Wymogi regulacji kodeksowej Tomasz Bąkowski
Kodeks - pojęcie Najpełniejsza forma porządkowania i systematyzacji danej dziedziny prawa w celu zespolenia rozproszonych w całym systemie norm regulujących określoną dziedzinę życia społecznego
Kodeks - pojęcie Kwalifikowana forma porządkowania przepisów prawnych polegająca na całościowym, względnie wyczerpującym i opartym na jednolitych zasadach uregulowaniu jakiejś dziedziny życia społecznego. (Encyklopedia prawa, U. Kalina-Prasznic red., Warszawa 1999, s. 246)
Kodeks - pojęcie twórcze, ustawowe unormowanie prawne określonej dziedziny życia społecznego w sposób względnie wyczerpujący ( ), jednolity, logiczny i wewnętrznie niesprzeczny, w jednym akcie prawnym. (A. Wasilewski, Kodyfikacja prawa administracyjnego. Idea i rzeczywistość, W-wa 1988, s. 10)
Kodeks - pojęcie Kodeks ( ) jest aktem równorzędnym z innymi aktami rangi ustawowej. Z nadania ustawie nazwy kodeks nie wynika jej formalna nadrzędność wobec innych ustaw ( ). Kodeks jest jednakże najważniejszym źródłem prawa w sensie faktycznym i z tego względu, interpretując przepisy innych ustaw w razie wątpliwości należy rozumieć je w sposób zgodny z kodeksem. (K. Jaśkowski, E. Maniewska, Komentarz aktualizowany do Kodeksu Pracy, LEX/el. 2012)
Prawo a Kodeks Prawo ma również w sposób wyczerpujący regulować daną dziedzinę życia społecznego, ale czyni to za pomocą przepisów należących do różnych gałęzi (dyscyplin) prawa. Nie może więc tak jak kodeks pełnić roli unifikującej i integrującej. Dlatego też m.in. zasady zawarte w części ogólnej Prawa będą miały zastosowanie poza tym aktem wówczas, gdy w ustawach odrębnych będzie odesłanie do tych zasad. (G. Wierczyński, Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, W-wa 2010, s. 158)
Kodeks w ocenie Trybunału Konstytucyjnego Istotą kodeksu jest stworzenie koherentnej i - w miarę możliwości - zupełnej oraz trwałej regulacji w danej dziedzinie prawa ( ) Dlatego terminy i pojęcia używane przez kodeksy traktuje się jako wzorcowe i domniemywa się, iż inne ustawy nadają im takie samo znaczenie. Jest niesporne, że zarówno aksjologia, jak i technika tworzenia prawa traktuje kodeksy w sposób szczególny. Zasady prawidłowej legislacji wymagają więc, by ustawodawca ( ) powstrzymywał się od nowelizowania ich drogą pośrednią, gdy pozornie niezmieniony tekst kodeksu zostaje wydrążony z treści postanowieniami ustaw szczegółowych. Orzeczenie TK z 18.10.1994 r. (K2/94), OTK 1994 nr 2, poz. 36
Kodeks w ocenie Trybunału Konstytucyjnego Szczególnemu miejscu kodeksów w systemie prawa nie towarzyszy jednak szczególne miejsce w hierarchii źródeł prawa. Polskie prawo konstytucyjne nie zna kategorii ustaw organicznych, kodeksy są jedną z odmian ustaw zwykłych i - z punktu widzenia ich formalnej mocy prawnej - nie odróżniają się od pozostałych ustaw ( ). Przypadki materialnej sprzeczności pomiędzy kodeksem a ustawą zawierającą regulacje szczegółowe muszą być tym samym rozpatrywane na tle ogólnych zasad określających wzajemne stosunki norm o tej samej mocy prawnej. Jedną z tych zasad jest przyznanie ustawie późniejszej nieograniczonej w zasadzie możliwości ingerowania w treść ustaw wcześniejszych i modyfikowania, uchylania czy zawieszania ich postanowień. Orzeczenie TK z 18.10.1994 r. (K2/94), OTK 1994 nr 2, poz. 36
Cechy kodeksu w odniesieniu do: a) formy jedność b) treści całość lub istotna część określonej dziedziny regulacji prawnej, mającej ( z autorytetu ale nie z rangi aktu normatywnego) nadrzędną moc obowiązującą wobec pozostałych aktów w systemie prawa c) atrybutów to jest m.in. przejrzystość układu, jasność języka, kompletność regulacji (A. Wasilewski, Kodyfikacja prawa administracyjnego. Idea i rzeczywistość, W-wa 1988, s. 10)
Kodeks w perspektywie obowiązującego prawa 9. Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie Zasad Techniki Prawodawczej W ustawie należy posługiwać się określeniami, które zostały użyte w ustawie podstawowej dla danej dziedziny spraw, w szczególności w ustawie określanej jako "kodeks" lub "prawo"
Kodeks w perspektywie obowiązującego prawa Art. 37 regulaminu Sejmu: 1. Pierwsze czytanie przeprowadza się na posiedzeniu Sejmu lub komisji. 2. Pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu przeprowadza się w odniesieniu do projektów ustaw: o zmianie Konstytucji, budżetowych, podatkowych, dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu i Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów.
Kodeks w perspektywie obowiązującego prawa Szczególny tryb procedury legislacyjnej przed Sejmem unormowany w rozdziale 4. Regulaminu Sejmu Postępowanie z projektami kodeksów
Wymogi Zasady naczelne i wewnętrzna spójność Kodeks integruje i unifikuje daną dziedzinę prawa zwłaszcza w zakresie terminologii, węzłowych pojęć i prawnych konstrukcji właściwych danej dziedzinie prawa
Wymogi Prawdopodobieństwo stabilności
Wymogi Regulacja kodeksowa nie może być zbyt szczegółowa z uwagi na koniczność do dostosowania jej względnie wszystkich okoliczności danej dziedziny życia publicznego. Należy rozważyć odpowiednie wykorzystanie w tym względzie: - odesłań pozaprawnych, -zwrotów niedookreślonych, - oraz uznania administracyjnego.
Wymogi Kodeks budowlany nie powinien wnikać w sfery ogólnych podstawowych instytucji prawa i postępowania administracyjnego (w zw. z projektami Przepisów ogólnych prawa administracyjnego oraz obowiązywaniem KPA)
Wzorce Kodeksy klasyczne (wypełniające warunki stawiane regulacjom kodeksowym): Kodeks cywilny Kodeks postępowania cywilnego Kodeks rodzinny i opiekuńczy Kodeks karny Kodeks postępowania karnego Kodeks wykroczeń Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia Kodeks postępowania administracyjnego
Wzorce Kodeksy nieklasyczne (odbiegające w swej treści od modelowych założeń kodeksu): Kodeks morski Kodeks karny skarbowy Kodeks wyborczy Kodeks pracy Kodeks Spółek Handlowych
Dylematy Czy przedmiotem Kodeksu budowlanego powinna być materia: - procesowa - karna/wykroczeniowa - ustrojowa - dotycząca nabywania uprawnień zawodowych - z zakresu bezpieczeństwa robót Objęcie regulacją powyższej materii będzie oznaczać pójście w kierunku nieklasycznym, co nie oznacza, że niedozwolonym
Postulaty Preambuła czyli co autor miał na myśli Redukcja merytorycznych regulacji w aktach wykonawaczych