw i wolności. Turcja będzie mogła przyspieszyć tempo negocjacji, szybciej spełniając kryteria i wymogi zawarte w ramach negocjacyjnych oraz wypełniając swoje zobowiązania umowne wobec UE. 8. Rada przypomina o tym, że Turcja odgrywa istotną rolę w regionie i że prowadzi aktywną działalność na sąsiadującym z nią obszarze. Zwraca uwag na strategicznej położenie Turcji, także w kontekście bezpieczeństwa energetycznego UE. W związku z tym Rada podkreśla, jak ważne jest dalsze zacieśnianie dialogu i współpracy w kwestiach polityki zagranicznej będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i z zadowoleniem przyjmuje intensyfikację regularnych rozmów politycznych między UE a Turcją. W szczególności Rada docenia rolę Turcji w kontekście kryzysu w Syrii, zwłaszcza jeśli chodzi o istotne wsparcie humanitarne udzielane Syryjczykom uciekającym z kraju przed przemocą. Rada z zadowoleniem przyjmuje również fakt, że UE i Turcja prowadzą aktywny dialog na temat zwalczania terroryzmu. Współpraca ta pogłębi się jeszcze bardziej wraz z przyjęciem przez Turcję dalszych istotnych przepisów antyterrorystycznych. Rada przypomina, że PKK znajduje się w unijnym wykazie organizacji terrorystycznych. Zgodnie z ramami negocjacyjnymi Rada nadal zachęca Turcję do kształtowania w porozumieniu z UE swojej polityki zagranicznej, tak by stanowiła ona uzupełnienie polityki UE, oraz do stopniowego dostosowywania swoich działań do polityk i stanowisk UE. 17952/13 dh/nj/mm 4

9. Rada z zadowoleniem odnotowuje istotne postępy, jakie Turcja poczyniła w realizacji reform, w tym jej stałe zaangażowanie na rzecz programu reform politycznych. Nadal zachęca Turcję do dopracowania reform, tak by będące ich częścią odpowiednie kontrole i równowaga w pełni gwarantowały wolność, demokrację, równość, praworządność i poszanowanie praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Rada przypomina, że wdrożenie tych reform zgodnie ze standardami europejskimi będzie miało podstawowe znaczenie. Rada z zadowoleniem odnotowuje rosnącą rolę i aktywność w Turcji społeczeństwa obywatelskiego, które należy wspierać i pobudzać jako prawowity zainteresowany podmiot. 10. Rada z zadowoleniem przyjmuje również inne ważne zmiany, takie jak rozpoczęcie pracy przez Rzecznika Praw Obywatelskich i krajowe instytucje zajmujące się prawami człowieka, podjęcie działań dotyczących praw kobiet i równości płci, dalsze wdrażanie trzeciego pakietu reformy sądownictwa, przyjęcie czwartego pakietu w tym zakresie i rozpoczęcia prac nad jego wdrażaniem, dalsze umacnianie cywilnego nadzoru nad siłami bezpieczeństwa oraz ciągłe wdrażanie ustawy o fundacjach. Niedawno przyjęty pakiet na rzecz demokratyzacji także otwiera perspektywy dalszych korzystnych reform. 11. Konieczne będą dalsze stałe wysiłki, szczególnie na rzecz poprawy przestrzegania w Turcji podstawowych praw i wolności w prawie i w praktyce, m.in. jeśli chodzi o wolność słowa, wolność zrzeszania się, wolność religii, prawa własności, oraz na rzecz zintensyfikowania działań służących wykonaniu wszystkich wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Należy zająć się kwestią nadmiernego stosowania siły wobec protestantów przez organy ścigania oraz przeprowadzić skuteczne dochodzenia. Ograniczenia w korzystaniu z wolności mediów, w tym liczne sprawy sądowe przeciwko pisarzom, dziennikarzom, pracownikom wyższych uczelni oraz obrońcom praw człowieka, częste przypadki blokowania stron internetowych niewspółmierne do sytuacji, jak również szerokie stosowanie przepisów dotyczących terroryzmu i przestępczości zorganizowanej wszystkie te kwestie również budzą poważny niepokój. Szczególne znaczenie ma umocnienie niezawisłości, bezstronności i wydajności wymiaru sprawiedliwości. Rada podkreśla, że Turcja musi dopilnować, by reformy w tym reformy dotyczące nowej konstytucji były przygotowywane i wdrażane zgodnie ze standardami europejskimi, tak by całkowicie spełnić polityczne kryteria kopenhaskie. 17952/13 dh/nj/mm 5

12. Jeśli chodzi o sytuację w południowo-wschodniej części Turcji, Rada zdecydowanie popiera toczący się proces pokojowy, zapoczątkowany przez rząd turecki, i wyraża nadzieję, że inicjatywa ta położy kres terroryzmowi, utoruje drogę do politycznego rozwiązania kwestii kurdyjskiej oraz ułatwi rozwój gospodarczy i społeczny w regionie. Rada zachęca do dalszego zaangażowania wszystkich stron na rzecz osiągania postępów w tym procesie. 13. UE z zadowoleniem odnotowuje podpisanie umowy o readmisji oraz rozpoczęcie dialogu na temat liberalizacji reżimu wizowego między Komisją Europejską a władzami tureckimi. Oczekuje szybkiej ratyfikacji tej umowy oraz jej pełnego i skutecznego wdrożenia względem wszystkich państw członkowskich. Postępy w dialogu na temat liberalizacji reżimu wizowego będą uzależnione od osiąganych wyników oraz skutecznego i spójnego stosowania się przez Turcję względem UE i jej państw członkowskich do wymogów zawartych w harmonogramie dotyczącym kwestii wizowych. Z uwagi na fakt, że Turcja jest jednym z najważniejszych krajów tranzytu, jeśli chodzi o nielegalną imigrację do UE, pierwszorzędne znaczenie nadal ma właściwe stosowanie obowiązujących dwustronnych umów o readmisji i postanowień dotyczących readmisji zawartych w podobnych umowach. W tym kontekście przyjęcie ustawy o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej stanowi istotny postęp w dziedzinie migracji i azylu. 14. Rada przypomina, że zgodnie z ramami negocjacyjnymi oraz wcześniejszymi konkluzjami Rady Europejskiej i konkluzjami Rady Turcja powinna jednoznacznie zobowiązać się do utrzymywania stosunków dobrosąsiedzkich i do pokojowego rozstrzygania sporów zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych, odwołując się w razie potrzeby do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. W związku z tym Unia po raz kolejny wyraża poważne zaniepokojenie i nalega, by Turcja unikała wszelkiego zastraszania lub działań skierowanych przeciwko państwom członkowskim, źródeł napięć lub postępowania, które mogłyby zaszkodzić stosunkom dobrosąsiedzkim i pokojowemu rozstrzyganiu sporów. Ponadto UE ponownie kładzie nacisk na wszystkie suwerenne prawa państw członkowskich UE, m.in. prawo do zawierania umów dwustronnych oraz prawo do poszukiwania i eksploatacji własnych zasobów naturalnych zgodnie z unijnym dorobkiem prawnym i prawem międzynarodowym, w tym Konwencją Narodów Zjednoczonych o prawie morza; podkreśla również, że należy respektować suwerenność państw członkowskich na ich morzu terytorialnym. 17952/13 dh/nj/mm 6

15. Przywołując konkluzje z dnia 11 grudnia 2006 r. oraz deklarację z dnia 21 września 2005 r., Rada z głębokim żalem zauważa, że pomimo wielokrotnych apeli Turcja nadal odmawia wypełnienia swojego zobowiązania do całkowitego niedyskryminacyjnego wdrożenia protokołu dodatkowego do układu o stowarzyszeniu w odniesieniu do wszystkich państw członkowskich. Wypełnienie tego zobowiązania mogłoby znacznie przyspieszyć proces negocjacji. W związku z brakiem postępów w tej kwestii Rada utrzyma swoje środki z 2006 roku, co będzie miało stały wpływ na całościowy postęp negocjacji. Ponadto Turcja niestety wciąż nie poczyniła postępów, jeśli chodzi o konieczną normalizację jej stosunków z Republiką Cypryjską. Rada wzywa Komisję, by nadal uważnie monitorowała wszystkie kwestie objęte deklaracją Wspólnoty Europejskiej i jej państw członkowskich z dnia 21 września 2005 r. i by w najbliższym sprawozdaniu rocznym przedstawiła szczegółowe informacje na ten temat. Na podstawie tych informacji Rada będzie nadal uważnie śledzić postępy i dokonywać ich przeglądu, zgodnie z konkluzjami z dnia 11 grudnia 2006 r. i z dnia 11 grudnia 2012 r. Rada ponownie apeluje o to, by Turcja osiągała postępy w tym zakresie bez dalszej zwłoki. 16. Jak podkreślono w ramach negocjacyjnych, Rada oczekuje również aktywnego wspierania przez Turcję prowadzonych właśnie negocjacji, które mają doprowadzić do sprawiedliwego, kompleksowego i trwałego rozwiązania kwestii cypryjskiej w ramach ONZ, zgodnie z odpowiednimi rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ i z zasadami, na których opiera się Unia. Kapitalne znaczenie ma zaangażowanie Turcji i podjęcie przez nią konkretnych działań przyczyniających się do takiego kompleksowego rozwiązania. ISLANDIA 17. Rada przypomina o tym, że negocjacje akcesyjne z Islandią doszły do zaawansowanego etapu. Przyjmuje również do wiadomości, że rząd islandzki podjął decyzję o wstrzymaniu negocjacji akcesyjnych. 18. Rada jest głęboko przekonana, że przystąpienie Islandii do UE byłoby korzystne dla obu stron, i gdyby Islandia postanowiła wznowić negocjacje jest gotowa kontynuować proces negocjacji zgodnie z wymogami przewidzianymi w ramach negocjacyjnych. 17952/13 dh/nj/mm 7

CZARNOGÓRA 19. Rada z zadowoleniem odnotowuje postępy w negocjacjach akcesyjnych i w procesie przeglądu zgodności prawa krajowego z prawem unijnym (screeningu) w poszczególnych rozdziałach negocjacyjnych, a także przyjęcie nowego podejścia w negocjacjach w sprawie rozdziałów dotyczących wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych oraz sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa zgodnie z ramami negocjacyjnymi. Rada z satysfakcją odnotowuje, że oba te rozdziały są omawiane na wczesnym etapie negocjacji. Rada podkreśla, że postępy w negocjacjach będą uzależnione od postępów Czarnogóry w przygotowaniach do przystąpienia, w tym od spełnienia obowiązków wynikających z układu o stabilizacji i stowarzyszeniu. 20. Z zadowoleniem odnotowuje również postępy, jakie Czarnogóra poczyniła w minionym roku, w tym zmiany w konstytucji w celu zwiększenia niezawisłości wymiaru sprawiedliwości oraz przyjęcie kompleksowych planów działania w odniesieniu do rozdziałów negocjacyjnych dotyczących wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych oraz sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa. Ponadto Czarnogóra nadal wypełniała swoje obowiązki wynikające z układu o stabilizacji i stowarzyszeniu oraz odgrywała aktywną rolę w regionie. Rada z satysfakcją odnotowuje zaangażowanie Czarnogóry w dalszy rozwój współpracy regionalnej. 21. Obecnie Czarnogóra musi jeszcze usprawnić proces reform, tak by naprawić niedociągnięcia, na które zwrócono uwagę w sprawozdaniu Komisji z dnia 16 października 2013 r. Należy zwrócić szczególną uwagę na osiąganie dalszych solidnych wyników w dziedzinie praworządności oraz w walce z przestępczością zorganizowaną i korupcją, także na wysokim szczeblu. W tym kontekście Rada oczekuje terminowego i pełnego wdrożenia wyżej wymienionych planów działania w odniesieniu do rozdziałów negocjacyjnych dotyczących wymiaru sprawiedliwości i praw podstawowych oraz sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa. Będzie to wymagało głębokich i trwałych reform politycznych. Postępy w tych dziedzinach będą miały decydujące znaczenie dla ogólnego tempa negocjacji. Konieczne są również dalsze działania w celu wdrożenia zmian w konstytucji, zwiększenia możliwości uczestnictwa w życiu politycznym wszystkich stron, zagwarantowania wolności słowa i zaufania obywateli do instytucji publicznych, wdrożenia strategii reform administracji publicznej, m.in. po to, by Czarnogóra dysponowała zdolnościami do stosowania unijnego dorobku prawnego, zajęcia się kwestią upolitycznienia i zwiększenia przejrzystości, a także poprawy otoczenia biznesowego. 22. Rada czeka na posiedzenie konferencji akcesyjnej zaplanowane na 18 grudnia 2013 r. i wyraża nadzieję, że przy tej okazji uda się odnotować dalsze postępy. 17952/13 dh/nj/mm 8

BAŁKANY ZACHODNIE 23. Rada potwierdza swoje zdecydowane zaangażowanie na rzecz europejskiej perspektywy Bałkanów Zachodnich; perspektywa ta wciąż ma istotne znaczenie dla stabilności, pojednania i przyszłości regionu. Zgodnie z konkluzjami Rady z grudnia 2012 roku Rada potwierdza również, że konieczne jest poszanowanie sprawiedliwych i rygorystycznych warunków w ramach politycznych kryteriów kopenhaskich oraz procesu stabilizacji i stowarzyszenia, zgodnie z odnowionym konsensusem w sprawie rozszerzenia zatwierdzonym przez Radę Europejską w dniach 14 15 grudnia 2006 r. Rada przypomina, że proces stabilizacji i stowarzyszenia ciągle będzie stanowił wspólne ramy stosunków z krajami Bałkanów Zachodnich, do momentu ich przystąpienia do UE. 24. Współpraca regionalna oraz stosunki dobrosąsiedzkie są istotnymi elementami procesu stabilizacji i stowarzyszenia. Rada z zadowoleniem przyjmuje dalsze postępy krajów Bałkanów Zachodnich w zakresie współpracy regionalnej i pojednania, zaznaczając jednak, że wszystkie zainteresowane strony powinny dbać o integracyjny charakter tego procesu. Zdecydowanie popiera działania podejmowane w ramach procesu współpracy w Europie Południowo-Wschodniej i działania Rady Współpracy Regionalnej (organu wykonawczego tego procesu), jako platformy obejmującej wszystkie strony, koordynującej i monitorującej wdrażanie strategii dla Europy Południowo-Wschodniej 2020, w szczególności poprzez opracowanie publicznego mechanizmu monitorowania służącego mierzeniu postępów, m.in. na podstawie krajowych planów działania. Zainteresowane strony w krajach Bałkanów Zachodnich muszą dopilnować, by żadne spory pomiędzy nimi nie miały negatywnego wpływu na wspólny cel, jakim są postępy na drodze do członkostwa w UE. Nierozstrzygnięte spory i kwestie należy rozwiązać zgodnie z prawem międzynarodowym i ustalonymi zasadami, między innymi przez wykonywanie prawnie wiążących umów, w tym umów w sprawie kwestii następstwa prawnego. Zgodnie z obowiązującymi postanowieniami układów o stabilizacji i stowarzyszeniu Rada zachęca również do zawarcia dwustronnych umów o współpracy regionalnej. 25. Rada odnotowuje, że kwestie dotyczące m.in. zbrodni wojennych, osób zaginionych, powrotu uchodźców i ochrony wszystkich mniejszości oraz zapewnienia równych praw wszystkim obywatelom nadal stanowią najważniejsze wyzwania, jeśli chodzi o zapewnienie stabilności; należy zająć się ich całkowitym rozwiązaniem. Jeśli chodzi o zbrodnie wojenne, Rada podkreśla konieczność rozwiązania problemu bezkarności i zapewnienia rozliczalności, a także pełnej współpracy z MTKJ i specjalną śledczą grupą zadaniową w ramach misji Eulex oraz wsparcia ich prac. 17952/13 dh/nj/mm 9

26. Uznając w szczególności znaczenie liberalizacji reżimu wizowego dla obywateli, Rada zachęca Komisję, by za pomocą swojego mechanizmu monitorowania nadal bacznie monitorowała wprowadzanie wszystkich ustalonych warunków liberalizacji reżimu wizowego. Rada podkreśla, jak ważne są dalsze prace umożliwiające społeczną i gospodarczą integrację mniejszości w tym regionie. Apeluje do władz zainteresowanych krajów Bałkanów Zachodnich o podjęcie, w myśl międzynarodowych zobowiązań dotyczących praw człowieka, wszystkich niezbędnych kroków, by w celu zapewnienia nieograniczonego dalszego korzystania z systemu bezwizowego zapobiegać przypadkom jego nadużywania; ponadto zachęca te kraje do dalszej konstruktywnej współpracy w dziedzinie zarządzania przepływami migracyjnymi. 27. Rada podkreśla znaczenie praworządności, w szczególności walki z przestępczością zorganizowaną i korupcją, która zajmuje teraz centralną i stałą pozycję w procesie akcesyjnym, jak również zarządzania gospodarczego i konkurencyjności, w tym polityk na rzecz poprawy otoczenia biznesowego i zarządzania finansami publicznymi. Rada zaznacza, że konieczne jest stałe wdrażanie reform w tych obszarach. SERBIA 28. Zgodnie ze swoimi konkluzjami z czerwca 2013 roku, zatwierdzonymi przez Radę Europejską obradującą w dniach 27 28 czerwca 2013 r., Rada z zadowoleniem odnotowuje przygotowane przez Komisję sprawozdanie z postępu prac z dnia 16 października 2013 r. i stosowną ocenę, zgodnie z pismem wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie wykonania porozumień wypracowanych w ramach dialogu wspieranego przez UE. 29. Rada przyjmuje ogólne stanowisko UE w sprawie negocjacji akcesyjnych z Serbią, w tym ramy negocjacyjne. Pierwsza konferencja międzyrządowa odbędzie się w styczniu 2014 r. Rada będzie nadal ściśle monitorować stałe zaangażowanie Serbii na rzecz widocznego i trwałego postępu w normalizacji stosunków między Serbią a Kosowem, co obejmuje realizację zawartych dotąd porozumień, aby umożliwić Serbii i Kosowu dalsze kroki na drodze każdego z nich do UE, a równocześnie uniknąć sytuacji, w której jedna strona blokuje wysiłki drugiej, a także aby zarówno Serbia, jak i Kosowo w przyszłości mogły w pełni korzystać ze swoich praw i wypełniać swoje obowiązki. 17952/13 dh/nj/mm 10

30. Na tym nowym etapie i przywołując wszystkie poprzednie konkluzje, Rada apeluje do Serbii o poświęcenie szczególnej uwagi praworządności, zwłaszcza reformie sądownictwa oraz walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną, reformie administracji publicznej, niezależności kluczowych instytucji, wolności mediów, dalszej poprawie otoczenia biznesowego oraz prawom i integracji słabszych grup społecznych, w szczególności Romów, a także skutecznemu wdrożeniu przepisów dotyczących ochrony mniejszości, niedyskryminacyjnego traktowania mniejszości narodowych w całej Serbii i rozwiązaniu problemu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną lub tożsamość płciową. Serbia powinna także w dalszym ciągu konstruktywnie angażować się we współpracę regionalną i zacieśniać stosunki z krajami sąsiadującymi. Rada oczekuje szybkiego i przejrzystego wprowadzenia w życie parafowanego niedawno protokołu do układu o stabilizacji i stowarzyszeniu. 31. Powinna nadal efektywnie współpracować z misją Eulex i aktywnie przyczyniać się do tego, by misja ta mogła w pełni i bez przeszkód wykonywać swoje zadania w ramach mandatu. BYŁA JUGOSŁOWIAŃSKA REPUBLIKA MACEDONII 32. Rada odnotowuje, że kryzys polityczny, który nastąpił po wydarzeniach w parlamencie pod koniec ubiegłego roku, unaocznił głębokie podziały wśród partii politycznych mające wpływ na funkcjonowanie parlamentu i pokazał, że w interesie kraju konieczne jest konstruktywne podejście do polityki. Rada z zadowoleniem odnotowuje, że realizacja agendy unijnej jest nadal strategicznym priorytetem tego kraju i że była jugosłowiańska republika Macedonii poczyniła dalsze postępy, by zwiększyć swoje zdolności do przyjęcia obowiązków wynikających z członkostwa. Z satysfakcją odnotowuje też, że do postępów w większości priorytetowych dziedzin, m.in. w eliminowaniu zaległości w sądach i w walce z korupcją, istotnie przyczynił się prowadzony na wysokim szczeblu dialog w sprawie przystąpienia. 17952/13 dh/nj/mm 11

33. Podkreśla, jak ważne jest skuteczne wdrażanie i egzekwowanie istniejących ram prawnych i politycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na kwestie praworządności, w tym niezawisłość wymiaru sprawiedliwości, oraz na osiąganie dalszych wyników w walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną. Niepokój budzi nadal kwestia wolności słowa i ogólna sytuacja mediów. Należy zakończyć przegląd wdrażania umowy ramowej z Ochrydy, która jest szczególnie istotna dla stosunków między grupami etnicznymi, i wykonać zalecenia wynikające z tego przeglądu. Należy proaktywnie wdrażać strategię na rzecz Romów. Należy zająć się kwestią rozmycia podziału między potrzebami państwowymi i partyjnymi, zgodnie z uwagami OBWE/ODIHR zgłoszonymi w kontekście wyborów. Należy zająć się problemem wysokiego bezrobocia i wzmocnić zarządzanie finansami publicznymi. 34. Jak stwierdzono w konkluzjach Rady Europejskiej z czerwca 2008 roku oraz konkluzjach Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych z grudnia 2008 roku, podstawowe znaczenie ma nadal utrzymanie stosunków dobrosąsiedzkich, w tym znalezienie wynegocjowanego pod auspicjami ONZ i zadowalającego wszystkie strony rozwiązania kwestii nazwy. Należy bezzwłocznie i ostatecznie zakończyć długotrwałe dyskusje na temat nazwy kraju. Rada przyjmuje również do wiadomości niedawne kontakty z mediatorem ONZ. Mając na uwadze ogólne znaczenie zachowania stosunków dobrosąsiedzkich, Rada odnotowuje, że nadal utrzymywane są kontakty na wysokim szczeblu między przedstawicielami byłej jugosłowiańskiej republiki Macedonii i Bułgarii; oczekuje, że przełożą się one na konkretne działania i przyniosą wymierne wyniki. 35. Rada w dużej mierze zgadza się z oceną Komisji, zgodnie z którą była jugosłowiańska republika Macedonii wciąż w wystarczającym stopniu spełnia kryteria polityczne, i odnotowuje zalecenie Komisji, by rozpocząć z tym krajem negocjacje akcesyjne. Z myślą o ewentualnej decyzji Rady Europejskiej o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z byłą jugosłowiańską republiką Macedonii Rada powróci do tej kwestii w 2014 roku w oparciu o aktualne informacje Komisji na temat dalszego przebiegu realizacji reform w kontekście dialogu akcesyjnego na wysokim szczeblu, w tym wdrażania porozumienia politycznego wypracowanego 1 marca, a także na temat wymiernych działań podjętych w celu propagowania stosunków dobrosąsiedzkich i znalezienia wynegocjowanego i zadowalającego wszystkie strony rozwiązania kwestii nazwy. 17952/13 dh/nj/mm 12

ALBANIA 36. W grudniu 2012 roku, mając na uwadze potrzebę podjęcia decyzji o przyznaniu statusu kraju kandydującego, Rada zwróciła się do Komisji o jak najszybsze poinformowanie jej, jak tylko Albania poczyni konieczne postępy, i o uwzględnienie w tych informacjach dalszych działań tego kraju mających na celu walkę z korupcją i przestępczością zorganizowaną, w tym poprzez prowadzenie proaktywnych dochodzeń w takich sprawach i ściganie ich. W tym kontekście Rada z zadowoleniem odnotowuje, że Albania przyjęła przy ponadpartyjnym porozumieniu stosowne najistotniejsze środki na rzecz reformy sądownictwa i administracji publicznej oraz reformy parlamentarnej, a także że wybory parlamentarne w czerwcu br. przebiegały sprawnie. Rada z zadowoleniem przyjmuje dalsze działania w walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną oraz zaangażowanie nowego rządu; wyraża również uznanie dla Albanii w związku z tym, że zintensyfikowała ona wysiłki w tych dziedzinach, a także zachęca władze, by utrzymały to nowe tempo działań. Rada przeanalizuje na podstawie sprawozdania, które ma przedstawić Komisja, stałą realizację strategii antykorupcyjnych i strategii w zakresie reformy sądownictwa oraz wykonanie niedawno przyjętych stosownych przepisów prawnych, jak również stałą tendencję dotyczącą proaktywnych dochodzeń i postępowań karnych, w tym w dziedzinie przestępczości zorganizowanej. W świetle tego sprawozdania oraz przy założeniu, że Albania będzie wykorzystywać te zachęcające postępy, które dotychczas poczyniła, Rada oczekuje decyzji w sprawie przyznania Albanii w czerwcu 2014 r. statusu kraju kandydującego, z zastrzeżeniem zatwierdzenia przez Radę Europejską. 37. Zgodnie z konkluzjami z dnia 5 grudnia 2011 r. Rada odnotowuje, że Rada Europejska rozpatrzy kwestię otwarcia negocjacji akcesyjnych zgodnie z ustaloną praktyką po tym, jak Komisja stwierdzi, że Albania w niezbędnym stopniu spełniła kryteria członkostwa. W związku z opinią Komisji z 2010 roku i przypominając o warunkach określonych w swoich konkluzjach z dnia 11 grudnia 2012 r., Rada podkreśla, że Albania będzie musiała spełnić kluczowe priorytety, żeby można było przystąpić do negocjacji akcesyjnych. Rada podkreśla w szczególności, że trzeba zintensyfikować działania w dziedzinie praworządności, zwłaszcza w odniesieniu do reformy sądownictwa, walki z przestępczością zorganizowaną i korupcją, a także w odniesieniu do ochrony praw człowieka i polityk przeciwdziałania dyskryminacji, m.in. wobec mniejszości, i ich równego traktowania, a także wdrażania praw własności. 17952/13 dh/nj/mm 13

Konieczne będzie też stałe wdrażanie reform. Rada z zadowoleniem odnotowuje rozpoczęcie dialogu na wysokim szczeblu dotyczącego kluczowych priorytetów. 38. Podkreśla, że prowadzony między rządem a opozycją konstruktywny i stały dialog na temat reform związanych z UE będzie miał podstawowe znaczenie dla zabezpieczenia perspektywy członkostwa Albanii w UE. Zachęca rząd Albanii do kontynuowania polityki mającej na celu poprawę zarządzania gospodarczego i klimatu dla inwestycji. Rada z zadowoleniem odnotowuje stałe konstruktywne zaangażowanie Albanii we współpracę regionalną i stosunki dobrosąsiedzkie; ma to nadal zasadnicze znaczenie. BOŚNIA I HERCEGOWINA 39. Rada powtarza, że zdecydowanie opowiada się za europejską perspektywą Bośni i Hercegowiny jako suwerennego i zjednoczonego kraju cieszącego się pełną integralnością terytorialną. W tym celu Rada potwierdza konkluzje z marca 2011 roku i kolejne konkluzje Rady oraz wytyczoną w nich strategię. 40. Rada wyraża poważny niepokój w związku z tym, że ze względu na brak woli politycznej ze strony przywódców politycznych Bośni i Hercegowiny proces integracji z UE utknął w martwym punkcie i że nadal stosuje się retorykę stwarzającą podziały. Podczas gdy inne państwa regionu czynią postępy, Bośnia i Hercegowina wciąż pozostaje w tyle. Aby poczynić postępy na drodze do członkostwa tego kraju w UE, jego przywódcy muszą bezzwłocznie wypracować porozumienie w sprawie wykonania wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Sejdić-Finci. Wiarygodne działania w tym kierunku nadal warunkują wejście w życie układu o stabilizacji i stowarzyszeniu. Pełne wykonanie orzeczenia w sprawie Sejdić-Finci jest jednym z kluczowych elementów umożliwiających rozważenie przez UE wiarygodnego wniosku o członkostwo w UE. Bośnia i Hercegowina musi również pilnie utworzyć mechanizm koordynacji w kwestiach UE, tak by o realizacji agendy unijnej mówić jednym głosem. Rada odnotowuje, że ze względu na brak takiego mechanizmu Komisja musiała opóźnić dalsze dyskusje na temat instrumentu IPA II. Ubolewa nad tym, że niezdolność przywódców do spełnienia wymogów UE doprowadziła już w tym roku do utraty przez Bośnię i Hercegowinę środków z IPA przeznaczonych dla tego kraju. 17952/13 dh/nj/mm 14

41. Należyte rozpatrzenie spraw dotyczących zbrodni wojennych to najważniejsza próba. Ofiarom i ich rodzinom trzeba zagwarantować, że sprawiedliwość zostanie wymierzona; wymierzenie sprawiedliwości pomoże również wspierać szersze działania na rzecz pojednania społeczności żyjących w Bośni i Hercegowinie, a także w całym regionie. Wszyscy podejrzani o zbrodnie wojenne muszą być postawieni przed sądem. W tym kontekście Rada wyraża niepokój w związku ze sposobem rozpatrzenia w ostatnim okresie pewnych spraw, w których osoby skazane za zbrodnie wojenne i ludobójstwo zostały zwolnione. 42. Rada odnotowuje, że Bośnia i Hercegowina wdraża niektóre zalecenia wydane przez Komisję w ramach zorganizowanego dialogu na temat sprawiedliwości. Z zadowoleniem odnotowuje, że długo oczekiwany spis ludności przebiegał sprawnie; było to możliwe dzięki drobiazgowym przygotowaniom na wszystkich szczeblach, wspieranym przez UE i inne organizacje międzynarodowe; Rada oczekuje również opublikowania wyników tego spisu oraz ich uwzględnienia przy kształtowanie polityki społeczno-gospodarczej. 43. Kraj boryka się z poważnymi wyzwaniami. Większą uwagę należy poświęcić kwestii praworządności, w tym reformie sądownictwa oraz walce z korupcją i przestępczością zorganizowaną, zbrodniom wojennym, reformie administracji publicznej, wolności słowa, w tym przypadkom zastraszania dziennikarzy, oraz eliminowaniu dyskryminacji, m.in. Romów. Konieczne są dalsze reformy gospodarcze, aby poprawić słabe otoczenie biznesowe i utworzyć jednolitą przestrzeń gospodarczą w tym kraju. 44. Rada apeluje do Bośni i Hercegowiny o pilną zmianę stanowiska tego państwa, tak by można było jak najszybciej zakończyć dostosowanie umowy przejściowej/układu o stabilizacji i stowarzyszeniu na podstawie tradycyjnej wymiany handlowej tego kraju z Chorwacją. KOSOWO 45. Zgodnie ze swoimi konkluzjami z czerwca 2013 roku, zatwierdzonymi przez Radę Europejską obradującą w dniach 27 28 czerwca 2013 r., Rada z zadowoleniem odnotowuje przygotowane przez Komisję sprawozdanie z postępu prac z dnia 16 października 2013 r. i stosowną ocenę, zgodnie z pismem wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie wykonania porozumień wypracowanych w ramach dialogu wspieranego przez UE. 17952/13 dh/nj/mm 15

46. Rada odnotowuje rozpoczęcie negocjacji w sprawie układu o stabilizacji i stowarzyszeniu oraz przyjmuje do wiadomości, że Komisja zamierza zakończyć te negocjacje w 2014 roku, bez uszczerbku dla stanowisk państw członkowskich w sprawie statusu. Rada będzie nadal ściśle monitorować stałe zaangażowanie Kosowa na rzecz widocznego i trwałego postępu w normalizacji jego stosunków z Serbią, co obejmuje realizację zawartych dotąd porozumień, aby umożliwić Kosowu i Serbii dalsze kroki na drodze każdego z nich do UE, a równocześnie uniknąć sytuacji, w której jedna strona blokuje wysiłki drugiej, a także aby zarówno Kosowo, jak i Serbia w przyszłości mogły w pełni korzystać ze swoich praw i wypełniać swoje obowiązki. 47. Rada apeluje do Kosowa o skoncentrowanie działań na wdrażaniu reform koniecznych do wypełnienia jego zobowiązań wynikających z proponowanego układu o stabilizacji i stowarzyszeniu. Rada zachęca Kosowo, by odpowiednio wcześnie przed wyborami parlamentarnymi zaplanowanymi na przyszły rok zreformowało swoje ramy prawne w oparciu o praktyki europejskie i międzynarodowe. Należy zwrócić szczególną uwagę na kwestię zwalczania przestępczości zorganizowanej i korupcji, na dalsze wdrażanie reform administracji publicznej i sądownictwa, zapewnienie ochrony praw człowieka i praw podstawowych oraz praw osób należących do mniejszości, a także na rozwiązanie kwestii handlowych. W tym kontekście zorganizowany dialog dotyczący praworządności, dialog w sprawie liberalizacji reżimu wizowego oraz dialog w ramach procesu stabilizacji i stowarzyszenia odgrywają istotną rolę i umożliwiają Kosowu odpowiednie ukierunkowywanie podejmowanych przez nie reform. Rada apeluje do Kosowa o zintensyfikowanie reform gospodarczych. 48. Kosowo powinno nadal efektywnie współpracować z misją Eulex i aktywnie przyczyniać się do tego, by misja ta mogła w pełni i bez przeszkód wykonywać swoje zadania w ramach mandatu. 17952/13 dh/nj/mm 16