Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Anna Streżyńska Warszawa, dnia r. Telekomunikacja Polska S.A. ul. Twarda Warszawa DECYZJA Na podstawie art. 24 ust. 1 i 2, w związku z art. 24 ust. 4 i 5, art. 25 ust. 2, art. 46 ust. 2 pkt 1, 2, 3, 4, 5 art. 46 ust. 3 pkt 3 lit a-b, art. 46 ust. 3 pkt 4, art. 46 ust 4 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm.) i 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420) zwanego dalej rozporządzeniem Ministra Infrastruktury oraz w związku z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), art. 4 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2258), art. 206 ust. 1 i art. 206 ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz art Kodeksu postępowania administracyjnego: I. ustalam, że na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów nie występuje skuteczna konkurencja; II. III. wyznaczam Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie jako przedsiębiorę zajmującego pozycję znaczącą na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; nakładam na Telekomunikację Polską S.A z siedzibą w Warszawie następujące obowiązki regulacyjne w zakresie świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów: 1. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust 2 pkt 1 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nie ustalaniu zawyżonych cen w zakresie świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 1

2 2. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust 2 pkt 2 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieutrudnianiu innym przedsiębiorcom wejścia na detaliczny rynek świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 3. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust 2 pkt 3 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na nieograniczaniu konkurencji poprzez ustalanie zaniżonych cen jak w pkt 1 usług na rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów; 4. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust 2 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na niestosowaniu nieuzasadnionych preferencji dla określonych użytkowników, z wyłączeniem wyjątków przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne; 5. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust 2 pkt 5 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na niezobowiązywaniu użytkownika końcowego do korzystania z usług, które są dla niego zbędne; 6. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust 3 pkt 3 lit a-b ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na: a. prowadzeniu rachunkowości regulacyjnej zgodnie z zatwierdzoną przez Prezesa UKE instrukcją, b. prowadzeniu kalkulacji kosztów usług poprzez zastosowanie metody opartej na zorientowanym przyszłościowo w pełni alokowanym koszcie (FL-FDC), zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa UKE opisem kalkulacji kosztów, 7. obowiązek, o którym mowa w art. 46 ust 3 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne, polegający na przedstawianiu do zatwierdzenia przez Prezesa UKE cenników i regulaminów świadczenia usług krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów. IV. Decyzja niniejsza podlega natychmiastowemu wykonaniu stosownie do art. 206 ust. 2 i ust. 2a ustawy Prawo telekomunikacyjne. UZASADNIENIE Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji, do zakresu działania Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (zwanego dalej Prezesem UKE), przechodzą dotychczasowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (zwanego dalej Prezesem URTiP), chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Z kolei, zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy, sprawy wszczęte przez Prezesa URTiP, w zakresie zadań przejmowanych przez Prezesa UKE i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy toczą się przed Prezesem UKE według przepisów ustawy Prawo telekomunikacyjne (zwanej dalej również PT ). Ponadto, w dniu 9 lutego 2006 r. weszła w życie ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66) i stan prawny ustalony wskazaną ustawą został uwzględniony w niniejszej decyzji. 2

3 1. Implementacja procedury regulacji ex ante do polskiego porządku prawnego Podstawowe zasady i reguły nowego reżimu regulacyjnego dla rynku usług i sieci łączności elektronicznej, w tym również procedurę regulacji ex ante określa przede wszystkim dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa). Zgodnie z art. 15 dyrektywy ramowej, po przeprowadzeniu publicznej konsultacji oraz konsultacji z krajowymi organami regulacyjnymi (NRA), Komisja Europejska miała przyjąć zalecenia określające rynki produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą usprawiedliwiać nałożenie obowiązków regulacyjnych, określonych w dyrektywach szczegółowych. Rynki te miały zostać określone zgodnie z przepisami prawa konkurencji. Jednocześnie Komisja miała opublikować wytyczne dotyczące analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej. Mając na uwadze treść zaleceń i wytycznych, NRA mają definiować rynki właściwe zgodnie z prawem konkurencji i stosownie do okoliczności występujących w danym państwie, a w szczególności mają definiować rynki geograficzne w obrębie danego terytorium. Art. 16 dyrektywy ramowej stanowi, że niezwłocznie po uchwaleniu zalecenia lub jego zmian, NRA są zobowiązane do przeprowadzenia analizy odnośnych rynków. Analiza ta powinna zostać przeprowadzona w miarę potrzeb we współpracy z organem ds. konkurencji. Jeżeli wyniki analizy wskażą, że na rynku występuje skuteczna konkurencja, wtedy NRA nie będzie nakładał obowiązków regulacyjnych, a istniejące zostaną zniesione. Jeżeli wyniki analizy określą, iż dany rynek nie jest skutecznie konkurencyjny, wtedy NRA wskaże przedsiębiorstwo lub przedsiębiorców posiadających znaczącą pozycję rynkową oraz nałoży, zmieni lub utrzyma istniejące obowiązki regulacyjne. Jednocześnie dyrektywa ramowa przewiduje, że dla rozstrzygnięć związanych z nałożeniem obowiązków regulacyjnych należy zastosować mechanizm konsultacji określony w art. 6 dyrektywy, a także mechanizm odnoszący się do konsolidacji wewnętrznego rynku w zakresie łączności elektronicznej, wskazany w art. 7 dyrektywy ramowej. Mając na uwadze postanowienia dyrektywy ramowej, Komisja Europejska wydała: Zalecenie Komisji Europejskiej 2003/311/W z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante (zwane dalej Zaleceniem ) - wskazujące na przesłanki uzasadniające poddanie rynku właściwego regulacji ex ante, a także określające listę rynków produktów i usług sektora łączności elektronicznej, których cechy mogą uzasadniać wprowadzenie regulacji ex ante; Notę Wyjaśniającą do Zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z Dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i rady w sprawie Ram regulacyjnych sieci i łączności elektronicznej (zwaną dalej Notą Wyjaśniającą ); Wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z ramami regulacyjnymi Wspólnoty dotyczącymi sieci i usług łączności elektronicznej (zwane dalej Wytycznymi ) - skupiające się przede wszystkim na kwestiach związanych z definiowaniem rynków, ich analizą pod kątem występowania podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej, a także procedurach konsultacyjnych. Wskazana powyżej procedura regulacji ex ante została zaimplementowana do polskiego porządku prawnego. Ustawa Prawo telekomunikacyjne przewiduje następujący tryb regulacji rynku: a) wydanie rozporządzenia ministra właściwego do spraw łączności w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa UKE (art. 22 ust. 1 ustawy PT); b) wszczęcie i przeprowadzenie przez Prezesa UKE postępowania w sprawie określenia, czy na rynku właściwym, określonym w rozporządzeniu, występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 1 ustawy PT); 3

4 c) w przypadku stwierdzenia występowania na rynku skutecznej konkurencji wydanie przez Prezesa UKE postanowienia w sprawie stwierdzenia, że na analizowanym rynku występuje skuteczna konkurencja (art. 23 ust. 3 ustawy PT); d) w przypadku ustalenia, że na rynku właściwym nie występuje skuteczna konkurencja przygotowanie przez Prezesa UKE decyzji wyznaczającej przedsiębiorcę lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nakładającej obowiązki regulacyjne przewidziane w ustawie (art. 24 ust. 1 ustawy PT); e) poddanie projektu rozstrzygnięcia w sprawie wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej i nałożenia określonych obowiązków regulacyjnych postępowaniu konsultacyjnemu oraz konsolidacyjnemu (art. 15 i art. 18 ustawy PT); f) wydanie postanowienia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - zwanego dalej Prezesem UOKiK w sprawie przyjętego przez Prezesa UKE projektu rozstrzygnięcia w kwestii ustalenia istnienia skutecznej konkurencji, wyznaczenia podmiotu lub podmiotów o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych w trybie art. 106 Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 206 ust. 4 ustawy PT); g) wydanie decyzji wyznaczającej podmiot o znaczącej pozycji rynkowej oraz nakładającej obowiązki regulacyjne (art. 25 ust. 4 ustawy PT). Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy tj. przed dniem 9 lutego 2006 r. postępowania w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, stają się postępowaniami w sprawie ustalenia czy na rynku właściwym występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Prawo telekomunikacyjne. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że niniejsza decyzja stanowi realizację etapów procesu regulacyjnego wskazanych w punktach d g, z uwzględnieniem zapisów art. 3 ust. 2 cytowanej wyżej ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego. 2. Przebieg postępowania w sprawie analizy skutecznej konkurencji na rynku właściwym, wyznaczenia przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji rynkowej oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie Pismem z dnia 20 grudnia 2004 r. (znak: DRT-WAI /04(1)) Prezes URTiP na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne wszczął z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia, czy na rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów występuje skuteczna konkurencja. Przedmiotowe postępowanie nie zostało zakończone. Wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 66), tj. z dniem 9 lutego 2006 r., postępowanie w sprawie ustalenia, czy na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów występuje skuteczna konkurencja, stało się z mocy prawa postępowaniem w sprawie ustalenia, czy na krajowym rynku świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów występuje skuteczna konkurencja, wyznaczenia przedsiębiorcy lub przedsiębiorców telekomunikacyjnych o znaczącej pozycji na tym rynku właściwym oraz nałożenia obowiązków regulacyjnych przewidzianych w ustawie. 4

5 W związku z prowadzonym postępowaniem Prezes URTiP zwrócił się do przedsiębiorców telekomunikacyjnych o wypełnienie formularzy informacyjnych. Dane i informacje przekazane przez wskazanych operatorów były następnie w odpowiedzi na kolejne pisma Regulatora uzupełniane i doprecyzowane. Do analizy użyto także informacji udostępnianych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych na oficjalnych stronach internetowych. Pismem z dnia 6 listopada 2006 r., Prezes UKE powiadomił spółkę Telekomunikacja Polska S.A. z siedzibą w Warszawie (zwaną dalej: Telekomunikacja Polska S.A. lub TP S.A. ) o rozszerzeniu postępowania, stosownie do powołanego wyżej art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 2005r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz Kodeks postępowania cywilnego. Pismem z dnia 6 listopada 2006 r. Prezes UKE powiadomił Prezesa UOKiK o rozpoczęciu postępowania konsultacyjnego. 3. Definicja rynku właściwego 3.1. Prawne podstawy dla analizy rynków właściwych Przez rynek właściwy rozumie się zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2080) - do której odsyła art. 21 ust. 2 PT - rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynki właściwe poddane analizie przez Prezesa UKE, a następnie w przypadku braku skutecznej konkurencji poddane regulacji, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw łączności. W dniu 25 października 2004 r. Minister Infrastruktury, działając na podstawie art. 22 ust. 1 PT wydał stosowne rozporządzenie, w którym w zakresie rynków detalicznych określił jako rynek poddany analizie rynek świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych z wyłączeniem konsumentów ( 1 pkt 5). Rynek ten, zgodnie z 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury, ma wymiar krajowy. Jakkolwiek rynek właściwy został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury, to w akcie tym brak jest wskazania szczegółowego zakresu produktowego tego rynku. Mając na względzie powyższe, Prezes UKE uznał za celowe przeanalizowanie w szczególności, jakie usługi i produkty wchodzą w skład rynku właściwego, jak również odniesienie się do wskazanego w rozporządzeniu rynku geograficznego. Wytyczne, którymi zgodnie z art. 23 ust. 2 PT powinien kierować się Prezes UKE przy analizie rynków właściwych i ustalaniu pozycji znaczącej przewidują, iż na mocy nowych ram regulacyjnych, rynki, które mają być regulowane, definiuje się zgodnie z zasadami europejskiego prawa konkurencji oraz wskazują na Zalecenie, jako dokument, w którym rynki te zostały określone przez Komisję Europejską Rynek produktowy Zgodnie z Wytycznymi, właściwy rynek produktów/usług składa się z tych produktów i usług, które są w sposób wystarczający wymienne lub zastępowalne, nie tylko ze względu na ich obiektywne cechy, za pomocą których są one szczególnie dogodne dla zaspokojenia stałych potrzeb konsumentów, ze względu na ich ceny lub zamierzony cel użytkowania, lecz również ze względu na warunki konkurencji i/lub struktury podaży i popytu na danym rynku. 1 punkt 4 Wytycznych 5

6 Produkty lub usługi, które są tylko w małym lub względnym stopniu wymienne ze sobą nawzajem, nie mogą być zaliczane do tego samego rynku. Dlatego też, Prezes UKE powinien rozpocząć proces określania właściwych rynków produktów lub usług poprzez pogrupowanie produktów i usług, z których konsumenci korzystają w tych samych celach, a których to (produktów i usług) funkcjonalność jest postrzegana podobnie (tzw. końcowe użytkowanie). 2 Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej Usługi telefoniczne są zazwyczaj świadczone jako ogólny pakiet dostępu i korzystania. Dla użytkowników końcowych mogą być dostępne różne opcje i pakiety w zależności od ich typowego wykorzystania i wzorów rozmów. Pomimo, że użytkownicy końcowi wydają się preferować nabywanie zarówno dostępu jak i rozmów wychodzących od tego samego przedsiębiorstwa, inni wybierają inne przedsiębiorstwo od tego dającego dostęp (i przyjmowanie rozmów) dla obsługi części lub wszystkich rozmów wychodzących. Przedsiębiorstwo, które usiłowałoby podnieść cenę rozmów wychodzących (w szczególności rozmów krajowych i międzynarodowych) ponad poziom konkurencyjny, musi się liczyć z perspektywą dokonywania przez końcowych użytkowników substytucji usługodawców. Użytkownicy końcowi mogą stosunkowo łatwo wybierać alternatywne przedsiębiorstwa za pomocą krótkich kodów dostępu lub za pomocą preselekcji operatora. Podczas gdy przedsiębiorstwa udzielające dostępu konkurują na rynku rozmów wychodzących, nie wydaje się, by przedsiębiorstwa obsługujące rozmowy wychodzące poprzez selekcję lub preselekcję operatora miały systematycznie wchodzić na rynek usług dostępu w odpowiedzi na niewielki, ale znaczący i nietrwały wzrost cen dostępu. Dlatego też można określić odrębne rynki detaliczne dla dostępu oraz rozmów wychodzących. 3 Pod pojęciem krajowych połączeń telefonicznych należy rozumieć takie połączenia telefoniczne (czyli połączenia ustanowione za pomocą publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalające na dwukierunkową łączność w czasie rzeczywistym) 4, które są inicjowane i zakańczane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 5 Publicznie dostępną usługą telefoniczną zgodnie z art. 2 pkt 30 PT, jest natomiast usługa telekomunikacyjna, która jest dostępna dla ogółu użytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji telefonicznej. W ramach usługi detalicznych połączeń w publicznej sieci stacjonarnej, obejmującej wykonywanie i odbieranie połączeń telefonicznych, konieczne jest wyodrębnienie połączeń krajowych i międzynarodowych, co jest podziałem odpowiadającym systematyce zawartej w Zaleceniu Komisji, gdyż W odniesieniu do rozmów wychodzących użytkownicy końcowi nie postrzegają rozmów lokalnych, krajowych i międzynarodowych jako wzajemnych substytutów. Można zatem argumentować, że stanowią one odrębne rynki detaliczne. Te dwa rodzaje połączeń (krajowe i międzynarodowe) nie są postrzegane jako substytuty przez użytkowników, a ponadto z punktu widzenia operatorów połączenia międzynarodowe wiążą się ze znacznymi obciążeniami finansowymi i większym zaangażowaniem technologicznym, różniąc je znacznie od połączeń krajowych. Tym samym zarówno z punktu widzenia podaży, jak i popytu segment detaliczny połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, będzie dzielił się na rynek połączeń krajowych i rynek połączeń międzynarodowych. Wymieniony ponadto w definicji rynku warunek użycia stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dotyczy jedynie inicjowania połączeń, co oznacza, że połączenia mogą być zakańczane również w ruchomych sieciach telefonicznych. 2 Wytyczne, pkt (ust. 44 i 45). 3 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (par. 3.1.) 4 Art. 2 pkt 26 PT. 5 A contrario do rynku rozmów międzynarodowych (tzw. rynek 4) określonego w 1 pkt 4 Rozporządzenia. 6

7 Prezes UKE ustalił, że powyższe wymogi warunkujące zaliczenie do rynku właściwego świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych spełnia określona grupa usług (produktów), która stanowi rynek produktowy będący przedmiotem analizy niniejszego punktu. Są to następujące usługi: połączenia miejscowe i strefowe rozpoczynane i kończone w tej samej strefie numeracyjnej; połączenia międzystrefowe rozpoczynane i kończone w różnych strefach numeracyjnych (realizacja ich wymaga wybierania prefiksu strefowego przez klienta); połączenia do ruchomych publicznych sieci telefonicznych (ang. fixed-to-mobile, F2M); połączenia komutowane (wdzwaniane, dial-up) do sieci Internet (wąskopasmowa komunikacja internetowa). Należy również zaznaczyć, że abonenci stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej przyłączeni do sieci na podstawie art. 72 PT mogą wybrać dowolnego dostawcę publicznie dostępnych usług telefonicznych, którego usługi są dostępne w połączonych sieciach. Posiadają oni uprawnienie do wyboru dowolnego operatora świadczącego usługi telefoniczne obejmujące połączenia międzynarodowe poprzez selekcję, tj. doraźny wybór operatora, dokonywany poprzez numer dostępu dostawcy usług (NDS), bądź poprzez preselekcję, tj. na podstawie stałego kierowania połączeń przez sieć, wybranego w drodze preselekcji operatora. Zgodnie z art. 221 ust. 1 pkt 1 PT, obowiązek zapewnienia abonentom powyższego uprawnienia spoczywa, wyłącznie na operatorze posiadającym znaczącą pozycję rynkową w zakresie świadczenia usług telefonicznych świadczonych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, którym jest Telekomunikacja Polska S.A. (zwana dalej również TP S.A.). Coraz większą popularnością wśród użytkowników końcowych cieszą się usługi świadczone w technologii opartej o protokół IP. Jednakże technologia ta nie należy do analizowanego rynku, gdyż zdaje się nie mieścić w ramach pojęcia połączenia telefonicznego w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej definiowanego przez art. 2 PT. 6 Warto wspomnieć, że wymóg odseparowania od tradycyjnej telefonii stacjonarnej znajduje się również w Komunikacie Komisji dotyczącym statusu usług głosowych w sieci Internet 7. Z kolei warunek wymienności lub zastępowalności, o którym mowa na początku niniejszego rozdziału, na obecnym etapie rozwoju telekomunikacji również nie jest spełniony, gdyż jak dotąd korzystanie z technologii IP wiąże się z nabyciem oraz używaniem dodatkowego sprzętu komputerowego, odpowiednio szybkich łączy internetowych, a także nie gwarantuje dostępu np. do usług lokalizacji i numerów alarmowych, jak również nie zapewnia jakości 8 charakterystycznej dla połączeń telefonicznych w rozumieniu PT. Tym samym VoIP, jako produkt/usługa która jest tylko w małym lub względnym stopniu wymienna ze świadczeniem usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów, obecnie nie może być zaliczana do przedmiotowego rynku. Dlatego też zjawisko to zostało opisane w dalszej części decyzji jako potencjalna konkurencja dla badanego rynku. 6 Zaznaczyć trzeba np. problem integracji głosu z danymi uniemożliwiającymi kwalifikację usługi jako czystej telefonii. 7 Wytyczne w punkcie (ust. 47) wskazują na Komunikat Komisji Communication from the Commission Status of voice on the Internet under Community law, and in particular, under Directive 90/388/EEC Supplement to the Communication by the Commission to the European Parliament and the Council on the status and implementation of Directive 90/388/EEC on competition in the markets for telecommunications services (2000/C 369/03). W dokumencie zwrócono uwagę m.in. na aspekt łączności w czasie rzeczywistym, który w przypadku usług opartych o protokół IP, z powodu przeciążenia sieci Internet, jest trudny do zapewnienia. 8 por. raport z badań jakości połączeń w technologii VoIP przeprowadzonych przez amerykańskie przesiębiorstwo Keynote: 7

8 3.3. Segmentacja strony popytowej i podażowej rynku detalicznego Mając na uwadze przedstawiony powyżej rynek połączeń krajowych, należy jednocześnie zauważyć, że usługi ww. połączeń realizowanych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej są wykonywane na rzecz użytkowników końcowych, którzy są grupą zróżnicowaną. Świadczy o tym choćby wielość i różnorodność cenników tworzonych przez dostawców usług w celu dopasowania swojej oferty do poszczególnych grup użytkowników. To rozróżnienie opiera się na różnych przesłankach. Najczęściej jest to uzależnione od uzyskiwanych przez abonenta dochodów i wielkości realizowanych połączeń, od sposobu wykorzystania połączenia sieciowego, od zapotrzebowania na nowe technologie. Najistotniejszy podział użytkowników końcowych przebiega jednak na linii prowadzenia lub nie, działalności gospodarczej. Stąd rozróżnienie usług połączeń telefonicznych (krajowych i międzynarodowych), wykonywanych: 1. dla konsumentów 2. dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów (ta grupa użytkowników określana jest mianem klientów biznesowych bądź instytucjonalnych). Komisja w Zaleceniu wskazuje, iż powszechnie dokonuje się rozróżnienia pomiędzy rynkami podmiotów gospodarczych i osób fizycznych, gdyż warunki umowne dostępu i usługi mogą być zróżnicowane. Ponadto normalnie nie jest możliwe, by dostawca na rynek podmiotów gospodarczych reagował na wzrost cen dokonywany przez hipotetycznego monopolistę na rynku osób fizycznych, gdyż ekonomia obsługi klientów w tych dwóch obszarach może się istotnie różnić. Dlatego też zaleca się wyróżnienie kategorii końcowych użytkowników w definiowanych rynkach. 9 Powyższą zależność obrazuje najlepiej fakt, że większość dostawców usług telefonii stacjonarnej ma wyodrębnioną ofertę biznesową (dla przedsiębiorców, instytucji) i ofertę dla osób fizycznych (konsumentów). Plany taryfowe dla tych dwóch grup użytkowników znacząco różnią się od siebie zarówno samym modelem taryfy, funkcją abonamentu, jak i wysokością opłat za poszczególne połączenia. W celu pokazania powyższych zależności Prezes UKE przeanalizował oferty dostawców usług działających na przedmiotowym rynku właściwym posiadających powyżej 1% udziału w rynku. Telekomunikacja Polska S.A. 10 Oferta Telekomunikacji Polskiej S.A. jest skierowana zarówno do osób fizycznych jak i dla przedsiębiorców. Plany telefoniczne dedykowane tym grupom użytkowników różnią się od siebie. Dokonując porównania dwóch planów startowych występujących w ofercie Spółki pn. Cennik usług telekomunikacyjnych tp 1 lipiec 2006 r., które przez TP S.A. są traktowane jako plany podstawowe, tj. Plan tp startowy i Plan startowy tp biznes zauważalne są różnice m.in. w zakresie opłat za połączenia. W Planie startowym tp biznes, dedykowanym każdemu, kto nie jest konsumentem w rozumieniu ustawy Prawo telekomunikacyjne opłata za połączenie naliczana jest jako suma: opłaty za inicjację połączenia, która jest stałym elementem sposobu naliczania opłat oraz opłaty za czas połączenia, która jest iloczynem stawki netto za sekundę połączenia i liczby sekund. Natomiast nie występuje w tym planie różnicowanie stawek w zależności od okresu taryfikacyjnego. TP S.A. klientom biznesowym oferuje tę samą opłatę przez całą dobę (taryfa płaska) m.in. za połączenia miejscowe i strefowe, międzystrefowe oraz do sieci ruchomych. Plan tp startowy dedykowany konsumentom nie przewiduje pobierania opłaty za inicjację połączenia, ale różnicuje je w dwóch przedziałach czasowych tj. wyższe stawki opłat w godzinach 8-20, a obniżone w godzinach Stawki obniżone obowiązują także przez całą dobę w soboty, niedziele i dni świąteczne. 9 Nota wyjaśniająca do Zalecenia Komisji (ust ) 10 Informacje uzyskane ze strony internetowej 8

9 Należy zaznaczyć, że Telekomunikacja Polska S.A. świadczy usługi połączeń poprzez numer NDS Usługi preselekcji są dostępne zarówno dla użytkowników końcowych nie będących konsumentami jak i dla pozostałych klientów. Netia S.A. 11 (zwana dalej również Netią) Netia S.A. również wyodrębnia w swej ofercie propozycje dla osób fizycznych (ewentualnie małych firm), kształtując tzw. ofertę Dla Domu i dla przedsiębiorców oferta Dla Biznesu. Oferując swe usługi użytkownikom indywidualnym, podkreśla, że: Oprócz podstawowych usług telefonicznych Klienci mogą korzystać z wielu usług dodatkowych, cyfrowych usług ISDN oraz wdzwanianego dostępu do Internetu. Przy ofercie biznesowej, akcentuje się przystosowanie oferty dla tej grupy użytkowników: Trzy najnowsze pakiety Netii, przygotowane specjalnie dla Klientów biznesowych, łączą usługi niezbędne do funkcjonowania każdej firmy: najwyższej jakości cyfrowe usługi głosowe (linie ISDN) i usługi podstawowe (linie analogowe) i stały dostęp do Internetu. Takie zestawienie usług umożliwia jeszcze większe oszczędności w wydatkach telekomunikacyjnych każdej firmy. Od sierpnia 2006 r. obowiązują również nowe taryfy w ofercie dla domu w ofercie Netii S.A. i są to taryfy zawierające w sobie abonament oraz określoną liczbę minut do wykorzystania w ramach poszczególnych abonamentów (tj. taryfa darmowe rozmowy wieczory i weekendy, taryfa darmowe rozmowy pakiet 240, taryfa darmowe rozmowy pakiet 60, taryfa darmowe rozmowy pakiet 45, taryfa darmowe rozmowy pakiet 30), taryfa spokojna oparta o sekundowe rozliczanie czasu połączeń, taryfa prosta nie zawierająca abonamentu, a przewidująca jedynie miesięczną opłatę za pakiet 50 minut na połączenia lokalne i międzymiastowe. Również w sierpniu 2006 r. Spółka wprowadziła nowe taryfy wyłącznie dla klientów instytucjonalnych (wymogiem koniecznym jest posiadanie Regon-u czyli numeru w rejestrze podmiotów gospodarki narodowej) i są nimi: taryfa biznes lokalna, biznes strefowa, biznes 24/7. Netia S.A. oprócz połączeń we własnej sieci świadczy usługi połączeń poprzez numer NDS Usługi preselekcji są dostępne zarówno dla użytkowników końcowych nie będących konsumentami jak i dla pozostałych klientów. Telefonia Dialog S.A. 12 (zwana dalej również Dialogiem lub TD S.A.) Operator ten także posiada zróżnicowaną ofertę. Zasadniczy podział związany jest z typem użytkownika końcowego. Telefonia Dialog S.A. oferuje specjalne usługi dla osób fizycznych ( Dialog Dom ) i dla przedsiębiorców ( Dialog Biznes ), dopasowując ofertę w zależności od potrzeb obu tych grup. Oferta skierowana dla osób fizycznych zawiera taryfy składające się z abonamentu oraz określonej liczby minut do wykorzystania w ramach poszczególnych abonamentów (tj.: taryfa atut, taryfa darmowe rozmowy - MAX - w tym przypadku dodatkową korzyścią jest niższa opłata za przyłączenie do sieci telekomunikacyjnej wynosząca tylko 100 zł netto, taryfa darmowe rozmowy rozmowy, taryfa darmowe rozmowy i Internet - zawiera nielimitowany wdzwaniany dostęp do Internetu), taryfę profit (pozwalająca na stworzenie indywidualnej oferty) oraz taryfę efekt. Również w usługach dla biznesu Spółka proponuje szeroki wachlarz rozwiązań taryfowych obejmujących połączenia głosowe, usługi dodatkowe i dostęp do Internetu. Przykładem ofert skierowanych wyłącznie do biznesu są: - Taryfa Dynamiczna Korzyść - koszty połączenia zależne są od ilości miesięcznie wykonanych połączeń, 11 Informacje uzyskane ze strony internetowej 12 Informacje uzyskane ze strony internetowej 9

10 - Pakiet Biznes 3 połączenia rozliczane są co do sekundy, w ramach abonamentu klient otrzymuje do 100 numerów DDI. 13 Pozostałe plany taryfowe mają podobną strukturę do tych skierowanych dla konsumentów, zawierają jednak w sobie dodatkowe usługi tj.: TeleSekunda, TeleSekunda Biznes, TeleGodzina. Telefonia Dialog S.A. oprócz połączeń we własnej sieci świadczy usługi połączeń poprzez numer NDS Usługi preselekcji są dostępne zarówno dla użytkowników końcowych nie będących konsumentami jak i dla pozostałych klientów. Tele2 Polska Sp. z o. o. 14 (zwana dalej również Tele2 Polska lub Tele2) Oferta Tele2 skierowana jest zarówno do osób fizycznych jak i dla przedsiębiorców. Plany telefoniczne dedykowane tym grupom różnią się od siebie abonamentem, opłatami za połączenia oraz określoną liczbą minut do wykorzystania w ramach abonamentu. W planach taryfowych dla biznesu opłaty za połączenia lokalne, międzystrefowe, do sieci komórkowych, międzynarodowych są jednakowe przez całą dobę. Dla klientów indywidualnych opłaty te są zróżnicowane zależnie od pory dnia i tygodnia. Dla osób fizycznych dedykowane są następujące cenniki: cennik Tele2 60 minut, cennik Darmowe Soboty, cennik Dobry wieczór i weekend, dla klientów biznesowych zaś; cennik Optymalny dla Biznesu, cennik Wspólna Stawka dla Biznesu, cennik Premium dla Biznesu. Opłaty za połączenia w ofercie dla biznesu są niższe od opłat za połączenia w ofercie dla klientów indywidualnych. Tele2 oferuje również jeden wspólny cennik dla klientów indywidualnych i dla klientów biznesowych, jest to Cennik Podstawowy. Opłata abonamentowa w tym cenniku wynosi 31,50 zł netto, natomiast opłaty za połączenia lokalne miejscowe i strefowe, międzystrefowe, do sieci komórkowych, z Internetem przez modem, międzynarodowe do sieci stacjonarnych i komórkowych rozliczane są impulsowo, a opłata naliczana jest za każdą rozpoczętą jednostkę taryfikacyjną. Oferta dla klientów indywidualnych W cenniku Tele2 60 minut przy opłacie abonamentowej 35,00 zł netto klient otrzymuje co miesiąc pakiet 60 minut do wykorzystania na połączenia lokalne, międzymiastowe oraz wydzwaniane do sieci Internet (dotyczy to połączeń z Internetem poprzez numery dostępowe Tele2). Wykorzystanie tych minut rozliczane jest z dokładnością co do sekundy. Po ich wykorzystaniu, opłaty za połączenia pobierane są zgodnie ze stawkami cennika. Z kolei decydując się na cennik Darmowe Soboty przy opłacie abonamentowej 35,00 zł netto, klient korzysta z w ramach tego abonamentu z połączeń lokalnych oraz do numerów skróconych w każdą sobotę przez całą dobę, za które to połączenia nie pobierane są dodatkowe opłaty. Połączenia te dotyczą połączeń głosowych i mogą być wykorzystywane wyłącznie w celu prowadzenia rozmów telefonicznych przez sieć Tele2. W cenniku Dobry wieczór i weekend przy opłacie abonamentowej 57,38 zł netto, klientowi przysługuje 1000 darmowych minut do wykorzystania na połączenia lokalne, międzymiastowe oraz do numerów skróconych, od poniedziałku do piątku w godzinach od do 8.00 oraz w weekendy i święta przez całą dobę. Po wykorzystaniu puli 1000 darmowych minut klient płaci 0,10 zł brutto za każdą minutę połączenia, powiększone o opłatę inicjacyjną o 0,19 zł brutto. Oferta dla klientów biznesowych W cenniku Optymalny dla Biznesu, przy opłacie abonamentowej 41,50 zł netto, połączenia lokalne, międzystrefowe, z Internetem przez modem, do sieci komórkowych, 13 DDI wybieranie bezpośredniego numeru wewnętrznego 14 Przy opisie oferty detalicznej wykorzystano ofertę Tele2 obowiązującą od 14 września 2006 r. 10

11 międzynarodowe do sieci stacjonarnych i komórkowych rozliczane są sekundowo. Cennik ten oferuje najniższą cenę na połączenia lokalne. Również w cenniku Wspólna Stawka dla Biznesu, przy opłacie abonamentowej 41,50 zł netto, połączenia lokalne, międzystrefowe, z Internetem przez modem, do sieci komórkowych, międzynarodowe do sieci stacjonarnych i komórkowych rozliczane są sekundowo. Wybierając ten cennik, klient płaci samą cenę na połączenia lokalne i międzystrefowe. Z kolei wybierając cennik Premium dla Biznesu, przy abonamencie 49,50 zł netto klient korzysta co miesiąc z pakietu 100 darmowych minut na połączenia lokalne, międzymiastowe, które rozliczane są sekundowo. Po wyczerpaniu limitu darmowych minut, opłaty za połączenia pobierane są zgodnie z cenami zawartymi w cenniku. Tele2 Polska Sp. z o.o. świadczy usługi połączeń (w tym międzynarodowych) jedynie poprzez numer NDS 1061 gdyż nie posiada własnej sieci telekomunikacyjnej. Niezależny Operator Międzystrefowy Sp. z o. o. 15 (zwany dalej również NOM Sp. z o.o. lub NOM) Spółka posiada zróżnicowaną ofertę, skierowaną zarówno do klientów indywidualnych jak i klientów biznesowych. Plany taryfowe dedykowane klientom indywidualnym cechują się brakiem opłaty za rozpoczęcie połączenia oraz brakiem opłaty aktywacyjnej. W planach tych opłaty za połączenia międzystrefowe zależne są od pory dnia i tygodnia. Do osób fizycznych skierowane są następujące cenniki: NOM dla domu, NOM Twoje Wieczory i Weekendy, Start, Solo. Natomiast plany dla biznesu charakteryzują się brakiem opłaty abonamentowej, brakiem opłaty za rozpoczęcie połączenia oraz brakiem opłaty aktywacyjnej. Do klientów biznesowych skierowane są następujące plany taryfowe: NOM dla Biznesu Premium, NOM dla Biznesu, Tempo, Sprint. W cennikach NOM dla biznesu, NON dla biznesu Premium, Tempo opłata za połączenia międzystrefowe jest stała niezależnie od pory dnia i tygodnia. Oferta dla klientów indywidualnych Plan taryfowy NOM dla domu charakteryzuje się brakiem opłaty stałej, brakiem oraz dodatkowych kosztów (brak abonamentu, opłat za aktywację i opłat za rozpoczęcie połączenia). Połączenia rozliczane są sekundowo. NOM dla DOMU oferuje niskie opłaty za połączenia międzynarodowe od 0,45 zł netto w 1 strefie do stacjonarnych sieci zagranicznych. Z kolei korzystając z planu NOM Twoje Wieczory i Weekendy (TWiW) klient może wykonywać połączenia międzynarodowe w cenie od 0,50 zł netto. Plan START dedykowany jest klientom indywidualnym, którzy intensywnie korzystają z usług telekomunikacyjnych. Plan ten zawiera bardzo niską opłatę minimalną oraz naliczanie sekundowe. W planie START klientom proponowane są niskie ceny za połączenia międzynarodowe-od 0,55 zł netto w 1 strefie do stacjonarnych sieci zagranicznych; a do zagranicznych sieci komórkowych w wybranych krajach od 0,55 zł netto. Kolejny plan SOLO to oferta skierowana do klientów, którzy rzadziej korzystają z telefonu stacjonarnego. Opłaty za rozmowy telefoniczne naliczane są co 15 sekund, ale plan ten nie zawiera opłaty minimalnej. W zakresie połączeń międzynarodowych oferta jest taka sama jak w przypadku planu START. 15 Przy opisie oferty detalicznej wykorzystano ofertę ze strony internetowej operatora z dnia 25 października 2006 r. 11

12 Oferta dla klientów biznesowych Plan NOM dla Biznesu Premium oferuje klientom do 1000 minut za darmo (pakiet 100 darmowych minut połączeń lokalnych na każdą linię telefoniczną objętą umową maksymalnie 10 linii), bezpłatną aktywację, brak abonamentu oraz naliczanie sekundowe. W planie o nazwie NOM dla Biznesu klienci otrzymują naliczenie sekundowe od 1 sekundy połączenia, bez opłaty stałej oraz stałą stawkę na połączenia międzystrefowe przez całą dobę. Kolejny plan TEMPO zawiera stałe stawki za połączenia międzystrefowe, komórki i międzynarodowe niezależnie od pory dnia. Wybierając plan SPRINT klient otrzymuje niską opłatę minimalną oraz naliczanie sekundowe. We wszystkich ww. planach taryfowych ceny za połączenia międzynarodowe kształtują się już od 0,50 zł netto za połączenia do zagranicznych sieci ruchomych i od 0,25 zł netto za połączenia w 1 strefie do zagranicznych stacjonarnych sieci telefonicznych. NOM Sp. z o.o. świadczy usługi połączeń telefonicznych (w tym międzynarodowych) jedynie poprzez numer NDS 1044, gdyż nie posiada własnej sieci telekomunikacyjnej. Regionalne Sieci Telekomunikacyjne El-Net S.A.(zwane dalej również El-Net) Regionalne Sieci Telekomunikacyjne El-Net S.A. w dniu 21 lipca 2006 r. zostały przejęte przez Netią S.A. Do tego czasu Spółka świadczyła przede wszystkim klientom biznesowymi. RST El-Net S.A. oferował usługi w zakresie telefonii stacjonarnej, ISDN, dostępu do Internetu, dzierżawy łączy i telewizji kablowej. GTS Energis Sp.z o.o. GTS Energis Sp. z o.o. jest operatorem telekomunikacyjnym świadczącym usługi telekomunikacyjne tylko dla klientów instytucjonalnych. W zakresie usług świadczonych na rzecz klientów GTS Energis Sp. z o.o. wyróżnione zostały następujące usługi: - Usługi telefoniczne; - Dostęp do sieci Internet; - Usługi transmisji danych; - Konsulting. Z powyższego zestawienia ofert detalicznych przedsiębiorców obecnych na rynku właściwym wynikają następujące wnioski: 1. zasadą jest, że operatorzy wyraźnie oddzielają w swych strategiach gospodarczych dwie grupy użytkowników końcowych i przygotowują dwie grupy ofert: dla osób fizycznych i dla klientów biznesowych ; 2. oferowane usługi są przystosowane komercyjnie i technologicznie dla poszczególnych grup użytkowników końcowych, 3. poszczególne oferty (plany, taryfy) różnią się od siebie wysokością abonamentu i wysokością stawek za poszczególne połączenia, 4. możliwa jest specjalizacja operatora w zakresie świadczenia usług dla określonej grupy użytkowników końcowych. Powyżej przedstawione uwarunkowania stanowią podstawowy argument uzasadniający twierdzenie, że przedsiębiorcy działający na przedmiotowym rynku konkurują ze sobą w odniesieniu do każdej grupy odbiorców oddzielnie. Każda oferta tworzona przez dostawców usług jest dedykowana określonej grupie abonentów. Konsekwencją tego jest specjalizacja ofert w odniesieniu do danej grupy użytkowników, a także wyodrębnienie grupy operatorów świadczących usługę na rzecz jednej tylko grupy użytkowników końcowych. Operatorzy starają się więc przygotować odmienne oferty taryfowe dla każdego rodzaju klientów. Również kanały dystrybucji usługi, czyli polityka marketingowa, są różne dla każdej z dwóch grup klientów. W 12

13 związku z powyższym, jak wskazano powyżej, należy podzielić właściwe rynki produktów ze względu na rodzaj klientów. Wobec powyższego, w pełni uzasadnione jest wyodrębnienie dwóch rynków produktowych w zależności od podmiotów, na rzecz których te usługi mają być świadczone (strona popytowa rynku detalicznego). Jednocześnie można wyraźnie zaobserwować, że poszczególne grupy użytkowników, oczekują na produkt (usługę) dopasowany do ich potrzeb. Użytkownik będący osobą fizyczną nie będzie z reguły zainteresowany ofertą biznesową, zaś przedsiębiorca nie skorzysta z oferty dla osób fizycznych. Brak jest zatem substytucyjności pomiędzy usługami skierowanymi do tych dwóch grup użytkowników. Klienci instytucjonalni są bardziej zainteresowani jakością usługi (dostępność, czas ponownego uruchomienia po awarii, serwis gwarancyjny i pogwarancyjny itp.). Natomiast klienci indywidualni w głównej mierze zwracają uwagę na cenę usług. W mniejszym stopniu dla klienta indywidualnego znaczenie ma jakość połączenia a także dostępność usług dodatkowych oferowanych w różnych planach taryfowych. 16 punktu widzenia użytkownika końcowego preferowane jest więc występowanie dwóch rodzajowo grup odmiennych ofert, spełniających odmienne, specyficzne oczekiwania różnych grup klientów. Sytuacja taka powoduje istnienie dwóch rynków produktowych w zakresie świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej (strona popytowa rynku detalicznego). Na rynku telekomunikacyjnym występują podmioty, które kierują swoją ofertę w głównej mierze do klientów indywidualnych, inne zaś podmioty skupiają się na klientach biznesowych. Ze względu na fakt, iż oczekiwania klientów indywidualnych różnią się od oczekiwań klientów biznesowych istnieją różnice w budowaniu ofert skierowanych do ww. klientów. W związku z powyższym Prezes UKE w pełni podziela wcześniej zacytowane stanowisko Komisji, iż rynek świadczenia usługi krajowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów powinien tworzyć odrębny rynek właściwy, wydzielony z innych detalicznych rynków świadczenia usług telekomunikacyjnych Rynek geograficzny Zgodnie z Wytycznymi Komisji właściwy rynek geograficzny obejmuje obszar, na którym dane przedsiębiorstwa są zaangażowane w proces popytu i podaży właściwych produktów i usług, na którym to obszarze warunki konkurencji są podobne lub wystarczająco jednorodne i który to obszar można odróżnić od obszarów sąsiadujących, gdzie przeważające warunki konkurencji są znacząco różne. Podobną definicję rynku geograficznego zawiera ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 z późn. zm.), do której odsyła art. 21 ust. 2 Prawa telekomunikacyjnego. Zgodnie z tą definicją, rynek geograficzny oznacza obszar, na którym, ze względu na rodzaj i właściwości towarów, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji. Rynek podlegający analizie przez Prezesa UKE został określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury jako rynek krajowy, czyli jego zasięg geograficzny obejmuje terytorium całego kraju. Na obszarze kraju nie występują bariery dostępu do rynku świadczenia usług połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów, które stanowiłyby podstawę do geograficznej segmentacji tego rynku. Brak jest różnic w zależności od obszaru geograficznego w preferencjach odbiorców usług. Nie występują również uwarunkowane od obszaru - różnice cen, czy kosztów transportu. 16 Biorąc pod uwagę badanie TNS OBOP wykonane na zlecenie Prezesa URTiP, ok. 90% użytkowników sieci korzysta jedynie z podstawowego zestawu usług oferowanych przez operatorów telekomunikacyjnych ( ww. dane pochodzą z decyzji Prezesa UKE z dnia 13 lipca 2006 r. ustalającej warunki dostępu do sieci TP dla Tele 2(WLR) Sygn. DRT-WWM /04/(165)) 13

14 4. Całkowita wielkość przedsiębiorców telekomunikacyjnych, świadczących usługi na krajowym rynku świadczenia usługi międzynarodowych połączeń telefonicznych w stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej dla użytkowników końcowych, z wyłączeniem konsumentów, których udział w rynku właściwym przekracza 1% 17 Poniżej przedstawiona została struktura własnościowa najbardziej liczących się operatorów na analizowanym rynku (których udziały na przedmiotowym rynku przekraczają 1%): - Telekomunikacja Polska S.A. (własna infrastruktura) - Netia S.A. (własna infrastruktura) - Telefonia Dialog S.A. (własna infrastruktura) - Tele2 Polska Sp. z o.o. (brak własnej infrastruktury usługi NDS) W okresie następujący przedsiębiorcy telekomunikacyjny osiągnęli również udział przekraczający 1% pod względem osiąganych przychodów lub liczby minut lub liczby użytkowników końcowych (z wyłączeniem konsumentów): - El-Net Sp. z o.o., - GTS Energis Sp. z o.o., - Niezależny Operator Międzystrefowy Sp. z o.o Telekomunikacja Polska S.A. Telekomunikacja Polska S.A. jest największym polskim operatorem i dostawcą usług telekomunikacyjnych na rynku telefonii stacjonarnej. W 1991 r. z przedsiębiorstwa państwowego Polska Poczta, Telegraf i Telefon wydzielono część telekomunikacyjną w postaci spółki akcyjnej Skarbu Państwa. W dniu 1 stycznia 1992 roku rozpoczęła ona działalność pod nazwą Telekomunikacja Polska S.A. W 1998 roku spółka została sprywatyzowana. Spółka notowana jest na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie oraz w formie GDR-ów (globalnych kwitów depozytowych) na Giełdzie Papierów Wartościowych w Londynie. Największym akcjonariuszem Telekomunikacji Polskiej S.A. jest France Telekom posiadający 43,93 % akcji. Wspólnie z Kulczyk Holding S.A., posiadającym 3,57 % akcji, tworzy konsorcjum będące inwestorem strategicznym TP S.A. Udział Skarbu Państwa wynosi 3,97 %. Posiadacze GDR reprezentowani przez Bank of New York dysponują 9,98 % akcji, a pozostali akcjonariusze 38,65 %. W sumie daje to mln akcji o wartości mln PLN. Akcjonariusz Tabela nr 1: Struktura własnościowa TP S.A. (na dzień 31 marca 2005 roku) Liczba Udział w posiadanych ogólnej akcji (w szt.) liczbie głosów Udział w kapitale zakładowym France Telecom S.A ,93% 43,93% Skarb Państwa ,87% 3,87% Kulczyk Holding S.A ,57% 3,57% Posiadacze GDR reprezentowani przez Bank of New York ,98% 9,98% Pozostali akcjonariusze ,65% 38,65% RAZEM ,00% 100,00% Źródło: strona Spółka prowadzi działalność na terenie całego kraju. Jest dostawcą usług na rynku właściwym, a jednocześnie świadczy usługi detaliczne w zakresie dostępu, połączeń 17 kryterium całkowitej wielkości przedsiębiorstwa jest wymienione w pkt.3.1.wytycznych 14

15 międzynarodowych w sieci stacjonarnej. Jest również operatorem działającym na rynkach hurtowych telefonii stacjonarnej. Telekomunikacja Polska S.A. stoi na czele grupy kapitałowej, której podmioty prowadzą działalność także w zakresie: - telefonii ruchomej (PTK Centertel Sp. z o.o.), - usług związanych z dostępem do Internetu (TP Internet Sp. z o.o., Wirtualna Polska S.A.), - radiokomunikacji (TP EmiTel Sp. z o.o.). Rys. nr 1: Schemat grupy kapitałowej TP S.A. Źródło: Telekomunikacja Polska S.A. osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej (dane zastrzeżone): 15

16 - na koniec roku 2004 w wysokości - [zastrzeż.] mln PLN, - na koniec roku 2005 w wysokości - [zastrzeż.] mln PLN Netia S.A. Netia jest spółką giełdową. Jej struktura akcyjna jest bardzo zróżnicowana, a żaden z akcjonariuszy nie posiada 50% głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy. Struktura akcjonariatu Netii S.A. przedstawia się następująco: Tabela nr 2: Struktura własnościowa Netii S.A. Liczba posiadanych akcji (w szt.) Udział w ogólnej liczbie głosów Montpelier Asset Management Ltd ,43% 5,43% SISU Capital Ltd ,10% 6,10% Griffin Capital Management Ltd ,26% 5,26% J.P. Morgan Chase & Co ,43% 7,43% Pioneer Pekao Investment Management SA ,43% 4,43% PZU S.A ,51% 4,51% Obrót publiczny GPW ,85% 66,85% Kapitał zakładowy % 100% Źródło: strona Udział w kapitale zakładowym Netia S.A. działa na bazie własnej światłowodowej sieci szkieletowej, obejmującej swym zasięgiem największe miasta w Polsce oraz na bazie lokalnych sieci dostępowych. Netia S.A. świadczy szeroką gamę usług telekomunikacyjnych, w tym usługi telefoniczne głosowe, usługi transmisji danych oraz sieciowe usługi hurtowe. W szczególności swoje usługi oferuje klientom biznesowych. Obszar działalności Netia S.A. przedstawia poniższa mapa (ciemniejszy kolor na mapie): Rys. nr 2: Obszar działania Netii S.A. Źródło: Opracowanie Prezesa UKE na podstawie informacji ze strony oraz danych uzyskanych od operatora. Netia S.A. stoi na czele grupy kapitałowej, w skład której wchodzą również następujące spółki prowadzące działalność telekomunikacyjną: - Pro Futuro Sp. z o.o. 16

17 - Spółki z grupy Netia Wimax S.A. (dawniej: Netia Świat S.A. - w lipcu jedna ze spółek została przejęta przez Netię S.A.) - Uni-Net Sp. z o.o. W analizowanych latach do grupy kapitałowej należała również spółka Regionalne Sieci Telekomunikacyjne El-Net S.A., która 13 lipca 2006 roku została przejęta przez Netię S.A. Netia S.A. posiada również 30% udziałów w P4 Sp. z o.o. (70% posiada Novator). P4 Sp. z o.o., spółka działająca wcześniej jako Netia Mobile Sp. z o.o., została ogłoszona zwycięzcą przetargu na częstotliwości UMTS w dniu 9 maja 2005 roku (decyzje o rezerwacji częstotliwości zostały wręczone spółce przez Prezesa URTiP w dniu 24 sierpnia 2005 roku). Netia S.A. uczestniczyła w przetargu wraz z partnerem finansowym (Novator) oraz w ścisłej współpracy z międzynarodowymi dostawcami sprzętu telekomunikacyjnego. Ponadto w dniu 25 lipca 2005 roku Netia Globe S.A. i Netia Świat S.A. inne spółki zależne Netii S.A. - zostały ogłoszone zwycięzcami przetargu na rezerwacje częstotliwości z zakresu 3,6-3,8 GHz (i złożyły wnioski o ich rezerwacje w dniu 1 sierpnia 2005 roku). Netia S.A. zamierza wykorzystać powyższe częstotliwości do świadczenia wysokiej jakości usług transmisji danych i głosu w oparciu o technologię WiMax. Netia S.A. osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej (dane zastrzeżone): - na koniec roku 2004 w wysokości - [zastrzeż.] mln PLN, - na koniec roku 2005 w wysokości - [zastrzeż.] mln PLN Telefonia Dialog S.A. Spółka rozpoczęła działalność w latach 90-tych jako Telefonia Lokalna S.A. Po przekształceniach i zmianie nazwy dolnośląski operator rozszerzył swoją działalność. Obecnie obszar, na którym powstaje sieć Telefonii Dialog S.A. stanowi ok. 13 % powierzchni kraju 18, a zamieszkany jest przez ponad 6 mln ludzi. Jedynym właścicielem Spółki jest KGHM Polska Miedź S.A. siódma spółka na świecie w zakresie produkcji miedzi i druga co do wielkości produkująca srebro. Spółka prowadzi działalność w zakresie świadczenia usług telefonii stacjonarnej oraz dostępu do Internetu. Zasięg działalności Telefonii Dialog S.A. obejmuje 6 rejonów i przedstawia się następująco (ciemniejszy kolor na mapie): Rys. nr 3: Obszar działania Telefonii Dialog S.A. Źródło: Opracowanie Prezesa UKE na podstawie informacji ze strony oraz danych uzyskanych od operatora. Telefonia Dialog S.A. osiągnęła przychód z działalności telekomunikacyjnej (dane zastrzeżone):