Uchodźcy moi sąsiedzi

Uchodźcy moi sąsiedzi Informator dla gmin i społeczności, w których działają ośrodki dla cudzoziemców.

Tekst: Agnieszka Kosowicz Copyright dla wydania I, Fundacja Polskie Forum Migracyjne, Izabelin 2012 Projekt Uchodźcy-moi sąsiedzi jest realizowany w partnerstwie Urzędu do Spraw Cudzoziemców oraz Fundacji Polskie Forum Migracyjne. Spis treści Polskie Forum Migracyjne... 4 Urząd do spraw Cudzoziemców... 5 Procedura nadawania statusu uchodźcy w Polsce... 6 Ośrodki dla cudzoziemców... 8 Zdrowie...8 www.forummigracyjne.org Praca...8 Fundacja działa na rzecz poszanowania praw i integracji cudzoziemców w Polsce. Wydaje różne materiały informacyjne dla cudzoziemców i na temat cudzoziemców w Polsce, wspiera edukację cudzoziemców, pomaga porozumiewać się i rozumieć ludziom różnych kultur. Warunki życia w ośrodku...9 Bezpieczeństwo...9 Obowiązki cudzoziemców...9 Projekt graficzny, skład i druk Studio Arian www.udsc.gov.pl Urząd do Spraw Cudzoziemców to instytucja, która nadaje status uchodźcy i inne formy ochrony cudzoziemcom w Polsce, prowadzi sieć ośrodków dla cudzoziemców. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców oraz budżetu państwa w edycji 2011. PUBLIKACJA BEZPŁATNA Poza ośrodkiem...9 Uchodźcy w Polsce i na świecie...10 Ośrodki a lokalna administracja...12 Ochrona zdrowia...13 Rynek pracy...14?...15 Uchodźcy a religia...16 Dzień Uchodźcy w Kościele... 16 Kościół Katolicki na rzecz uchodźców i cudzoziemców... 16 Ochrona uchodźców w innych religiach...17 SPIS TREŚCI

Polskie Forum Migracyjne Urząd do spraw Cudzoziemców Fundacja Polskie Forum Migracyjne to organizacja pozarządowa, która działa na rzecz integracji i poszanowania praw cudzoziemców w Polsce. Pomagamy też Polakom za granicą. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach wjazdu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z niego, a także nadawania statusu uchodźcy, udzielania cudzoziemcom azylu, wyrażania zgody na pobyt tolerowany oraz udzielania ochrony czasowej. Szef Urzędu pełni również rolę Centralnego Organu Wizowego w Polsce. Nadzór nad Szefem Urzędu sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych. Dane kontaktowe - tel.: 22 60 174 01, fax: 22 60 174 13, kierownictwo@udsc.gov.pl. Polskie Forum Migracyjne realizuje swoje cele przede wszystkim poprzez działania informacyjne i edukacyjne. Uważamy bowiem, że pierwszym krokiem do porozumienia jest spotkanie się i poznanie się nawzajem. Nasze główne obszary działania: PFM Informacja PFM prowadzi internetowy serwis informacyjny dla cudzoziemców Infolinia Migracyjna. Udzielamy informacji i porad na tematy związane z legalizacją pobytu, przekraczaniem granic, spraw cywilnych, rynku pracy i innych. Regularnie przygotowujemy ulotki i plakaty informacyjne dla cudzoziemców w kilku językach. Edukacja prowadzimy różne projekty na rzecz wsparcia edukacji cudzoziemców. Pomagamy cudzoziemcom i polskim szkołom. Z naszych projektów korzystają zarówno przedszkolaki, jak uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów 4 Kontakty międzykulturowe wspieramy dialog i budowanie zrozumienia między ludźmi różnych kultur szczególnie tam, gdzie znaczne grupy cudzoziemców mają kontakt z Polakami (na przykład wokół ośrodków dla cudzoziemców). PFM działa od 2007 roku, ma status organizacji pożytku publicznego. Nasz numer KRS: 0000272075. Możesz wesprzeć nasze działania przekazując PFM 1% podatku. Więcej informacji o naszych działaniach www.forummigracyjne.org Jedne z głównych komórek Urzędu to: Departament Postępowań Uchodźczych tel.: 22 60 174 07, fax: 22 60 151 23 dpu.udsc@udsc.gov.pl: prowadzenie postępowań związanych z nadawaniem i pozbawianiem statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej, pobytu tolerowanego, azylu, ochrony czasowej, prowadzenie postępowań dublińskich, gromadzenie, analizowanie oraz udostępnianie informacji o krajach pochodzenia cudzoziemców. Departament Pomocy Socjalnej tel.: 22 60 174 47, fax: 22 60 174 44, dps@uric. gov.pl zapewnienie pomocy cudzoziemcom ubiegającym się o nadanie statusu uchodźcy, prowadzenie ośrodków dla osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy. Departament Legalizacji Pobytu tel.: 022 60 175 14, fax: 22 60 174 19, legalizacjapobytu@uric.gov.pl: legalizacja pobytu cudzoziemców, prowadzenie wykazu cudzoziemców, których pobyt na terytorium R P jest niepożądany, przekazywanie do Systemu Informacyjnego Schengen SIS danych cudzoziemców, przechowywanych w wykazie dla celów odmowy wjazdu, wyrażanie zgody na wydanie wizy Schengen lub wizy krajowej. Biuro Informatyki i Ewidencji Cudzoziemców tel.: 22 60 174 10 fax: 22 60 17417, biuroinformatyki@udsc.gov.p:l opracowywanie i udostępnianie danych statystycznych oraz udostępnianie danych osobowych z krajowego zbioru rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców o nazwie System Pobyt. Rzecznik Prasowy Urzędu do Spraw Cudzoziemców - tel.: 22 60 174 41, tel. kom.: 723 982 615, media@udsc.gov.pl. 5 UDSC Chcemy, aby Polska była krajem, w którym ludzie różnych ras, religii i kultur dążą do porozumienia i współdziałania. Chcemy mieszkać w kraju, gdzie prawa ludzi są przestrzegane, a wszyscy traktowani są z szacunkiem niezależnie od pochodzenia. Dlatego Forum prowadzi różne działania, które prowadzą do dialogu między ludźmi różnych kultur. (a także ich nauczyciele i rodzice). Wydajemy materiały dla nauczycieli, scenariusze zajęć, różne gadżety edukacyjne.

Procedura nadawania statusu uchodźcy w Polsce etap 1 Cudzoziemiec może złożyć wniosek o status uchodźcy w placówce straży granicznej przekraczając granicę państwa. Ze względu na specyfikę grupy wnioskujących o status, którzy przyjeżdżają z Kaukazu, w praktyce w Polsce ogromna cześć wniosków składana jest na jednym tylko przejściu granicznym w Terespolu, na granicy polsko-białoruskiej. Można jednak złożyć wniosek na przykład na lotnisku. Zadaniem Straży Granicznej jest przyjąć wniosek o status uchodźcy oraz udokumentować tożsamość wnioskodawcy sfotografować go oraz pobrać odciski palców. Te informacje są następnie przekazywane do europejskiego systemu gromadzenia danych osobowych o cudzoziemcach, który nazywa się Eurodac. etap 2 Wniosek cudzoziemca o status uchodźcy w Polsce kierowany jest do Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Cudzoziemiec oddaje wówczas do depozytu paszport, w zamian dostaje tymczasowy dokument tożsamości, którym legitymuje się w Polsce. Sam cudzoziemiec ma obowiązek w ciągu dwóch dni zgłosić się do jednego z dwóch ośrodków pierwszego kontaktu : w Białej Podlaskiej lub podwarszawskim Dębaku. Jeśli sobie tego życzy, składa wtedy wniosek o możliwość zamieszkania 6 w ośrodku dla cudzoziemców na czas prowadzenia postępowania w sprawie nadania mu statusu uchodźcy. Niezależnie od tego, przechodzi badania medyczne, tzw. filtr epidemiologiczny. Chodzi o to, aby do ośrodków nie trafiały osoby chore na choroby zakaźne. Osoby chore na takie choroby są kierowane na leczenie. etap 3 Po formalnościach i badaniach, cudzoziemcy przenoszeni są do ośrodków pobytowych, rozsianych po całej Polsce, lub znajdują zakwaterowanie we własnym zakresie. Rozpoczyna się procedura analizowania ich indywidualnej sytuacji i przyczyn, dlaczego wnioskują o status uchodźcy. Zgodnie z polskim prawem procedura o nadanie statusu uchodźcy powinna trwać sześć miesięcy w pierwszej instancji. W tym czasie cudzoziemiec udziela pracownikowi Urzędu obszernego wywiadu, w którym opowiada o powodach, dla których szuka ochrony i swoich doświadczeniach z kraju pochodzenia. Rozmowa ta toczy się w języku zrozumiałym dla cudzoziemca, zwykle w obecności tłumacza. Zdarza się, że rozmówwywiadów prowadzi się więcej, jeśli sytuacja danej osoby jest skomplikowana. Następnie Urząd weryfikuje informacje cudzoziemca, korzystając z różnorodnych źródeł informacji na temat jego kraju pochodzenia. Cudzoziemiec może też dołączyć do akt swojej sprawy różne dokumenty, które potwierdzają prawdziwość jego słów. Nie wszyscy cudzoziemcy mają jednak dowody, którymi mogą potwierdzić swoje słowa, dlatego prowadzenie postępowań o nadanie statusu jest skomplikowane i wymaga dużej wiedzy. Uzyskać status uchodźcy nie jest łatwo. Jeśli ktoś uzyskuje ochronę to znaczy, że miał po temu bardzo poważne powody. etap 4 Urząd, po rozpatrzeniu wniosku cudzoziemca o ochronę, może podjąć różnego rodzaju decyzje: przyznać cudzoziemcy status uchodźcy, udzielić ochronę uzupełniającą, udzielić zgodę na pobyt tolerowany, odmówić ochrony i zobowiązać cudzoziemca do opuszczenia Polski. Każda z trzech pierwszych form ochrony daje cudzoziemcy prawo pobytu w Polsce, ale inny zakres praw socjalnych i związanych z rynkiem pracy. Najszerszy zakres praw daje status uchodźcy. Ustawa przewiduje też możliwość udzielenia cudzoziemcy azylu (w sytuacji, gdy przemawia za tym ważny interes Polski) albo ochrony czasowej (w przypadku masowego napływu cudzoziemców do Polski, na przykład w efekcie wojny). Żadna z tych dwóch form ochrony nie jest obecnie stosowana. Jeśli cudzoziemiec nie jest zadowolony z decyzji Urzędu (w praktyce gdy Urząd odmawia ochrony), może złożyć od niej odwołanie. Wówczas nadal może korzystać z miejsca w ośrodku. etap 5 Odwołania rozpatruje Rada do Spraw Uchodźców, niezależne ciało tworzone przez ekspertów w dziedzinie ochrony uchodźców. Rada może zmienić decyzję Urzędu, utrzymać ją w mocy albo skierować sprawę do ponownego rozpatrzenia. Decyzja wydana przez Radę jest ostateczna. Po uzyskaniu decyzji Rady cudzoziemiec musi opuścić ośrodek, nawet jeśli zaskarża decyzję Rady do sądu. Jeśli Rada odmawia cudzoziemcy ochrony, traci on też prawo do dalszego pobytu w Polsce. Powinien samodzielnie opuścić Polskę we wskazanym terminie. Jeśli tego nie zrobi, jego dalszy pobyt w Polsce jest nielegalny zatrzymany przez policję lub straż graniczną może zostać zatrzymany i deportowany do kraju pochodzenia. etap 6 Zgodnie z Kodeksem Postępowania Administracyjnego od decyzji Rady cudzoziemcy przysługuje jeszcze skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA). Sąd nie bada jednak meritum decyzji, a jedynie jej zgodność z prawem, czyli np. prawidłowość prowadzenia postępowania. Orzeczenie WSA można następnie zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W praktyce niewielu cudzoziemców korzysta z etapu sądowego procedury. 7 Procedura nadawania statusu uchodźcy w Polsce Procedura nadawania statusu uchodźcy w Polsce

Zanim Polska uzna cudzoziemca za uchodźcę, bada jego sytuację i sprawdza, czy rzeczywiście potrzebuje ochrony. W tym czasie cudzoziemiec może mieszkać w specjalnym ośrodku dla cudzoziemców takich ośrodków jest w Polsce kilka. Ośrodki prowadzi Departament Pomocy Socjalnej Urzędu do spraw Cudzoziemców. W 2012 roku cztery ośrodki były własnością Urzędu. Pozostałe były wynajmowane na podstawie przetargów publicznych. Liczba ośrodków zależy od tego, jak wielu cudzoziemców przyjeżdża do Polski. Ośrodki dla cudzoziemców W ośrodkach cudzoziemcom zapewnia się zakwaterowanie, wyżywienie oraz opiekę medyczną. Zapewnienie takiej pomocy jest obowiązkiem Polski, który wynika z przepisów europejskich i międzynarodowych. Pobyt w ośrodku nie jest dla cudzoziemcy obowiązkowy. Niektórzy cudzoziemcy oczekują na decyzję w sprawie nadania statusu uchodźcy samodzielnie wynajmując mieszkania. Wtedy mogą korzystać z pomocy medycznej, którą oferuje ośrodek. Cudzoziemcy muszą wyprowadzić się z ośrodka, gdy decyzja w ich sprawie jest podjęta. 8 Zdrowie Przed przybyciem do ośrodka każdy cudzoziemiec przechodzi badania lekarskie chodzi o to, żeby do ośrodków nie trafiały osoby cierpiące na choroby zakaźne. Cudzoziemcy mają w ośrodku dostęp do lekarza i pielęgniarki. Praca W czasie pobytu w ośrodku cudzoziemiec nie ma prawa do pracy, chyba, że podejmowanie decyzji w jego sprawie się przedłuża ponad pół roku. Wtedy może otrzymać do prawo do pracy na dalszy czas oczekiwania. Warunki życia w ośrodku Z reguły, rodzina zajmuje w ośrodku osobny pokój. Mieszkańcy otrzymują trzy posiłki dziennie, a także kieszonkowe (około 70 złotych miesięcznie na osobę). Rodzice otrzymują pieniądze, aby we własnym zakresie zapewnić wyżywienie dzieciom. W ośrodkach łazienki są zwykle wspólne dla wielu pokoi. Są też kuchnie, w których cudzoziemcy mogą samodzielnie gotować. którzy w nim mieszkają. Inne osoby na wejście do ośrodka potrzebują zgody Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Cudzoziemcy posiadają specjalne karty identyfikacyjne, które potwierdzają ich tożsamość oraz fakt zamieszkania w danym ośrodku. Obowiązki cudzoziemców Bezpieczeństwo Cudzoziemcy podlegają polskiemu prawu tak jak Polacy muszą przestrzegać przepisów. Według danych Policji, przestępczość wśród cudzoziemców w Polsce jest znacznie mniejsza, niż wśród Polaków. Zwykle cudzoziemcy nie wchodzą świadomie w konflikt z prawem obawiając się, że to zaszkodzi im w uzyskaniu ochrony w Polsce. W ośrodku zatrudniona jest ochrona. Do ośrodka mogą wchodzić tylko cudzoziemcy, W ośrodkach działa regulamin, który ustala obowiązki cudzoziemców i zasady życia w ośrodku. Jeden raz w czasie pobytu w ośrodku cudzoziemcy otrzymują 140 złotych na zakup odzieży. Otrzymują też bilety lub środki na dojazdy w uzasadnionych sytuacjach: w celu wizyty w Urzędzie, wizyt medycznych i innych. Poza ośrodkiem Cudzoziemcy, którzy w czasie oczekiwania na status uchodźcy nie mieszkają w ośrodku, mogą uzyskać pomoc finansową, aby zapewnić sobie przez ten czas utrzymanie. W zależności od liczebności rodziny cudzoziemcy otrzymują kwotę od 12,50 PLN do 25 PLN na osobę na dzień. Kwota ta jest przeznaczona na zapewnienie sobie mieszkania oraz wyżywienia. Mieszkając poza ośrodkiem cudzoziemcy mogą korzystać w ośrodku z opieki medycznej. 9 Ośrodki dla cudzoziemców Ośrodki dla cudzoziemców

Kto to jest uchodźca? Uchodźcy to ludzie, którzy uciekają ze swojego kraju, bo ich życie lub bezpieczeństwo jest zagrożone. Prawo międzynarodowe mówi: Uchodźca to osoba, która z uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu rasy, narodowości, religii, poglądów politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej przebywa poza krajem swojego obywatelstwa, i z powodu tych obaw nie chce lub nie może do tego kraju wrócić. (Konwencja Genewska o statusie uchodźców z 1951 r.) Uchodźcy w Polsce i na świecie Innymi słowy: uchodźcą może być tylko ktoś, kto przekroczył międzynarodową granicę i wyjechał z własnego kraju pochodzenia; motywem wyjazdu musiała być obawa przed prześladowaniem (systematycznym naruszaniem podstawowych praw człowieka danej osoby); najwięcej uchodźców gościły w 2011 roku Niemcy (prawie 600 000 ludzi). o ten status spełnia te wymogi. W Polsce rozpatrywaniem wniosków o status uchodźcy zajmuje się Urząd do spraw Cudzoziemców. Każdy człowiek, który w swoim kraju jest prześladowany, ma prawo szukać ochrony za granicą. Przez wiele lat to Polacy byli uchodźcami w latach 80. Polacy byli jedną z najliczniejszych grup uchodźców w Europie. Na świecie jest niemal 10 milionów uchodźców, ale tylko niewielka część z nich dociera do Europy. Zwykle ludzie chronią się możliwie blisko własnych krajów. W 2011 roku najwięcej uchodźców mieszkało w Pakistanie (1,900,000 osób), Iranie i Syrii (około miliona ludzi w każdym kraju). Byli to głównie uchodźcy z Afganistanu. W Europie Demokratyczna Republika Konga 476,693 Sudan 379,067 Wietnam 338,698 Somalia 770,148 Afganistan 3,054,709 to prześladowanie musiało być związane z rasą, narodowością, wyznaniem, poglądami politycznymi albo przynależnością do jakiejś grupy społecznej cudzoziemca; Ustalanie statusu uchodźcy polega na tym, aby zdecydować, czy dana osoba wnioskująca Uchodźcy to stosunkowo nieliczna grupa wśród wszystkich ludzi, którzy przebywają poza krajem pochodzenia. Według Międzynarodowej Organizacji do Spraw Migracji na świecie jest obecnie około 214 milionów migrantów. Uchodźców wyróżnia w tej grupie to, że ich wyjazd z kraju pochodzenia nie był dobrowolny. I nie mogą do swojego kraju wrócić. Uchodźcy stanowią tylko mały odsetek imigrantów, przybywających do Europy w różnych innych celach. Wszystkich migrantów jest w Europie około 3 miliony. Uchodźcy w Polsce Uchodźcy w Unii Europejskiej w 2010 W 2011 roku o status uchodźcy wystąpiło w Polsce 6887 osób. Pochodziły one przede wszystkim z Rosji (głównie z różnych części Kaukazu: Czeczenii, Inguszetii, Dagestanu), a także z Gruzji, Armenii, Ukrainy i Kazachstanu. Kraje Unii Europejskiej stopniowo tworzą wspólny system azylowy przepisy na temat migrantów i uchodźców są obecnie takie same lub bardzo podobne w różnych krajach Unii. Dla Polski bardzo ważna jest regulacja Dublin II, która mówi o tym, że cudzoziemiec może złożyć wniosek o status uchodźcy w Unii tylko raz, w pierwszym kraju, do którego dotrze. Tylko niewielki procent wnioskujących uzyskał ochronę: 153 status uchodźcy 155 ochrona uzupełniająca 170 pobyt tolerowany Od tej zasady są wyjątki, co do zasady jednak cudzoziemiec, który przyjeżdża do Polski i szuka ochrony, musi złożyć wniosek w tej sprawie w Polsce. Nie ma możliwości wyboru innego kraju, w którym może to zrobić. Jeśli wyjedzie z Polski i złoży wniosek o status uchodźcy w innym kraju, zostanie do Polski odesłany. Znaczącą liczbę wniosków pozostawia się bez podjęcia decyzji, ponieważ cudzoziemcy wyjeżdżają z Polski. Wielu z nich następnie odsyłanych jest z innych krajów europejskich z powrotem do Polski. Irak 1,683,575 Co to znaczy ochrona uchodźców? Ogółem 9,952,412 cudzoziemiec do swojego kraju nie chce albo nie może wrócić. W 2011 roku w Europie złożyło wniosek o status uchodźcy niemal 259 000 uchodźców. Pochodzili głównie z Afganistanu, Rosji (Kaukazu), Serbii, Iraku, Somalii i Kosowa. Największe grupy uchodźców przyjmowały Niemcy, Francja, Szwecja, Wielka Brytania, Holandia i Belgia. Liczba uchodźców na świecie w 2011 (na podstawie UNHCR Global Trends Report 2011). Główne kraje pochodzenia uchodźców. 10 Ochrona uchodźców to po prostu umożliwienie normalnego życia w nowym kraju ludziom, którzy we własnym kraju nie mogą bezpiecznie żyć. Uchodźca podlega prawu kraju, który go gości: zarówno pod względem przywilejów, jak obowiązków. 11 Uchodźcy w Polsce i na świecie Uchodźcy w Polsce i na świecie

Ośrodki a lokalna administracja Ochrona zdrowia Ośrodki a lokalna administracja Urząd do Spraw Cudzoziemców jest zobowiązany przygotować miejsce dla każdej grupy cudzoziemców, która przyjedzie do Polski wnioskować o status uchodźcy. Urząd posiada cztery własne placówki, resztę miejsc wynajmuje na wolnym rynku, organizując przetargi. Każdy, spełniając warunki określone w specyfikacji zamówienia na ośrodek, może zgłosić się do przetargu. Zgodnie z prawem ani Urząd, ani administrator ośrodka nie jest zobowiązany konsultować tworzenia nowego ośrodka z samorządem czy władzami gminy. Zawsze o uruchomieniu ośrodka lokalna administracja jest zawczasu informowana ulokowanie ośrodka w danej miejscowości oznacza dla gminy nowe zadania. Najważniejsze obowiązki gminy wobec mieszkańców ośrodka dotyczą zapewnienia dzieciom dostępu do edukacji. Zadaniem gminy jest zapewnienie dzieciom: transportu do szkoły dodatkowych lekcji języka polskiego lekcji wyrównawczych Szkoła ma też możliwość wnioskować do gminy, jako organu prowadzącego szkołę, o zatrudnienie tzw. asystenta osoby, która zna język i kulturę kraju pochodzenia uczniów cudzoziemskich i pomaga dzieciom cudzoziemskim funkcjonować w polskiej rzeczywistości. Każda szkoła, która zatrudnia asystenta potwierdza, że zatrudnienie takiej osoby jest kluczowe dla sukcesu edukacji cudzoziemskich uczniów. Obecność ośrodka dla cudzoziemców w gminie może też nieść wymierne korzyści. Subwencja oświatowa na dzieci cudzoziemskie jest zwiększona (o 120-150 procent w zależności od liczebności grupy). Niektóre gminy w Polsce wykorzystały obecność dodatkowych uczniów do pozyskania dla szkoły różnych grantów i dotacji. Mieszkańcy ośrodków przyjeżdżają często do Polski z krajów, w których sytuacja jest bardzo niestabilna, czasem z obszarów objętych konfliktem czy wojną, gdzie pomoc medyczna nie była dostępna. Dlatego na samym początku pobytu cudzoziemców w Polsce wszyscy przechodzą badania medyczne, tzw. filtr epidemiologiczny. Podstawowym celem tych badań jest szybka diagnoza chorób zakaźnych. Chorzy na choroby zakaźne kierowani są od razu na leczenie, nie są umieszczani w ośrodkach dla cudzoziemców. W ośrodku dla cudzoziemców dyżuruje lekarz i pielęgniarka. Mieszkańcy ośrodka mają też dostęp do badań i leczenia specjalistycznego. Nie są ubezpieczeni w czasie procedury za opiekę medyczną odpowiada szpital Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wielu cudzoziemców ucieka ze swojego kraju w dramatycznych okolicznościach. Wyjazd do Polski dla wielu jest skutkiem trudnych doświadczeń, sama droga do Polski bywa bardzo wyczerpująca. Uchodźcy często przeżywają trudne emocje związane ze stratą bliskich, rozłąką, zmianą kultury, w której przyszło im żyć. Z tych powodów w ośrodkach oferowane są też konsultacje psychologiczne. Ochrona zdrowia 12 13

Rynek pracy? Cudzoziemcy ubiegający się o status uchodźcy co do zasady nie mają prawa do pracy w Polsce bez specjalnego zezwolenia. Jeśli procedura rozpatrywania ich wniosku o status się przedłuża ponad pół roku mogą uzyskać takie prawo. Wówczas mogą podejmować pracę. Cudzoziemcy w takiej sytuacji posiadają specjalne pismo Urzędu do spraw Cudzoziemców, które stwierdza ich prawo do pracy bez zezwolenia. Pracodawca nie musi wtedy wnioskować o zezwolenie, aby ich zatrudnić. Cudzoziemcy, którzy uzyskali pozytywną decyzję w sprawie ochrony, a więc uzyskali w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, a także pobyt tolerowany - mogą pracować w Polsce bez zezwolenia. Takie prawo mają też dzieci cudzoziemców posiadających jeden z tych statusów (nawet, gdy same nie są objęte ochroną), dopóki nie ukończą 21 lat lub dopóki pozostają na utrzymaniu rodziców. lokalnym rynku pracy. W przypadku uchodźców i innych osób objętych ochroną ta procedura nie jest konieczna. Trzeba pamiętać, że zatrudnianie cudzoziemców na czarno jest nielegalne i karalne. Pracownik może być obciążony grzywną do 1000, a pracodawca do 3000 PLN. W 2012 roku wchodzą w życie nowe przepisy ułatwiające cudzoziemcom zatrudnianym nielegalnie dochodzenie swoich praw w sądzie w przypadku, gdyby nie uzyskali wynagrodzenia za swoją pracę albo gdyby ich inne prawa pracownicze były naruszane. Takie możliwości będą też mieć cudzoziemcy, którzy przebywają w Polsce nielegalnie. Warto zwrócić uwagę, że zatrudnianie cudzoziemców objętych ochroną w Polsce (uchodźców, osób z ochroną uzupełniającą albo pobytem tolerowanym) jest znacznie łatwiejsze dla polskiego pracodawcy, niż zatrudnienie innych cudzoziemców. Standardowo do zatrudnienia cudzoziemca pracodawca musi bowiem wnioskować o zezwolenie na pracę, udowadniać brak lokalnych pracowników na 14??? Rynek pracy Cudzoziemcy objęci ochroną nie mogą podejmować pracy wyłącznie w zawodach zastrzeżonych dla Polaków. 15

Byłem przybyszem, a przyjęliście mnie Uchodźcy a religia mówił w swoich orędziach o chrześcijańskim obowiązku przyjęcia każdego potrzebującego, który puka do naszych drzwi (2003). sytuacja polityczna nie jest stabilna (aktywni w tej dziedzinie są też Polacy: Ojcowie Biali, siostry Kanosjanki, Sercanie). Uchodźcy ( ) potrzebują naszego zrozumienia i akceptacji, poszanowania ich ludzkiej godności i ich praw, a także muszą być świadomi swoich obowiązków. W Polsce programy pomocy dla uchodźców i migrantów prowadzi Caritas (www.caritas. pl). Werbiści prowadzą aktywny ośrodek dla cudzoziemców Fu ShenFu (www.migrant.pl). Uchodźcy a religia Jezus razem z Maryją i Józefem byli przecież uchodźcami, chroniąc się przed królem Herodem w Egipcie. Stary Testament mówi o tym, jak Izraelici byli uchodźcami w Egipcie, zanim wrócili do Ziemi Obiecanej. Dzieje Apostolskie wspominają kilkakrotnie o prześladowaniach chrześcijan w pierwszych wiekach istnienia Kościoła. Jezus regularnie spotykał na swojej drodze cudzoziemców i nawoływał do traktowania ich z szacunkiem. Wszystko, co uczyniliście jednemu z braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili, powiedział. (Mt 25). (Orędzie Ojca Świętego Benedykta XVI na 98 Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy 2012) Dzień Uchodźcy świętowany jest też w polskim Kościele 20 czerwca. W wielu kościołach jest on okazją do modlitwy za uchodźców. W Watykanie jedną z dwunastu Rad papieskich jest Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących (http://www. vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/ migrants/index.htm oraz www.pcmigrants. org). Zasiada w niej dwóch polskich biskupów: Bp Edward Janiak oraz Bp Wojciech Polak. Kościół Katolicki na rzecz uchodźców i cudzoziemców Ochrona uchodźców w innych religiach Wiele kościołów protestanckich prowadzi programy wsparcia migrantów i uchodźców, zarówno w Europie, jak na innych kontynentach. Działania na rzecz uchodźców są obecne w kościele prawosławnym - w Białymstoku pomaga uchodźcom prawosławny ośrodek Eleos. Uchodźcy, którzy obecnie przyjeżdżają do Polski, wyznają różne religie, większość z nich to muzułmanie. Kwestie religijne raczej nie budzą konfliktów. W codziennych kontaktach z uchodźcami-muzułmanami warto wiedzieć, że zgodnie z nakazami religii przestrzegają oni zasad, które są ważne: nie jedzą mięsa wieprzowego (ani żelatyny czy zup gotowanych na mięsie wieprzowym), kobiety noszą strój zakrywający ręce i nogi (dziewczynki unikają przebierania się na WF w stroje gimnastyczne), czasem chusty na głowach. Wiele innych różnic w zachowaniu ma podłoże raczej obyczajowe niż religijne. Idea ochrony uchodźców jest obecna w islamie: A jeśli ktoś z bałwochwalców poszukuje u Ciebie schronienia, to daj mu schronienie, tak by mógł usłyszeć słowo Boga, a następnie doprowadź do miejsca bezpiecznego. Uchodźcy a religia Uchodźcy i pomoc uchodźcom to sprawy bardzo aktualne w wielu kościołach i religiach. Z jednej strony wielu ludzi zostaje uchodźcami z powodu prześladowań na tle religijnym. Z drugiej, większość religii mówi o potrzebie ochrony prześladowanych i wypędzanych ze swoich krajów. rzecz Migrantów w Europie (www.ccme.be). (Koran 9:6) Dzień Uchodźcy w Kościele Pomoc cudzoziemcom to temat żywy we współczesnym Kościele. Co roku Ojciec Święty wygłasza specjalne orędzie na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy. Jan Paweł II wielokrotnie Niektóre zgromadzenia zakonne działają na rzecz cudzoziemców: np. siostry Skalabrynianki, których specjalizacją jest pomoc migrantom czy Jezuici (Jesuit Refugee Service). Wiele zgromadzeń ma kontakt z uchodźcami prowadząc działalność misyjną w krajach, gdzie 16 Liczne są też inicjatywy ekumeniczne dotyczące migracji, które łączą wiernych różnych religii na przykład światowa sieć Global Ecumenical Network on Migration (www.oikoumene.org). Kościoły w Europie łączy Komisja Kościołów na 17