Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA

PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska Warszawa, dnia...2006r. Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda 18 00 105 Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 ust.1 i 2, w związku z art. 24 ust. 4 i 5, art. 25 ust. 2, art. 46 ust. 2 pkt 1, 2, 3, 4, 5 art. 46 ust. 3 pkt 3 lit a-b, art. 46 ust. 3 pkt 4, art. 46 ust. 4 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 z późn. zm., zwanej dalej Pt ) i 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) zwanego dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury oraz w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), art. 4 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2258), art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz art. 104 1 Kodeksu postępowania administracyjnego: I. ustalam, że na krajowym rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów, nie występuje skuteczna konkurencja; II. III. wyznaczam Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorcę zajmującego pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; nakładam na Telekomunikację Polską S.A z siedzibą w Warszawie następujące obowiązki regulacyjne w zakresie świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nie ustalaniu zawyżonych cen w zakresie detalicznych usług międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 1

2. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieutrudnianiu innym przedsiębiorcom wejścia na detaliczny rynek usług międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieograniczaniu konkurencji poprzez ustalanie zaniżonych cen jak w pkt 1 usług na rynku usług międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na niestosowaniu nieuzasadnionych preferencji dla określonych użytkowników, z wyłączeniem wyjątków przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne; 5. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 2 pkt 5 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na niezobowiązywaniu użytkownika końcowego do korzystania z usług, które są dla niego zbędne; 6. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust 3 pkt 3 lit a-b ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na: a. prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej zgodnie z zatwierdzoną przez Prezesa UKE instrukcją, b. prowadzeniu kalkulacji kosztów usług poprzez zastosowanie metody opartej na zorientowanym przyszłościowo w pełni alokowanym koszcie (FL-FDC), zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa UKE opisem kalkulacji kosztów. 7. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust. 3 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na przedstawianiu do zatwierdzenia przez Prezesa UKE cenników i regulaminów świadczenia usług międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu stosownie do art. 206 ust. 2 i ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne. UZASADNIENIE Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. Nr 267 poz. 2258), do zakresu działania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej przechodzą dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwanego dalej Prezesem URTiP), chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Z kolei, zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, sprawy wszczęte przez Prezesa URTiP w zakresie zadań przejmowanych przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanego dalej Prezesem UKE lub Regulatorem) i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się przed Prezesem UKE według przepisów ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne Dz. U. Nr 171, poz. 1800 z późń. zm. (zwana dalej: ustawą Prawo telekomunikacyjne). 2

Ponadto, w dniu 9 lutego 2006 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66) i stan prawny ustalony wskazaną ustawą został uwzględniony w niniejszej decyzji. 1. Implementacja procedury regulacji ex ante do polskiego porządku prawnego Podstawowe zasady i reguły nowego reżimu regulacyjnego dla rynku usług i sieci łączności elektronicznej, w tym również procedurę regulacji ex ante określa przede wszystkim dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa). Zgodnie z art. 15 dyrektywy ramowej, po przeprowadzeniu publicznej konsultacji oraz konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi (NRA), Komisja Europejska miała przyjąć zalecenia określające rynki produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą usprawiedliwiać nałożenie obowiązków regulacyjnych, określonych w dyrektywach szczegółowych. Rynki te miały zostać określone zgodnie z przepisami prawa konkurencji. Jednocześnie Komisja miała opublikować wytyczne dotyczące analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej. Mając na uwadze treść zaleceń i wytycznych, NRA mają definiować rynki właściwe zgodnie z prawem konkurencji i stosownie do okoliczności występujących w danym państwie, a w szczególności mają definiować rynki geograficzne w obrębie danego terytorium. Art. 16 dyrektywy ramowej stanowi, że niezwłocznie po uchwaleniu zalecenia lub jego zmian, NRA są zobowiązane do przeprowadzenia analizy odnośnych rynków. Analiza ta powinna zostać przeprowadzona w miarę potrzeb we współpracy z organem ds. konkurencji. Jeżeli wyniki analizy wskażą, że na rynku występuje skuteczna konkurencja, wtedy NRA nie będzie nakładał obowiązków regulacyjnych, a istniejące zostaną zniesione. Jeżeli wyniki analizy określą, iż dany rynek nie jest skutecznie konkurencyjny, wtedy NRA wskaże przedsiębiorstwo lub przedsiębiorców posiadających znaczącą pozycję rynkową oraz nałoży, zmieni lub utrzyma istniejące obowiązki regulacyjne. Jednocześnie dyrektywa ramowa przewiduje, że dla rozstrzygnięć związanych z nałożeniem obowiązków regulacyjnych należy zastosować mechanizm konsultacji określony w art. 6 dyrektywy, a także mechanizm odnoszący się do konsolidacji wewnętrznego rynku w zakresie łączności elektronicznej, wskazany w art. 7 dyrektywy ramowej. Mając na uwadze postanowienia dyrektywy ramowej, Komisja Europejska wydała: Zalecenie Komisji Europejskiej 2003/311/W z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (zwane dalej Zaleceniem ) - wskazujące na przesłanki uzasadniające poddanie rynku właściwego regulacji ex ante, a także określające listę rynków produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą uzasadniać wprowadzenie regulacji ex ante; Notę Wyjaśniającą do Zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i rady w sprawie Ram regulacyjnych sieci i łączności elektronicznej (zwane dalej Notą Wyjaśniającą ); Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty 3

dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (zwane dalej Wytycznymi ) - skupiające się przede wszystkim na kwestiach związanych z definiowaniem rynków, ich analizą pod kątem występowania podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej, a także procedurach konsultacyjnych. Wskazana powyżej procedura regulacji ex ante została zaimplementowana do polskiego porządku prawnego. Ustawa Prawo telekomunikacyjne przewiduje następujący tryb regulacji rynku: a) wydanie rozporządzenia ministra właściwego do spraw łączności w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa UKE (art. 22 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne); b) wszczęcie i przeprowadzenie przez Prezesa UKE postępowania w sprawie określenia, czy na rynku właściwym, określonym w rozporządzeniu, występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne); c) w przypadku stwierdzenia występowania na rynku skutecznej konkurencji wydanie przez Prezesa UKE postanowienia w sprawie stwierdzenia, że na analizowanym rynku występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne); d) w przypadku ustalenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja przygotowanie przez Prezesa UKE decyzji wyznaczającej przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakładającej obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie (art. 24 ust. 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne); e) poddanie projektu rozstrzygnięcia w sprawie wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej i nałożenia określonych obowiązków regulacyjnych postępowaniu konsultacyjnemu oraz konsolidacyjnemu (art. 15 i art. 18 ustawy Prawo telekomunikacyjne); f) wydanie postanowienia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - zwanego dalej Prezesem UOKiK w sprawie przyjętego przez Prezesa UKE projektu rozstrzygnięcia w kwestii ustalenia istnienia skutecznej konkurencji, wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych w trybie art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 206 ust. 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne); g) wydanie decyzji wyznaczającej podmiot o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakładającej obowiązki regulacyjne (art. 25 ust. 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne). Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tj. przed dniem 9 lutego 2006 r. postępowania w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, stają się postępowaniami w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że niniejsza decyzja stanowi realizację etapów procesu regulacyjnego wskazanych w punktach d g, z uwzględnieniem zapisów art. 3 ust. 2 cytowanej wyżej ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego. 4

2. Przebieg postępowania w sprawie analizy skutecznej konkurencji na rynku właściwym, wyznaczenia przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie 1. Pismem z dnia 20 grudnia 2004 r. (znak: DRT-WAI-0200-6 /04(1)) Prezes URTiP na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne wszczął z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia, czy na zgodnym z obszarem kraju rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów występuje skuteczna konkurencja. 2. Przedmiotowe postępowanie nie zostało zakończone. 3. Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), tj. z dniem 9 lutego 2006 r., postępowanie w sprawie ustalenia, czy na zgodnym z obszarem kraju rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów występuje skuteczna konkurencja, stało się z mocy prawa postępowaniem w sprawie ustalenia, czy na zgodnym z obszarem kraju rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na poszczególnych rynkach właściwych oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych. 4. W związku z prowadzonym postępowaniem Prezes URTiP zwrócił się do przedsiębiorców telekomunikacyjnych o wypełnienie formularzy informacyjnych. Dane i informacje przekazane przez wskazanych operatorów były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Regulatora uzupełniane i doprecyzowane. Do analizy użyto także informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na oficjalnych stronach internetowych. 5. Pismem z dnia 6 listopada 2006 r., Prezes UKE powiadomił spółkę Telekomunikacja Polska S.A. z siedzibą w Warszawie (zwaną dalej: Telekomunikacja Polska S.A. lub TP S.A.) o rozszerzeniu postępowania, stosownie do powołanego wyżej art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz Kodeks postępowania cywilnego. 6. Pismem z dnia 6 listopada 2006 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego. 3. Definicja rynku właściwego 3.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r., Nr 244, poz. 2080)) - do której odsyła art. 21 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego - rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, 5

istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynki właściwe poddane analizie przez Prezesa UKE, a następnie w przypadku braku skutecznej konkurencji poddane regulacji, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego, wydał stosowne rozporządzenie, w którym w zakresie rynków detalicznych określił jako rynek poddany analizie rynek świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów ( 1 pkt. 6). Rynek ten, zgodnie z 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury, ma wymiar krajowy. Jakkolwiek rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak również odniesienie się do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego. Wytyczne, którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej przewidują, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji oraz wskazują na Zalecenie, jako dokument, w którym rynki te zostały określone przez Komisję Europejską. 1 3.2. Rynek produktowy Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Usługi telefoniczne są zazwyczaj świadczone jako ogólny pakiet dostępu i korzystania. Dla użytkowników końcowych mogą być dostępne różne opcje i pakiety w zależności od ich typowego wykorzystania i wzorów rozmów. Pomimo, że użytkownicy końcowi wydają się preferować nabywanie zarówno dostępu jak i rozmów wychodzących od tego samego przedsiębiorstwa, inni wybierają inne przedsiębiorstwo od tego dającego dostęp (i przyjmowanie rozmów) dla obsługi części lub wszystkich rozmów wychodzących. Przedsiębiorstwo, które usiłowałoby podnieść cenę rozmów wychodzących (w szczególności rozmów krajowych i międzynarodowych) ponad poziom konkurencyjny, musi się liczyć z perspektywą dokonywania przez końcowych użytkowników substytucji usługodawców. Użytkownicy końcowi mogą stosunkowo łatwo wybierać alternatywne przedsiębiorstwa za pomocą krótkich kodów dostępu (poprzez środki umowne lub typu prepaid) lub za pomocą preselekcji operatora. Podczas gdy przedsiębiorstwa udzielające dostępu konkurują na rynku rozmów wychodzących, nie wydaje się, by przedsiębiorstwa obsługujące rozmowy wychodzące poprzez selekcję lub preselekcję operatora miały systematycznie wchodzić na rynek usług dostępu w odpowiedzi na niewielki, ale znaczący i nietrwały wzrost cen dostępu. Dlatego też można określić odrębne rynki detaliczne dla dostępu oraz rozmów wychodzących. 2 Według art. 2 pkt 26 Prawa telekomunikacyjnego połączeniem telefonicznym jest połączenie ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalającej na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym. Publicznie dostępną usługą telefoniczną 1 punkt 4 Wytycznych 2 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (par. 3.1.) 6

zgodnie z art. 2 pkt 30 Prawa telekomunikacyjnego, jest natomiast usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu użytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. W ramach usługi detalicznych połączeń w publicznej sieci stacjonarnej, obejmującej wykonywanie i odbieranie połączeń telefonicznych, konieczne jest wyodrębnienie połączeń krajowych i międzynarodowych, co jest podziałem odpowiadającym systematyce zawartej w Zaleceniu Komisji, gdyż W odniesieniu do rozmów wychodzących użytkownicy końcowi nie postrzegają rozmów lokalnych, krajowych i międzynarodowych jako wzajemnych substytutów. Można zatem argumentować, że stanowią one odrębne rynki detaliczne. Te dwa rodzaje połączeń (krajowe i międzynarodowe) nie są postrzegane jako substytuty przez użytkowników, a ponadto z punktu widzenia operatorów, połączenia międzynarodowe wiążą się ze znacznymi obciążeniami finansowymi i większym zaangażowaniem technologicznym, różniąc je znacznie od połączeń krajowych. Tym samym zarówno z punktu widzenia podaży, jak i popytu segment detaliczny połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, będzie dzielił się na rynek połączeń krajowych i rynek połączeń międzynarodowych. W niniejszej decyzji Prezes UKE dokonał analizy rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów. Połączenia międzynarodowe wybierane za pomocą kodu krajowego 00 i konkretnego numeru w danym kraju są kategorią połączeń telefonicznych realizowanych w publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej. Usługa międzynarodowa oznacza usługę telekomunikacyjną polegającą na transmisji lub kierowaniu sygnałów do zakończenia sieci, lub jej punktu nie będącego zakończeniem sieci zlokalizowanego poza granicami kraju. Usługa ta zdefiniowana została w ustawie z dnia 21 lipca 2000 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 73, poz. 852). Obecnie obowiązujące Prawo telekomunikacyjne z dnia 16 lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 z późn. zm.) nie definiuje pojęcia usługi międzynarodowej. Połączenia międzynarodowe to połączenia rozpoczynane w krajowej stacjonarnej sieci publicznej, a kończone w sieci stacjonarnej operatora zagranicznego. Są to więc połączenia realizowane pomiędzy zakończeniami należącymi do sieci w różnych krajach. Realizacja tych połączeń wymaga wyboru prefiksu międzynarodowego. Połączenia międzynarodowe są standardowo oferowane przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych. W swojej ofercie różnicują oni opłaty za te połączenia w zależności od tego, gdzie (w którym kraju) następuje jego zakończenie. Tak więc w ofertach przedsiębiorców telekomunikacyjnych ten rodzaj połączeń jest wyraźnie odróżniany od połączeń krajowych ze względu na znacznie wyższe ceny detaliczne w porównaniu z cenami za połączenia krajowe (strefowe i międzystrefowe). Abonenci stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej przyłączeni do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej operatora o znaczącej pozycji rynkowej mogą dowolnego dostawcę publicznie dostępnych usług telefonicznych, którego usługi są dostępne w połączonych 7

sieciach. Posiadają oni uprawnienie do wyboru dowolnego operatora świadczącego usługi telefoniczne obejmujące połączenia międzynarodowe poprzez selekcję, tj. doraźny wybór operatora, dokonywany poprzez numer dostępu dostawcy usług (NDS), bądź poprzez preselekcję, tj. na podstawie stałego kierowania połączeń przez sieć, wybranego w drodze preselekcji, operatora. Zgodnie art. 221 pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, obowiązek zapewnienia abonentom powyższego uprawnienia spoczywa, wyłącznie na operatorze posiadającym znaczącą pozycję rynkową w zakresie świadczenia usług telefonicznych świadczonych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, którym jest Telekomunikacja Polska S.A. (zwana dalej również TP S.A.). W ramach połączeń międzynarodowych realizowanych w sieciach PSTN można wyodrębnić produkty (usługi), które będą składać się na ten rynek. Będą to: a) połączenia telefoniczne realizowane (rozpoczynane i zakańczane) bezpośrednio w publicznej sieci stacjonarnej (zwanej dalej również siecią PSTN ); b) połączenia telefoniczne rozpoczynane w sieci PSTN i zakańczane w ruchomych publicznych sieci telefonicznych. Połączenia telefoniczne realizowane bezpośrednio w publicznej sieci stacjonarnej Połączenia telefoniczne realizowane bezpośrednio w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej są zasadniczym elementem rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. W przypadku połączeń międzynarodowych, połączenia realizowane wewnątrz sieci stacjonarnej to połączenia pomiędzy abonentami stacjonarnych publicznych sieci telefonicznych, tzw. połączenia abonenckie, z tym, że abonent inicjujący połączenie jest abonentem sieci krajowej, a wywoływany numer należy do abonenta przyłączonego do sieci w innym państwie. Połączenia te zapewniają więc łączność pomiędzy dwoma abonentami telefonii stacjonarnej o stałej lokalizacji zakończenia sieci, znajdującymi się w różnych państwach. Ten rodzaj połączeń jest dość jednolity w swej istocie. Wyodrębnienie poszczególnych kategorii międzyabonenckich połączeń międzynarodowych można wiązać jedynie z krajem, którego abonent jest wywoływany. W zależności od odległości, a co za tym idzie od ilości zaangażowanych elementów sieci w przesył sygnału, występują bowiem różnice w stawkach połączeń. Powyższe znajduje swe odzwierciedlenie w cennikach przedsiębiorców telekomunikacyjnych, którzy opłaty za połączenia międzynarodowe różnicują w zależności od tego w którym państwie następuje zakończenie połączenia. Tym niemniej uznać należy, iż jest to jedna usługa połączeń międzyabonenckich, realizowana jedynie pomiędzy różnymi krajami i stanowi ona podstawowy element połączeń międzynarodowych w sieci PSTN. Połączenia telefoniczne do ruchomych publicznych sieci telefonicznych Kolejną grupą połączeń, które są wykonywane przez użytkowników końcowych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej to połączenia telefoniczne do ruchomych publicznych sieci telefonicznych innych krajów. Z uwagi na fakt, że zakończenie połączenia następuje w sieci ruchomej (komórkowej) innego państwa, ten rodzaj połączeń będzie elementem rynku połączeń międzynarodowych. 8

Połączenia te realizowane są poprzez inicjowanie przez abonenta połączeń w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, które zakańczane są w sieciach ruchomych. Przy czym zakończenie połączenia będzie następować z abonentem sieci ruchomej innego państwa. Strona popytowa tego typu połączenia wiąże się z potrzebą uzyskiwania przez abonentów sieci stacjonarnej połączenia telefonicznego (tj. pozwalającego na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym) z abonentami ruchomych sieci telefonicznych. Ten rodzaj połączeń jest niezbędny dla pełnego korzystania z usługi połączeń telefonicznych w stacjonarnej sieci telefonicznej. Dopełnia omówioną wyżej usługę połączeń realizowanych bezpośrednio w stacjonarnej sieci telefonicznej i stanowi jej logiczne rozwinięcie w segmencie rynku połączeń międzynarodowych. Konieczność zapewnienia połączeń do sieci ruchomych jest wynikiem rozwoju tych sieci i coraz większej ich powszechności. Operatorzy sieci stacjonarnych chcąc oferować użytkownikom końcowym pełny zakres połączeń telefonicznych muszą więc zapewnić także połączenia do sieci ruchomych w innych państwach. W konsekwencji, operatorzy telefonii stacjonarnej wyraźnie wyodrębniają w swych cennikach stawki za połączenia do sieci ruchomych. W zależności od państwa, w którym następuje zakończenie połączenia, stawki za połączenia są równe połączeniom do numerów sieci stacjonarnych lub różnią się między sobą. Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że połączenia do sieci ruchomych innych państw (zakańczane w sieciach operatorów zagranicznych) są niezbędnym elementem rynku międzynarodowych połączeń telefonicznych realizowanych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Przykładem innych technologii zapewniających zbliżone usługi za może być technologia VoIP (Voice over Internet Protocol). Coraz bardziej powszechne korzystanie z tej technologii może oznaczać, że produkty dostępu, które umożliwiają używanie VoIP, mogą w przyszłości stanowić substytuty detalicznego dostępu wąskopasmowego. Jednakże, zdaniem Prezesa UKE, w okresie objętym niniejszą analiza korzystanie z VoIP nie zwiększy się na tyle, aby mogło ograniczyć politykę cenową innych form dostępu. Ponadto, technologia ta nie należy do analizowanego rynku, gdyż nie mieści w ramach pojęcia połączenia telefonicznego w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej definiowanego przez art. 2. Pt. 3 Warto wspomnieć, że wymóg odseparowania od tradycyjnej telefonii stacjonarnej znajduje się również w Komunikacie Komisji dotyczącym statusu usług głosowych w sieci Internet 4. Również warunek wymienności lub zastępowalności usług, o którym jest mowa w Wytycznych Komisji, na obecnym etapie rozwoju telekomunikacji również nie jest spełniony, gdyż jak dotąd korzystanie z technologii IP wiąże się z nabyciem oraz używaniem dodatkowego sprzętu komputerowego, odpowiednio szybkich łączy internetowych, a także nie gwarantuje dostępu np. do usług lokalizacji i numerów alarmowych, jak również nie zapewnia jakości 5 charakterystycznej dla połączeń telefonicznych w rozumieniu Pt. Tym samym VoIP, jako produkt/usługa która jest tylko w małym lub względnym stopniu 3 Zaznaczyć trzeba np. problem integracji głosu z danymi uniemożliwiającymi kwalifikację usługi jako czystej telefonii. 4 Wytyczne w punkcie 2.2.1 (ust. 47) wskazują na Komunikat Komisji Communication from the Commission Status of voice on the Internet under Community law, and in particular, under Directive 90/388/EEC Supplement to the Communication by the Commission to the European Parliament and the Council on the status and implementation of Directive 90/388/EEC on competition in the markets for telecommunications services (2000/C 369/03). W dokumencie zwrócono uwagę m.in. na aspekt łączności w czasie rzeczywistym, który w przypadku usług opartych o protokół IP, z powodu przeciążenia sieci Internet, jest trudny do zapewnienia. 5 por. raport z badań jakości połączeń w technologii VoIP przeprowadzonych przez amerykańskie przedsiębiorstwo Keynote: http://www.keynote.com/news_events/releases_2006/06sep14.html 9

wymienna ze świadczeniem usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych z wyłączeniem konsumentów, obecnie nie może być zaliczana do przedmiotowego rynku. Reasumując powyższe, należy stwierdzić, że w skład właściwego rynku produktowego wchodzą: - międzynarodowe połączenia telefoniczne rozpoczynane i zakańczane w publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej, - międzynarodowe połączenia telefoniczne kierowane do ruchomych publicznych sieci telefonicznych (rozpoczynane w publicznej stacjonarnej sieci telefonicznej przedsiębiorcy telekomunikacyjnego działającego na terenie kraju i zakańczane w ruchomych sieciach telefonicznych znajdujących poza granicami kraju). 3.3. Segmentacja strony popytowej i podażowej rynku detalicznego Mając na uwadze przedstawiony powyżej rynek połączeń międzynarodowych, należy jednocześnie zauważyć, że usługi ww. połączeń realizowanych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej są wykonywane na rzecz użytkowników końcowych, którzy są grupą zróżnicowaną. Świadczy o tym choćby wielość cenników tworzonych przez dostawców usług w celu dopasowania swojej oferty do poszczególnych grup użytkowników. To rozróżnienie opiera się na różnych przesłankach. Najczęściej jest to uzależnione od uzyskiwanych przez abonenta dochodów i wielkości realizowanych połączeń, od sposobu wykorzystania połączenia sieciowego, od zapotrzebowania na nowe technologie. Najistotniejszy podział użytkowników końcowych przebiega jednak na linii prowadzenia lub nie, działalności gospodarczej. Stąd rozróżnienie usług połączeń telefonicznych (krajowych i międzynarodowych), wykonywanych: 1. dla konsumentów 2. dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów (ta grupa użytkowników określana jest mianem klientów biznesowych bądź instytucjonalnych). Komisja w Zaleceniu wskazuje, iż powszechnie dokonuje się rozróżnienia pomiędzy rynkami podmiotów gospodarczych i osób fizycznych, gdyż warunki umowne dostępu i usługi mogą być zróżnicowane. Ponadto normalnie nie jest możliwe, by dostawca na rynek podmiotów gospodarczych reagował na wzrost cen dokonywany przez hipotetycznego monopolistę na rynku osób fizycznych, gdyż ekonomia obsługi klientów w tych dwóch obszarach może się istotnie różnić. Dlatego też zaleca się wyróżnienie kategorii końcowych użytkowników w definiowanych rynkach. 6 Powyższą zależność obrazuje najlepiej fakt, że większość dostawców usług telefonii stacjonarnej ma wyodrębnioną ofertę biznesową (dla przedsiębiorców, instytucji) i ofertę dla osób fizycznych (konsumentów). Plany taryfowe dla tych dwóch grup użytkowników znacząco różnią się od siebie zarówno samym modelem taryfy, funkcją abonamentu, jak i wysokością opłat za poszczególne połączenia. W celu pokazania powyższych zależności Prezes UKE przeanalizował oferty dostawców usług działających na przedmiotowym rynku właściwym posiadających powyżej 1% udziału w rynku. 6 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust. 4.2.1.) 10

Telekomunikacja Polska S.A. 7 Oferta Telekomunikacji Polskiej S.A. jest skierowana zarówno do osób fizycznych jak i dla przedsiębiorców. Plany telefoniczne dedykowane tym grupom użytkowników różnią się od siebie. Dokonując porównania dwóch planów startowych występujących w ofercie sprzedażowej Spółki pn. Cennik usług telekomunikacyjnych tp 1 lipiec 2006 r., które przez TP S.A. są traktowane jako plany podstawowe, tj. Plan tp startowy i Plan startowy tp biznes zauważalne są różnice m.in. w zakresie opłat za połączenia. W Planie startowym tp biznes, dedykowanym każdemu, kto nie jest konsumentem w rozumieniu ustawy Prawo telekomunikacyjne opłata za połączenie naliczana jest jako suma: opłaty za inicjację połączenia, która jest stałym elementem sposobu naliczania opłat oraz opłaty za czas połączenia, która jest iloczynem stawki netto za sekundę połączenia i liczby sekund. Natomiast nie występuje w tym planie różnicowanie stawek w zależności od okresu taryfikacyjnego. TP S.A. klientom biznesowym oferuje tę samą opłatę przez całą dobę (taryfa płaska) m.in. za połączenia miejscowe i strefowe, międzystrefowe oraz do sieci ruchomych. Plan tp startowy dedykowany konsumentom nie przewiduje pobierania opłaty za inicjację połączenia, ale różnicuje je w dwóch przedziałach czasowych tj. wyższe stawki opłat w godzinach 8-20, a obniżone w godzinach 20-8. Stawki obniżone obowiązują także przez całą dobę w soboty, niedziele i dni świąteczne. Należy dodać, że Telekomunikacja Polska S.A. oprócz połączeń telefonicznych realizowanych we własnej sieci świadczy również usługi połączeń (w tym międzynarodowych) poprzez numer NDS 1033. Usługi preselekcji są dostępne zarówno dla użytkowników końcowych nie będących konsumentami jak i dla pozostałych klientów. Netia S.A. 8 (zwana dalej również Netią) Netia S.A. również wyodrębnia w swej ofercie propozycje dla osób fizycznych (ewentualnie małych firm), kształtując tzw. ofertę Dla Domu i dla przedsiębiorców oferta Dla Biznesu. Oferując swe usługi użytkownikom indywidualnym, podkreśla, że: Oprócz podstawowych usług telefonicznych Klienci mogą korzystać z wielu usług dodatkowych, cyfrowych usług ISDN oraz wdzwanianego dostępu do Internetu. Przy ofercie biznesowej, akcentuje się przystosowanie oferty dla tej grupy użytkowników: Trzy najnowsze pakiety NETII, przygotowane specjalnie dla Klientów biznesowych, łączą usługi niezbędne do funkcjonowania każdej firmy: najwyższej jakości cyfrowe usługi głosowe (linie ISDN) i usługi podstawowe (linie analogowe) i stały dostęp do Internetu. Takie zestawienie usług umożliwia jeszcze większe oszczędności w wydatkach telekomunikacyjnych każdej firmy. Od sierpnia 2006 r. obowiązują również nowe taryfy w ofercie dla domu w ofercie Netii S.A. i są to taryfy zawierające w sobie abonament oraz określoną liczbę minut do wykorzystania w ramach poszczególnych abonamentów (tj. taryfa darmowe rozmowy wieczory i weekendy, taryfa darmowe rozmowy pakiet 240, taryfa darmowe rozmowy pakiet 60, taryfa darmowe rozmowy pakiet 45, taryfa darmowe rozmowy pakiet 30), taryfa spokojna oparta o sekundowe rozliczanie czasu połączeń, taryfa prosta nie zawierająca abonamentu, a przewidująca jedynie miesięczną opłatę za pakiet 50 minut na połączenia lokalne i międzymiastowe. Również w sierpniu 2006 r. Spółka wprowadziła nowe taryfy wyłącznie dla klientów instytucjonalnych (wymogiem koniecznym jest posiadanie Regon-u czyli numeru w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej) i są nimi: taryfa biznes lokalna, biznes strefowa, biznes 7 Informacje uzyskane ze strony internetowej http://www.tp.pl/biznes/ 8 Informacje uzyskane ze strony internetowej http://www.netia.pl/?o=b 11

24/7. Netia S.A. oprócz połączeń realizowanych we własnej sieci świadczy również usługi połączeń telefonicznych (w tym międzynarodowych) poprzez numer NDS 1055. Usługi preselekcji są dostępne zarówno dla użytkowników końcowych nie będących konsumentami jak i dla pozostałych klientów. Telefonia Dialog S.A. 9 (zwana dalej również Dialogiem lub TD S.A.) Operator ten także posiada zróżnicowaną ofertę. Zasadniczy podział związany jest z typem użytkownika końcowego. Telefonia Dialog S.A. oferuje specjalne usługi dla osób fizycznych ( DialogDom ) i dla przedsiębiorców ( DialogBiznes ), dopasowując ofertę w zależności od potrzeb obu tych grup. Oferta skierowana dla osób fizycznych zawiera taryfy składające się z abonamentu oraz określonej liczby minut do wykorzystania w ramach poszczególnych abonamentów (tj.: taryfa atut, taryfa darmowe rozmowy - MAX - w tym przypadku dodatkową korzyścią jest niższa opłata za przyłączenie do sieci telekomunikacyjnej wynosząca tylko 100 zł netto, taryfa darmowe rozmowy - 120 rozmowy, taryfa darmowe rozmowy i Internet - zawiera nielimitowany wdzwaniany dostęp do Internetu), taryfę profit (pozwalająca na stworzenie indywidualnej oferty) oraz taryfę efekt. Również w usługach dla biznesu Spółka proponuje szeroki wachlarz rozwiązań taryfowych obejmujących połączenia głosowe, usługi dodatkowe i dostęp do Internetu. Przykładem ofert skierowanych wyłącznie do biznesu są: - Taryfa Dynamiczna Korzyść - koszty połączenia zależne są od ilości miesięcznie wykonanych połączeń, - Pakiet Biznes 3 połączenia rozliczane są co do sekundy, w ramach abonamentu klient otrzymuje do 100 numerów DDI. 10 Pozostałe plany taryfowe mają podobną strukturę do tych skierowanych dla konsumentów, zawierają jednak w sobie dodatkowe usługi tj.: TeleSekunda, TeleSekunda Biznes, TeleGodzina. Telefonia Dialog S.A. oprócz połączeń realizowanych we własnej sieci świadczy również usługi połączeń telefonicznych (w tym międzynarodowych) poprzez numer NDS 1011. Usługi preselekcji są dostępne zarówno dla użytkowników końcowych nie będących konsumentami jak i dla pozostałych klientów. Tele2 Polska Sp. z o. o. 11 (zwana dalej również Tele2 Polska lub Tele2) Oferta Tele2 skierowana jest zarówno do osób fizycznych jak i dla przedsiębiorców. Plany telefoniczne dedykowane tym grupom różnią się od siebie abonamentem, opłatami za połączenia oraz określoną liczbą minut do wykorzystania w ramach abonamentu. W planach taryfowych dla biznesu opłaty za połączenia lokalne, międzystrefowe, do sieci komórkowych, międzynarodowych są jednakowe przez całą dobę. Dla klientów indywidualnych opłaty te są zróżnicowane zależnie od pory dnia i tygodnia. Dla osób fizycznych dedykowane są następujące cenniki: cennik Tele2 60 minut, cennik Darmowe Soboty, cennik Dobry wieczór i weekend, dla klientów biznesowych zaś; cennik Optymalny dla Biznesu, cennik Wspólna 9 Informacje uzyskane ze strony internetowej http://www.dialog.pl/dialog/dialog_biznes/dialogbiznes.php 10 DDI wybieranie bezpośredniego numeru wewnętrznego 11 Przy opisie oferty detalicznej wykorzystano ofertę Tele2 obowiązującą od 14 września 2006 r. 12

Stawka dla Biznesu, cennik Premium dla Biznesu. Opłaty za połączenia w ofercie dla biznesu są niższe od opłat za połączenia w ofercie dla klientów indywidualnych. Tele2 oferuje również jeden wspólny cennik dla klientów indywidualnych i dla klientów biznesowych, jest to Cennik Podstawowy. Opłata abonamentowa w tym cenniku wynosi 31,50 zł netto, natomiast opłaty za połączenia lokalne miejscowe i strefowe, międzystrefowe, do sieci komórkowych, z Internetem przez modem, międzynarodowe do sieci stacjonarnych i komórkowych rozliczane są impulsowo, a opłata naliczana jest za każdą rozpoczętą jednostkę taryfikacyjną. Oferta dla klientów indywidualnych W cenniku Tele2 60 minut przy opłacie abonamentowej 35,00 zł netto klient otrzymuje co miesiąc pakiet 60 minut do wykorzystania na połączenia lokalne, międzymiastowe oraz wydzwaniane do sieci Internet (dotyczy to połączeń z Internetem poprzez numery dostępowe Tele2). Wykorzystanie tych minut rozliczane jest z dokładnością co do sekundy. Po ich wykorzystaniu, opłaty za połączenia pobierane są zgodnie ze stawkami cennika. Z kolei decydując się na cennik Darmowe Soboty przy opłacie abonamentowej 35,00 zł netto, klient korzysta z w ramach tego abonamentu z połączeń lokalnych oraz do numerów skróconych w każdą sobotę przez całą dobę, za które to połączenia nie pobierane są dodatkowe opłaty. Połączenia te dotyczą połączeń głosowych i mogą być wykorzystywane wyłącznie w celu prowadzenia rozmów telefonicznych przez sieć Tele2. W cenniku Dobry wieczór i weekend przy opłacie abonamentowej 57,38 zł netto, klientowi przysługuje 1000 darmowych minut do wykorzystania na połączenia lokalne, międzymiastowe oraz do numerów skróconych, od poniedziałku do piątku w godzinach od 18.00 do 8.00 oraz w weekendy i święta przez całą dobę. Po wykorzystaniu puli 1000 darmowych minut klient płaci 0,10 zł brutto za każdą minutę połączenia, powiększone o opłatę inicjacyjną o 0,19 zł brutto. Oferta dla klientów biznesowych W cenniku Optymalny dla Biznesu, przy opłacie abonamentowej 41,50 zł netto, połączenia lokalne, międzystrefowe, z Internetem przez modem, do sieci komórkowych, międzynarodowe do sieci stacjonarnych i komórkowych rozliczane są sekundowo. Cennik ten oferuje najniższą cenę na połączenia lokalne. Również w cenniku Wspólna Stawka dla Biznesu, przy opłacie abonamentowej 41,50 zł netto, połączenia lokalne, międzystrefowe, z Internetem przez modem, do sieci komórkowych, międzynarodowe do sieci stacjonarnych i komórkowych rozliczane są sekundowo. Wybierając ten cennik, klient płaci samą cenę na połączenia lokalne i międzystrefowe. Z kolei wybierając cennik Premium dla Biznesu, przy abonamencie 49,50 zł netto klient korzysta co miesiąc z pakietu 100 darmowych minut na połączenia lokalne, międzymiastowe, które rozliczane są sekundowo. Po wyczerpaniu limitu darmowych minut, opłaty za połączenia pobierane są zgodnie z cenami zawartymi w cenniku. Tele2 Polska Sp. z o.o. świadczy usługi połączeń telefonicznych (w tym międzynarodowych) jedynie poprzez numer NDS 1061 gdyż nie posiada własnej sieci telekomunikacyjnej. 13

Niezależny Operator Międzystrefowy Sp. z o. o. 12 (zwany dalej również NOM Sp. z o.o. lub NOM) Spółka posiada zróżnicowaną ofertę, skierowaną zarówno do klientów indywidualnych jak i klientów biznesowych. Plany taryfowe dedykowane klientom indywidualnym cechują się brakiem opłaty za rozpoczęcie połączenia oraz brakiem opłaty aktywacyjnej. W planach tych opłaty za połączenia międzystrefowe zależne są od pory dnia i tygodnia. Do osób fizycznych skierowane są następujące cenniki: NOM dla domu, NOM Twoje Wieczory i Weekendy, Start, Solo. Natomiast plany dla biznesu charakteryzują się brakiem opłaty abonamentowej, brakiem opłaty za rozpoczęcie połączenia oraz brakiem opłaty aktywacyjnej. Do klientów biznesowych skierowane są następujące plany taryfowe: NOM dla Biznesu Premium, NOM dla Biznesu, Tempo, Sprint. W cennikach NOM dla biznesu, NON dla biznesu Premium, Tempo opłata za połączenia międzystrefowe jest stała niezależnie od pory dnia i tygodnia. Oferta dla klientów indywidualnych Plan taryfowy NOM dla domu charakteryzuje się brakiem opłaty stałej, brakiem oraz dodatkowych kosztów (brak abonamentu, opłat za aktywację i opłat za rozpoczęcie połączenia). Połączenia rozliczane są sekundowo. NOM dla DOMU oferuje niskie opłaty za połączenia międzynarodowe od 0,45 zł netto w 1 strefie do stacjonarnych sieci zagranicznych. Z kolei korzystając z planu NOM Twoje Wieczory i Weekendy (TWiW) klient może wykonywać połączenia międzynarodowe w cenie od 0,50 zł netto. Plan START dedykowany jest klientom indywidualnym, którzy intensywnie korzystają z usług telekomunikacyjnych. Plan ten zawiera bardzo niską opłatę minimalną oraz naliczanie sekundowe. W planie START klientom proponowane są niskie ceny za połączenia międzynarodowe-od 0,55 zł netto w 1 strefie do stacjonarnych sieci zagranicznych; a do zagranicznych sieci komórkowych w wybranych krajach od 0,55 zł netto. Kolejny plan SOLO to oferta skierowana do klientów, którzy rzadziej korzystają z telefonu stacjonarnego. Opłaty za rozmowy telefoniczne naliczane są co 15 sekund, ale plan ten nie zawiera opłaty minimalnej. W zakresie połączeń międzynarodowych oferta jest taka sama jak w przypadku planu START. Oferta dla klientów biznesowych Plan NOM dla Biznesu Premium oferuje klientom do 1000 minut za darmo (pakiet 100 darmowych minut połączeń lokalnych na każdą linię telefoniczną objętą umową maksymalnie 10 linii), bezpłatną aktywację, brak abonamentu oraz naliczanie sekundowe. W planie o nazwie NOM dla Biznesu klienci otrzymują naliczenie sekundowe od 1 sekundy połączenia, bez opłaty stałej oraz stałą stawkę na połączenia międzystrefowe przez całą dobę. Kolejny plan TEMPO zawiera stałe stawki za połączenia międzystrefowe, komórki i międzynarodowe niezależnie od pory dnia. 12 Przy opisie oferty detalicznej wykorzystano ofertę ze strony internetowej operatora z dnia 25 października 2006 r. 14

Wybierając plan SPRINT klient otrzymuje niską opłatę minimalną oraz naliczanie sekundowe. We wszystkich ww. planach taryfowych ceny za połączenia międzynarodowe kształtują się już od 0,50 zł netto za połączenia do zagranicznych sieci ruchomych i od 0,25 zł netto za połączenia w 1 strefie do zagranicznych stacjonarnych sieci telefonicznych. NOM Sp. z o.o. świadczy usługi połączeń telefonicznych (w tym międzynarodowych) jedynie poprzez numer NDS 1044, gdyż nie posiada własnej sieci telekomunikacyjnej. Millenium Communications S.A. W dniu 13 sierpnia 2004 r. operator wprowadził nowatorską taryfę dla firm, polegającą na tym, iż za połączenia przychodzące do sieci Millenium Communications S.A. klienci biznesowi będą otrzymywać dodatkowe przychody. Oferta dedykowana była wyłącznie dla przedsiębiorców, którzy wykupią jednocześnie kilkadziesiąt linii. Wśród potencjalnych klientów wymieniani byli np. operatorzy central telefonicznych w dużych budynkach biurowych, firmy handlowe oraz świadczące usługi informacyjne, jak również jednostki administracji publicznej. Dla klientów wykonujących rozmowy wychodzące operator przewidział taryfę SmartTraffic, w której przewidziane było sekundowe naliczanie, brak było opłat za zainicjowanie połączenia, opłaty abonamentowej i instalacyjnej. Należy zaznaczyć, iż Prezes UKE dysponuje danymi o działalności tego operatora jedynie w ograniczonym zakresie, gdyż Spółka wypełniła jedynie częściowo formularze do badania konkurencyjności za lata 2002-2004. Za 2005 r. Spółka Millenium Communications S.A. nie przesłała formularzy sprawozdawczych do czego zgodnie z art. 7 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego nie była zobowiązana (uzyskała przychód poniżej 4 mln zł). 28 kwietnia 2006 r. Spółka uchwałą Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy została postawiona w stan likwidacji. Millennium Communication S.A. świadczyła usługi połączeń telefonicznych poprzez numer NDS 1021, jednak ze względu na zaprzestanie działalności numer ten został zwolniony. E-Telko Sp. z o. o. (zwana dalej również E-Telko) Spółka zapewnia technologię i narzędzia umożliwiające świadczenia kompleksowych usług telekomunikacyjnych. Oferta E-Telko obejmuje świadczenie usług połączeń przez numer NDS 1053, dostęp do Internetu oraz połączenia wykorzystujące technologię IP. Oferta Spółki dostępna jest tylko dla klientów biznesowych. Spółka posiada również w swojej ofercie usługę biznes Premium. Oferowana przez E-Telko usługa Konto BIZNES Premium jest realizowana poprzez bezpośrednie podłączenie łączem cyfrowym centrali abonenckiej klienta (PABX) do sieci E-Telko. W ten sposób wszystkie połączenia telekomunikacyjne wychodzące z centrali klienta realizowane są bezpośrednio przez sieć E-Telko. Zależnie od warunków technicznych klient może zostać podłączony przy pomocy światłowodu, radiolinii lub łącza stałego. Usługa pozwala na fakturowanie, tworzenie wykazów rozmów oraz prowadzeniem statystyk ruchu. Usługa Konto Biznes Premium jest skierowana do dużych przedsiębiorstw wyposażonych w centralę telefoniczną, zarządców powierzchni biurowych. 15

etel Polska Sp. z o.o. (zwana dalej również etel) Spółka oferuje kompleksowe rozwiązania telekomunikacyjne dla firm, obejmujące wysokiej klasy transmisję głosu wraz z usługami dodanymi, transmisję danych oraz usługi internetowe. Produkty oferowane przez Spółkę to etel Glos, etel efax, etel Sky, etel Dial-up, etel Net, etel On-line, Telekonferencje. W ramach usługi etel Głos operator oferuje połączenia przez numer dostępu do sieci oraz preselekcję, podłączenie bezpośrednie, w którym centrala PABX klienta jest łączona z siecią komutacyjną etel za pomocą łącza ISDN PRA (lub wielokrotności); oraz połączenia za pomocą dialerów, które instalowane są pomiędzy centralą/telefonem klienta, a centralą miejską. Urządzenia te umożliwiają wygodne korzystanie z usług etel bez konieczności wybierania dodatkowych numerów. Taryfy etel dla klientów biznesowych charakteryzuje: taryfikacja sekundowa, brak opłat za inicjację połączenia, brak opłat instalacyjnych, brak opłat stałych takich jak abonament, opłaty serwisowe. Najpopularniejszy dostęp do sieci etel Polska Sp. z o.o. w tym do usługi połączeń międzynarodowych to dostęp poprzez numer NDS 1015. Regionalne Sieci Telekomunikacyjne El-Net S.A. Regionalne Sieci Telekomunikacyjne El-Net S.A. w dniu 21 lipca 2006 r. zostały przejęte przez Netią S.A. Do tego czasu Spółka świadczyła przede wszystkim klientom biznesowymi. RST El-Net S.A. oferowała usługi w zakresie telefonii stacjonarnej, ISDN, dostępu do Internetu, dzierżawy łączy i telewizji kablowej. Z powyższego zestawienia ofert detalicznych przedsiębiorców obecnych na rynku właściwym wynikają następujące wnioski: 1. zasadą jest, że operatorzy wyraźnie oddzielają w swych strategiach gospodarczych dwie grupy użytkowników końcowych i przygotowują dwie grupy ofert: dla osób fizycznych i dla klientów biznesowych ; 2. oferowane usługi są przystosowane komercyjnie i technologicznie dla poszczególnych grup użytkowników końcowych, 3. poszczególne oferty (plany, taryfy) różnią się od siebie wysokością abonamentu i wysokością stawek za poszczególne połączenia, 4. możliwa jest specjalizacja operatora w zakresie świadczenia usług dla określonej grupy użytkowników końcowych. Powyżej przedstawione uwarunkowania stanowią podstawowy argument uzasadniający twierdzenie, że przedsiębiorcy działający na przedmiotowym rynku konkurują ze sobą w odniesieniu do każdej grupy odbiorców oddzielnie. Każda oferta tworzona przez dostawców usług jest dedykowana określonej grupie abonentów (segmentacja strony popytowej rynku detalicznego). Konsekwencją tego jest specjalizacja ofert w odniesieniu do danej grupy użytkowników, a także wyodrębnienie grupy operatorów świadczących usługę na rzecz jednej tylko grupy użytkowników końcowych (segmentacja strony podażowej rynku detalicznego). Operatorzy starają się więc przygotować odmienne oferty taryfowe dla każdego rodzaju klientów. Również kanały dystrybucji usługi, czyli polityka marketingowa, są różne dla każdej z dwóch grup klientów. W związku z powyższym, jak wskazano powyżej, należy podzielić właściwe rynki produktów ze względu na rodzaj klientów. Wobec powyższego, w pełni uzasadnione jest wyodrębnienie dwóch rynków produktowych w zależności od podmiotów, na rzecz których te usługi mają być świadczone. Jednocześnie można wyraźnie zaobserwować, że poszczególne grupy użytkowników, oczekują na produkt (usługę) dopasowany do ich potrzeb. Użytkownik będący osobą fizyczną nie będzie z reguły zainteresowany ofertą biznesową, zaś przedsiębiorca nie skorzysta z oferty dla osób fizycznych. Brak jest zatem substytucyjności pomiędzy usługami skierowanymi do 16

tych dwóch grup użytkowników. Klienci instytucjonalni są bardziej zainteresowani jakością usługi (dostępność, czas ponownego uruchomienia po awarii, serwis gwarancyjny i pogwarancyjny itp.). Częściej zwracają uwagę na usługi powiązane lub zaawansowane (prezentacja nazwiska, drugie połączenie, przekazanie połączenia, statystyka wykorzystanych połączeń itp.). Zakres zastosowania usług jest wyraźnie odmienny. Klienci instytucjonalni korzystają z usług łączności elektronicznej przeważnie w godzinach pracy w dni robocze, w przeciwieństwie do klientów indywidualnych. Z punktu widzenia użytkownika końcowego preferowane jest więc występowanie dwóch rodzajowo grup odmiennych ofert, spełniających odmienne, specyficzne oczekiwania różnych grup klientów. Sytuacja taka powoduje istnienie dwóch kategorii dostawców w zakresie świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej. Jak wynika z powyższej analizy ofert na rynku właściwym występują podmioty, które kierują swoją ofertę w głównej mierze do klientów indywidualnych, inne zaś podmioty skupiają się na klientach biznesowych. Ze względu na fakt, iż oczekiwania klientów indywidualnych różnią się od oczekiwań klientów biznesowych istnieją różnice w budowaniu ofert skierowanych do ww. klientów. Wprawdzie możliwe jest szybkie przestawienie się z oferty biznesowej na indywidualną jednak nie wszyscy uczestnicy w rynku są zainteresowani obsługą klientów indywidualnych i skupiają się jedynie na klientach biznesowych, jak chociażby wskazane powyżej E-Telko Sp. z o.o. czy etel Sp. z o.o. W związku z powyższym Prezes UKE w pełni podziela wcześniej zacytowane stanowisko Komisji, iż rynek świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów powinien tworzyć odrębny rynek właściwy, wydzielony z innych detalicznych rynków świadczenia usług telekomunikacyjnych. W skład właściwego rynku produktowego wchodzi usługa międzynarodowego połączenia telefonicznego realizowanego bezpośrednio w publicznej sieci stacjonarnej oraz połączenia telefonicznego rozpoczynanego w publicznej sieci stacjonarnej i zakańczanego w ruchomych publicznych sieci telefonicznych. 3.4. Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangażowane w proces popytu i podaży właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar można odróżnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przeważające warunki konkurencji są znacząco różne. Podobną definicję rynku geograficznego zawiera ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 z późn. zm.), do której odsyła art. 21 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego. Zgodnie z tą definicją, rynek geograficzny oznacza obszar, na którym, ze względu na rodzaj i właściwości towarów, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynek podlegający analizie przez Prezesa UKE został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jako rynek krajowy, czyli jego zasięg geograficzny obejmuje terytorium całego kraju. Z powyższego wynika, że na obszarze kraju nie występują bariery dostępu do rynku świadczenia usług połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów, które stanowiłyby podstawę do geograficznej segmentacji tego rynku. Brak jest różnic w zależności od obszaru geograficznego w preferencjach odbiorców usług. Nie występują również uwarunkowane od obszaru - różnice cen, czy kosztów transportu. 17

4. Całkowita wielkość przedsiębiorców telekomunikacyjnych, świadczących usługi na krajowym rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, z wyłączeniem konsumentów, których udział w rynku właściwym przekracza 1% 13 Przedsiębiorcy, których udział na przedmiotowym rynku w latach 2002-2005 przekracza 1% to.: - Telekomunikacja Polska S.A., - Netia S.A., - Telefonia Dialog S.A., - Tele2 Polska Sp. z o.o., - E-Telko Sp. z o.o., - Millennium Communications S.A. (obecnie w likwidacji), - Niezależny Operator Międzystrefowy Sp. z o.o., - etel Sp. z o. o., - RST El-Net S.A. Wśród wymienionych powyżej przedsiębiorców Niezależny Operator Międzystrefowy Sp. z o. o., Tele2 Polska Sp. z o.o. oraz E-Telko Sp. z o.o. nie dysponują własną infrastrukturą dostępową i świadczą usługi połączeń jedynie w oparciu o numer NDS. W związku z bardzo niewielkim udziałem rynkowym pozostałych podmiotów prowadzących działalność na analizowanym rynku, dalszej analizie poddane zostały jedynie ww. podmioty. 4.1. TP S.A. Telekomunikacja Polska S.A. z siedzibą w Warszawie jest spółką notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz w formie GDR-ów (globalnych kwitów depozytowych) na Giełdzie Papierów Wartościowych w Londynie. Największym akcjonariuszem Telekomunikacji Polskiej S.A. jest France Telekom posiadający 47,50% akcji. Udział Skarbu Państwa wynosi 3,87%. Posiadacze GDR reprezentowani przez Bank of New York dysponują 9,98% akcji, a pozostali akcjonariusze 38,65%. Spółka prowadzi działalność na terenie całego kraju. Jest dostawcą usług na rynku właściwym a jednocześnie świadczy usługi detaliczne w zakresie połączeń krajowych i międzynarodowych w sieci stacjonarnej. Jest również operatorem działającym na rynkach hurtowych. Telekomunikacja Polska S.A. stoi na czele grupy kapitałowej, której podmioty prowadzą działalność także w zakresie telefonii ruchomej (PTK Centertel Sp. z o.o.), usług związanych z dostępem do Internetu (TP Internet Sp. z o.o., Wirtualna Polska S.A.), transmisji treści programów radiofonicznych i telewizyjnych (TP EmiTel Sp. z o.o.). Spółka osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej: (dane zastrzeżone) - na koniec roku 2004 w wysokości - mln PLN, - na koniec roku 2005 w wysokości - mln PLN. 4.2. Netia S.A. Netia S.A. jest spółką giełdową. Jej struktura akcyjna jest bardzo zróżnicowana, a żaden z akcjonariuszy nie posiada 50% głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy. 13 kryterium całkowitej wielkości przedsiębiorstwa jest wymienione w pkt.3.1.wytycznych 18

Netia S.A. działa na rynku właściwym a także na innych rynkach telefonii stacjonarnej. Spółka działa na bazie własnej światłowodowej sieci szkieletowej, obejmującej swym zasięgiem największe miasta w Polsce oraz na bazie lokalnych sieci dostępowych. Przedsiębiorca świadczy szeroką gamę usług telekomunikacyjnych, w tym usługi telefoniczne głosowe, usługi transmisji danych oraz sieciowe usługi hurtowe. W szczególności swoje usługi oferuje klientom biznesowych. Obszar działalności Netia S.A. przedstawia poniższa mapa (ciemniejszy kolor na mapie): Rys. 1 Obszar działania Netii S.A. Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji ze strony www.netia.pl oraz danych uzyskanych od operatora. Grupa Netia jest holdingiem spółek zależnych od spółki Netia S.A. W skład Grupy Netia wchodzą następujące spółki prowadzące działalność telekomunikacyjną: 1) Netia S.A. 2) Regionalne Sieci Telekomunikacyjne El-Net S.A. (z dniem 31 lipca 2006 r. Netia S.A. przejęła spółkę RST El-Net S.A. Cały majątek przejętej spółki został przeniesiony na spółkę Netia S.A.) 3) Spółki z grupy Netia Wimax S.A. (dawniej: Netia Świat S.A., również w lipcu jedna ze spółek została przejęta przez Netię S.A.) 4) Uni-Net Sp. z o.o. W wyniku przeprowadzonych od 22 lutego do 9 maja 2005 r. postępowań przetargowych na rezerwację częstotliwości dla sieci komórkowych, zwycięzcą przetargu na pasmo UMTS została Netia Mobile Sp. z o.o.(obecna nazwa P4 Sp. z o.o.) Ponadto w dniu 25 lipca 2005 roku Netia Globe S.A. i Netia Świat S.A. inne spółki zależne Netii S.A. - zostały ogłoszone zwycięzcami przetargu na rezerwacje częstotliwości z zakresu 3,6-3,8 GHz (i złożyły wnioski o ich rezerwacje w dniu 1 sierpnia 2005 roku). Netia zamierza wykorzystać powyższe częstotliwości do świadczenia wysokiej jakości usług transmisji danych i głosu w oparciu o technologię WiMAX. Spółka osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej: (dane zastrzeżone) - na koniec roku 2004 w wysokości - mln PLN, - na koniec roku 2005 w wysokości - mln PLN. 4.3. Telefonia Dialog S.A. Dialog to spółka, która rozpoczęła działalność w latach 90-tych jako Telefonia Lokalna S.A. Jedynym właścicielem Spółki jest KGHM Polska Miedź S.A. siódma spółka na świecie 19

w zakresie produkcji miedzi i druga co do wielkości produkująca srebro. Po przekształceniach i zmianie nazwy operator rozszerzył swoją działalność. Obecnie obszar, na którym powstaje sieć Telefonii Dialog S.A. stanowi ok. 13 % powierzchni kraju, a zamieszkany jest przez ponad 6 mln ludzi. Spółka prowadzi działalność w zakresie świadczenia usług telefonii stacjonarnej oraz dostępu do Internetu. Spółka osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej: (dane zastrzeżone) - na koniec roku 2004 w wysokości - mln PLN, - na koniec roku 2005 w wysokości - mln PLN. Zasięg działalności Telefonii Dialog S.A. obejmuje 7 województw i przedstawia się następująco (ciemniejszy kolor na mapie): Rys. 2 Obszar działania Telefonii Dialog S.A. Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji ze strony www.dialog.pl oraz danych uzyskanych od operatora. 4.4. Tele2 Polska Sp. z o.o. Tele 2 to spółka, która działa w Polsce od 1999 roku, oferując usługi bezprzewodowego dostępu do Internetu, karty telefoniczne typu pre-paid umożliwiające wykonywanie tanich rozmów międzynarodowych oraz usługę połączeń międzynarodowych, krajowych i do sieci ruchomych w ramach umowy o prefiks i preselekcję, wprowadzoną na rynek w 2003 roku. Jedynym właścicielem polskiej spółki Tele2 jest szwedzka spółka Tele2 AB notowana na giełdzie w Sztokholmie od 1996 roku, a na nowojorskiej NASDAQ od 1997 roku. Tele2 jest europejskim alternatywnym wiodącym operatorem telekomunikacyjnym działającym w 24 krajach, gdzie pozyskała do tej pory ponad 28 mln klientów. W ofercie Tele2 znaleźć można produkty i usługi w zakresie telefonii stacjonarnej i komórkowej, dostępu do Internetu, sieci transmisji danych, telewizji kablowej oraz oferowania treści. W Polsce oferta Tele2 jest również szeroka oraz bardzo konkurencyjna, a w związku z tym działalność tego operatora charakteryzuje wysoka dynamika pozyskiwania nowych klientów. Najbardziej wymiernym efektem działań Tele2 na polskim rynku telekomunikacyjnym są na pewno przychody ze sprzedaży usług osiągnięte przez operatora Tele2 na koniec 2004 roku, wzrosły prawie pięciokrotnie w porównaniu z rokiem 2003. Spółka osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej: (dane zastrzeżone) - na koniec roku 2003 w wysokości mln PLN, - na koniec roku 2004 w wysokości - mln PLN, 20

- na koniec roku 2005 w wysokości - mln PLN. 4.5. Niezależny Operator Międzystrefowy Sp. z o. o. NOM jest operatorem telefonii stacjonarnej świadczącym usługi poprzez prefiks 1044 obecnym na polskim rynku od listopada 1999 roku. Udziałowcami spółki są (stan na grudzień 2005): 1) EXATEL S.A. 65% udziałów w kapitale zakładowym; 2) Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. 35% udziałów w kapitale zakładowym. Spółka osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej: (dane zastrzeżone) - na koniec roku 2004 w wysokości - mln PLN, - na koniec roku 2005 w wysokości - mln PLN. 4.6. E-Telko Sp. z o.o. E-Telko działa na polskim rynku od 2001 r. Spółka zapewnia technologię i narzędzia umożliwiające świadczenia kompleksowych usług telekomunikacyjnych. Oferta E-Telko obejmuje świadczenie usług za pomocą prefixu 1053, dostęp do Internetu oraz połączenia VOIP. Oferta ta dostępna jest tylko dla biznesu. Prefix 1053 to podstawowa oferta dla klientów korzystających z połączeń lokalnych, międzymiastowych, międzynarodowych oraz z sieciami telefonii komórkowej. Spółka osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej: (dane zastrzeżone) - na koniec roku 2005 w wysokości - mln PLN. Rys. 3 Źródło: www.etelko.pl 21