Chcemy żyć. Ale jesteśmy świadomi jak szczelnie wokół nas zamknięty jest krąg niebezpieczeństw. Niebezpieczeństw grożących od wypadków, od złych ludzi, od nas samych(...) Chcemy żyć- przestać się bać, na czymś się oprzeć, zaufać, mieć pewność..." ks. Mieczysław Maliński O samotności współczesnego człowieka, czyli jak stajesz się narkomanem". Słowo wartość" w życiu współczesnego człowieka sprowadza się coraz częściej do wartości materialnej. Dla każdego człowieka, bez względu na wiek, płeć, wykształcenie, tudzież na zasady, jakimi się kieruje, bardzo ważnym jest, aby istniały takie wartości, które bez względu na bieg wydarzeń, rozwój cywilizacji oraz wpływy zewnętrzne zawsze pozostają stałym i i niezmiennymi. Dają one wówczas poczucie bezpieczeństwa a co najważniejsze uniemożliwiają jednostce izolację wynikająca z wyimaginowanego często poczucia samotności. Jedną z podstawowych potrzeb psychicznych człowieka jest potrzeba przynależności. W realiach naszej tradycji narodowej to rodzina od zawsze zaspokajała potrzebę przynależności, stanowiła także taką stałość, wartość niezmienną, pewną. Odwieczny konflikt pokoleń, poza schematem występowania tego zjawiska pokazuje również, siłę tej rodziny. Rodziny kochającej, dającej poczucie szacunku, bezpieczeństwa, akceptacji, bezwarunkowej miłości, ale również kierującej się pewnymi zasadami, ustalającej granice tego, co dobre a co złe. Przekazującej trwały system wartości, będący posagiem" każdego nowego członka tej rodziny. Rodziny, która za cel stawia sobie dobro wszystkich jej członków. Korzyści perspektywiczne mają dla niej dużo większą wartość niż zaspakajanie zachcianek. Przyszłość dzieci, ich dobro, jak najlepsze wykształcenie, wyposażenie w umiejętność nawiązywania pozytywnych relacji społecznych, szacunek wobec drugiego człowieka, poczucie własnej wartości, przekonanie o własnych prawach i możliwości wpływania na jakość swojego życia, asertywne podejście do sytuacji trudnych, konstruktywne radzenie sobie ze stresem, poczucie bycia kochanym i ważnym to cele wychowawcze mądrych, kochających rodziców. Ta rodzina, jeśli tylko była komórką zdrową, wygrywała starcia z czasem, buntem młodzieńczym, różnicą poglądów. Pozostawała w świadomości człowieka najważniejszą ze struktur społecznych
w jego życiu. Czuł się dzięki niej częścią grupy, zaspokajała potrzebę przynależności, stwarzała świadomość posiadania korzeni, ale również posiadania kogoś bliskiego i ważnego, autorytetu w sytuacjach kryzysowych oraz wsparcia w chwilach porażki. Wzorce, jakie rodzice dają swoim dzieciom są drogowskazem, który doprowadza do automatyzacji zachowań, które w dzieciach pielęgnujemy, a które procentują w ich dorosłym życiu. Dzięki nim powstają jednostki odpowiedzialne, samodzielne, ambitne, otwarte na drugiego człowieka, życzliwe i przepełnione szacunkiem wobec siebie samego i drugiego człowieka. Obecnie rodzina straciła wiele na notowaniach", jakby powiedział niejeden młody człowiek. Przestała być modna, cool, nie zaspokaja potrzeb jednostki, ponieważ człowiek coraz częściej postrzega świat przez pryzmat wyłącznie własnych potrzeb. A przecież rodzina to właśnie mądrość otwierania się na potrzeby tej drugiej osoby, dzielenia się, bardziej dawanie niż branie. Do trudnej sytuacji rodziny jako komórki społecznej przyczyniły się tragedie społeczne, bo takim mianem należy określić ogromny odsetek osób bezrobotnych, coraz większe zróżnicowanie majątkowe, marazm społeczny, rozwój patologii (alkoholizm, przemoc, inne) oraz postaw destrukcyjnych. Wszystkie te zjawiska składają się w zamknięty krąg powiązanych ze sobą problemów. Przy okazji omawiania dysfunkcji rodziny należy wspomnieć o ogromnym wzroście znaczenia własności, ponad wszelką inna wartością. Pieniądz, kreuje jednostkę, natomiast człowiek nieposiadający odpowiednich zasobów materialnych skazany jest na zepchnięcie na margines życia. Omawiając problematykę samotności współczesnego człowieka powinniśmy przeanalizować różne aspekty owej samotności wynikające z różnorakich przyczyn, często abstrakcyjnych, dla obiektywnie analizującego tę sytuację drugiego człowieka. Niemniej często w psychice i sercu tych ludzi dzieją się tragedie. Głęboki ból samotności, poczucia odrzucenia, braku zrozumienia, brak wiary we własne siły, poczucie zazdrości i zawiści wobec innych ludzi, którym udało się coś" w życiu osiągnąć w połączeniu z brakiem sił, aby podjąć wyzwanie, stawić czoła problemom. Narkotyki są tylko jednym z wielu sposobów ucieczki człowieka od problemów, szarości dnia codziennego, rutyny, odpowiedzialności. Ucieczką od samego siebie.
Narkotyk jest to określenie substancji pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, którego przyjęcie przez istotę żywą powoduje zdegenerowanie jednego lub więcej czynności jej organizmu, Za środek odurzający uważa się substancję powodującą obniżenie lub pobudzenie określonego układu nerwowego wywołującego potrzebę jej stałego przyjmowania, uzależnienie psychiczne i fizyczne od działania środka oraz powodującego szkodliwe następstwa dla zdrowia psychicznego jak również fizycznego. Środek psychotropowy jest to substancja syntetyczna należąca do leków lub substancji uzależniających. Ze względu na pochodzenie narkotyki możemy podzielić na: -substancje naturalne, -substancje półsyntetyczne, -substancje syntetyczne, ze względu na powodowane uzależnienie ( fizyczne, psychiczne, fizyczne i psychiczne). Zjawisko powstawania uzależnienia od narkotyków należy rozpatrywać w trzech obszarach: 1.Człowiek- uwarunkowania biologiczne i psychiczne: Pewne osoby są bardziej podatne na uzależnienie od narkotyków, należy do nich zaliczyć: -osoby podatne na manipulację, wpływy zewnętrzne, -dzieci, których matka lub ojciec byli uzależnieni, -osoby o niestabilnej psychice, łatwo ulegające stanom depresyjnym, melancholii, chwiejne emocjonalnie, -osoby mało pewne siebie, niedojrzałe, -brak umiejętności radzenia sobie z przykrymi emocjami (np. z lękiem, poczuciem winy) oraz ze stresem, -nieprawidłowe postawy wychowawcze rodziców, przeżycia traumatyczne związane z rodziną, zaniedbanie ze strony rodziców, powodujące zaburzenia osobowości powstające w dzieciństwie, -zmienność nastrojów, -psychiczny dyskomfort, który wywołany jest negatywnym obrazem siebie, oznaczający, że dana osoba ma niskie poczucie własnej wartości, poczucie małego wpływu na rzeczywistość, nieustalone poczucie własnej tożsamości. 2. Środowisko wpływające na człowieka: Za czynniki zwiększające prawdopodobieństwo zainteresowania się narkotykami uważa się:
-alkoholizm jednego z rodziców, -brak rodziców ( również ten, wynikający z pracy poza miejscem zamieszkania) -brak norm i zasad regulujących zachowanie dziecka -tolerancyjny stosunek rodziców do narkotyków, -słabe oceny, brak wiary we własne siły, -trudności z czytaniem lub pisaniem, -zaburzenia uwagi, -zachowania agresywne wobec innych, -rozrywkowe podejście do życia (liczy się tylko zabawa, trzeba żyć chwilą), -kłopoty z socjalizacją w środowisku rówieśniczym lub szkolnym, 3.Działanie narkotyku, jego wpływ na człowieka: Co daje narkotyk? Ogólnie rzecz biorąc, narkotyki znoszą bodźce bólowe, zmieniają odbiór sygnałów zmysłowych, w znaczący sposób ograniczają kontakt z rzeczywistością, która często jest źródłem lęku, niepokoju, bólu, poczucia zagrożenia oraz innych przykrych uczuć. Środki odurzające można podzielić ze względu na ich działanie na: Substancje działające opóźniające na układ nerwowy: -opium, -morfina, -heroina, -barbituriany, Środki o oddziaływaniu na ośrodkowy układ nerwowy: -kokaina, -crak, -khat -amfetaminy, Substancje powodujące wywołanie zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego: -konopie indyjskie, -LSD-25, -meskalina, -psylocybina -kleje, rozpuszczalniki, aerozole- tzw. środki wziewne
Czego ludzie szukają w narkotykach? -zobojętnienia na problemy i ucieczki od kłopotów. Narkotyki staja się lekiem, który pomaga zapomnieć o przykrościach, wywołuje zobojętnienie. Narkoman to człowiek, którego przerasta każde cierpienie, nie znosi sytuacji, w których musi podjąć decyzje, wziąć odpowiedzialność za swój wybór i zmierzyć się z problemem. -rozluźnienia, pozbycia się swoich kompleksów w relacjach z innymi ludźmi. Dla wielu ludzi narkotyki są synonimem dobrej zabawy. Uważają, że dzięki nim znikają wewnętrzne hamulce i ograniczenia. Wiele osób sądzi, że są one gwarantem łatwego nawiązania znajomości, dodają pewności siebie, poprawiają nastrój. Z czasem coraz rzadziej mają odwagę znajdować się w stanie trzeźwości. -nowych wrażeń. Kiedy świat potencjalnego narkomana jest szary i pusty, ewentualnie wypełniony problemami, którym on nie potrafi sprostać zaczyna szukać czegoś, co wypełni wewnętrzną pustkę. Nada, choć na chwilę jego życiu złudzenia kolorów i inności. Sięgając po narkotyk, znajduje chwilowe rozwiązanie, które z czasem go pogrąży Jest ono łatwiejsze od pracy nad sobą, nad swoją osobowością, uczeniem się metod wyciszania, radzenia sobie ze stresem. Narkotyk daje rozwiązanie natychmiastowe, mimo, że tak naprawdę nie jest żadnym rozwiązaniem. -obrony przed przykrymi emocjami. Smutek, lęk, przygnębienie SA częścią życia. Osoby, które znajdują wsparcie bliskich osób, rodziny, przyjaciół, osoby silne psychicznie, otwarte na pracę nad sobą są w stanie sprostać tym trudnym stanom. Potencjalny narkoman to człowiek, który chronicznie czuje się nikomu nie potrzebny, czuje, że jest nic nie wart, że nie ma nikogo, komu by na nim zależało, ogarnia go bezgraniczna samotność. Narkotyki chwilowo zagłuszają te uczucia natomiast samo przyjmowanie narkotyku może dawać złudzenie przynależności do grupy narkomanów, czyli w jakiś sposób staje się namiastką, zaspokajającą potrzebę przynależności. -poczucia niezależności. Narkoman, to często człowiek nieradzący sobie z dostosowaniem się do norm i zasad społecznych. Nie umiejąc się do nich dopasować, stwarza sobie błędne wrażenie wolności i samodecydowania o sobie uważając, ze biorąc narkotyki decyduje o swoim życiu bo ma do tego prawo.
Sygnały ostrzegawcze, czyli co powinno zwrócić naszą uwagę i skłonić do uważnej obserwacji dziecka: -zmiana przyjaciół, (często na dużo starszych, o innym, charakterystycznym wyglądzie, chodzących do innej szkoły), -pogorszenie stopni, (może być gwałtowne lub stopniowe), -kłopoty z koncentracją, -zmniejszenie motywacji do nauki, -ospałość lub dziwne pobudzenie np. w czasie lekcji, -zwolnienie funkcji intelektualnych, -wagary, -częste oszukiwanie, kłamstwa, -nadmierne, nieadekwatne reakcje na krytykę lub drobne niepowodzenia, -brak samokontroli i dyscypliny, zaniedbywanie obowiązków, niewywiązywanie się z powierzonych zadań, -chroniczne zmęczenie, -zmiany w nawykach jedzeniowych, ( nagły duży apetyt lub jego utrata), -zmiana w porach spania, -lęki, -zaczerwienione spojówki, -źrenice nie reagujące na zmianę światła, -utrata wagi lub naglę znaczące przytycie, -kłopoty kłopoty koordynacją, -bojkot obowiązków, -kradzieże, -częste awantury, agresja werbalna i fizyczna, -późne, ciche powroty do domu, -otrzymywanie dziwnych, krótkich telefonów lub bardzo krótkie, ciche rozmowy. Charakterystyczne zachowania, wywołane konkretnymi środkami odurzającymi, które są sygnałem, ze nasze dziecko ma kontakt z narkotykami: nazwa (grupa) narkotyków opium, morfina, heroina, naturalne i półsyntetycznc przetwory maku rozpuszczalniki, środki objawy jednorazowego kontaktu euforia, niepokój ruchowy lub senność, osłabienie reakcji na światło, brak apetytu, zwężenie źrenic, obniżenie ciśnienia krwi niezborność ruchów, konsekwencje długotrwałego używania wyniszczenie organizmu, zaparcia, zaburzenia menstruacji, próchnica, zmiany zapalne skóry wyniszczenie organizmu,
wziewne marihuana, haszysz, przetwory konopi indyjskich kokaina, crak, przetwory liści krzewu coca amfetamina, narkotyk syntetyczny LSD, narkotyk syntetyczny Kcstasy, narkotyk syntetyczny agresja, rozszerzenie źrenic, kichanie, kaszel, kaszel, krwawienie z nosa, mdłości, wymioty, biegunki euforia połączona z wielomównością, przekrwienie gałek ocznych, nadwrażliwość zmysłów (np."razi światło"), kaszel, zaburzenia koordynacji ruchowej euforia, pewność siebie, brak potrzeby snu, wzrost aktywności (także seksualnej), rozszerzenie źrenic, wytrzeszcz gałek ocznych, katar, ból gardła, pociąganie nosem euforia, duży przypływ energii, brak potrzeby snu, brak apetytu, agresja, rozszerzenie źrenic zaburzenie koordynacji ruchów, drżenie mięśni, rozszerzenie źrenic, mdłości, psychoza podniecenie, zwiększona energia, odporność na zmęczenie i sen, ból głowy Ogólny wpływ narkotyków na zdrowie: MÓZG: -uszkodzenie kory mózgowej, przekrwienie spojówek, zaburzenia pamięci, niepokój, przygnębienie, zaburzenia snu, oczopląs, osłabienie mięśni wychudzenie, zaburzenia snu, przewlekłe zapalenie krtani i oskrzeli, apatia, trudności z koncentracją, zmienność nastrojów wyniszczenie organizmu, urojenia prześladowcze, omamy, wybuchy agresji, bezsenność, drgawki, przemiennie brak lub wzrost łaknienia,.crak upośledza oddychanie, powoduje utratę wagi i ataki paranoidalne Bezsenność, wychudzenie, zmiany nastroju, wielomówność, drżenie kończyn, wymioty, rozszerzenie źrenic, wysypka, halucynacje omamy z napadami lęku, apatia, agresja, stany depresyjne, zanik zainteresowań, bezsenność, wielkość mięśni niepokój, depresja, paranoja, obniżenie sprawności intelektualnej, mania prześladowcza
-obniżenie sprawności umysłowej, -choroby psychiczne, -zniszczenie komórek nerwowych, SERCE: -niewydolność, -zaburzenia krążenia, -arytmia, -zatory, -martwica tkanki mięśniowej, PŁUCA: -zapalenie płuc, -obrzęki, -rak, -ropnie, WĄTROBA: -żółtaczka, -marskość, -stany zapalne NERKI: -martwica, -zanik kanalików, -stany zapalne, INNE ZMIANY: -choroby skóry, -choroby weneryczne, - zmniejszenie poziomu testosteronu, - impotencja Narkomania to choroba duszy i emocji. Człowiek, który zażywa narkotyki, nie zna innych sposobów na rozwiązanie swoich problemów. Chwilowe stłumienie przykrych uczuć nie sprawia, że kłopoty i zmartwienia znikają. Gdy narkotyk przestaje działać one powracają. Nie chcąc ich dostrzec po raz kolejny i następny sięga po środek odurzający, wpadając w pułapkę uzależnienia. Pułapkę śmiertelną.
mgr Agnieszka Anielska pedagog szkolny studentka I roku logopedii na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego Adres internetowy:aniolowa@interia.pl Tcl.691 949 173 LITERATURA: Jak zostać narkomanem" Mieczysław Wojciechowski,Warszawa 1993
Narkomania" 2/95, Katowicki Serwis Informacyjny Narkomania" 3/96, Katowicki Serwis Informacyjny Narkotyki? Na pewno nie moje dziecko" Marzena Pasek,Warszawa 1998 Narkotyki i co dalej" Marzena Pasek, Warszawa 1998 Narkotyki przy tablicy" Marzena Pasek, Warszawa 2000 Jak uchronić dziecko od narkotyków, alkoholu" opr.paweł Wiśniewski Warszawa 1999 Remedium" nr 9(139) Remedium" nr 10(140) Remedium" nr 6( 136) Remedium" nr 5( 135) Remedium" nr 7-8 (l37-138) Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych" K.Chmielewska, H.Baran-Furga