ŚWIADCZENIA CHOROBOWE I MACIERZYŃSKIE. 141 praktycznych przykładów dla płatników

ŚWIADCZENIA CHOROBOWE I MACIERZYŃSKIE 141 praktycznych przykładów dla płatników

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie 141 praktycznych przykładów dla płatników Vademecum płatnika

Publikacja Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników to starannie wybrane przykłady i zebrane informacje, wskazówki, aktualne interpretacje urzędowe. Wszystko w jednym miejscu, łatwo dostępne, obejmujące kompleksowo problematykę prawa do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa i ich wypłaty osobom ubezpieczonym, zarówno przez pracodawcę jak i ZUS. Praca zbiorowa: pod redakcją Krystyny Trojanowskiej Wydawca: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Korekta: Zespół Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Druk: Miller Druk Skład i łamanie: Raster studio, Norbert Bogajczyk ISBN 978-83-269-3310-3 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03 918 Warszawa, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526 19 92 256, KRS: 0000098264 Sąd rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł Wszelkie prawa do niniejszej publikacji, w tym do jej tytułu oraz do treści zawartych w książce Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników podlegają ochronie prawnej przewidzianej w szczególności prawem autorskim. Ich przedruk oraz rozpowszechnianie bez wiedzy i zgody Redakcji są zabronione. Zakaz ten nie dotyczy cytowania ww. materiałów w granicach dozwolonego użytku, z powołaniem się na źródło. Wszelkie materiały zawarte w niniejszej publikacji mają charakter wyłącznie popularyzacyjno-informacyjny i nie mogą być traktowane w sposób prawnie wiążący pomiędzy Czytelnikiem a Wydawcą lub Redakcją. Redakcja dokłada wszelkich starań, aby informacje i dane zamieszczone w tych czy opinii prawnej, jako że Wydawca, ani Redakcja nie świadczy żadnych usług prawnych. Nie mogą być one również traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. Zastosowanie tych informacji w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji lub opinii prawnej. Wobec powyższego Wydawca, Redakcja, redaktorzy, ani autorzy ww. materiałów nie ponoszą odpowiedzialności prawnej w szczególności za skutki zastosowania się lub wykorzystania w jakikolwiek sposób informacji zawartych w tych materiałach.

Spis treści Spis aktów prawnych.............................................................. 10 Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego................................. 11 Rodzaje świadczeń chorobowych z ubezpieczenia społecznego............ 12 Kto jest uprawniony do świadczeń?................................................. 12 Kiedy pracodawca ma obowiązek wypłacania świadczeń, a kiedy wypłaca je ZUS?........................................................................... 13 Obowiązek ustalania płatnika świadczeń........................................................... 13 Liczba ubezpieczonych................................................................. 14 Kto wypłaca zasiłki chorobowe po ustaniu ubezpieczenia?........................................... 15 Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy kiedy i komu przysługują............ 16 Wynagrodzenie chorobowe....................................................................... 16 Okres wyczekiwania na świadczenia dlaczego jest tak ważny....................................... 17 Prawo do świadczeń chorobowych w pierwszym miesiącu zatrudnienia............................................................................ 18 Kiedy pracownik może uzyskać prawo do świadczeń chorobowych przed upływem 30 dni zatrudnienia?.. 19 Prawo do świadczeń chorobowych od pierwszego dnia zatrudnienia.................................. 20 W jakiej wysokości wypłacać wynagrodzenie chorobowe?............................................ 21 O czym trzeba wiedzieć, wypłacając wynagrodzenie chorobowe?..................................... 22 Wypłata wynagrodzenia chorobowego u poprzedniego pracodawcy.................................. 23 Jakie obowiązki spoczywają na dotychczasowym pracodawcy?....................................... 24 Dodatkowe zatrudnienie pracownika w trakcie roku kalendarzowego................................. 24 Jakie zasady obowiązują przy przyznawaniu prawa oraz wypłacie wynagrodzenia i zasiłku chorobowego pracownikom?......................... 25 Czy zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi w czasie urlopu bezpłatnego, wychowawczego albo odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego?........................... 26 Zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia................................................. 27 Kiedy zasiłek chorobowy przysługuje po ustaniu tytułu ubezpieczenia?................................. 27 Wysokość zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia............................................. 30 Kiedy zasiłek chorobowy nie przysługuje po ustaniu tytułu ubezpieczenia?.............................. 30 Pozbawienie prawa do zasiłku chorobowego........................................................ 31 Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy na przełomie roku................................... 34 Dnia 31 grudnia pracownik miał prawo do wynagrodzenia chorobowego............................... 34 Choroba 50-letniego pracownika na przełomie roku................................................ 35 Dnia 31 grudnia pracownik miał prawo do zasiłku chorobowego...................................... 35 Świadczenia chorobowe w okresie wypowiedzenia umowy o pracę................................... 36 3

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Okresy wypowiedzenia różnych rodzajów umów o pracę............................................. 36 Umowa na okres próbny....................................................................... 36 Umowy na czas nieokreślony z różnym stażem pracowniczym........................................ 37 Niezdolność do pracy w okresie wypowiedzenia.................................................... 37 Okres wypłaty świadczeń chorobowych w przypadku rozwiązania stosunku pracy....................... 38 Wypowiedzenie umowy o pracę w czasie niezdolności do pracy....................................... 39 Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w okresie niezdolności do pracy........................ 39 Staż krótszy niż 6 miesięcy..................................................................... 39 Staż dłuższy niż 6 miesięcy..................................................................... 40 Ochrona pracownicy w okresie ciąży............................................................. 41 Kiedy następuje przedłużenie umowy do dnia porodu?.............................................. 41 Sytuacje, gdy można rozwiązać umowę za wypowiedzeniem z pracownicą w ciąży....................... 41 Okres zasiłkowy zasady ustalania na wybranych przykładach....................................... 42 Przerwy nie dłuższe niż 60 dni w niezdolności do pracy.............................................. 43 Ustalanie przyczyny niezdolności do pracy przed i po przerwie nieprzekraczającej 60 dni.................. 43 Ustalanie okresu zasiłkowego na nowo........................................................... 44 Ciąża i gruźlica czy należy je wliczać do nowego okresu zasiłkowego................................. 45 Inna choroba w czasie ciąży po jednodniowej przerwie w niezdolności do pracy.......................... 46 Ta sama choroba w okresie ciąży po przerwie w niezdolności do pracy................................. 47 Choroba pracownika po okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego............................... 48 Choroba pracownika po wykorzystaniu urlopu dla poratowania zdrowia................................ 49 Wysokość zasiłku chorobowego................................................................... 50 Wysokość zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia............................................. 53 Obniżenie zasiłku chorobowego, jeśli pracownik dostarczy ZUS ZLA po obowiązującym terminie............ 53 Jak w takim przypadku należy liczyć termin 7 dni?................................................... 55 Jakie są zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla pracowników?................... 55 Jakie składniki wynagrodzenia należy uwzględniać w podstawie wymiaru?............................ 56 Składniki wynagrodzenia wypłacane poza regulaminem............................................. 57 Wypłata składników wynagrodzenia mimo braku zapisów........................................... 57 Jakich składników wynagrodzenia nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru?..................... 58 Składniki przysługujące do określonego terminu.................................................... 67 Niezdolność do pracy powstała po dacie, do której składnik wynagrodzenia przysługiwał pracownikowi........................................ 67 Niezdolność pracownika do pracy powstała przed datą, do której składnik wynagrodzenia został pracownikowi przyznany, i trwa także po tej dacie.............................................................. 68 Składnik wynagrodzenia jest pracownikowi przyznawany na kolejne okresy bez dnia przerwy.............. 69 Składnik wynagrodzenia został pracownikowi przyznany na kolejny okres, ale po przerwie i niezdolność pracownika do pracy przypada w trakcie tego kolejnego okresu....................................... 69 Między okresami przysługiwania składnika wynagrodzenia wystąpiła przerwa przypadająca na dni ustawowo wolne od pracy............................................................................... 70 Składniki wynagrodzenia, co do których podjęta została przez pracodawcę decyzja o całkowitym zaprzestaniu wypłaty składnika............................................................................ 70 Składnik wynagrodzenia, którego wypłaty zaprzestano, włączono w całości lub w części do innego składnika wynagrodzenia lub gdy zamieniono go na inny składnik............................................. 71 4

Spis treści Premie za szczególne osiągnięcia wypłacane raz albo dwa razy w roku brak w przepisach płacowych zapisów o ich pomniejszaniu...................................................................... 72 Ekwiwalent za korzystanie z samochodu prywatnego do celów służbowych ponad limit 700 km w podstawie wymiaru zasiłków................................................................... 73 Nagrody uznaniowe wypłacane pracownikom, w sytuacji gdy w regulaminie wynagradzania nie ma zapisów o zasadach ich naliczania i wypłaty........................................................ 74 Składniki miesięczne pod uwagę bierze się miesiąc, za który składnik ten został wypłacony, a nie termin wypłaty............................................................................. 74 Nagroda uznaniowa, którą pracownik otrzymał w miesiącu, w którym był nieobecny w pracy i z przyczyn usprawiedliwionych nie przepracował co najmniej połowy obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy............................................................................. 75 Premia roczna składnikiem wynagrodzenia......................................................... 76 Roczne premie uznaniowe........................................................................ 77 Brak zapisów w regulaminie premiowania o zachowywaniu prawa do premii rocznej za okresy pobierania zasiłków........................................................................... 78 Premia roczna wypłacana za okresy pobierania zasiłków............................................. 79 Zasady uwzględniania premii rocznej w podstawie wymiaru zasiłków.................................. 79 Premia roczna nie została wypłacona do czasu sporządzenia listy wypłat zasiłków....................... 80 Premia za rok kalendarzowy pracownikowi nie przysługuje........................................... 83 Premia roczna wypłacona zaliczkowo............................................................ 84 Po dokonaniu wyrównania zaliczkowej wypłaty podstawę wymiaru zasiłku należy ponownie przeliczyć, uwzględniając premię roczną w pełnej wysokości przysługującej po wyrównaniu i dokonać dopłaty zasiłku... 84 Pracodawca podjął decyzję o zaprzestaniu wypłaty premii rocznej..................................... 85 Pracodawca podjął decyzję o zmianie zasad wypłacania premii rocznej określonych w regulaminie premiowania................................................................................. 86 Włączenie premii rocznej do innego składnika wynagrodzenia........................................ 88 Uwzględnianie premii rocznej nowo zatrudnionym pracownikom..................................... 88 Uwzględnianie premii rocznej, przysługującej po powrocie z urlopu wychowawczego lub bezpłatnego...... 89 Uwzględnienie premii rocznej w przypadku usprawiedliwionej nieobecności w pracy..................... 90 Uwzględnianie w podstawie wymiaru zasiłków premii rocznych pomniejszanych nieproporcjonalnie za okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy.......................................................... 93 Zmiana wymiaru czasu pracy i jej wpływ na uwzględnianie premii rocznej w podstawie wymiaru zasiłków...................................... 94 Wypłata premii rocznej za właściwy okres, w przerwie między okresami pobierania zasiłków krótszej niż 3 miesiące kalendarzowe.................................................................... 96 Jakie są zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla zleceniobiorców?.................................................................... 97 Prawo do świadczeń chorobowych dla osób współpracujących ze zleceniobiorcą........................ 98 Kto jest osobą współpracującą ze zleceniobiorcą?................................................... 98 Okres, z którego ustalana jest podstawa wymiaru zasiłków dla zleceniobiorcy.......................... 98 Przerwa między umowami przypadająca na dzień ustawowo wolny od pracy.......................... 99 Zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniu przez okres krótszy niż 12 miesięcy............................. 100 Niezdolność do pracy powstała w pierwszym miesiącu ubezpieczenia................................. 100 Dla ubezpieczonego nie jest określona najniższa podstawa wymiaru składek............................ 101 Niezdolność do pracy powstała w drugim miesiącu ubezpieczenia.................................... 103 5

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Zasady ustalania podstawy wymiaru............................................................... 104 Ponowne ustalanie podstawy wymiaru........................................................... 105 Przerwa między okresami pobierania zasiłków, trwająca co najmniej 3 miesiące.......................... 106 Przerwa między okresami pobierania zasiłków, trwająca krócej niż 3 miesiące........................... 106 Jak udokumentować prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego?............................................................................ 108 Zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA................................................................ 108 ZUS ZLA za okres pobytu w szpitalu.............................................................. 109 Jakie dane powinny znaleźć się w zwolnieniu?..................................................... 110 Utrata ZUS ZLA............................................................................... 111 Kilka kopii ZUS ZLA............................................................................ 111 Jakie są możliwości kontroli pracownika na zwolnieniu lekarskim?.................................... 112 W jaki sposób pracodawca przeprowadza kontrolę?................................................. 112 Nieobecność pracownika podczas kontroli......................................................... 113 Formalna kontrola zaświadczeń lekarskich......................................................... 115 Kontrola prawidłowości orzekania o niezdolności do pracy........................................... 118 Kontrola prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego........................................ 120 Kontrola ZUS ZLA z tytułu opieki szczególne zasady............................................... 124 Jak liczyć okres zasiłkowy przy pozbawieniu pracownika prawa do świadczeń chorobowych w wyniku kontroli?............................................................................ 124 Pozbawienie prawa do zasiłku bez przeprowadzania kontroli......................................... 126 Pozostałe dokumenty do przyznania świadczeń chorobowych........................................ 127 Jak prawidłowo wypełnić ZUS Z-3, ZUS Z-3a?...................................................... 128 ZUS Z-3..................................................................................... 128 ZUS Z-3a.................................................................................... 132 Druk ZUS Z-3b................................................................................ 136 Przedawnienie prawa do zasiłku chorobowego.................................. 137 Termin wypłaty i potrącenia z zasiłku chorobowego............................ 137 Kwota wolna od potrąceń......................................................................... 138 Świadczenie rehabilitacyjne kto i kiedy ma do niego prawo................ 139 Jak dokumentować prawo do świadczenia rehabilitacyjnego?........................................ 139 Komu świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje?.................................................. 142 Podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego.................................................. 142 Świadczenie rehabilitacyjne po ustaniu ubezpieczenia............................................... 143 Wysokość świadczenia........................................................................... 143 Termin wypłaty świadczenia...................................................................... 143 Przedawnienie prawa do świadczenia.............................................................. 143 Zasiłek wyrównawczy................................................................... 144 Komu przysługuje prawo do zasiłku?............................................................... 144 Kiedy ustaje prawo do zasiłku?.................................................................... 144 Kiedy prawo do zasiłku nie przysługuje?............................................................ 145 Wysokość zasiłku................................................................................ 145 6

Spis treści Termin wypłaty zasiłku wyrównawczego........................................................... 145 Przedawnienie prawa do zasiłku wyrównawczego................................................... 145 Dokumentowanie prawa do zasiłku wyrównawczego................................................ 146 Świadczenia macierzyńskie i opiekuńcze z ubezpieczenia społecznego........................................................................... 147 Urlop i zasiłek macierzyński dla pracownika...................................... 147 Urlop macierzyński i zasiłek przed porodem........................................................ 148 Zwolnienie lekarskie do dnia porodu............................................................... 149 Dodatkowy urlop macierzyński...................................................... 149 Dodatkowy urlop macierzyński dla ojca dziecka..................................................... 149 Dodatkowy urlop macierzyński a praca............................................................. 151 Praca na część etatu........................................................................... 151 Urlop macierzyński i zasiłek dla ojca dziecka po wykorzystaniu przez matkę 14 tygodni.................. 152 W jakich przypadkach matka nie może skrócić pobierania zasiłku macierzyńskiego?..................... 152 Urlop macierzyński dla ojca dziecka w przypadku hospitalizacji matki................................. 153 Zasiłek macierzyński dla ojca w przypadku śmierci matki............................................. 154 Zasiłek macierzyński w przypadku śmierci dziecka................................................... 155 Hospitalizacja dziecka po porodzie................................................................. 155 Rezygnacja matki z wychowywania dziecka........................................................ 155 Przyjęcie dziecka na wychowanie.................................................................. 156 Liczba dzieci przyjętych jednocześnie na wychowanie............................................... 156 Urlop ojcowski i zasiłek macierzyński na dziecko własne............................................. 157 Urlop ojcowski na dziecko przysposobione.......................................................... 158 Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie....................................... 158 Czy wymiar urlopu ojcowskiego zależy od liczby urodzonych dzieci?................................... 159 Urlop ojcowski do ukończenia przez dziecko 12. miesięcy............................................. 159 Urlop ojcowski i zasiłek dla ojca dziecka niebędącego pracownikiem................................... 161 Urlop ojcowski i zasiłek macierzyński w przypadku kilku pracodawców................................ 161 Urlop i zasiłek u każdego pracodawcy............................................................ 161 Urlop i zasiłek u jednego pracodawcy............................................................. 161 Starania o urlop ojcowski u drugiego pracodawcy po wykorzystaniu urlopu u pierwszego.................. 162 Urlop wychowawczy ojca a prawo do urlopu ojcowskiego............................................ 162 Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego.......................... 162 Wymiar zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego i zasady jego udzielania................ 163 Podział uprawnień do urlopu rodzicielskiego pomiędzy rodzicami dziecka............................. 165 Prawo do zasiłku macierzyńskiego w okresie urlopu rodzicielskiego a wiek dziecka przyjętego na wychowanie.................................................................................. 166 Wykonywanie pracy u swojego pracodawcy na urlopie rodzicielskim.................................. 167 Zasiłek macierzyński z tytułu urlopu rodzicielskiego dla ojca dziecka.................................. 168 7

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Urodzenie kolejnego dziecka na urlopie rodzicielskim......................... 170 Urodzenie kolejnego dziecka na urlopie wychowawczym..................... 171 Zasiłek macierzyński dla innych niż pracownicy grup ubezpieczonych.... 174 Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego wybrane zagadnienia................................................................. 175 Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego następującego po zasiłku chorobowym.... 176 Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, gdy w przerwie między świadczeniami krótszej niż 3 miesiące kalendarzowe nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy........................... 177 Zasady uwzględniania w podstawie wymiaru składników kwartalnych i rocznych po zmianie wymiaru czasu pracy..................................................................................... 180 Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego w związku z podwyżką wynagrodzenia.... 182 Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego następującego bezpośrednio po świadczeniu rehabilitacyjnym................................................................................. 183 Ustalanie podstawy wymiaru, gdy przerwa między okresami zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego wynosi co najmniej 3 miesiące kalendarzowe....................................... 185 Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego............................................................. 185 Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego.............. 186 Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego, gdy pracownica urodzi dziecko w okresie urlopu wychowawczego................................................................. 189 Zasady postępowania, gdy przed zasiłkiem macierzyńskim przypadają okresy pracy i urlopu wychowawczego................................................................................ 191 Zasiłek opiekuńczy kto i na jakich zasadach ma prawo do świadczenia............................................................................ 194 Komu i kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy?....................................................... 194 Opieka nad zdrowym dzieckiem do lat 8.......................................................... 194 Nieprzewidziane zamknięcie placówki............................................................ 194 Rodzic opiekujący się dzieckiem jest chory, przebywa w szpitalu albo matka urodziła kolejne dziecko........ 195 Zasiłek opiekuńczy dla osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym..................... 196 Izolacja dziecka z powodu choroby zakaźnej....................................................... 196 Opieka nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny................................... 196 Inny domownik mogący zapewnić opiekę......................................................... 197 Kto nie może sprawować opieki?................................................................ 197 Prawo do zasiłku opiekuńczego w przypadku pracy zmianowej rodziców............................... 198 Opieka nad dzieckiem zdrowym................................................................. 198 Pobyt jednego z rodziców w szpitalu............................................................. 198 Jedno z rodziców pracuje na zmiany.............................................................. 198 Nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola, szkoły dziecka...................................... 199 Opieka nad chorym dzieckiem.................................................................. 200 Okres wypłaty zasiłku opiekuńczego............................................................... 200 Dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla ojca dziecka, gdy matka przebywa w szpitalu......................... 202 Brak prawa do zasiłku opiekuńczego............................................................... 203 8

Spis treści Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje.......................................................... 203 Utrata prawa do zasiłku opiekuńczego............................................................ 203 Kontrola zwolnienia lekarskiego na opiekę......................................................... 203 Dokumentacja do wypłaty zasiłku opiekuńczego przez pracodawcę................................... 204 Opieka nad dzieckiem zdrowym................................................................. 204 Opieka nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny................................... 205 Dokumentacja do wypłaty zasiłku opiekuńczego przez ZUS........................................... 206 Świadczenia chorobowe z ubezpieczenia wypadkowego....... 207 Wypadek przy pracy komu, kiedy i w jakiej wysokości przysługują świadczenia wypadkowe............................................................... 207 Kto ma prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy?........................................... 207 Kiedy mówimy o wypadku przy pracy?............................................................. 208 Pojęcie wypadku przy pracy.................................................................... 208 Elementy wypadku przy pracy.................................................................. 209 Obowiązki pracodawcy związane z wypadkiem przy pracy........................................... 209 Sporządzenie karty wypadku................................................................... 214 Rodzaje świadczeń wypadkowych i ich udokumentowanie........................................... 215 Kiedy pracodawca jest płatnikiem świadczeń wypadkowych?......................................... 218 O czym trzeba pamiętać, wypłacając zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego?................ 218 Korekta po otrzymaniu protokołu................................................................ 219 Kto ma prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy?........................ 221 Krąg osób uprawnionych do otrzymania odszkodowania............................................. 221 Wysokości stawek odszkodowawczych........................................................... 223 Zasady ustalania procentowego uszczerbku na zdrowiu oraz wypłaty jednorazowych odszkodowań......... 225 Wniosek ubezpieczonego o odszkodowanie....................................................... 226 Obowiązki płatnika składek..................................................................... 227 Badanie przez lekarza orzecznika................................................................ 227 Środki odwoławcze przysługujące ubezpieczonemu................................................ 228 Wniosek członków rodziny o odszkodowanie...................................................... 229 Przyznanie lub odmowa przyznania odszkodowania................................................ 229 Brak prawa do odszkodowania.................................................................. 230 Umyślność lub rażące niedbalstwo ubezpieczonego................................................. 230 Nietrzeźwość i podobne stany ubezpieczonego.................................................... 230 Powinności płatnika........................................................................... 231 Pozostałe sytuacje odmowy przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego....................... 231 Dodatkowe świadczenia od pracodawcy............................................................ 232 Odprawa pośmiertna............................................................................. 232 9

Spis aktów prawnych Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 159). Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.). Ustawa z 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 737). Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 78, poz. 444 ze zm.). Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich, wzoru zaświadczenia lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 229). Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. nr 65, poz. 743). Rozporządzenie ministra zdrowia z 22 lipca 2005 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz.U. nr 145, poz. 1219).

Rozdział 1 Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego Jednym z obowiązków, jakie spoczywają na pracodawcy, jest obliczanie i wypłacanie osobom zatrudnionym, podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, świadczeń w razie choroby. Niektóre firmy wypłacają tylko wynagrodzenie za okres choroby, inne jeszcze dodatkowo zasiłki. Prawo do zasiłków, tj. świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ich wysokość, zasady obliczania i wypłaty regulują przepisy ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2014 r. poz. 159) zwanej dalej ustawą chorobową. Niezdolność do pracy może być również spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. W takim przypadku wysokość świadczeń, zasady obliczania i wypłaty określają przepisy ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.), zwanej dalej ustawą wypadkową. Świadczenia określone tą ustawą, zwaną dalej ustawą wypadkową, przysługują osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu. Warto zaznaczyć, że krąg osób ubezpieczonych, do których mają zastosowanie przepisy obu wskazanych wyżej ustaw, określa ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.) zwana dalej ustawą systemową. 11

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Rodzaje świadczeń chorobowych z ubezpieczenia społecznego Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego, przysługujące w razie choroby, to: wynagrodzenie za czas choroby (na podstawie art. 92 kp), zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy. Kto jest uprawniony do świadczeń? Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia chorobowego przysługują osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo i dobrowolnie. I tak ubezpieczeni obowiązkowo są: pracownicy, z wyłączeniem prokuratorów i sędziów, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą. Dobrowolnie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu: osoby wykonujące pracę nakładczą, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące, osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, duchowni, osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania. Zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński i zasiłek opiekuńczy przysługują wszystkim osobom, które są objęte ubezpieczeniem chorobowym. Natomiast zasiłek wyrównawczy przysługuje wyłącznie pracownikom. 12

Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego Świadczeniem pieniężnym z tytułu choroby, które jednak nie jest finansowane z ubezpieczenia chorobowego, jest również wynagrodzenie, które przysługuje pracownikom, osobom wykonującym pracę nakładczą oraz osobom odbywającym służbę zastępczą, na zasadach określonych w art. 92 Kodeksu pracy. Kiedy pracodawca ma obowiązek wypłacania świadczeń, a kiedy wypłaca je ZUS? Obowiązek ustalania płatnika świadczeń Ustalanie prawa do zasiłków, ich wysokości, a także wypłata świadczeń z ubezpieczeń społecznych należą do pracodawcy bądź ZUS. Kryterium wyznaczającym płatnika zasiłków na cały kolejny rok kalendarzowy jest liczba osób zgłoszonych przez pracodawcę do ubezpieczenia chorobowego na dzień 30 listopada bieżącego roku. Płatnik składek, który 30 listopada nie zgłasza nikogo do ubezpieczenia chorobowego, ustala liczbę ubezpieczonych według stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonał takiego zgłoszenia. Osobom zatrudnionym u płatnika, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 osób, zasiłki wypłaca bezpośrednio ZUS. Do pracodawcy należy jedynie złożenie w ZUS zaświadczenia (ZUS Z-3 w przypadku pracowników lub ZUS Z-3a w przypadku pozostałych ubezpieczonych) zawierającego zestawienie składników przychodu stanowiących podstawę wymiaru zasiłku oraz przekazanie dostarczonych przez ubezpieczonego zaświadczeń lekarskich lub innych dokumentów niezbędnych do wypłaty zasiłku. Druk ZUS Z-3b jest dowodem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty przez ZUS zasiłku chorobowego w przypadku ubezpieczonego wykonującego pozarolniczą działalność, ubezpieczonego współpracującego z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność oraz duchownego. Jeśli 30 listopada danego roku pracodawca będzie zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób, w kolejnym roku będzie miał obowiązek obliczania i wypłaty należnych zatrudnionym osobom zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wyrównawczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Zasiłki te powinien wypłacać w przyjętym w firmie terminie wypłaty wynagrodzeń. 13

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Liczba ubezpieczonych Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych czy jest ich więcej niż 20 osób, czy mniej pracodawca bierze pod uwagę zarówno osoby, za które opłaca obowiązkowo składkę na ubezpieczenie chorobowe, jak i te, które przystąpiły do tego ubezpieczenia dobrowolnie. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają: pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą. Natomiast dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym mogą być objęci, na swój wniosek, chałupnicy, zleceniobiorcy lub osoby świadczące usługi na podstawie innych umów, do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia pod warunkiem że z tytułu pracy na podstawie tych umów podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W liczbie ubezpieczonych, która decyduje o obowiązkach pracodawcy związanych z wypłatą zasiłków, uwzględnia się osoby zatrudnione w zakładzie pracy, które są: pracownikami w tym także młodocianymi (uczniami), osobami ubezpieczonymi dobrowolnie, tj. zleceniobiorcami, osobami wykonującymi pracę nakładczą, ich współpracownikami. Jeśli pracodawcą jest osoba prowadząca działalność gospodarczą, która przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ją również uwzględnia się w liczbie ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego, mimo że osoby prowadzące działalność gospodarczą zawsze otrzymują zasiłki z ZUS. Do tej liczby wlicza się także osobę współpracującą przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, jeśli podlega ona dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych pomija się natomiast osoby przebywające na urlopach wychowawczych oraz bezpłatnych, ze względu na niepodleganie w tych okresach ubezpieczeniu chorobowemu (pod warunkiem że przebywają na tych urlopach przez cały miesiąc). 14

Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego Przykład 1 Firma remontowo budowlana zatrudnia: 12 pracowników, 3 pracowników młodocianych, 2 zleceniobiorców, dla których zlecenie jest jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń i którzy przystąpili do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i opłacają składkę chorobową, 1 zleceniobiorcę, który podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu ze względu na zatrudnienie w innej firmie i osiąganie wynagrodzenia wyższego od minimalnego. Dodatkowo pracodawca opłaca za siebie i córkę jako osobę współpracującą dobrowolnie składkę na ubezpieczenie chorobowe. Pracownicy (12) + młodociani (3) + zleceniobiorcy opłacający składki na ZUS z tytułu zlecenia (2) + pracodawca i jego córka (2) = 19. Do liczby ubezpieczonych w tym przypadku nie wlicza się zleceniobiorcy, który podlega w tej firmie tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeśli stan zatrudnienia nie zmieni się do 30 listopada bieżącego roku, w tym dniu firma będzie zgłaszała do ubezpieczenia chorobowego 19 ubezpieczonych, to w takim przypadku nie będzie ona płatnikiem zasiłków przez cały następny rok. Jeżeli 30 listopada pracodawca nie zgłosi nikogo do ubezpieczenia chorobowego, liczbę ubezpieczonych ustala według stanu na pierw szy miesiąc, w którym dokonał takiego zgłoszenia. Jeżeli pracodawca zgłasza do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 osób, wypłaca im tylko wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy (33 lub 14 dni, w przypadku pracowników po 50. roku życia). Pozostałe świadczenia, tzn. zasiłki w razie choroby, wypłaca pracownikom ZUS. W przypadku gdy pracodawca zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób, wypłaca im nie tylko wynagrodzenie za okres choroby, ale także zasiłki w razie choroby. Wynagrodzenie za okres choroby wypłaca z własnych środków. Kto wypłaca zasiłki chorobowe po ustaniu ubezpieczenia? ZUS wypłaca zasiłki za okres po ustaniu ubezpieczenia tym ubezpieczonym, którzy zachorowali: już po ustaniu ubezpieczenia, jeszcze w czasie trwania ubezpieczenia, ale są niezdolni do pracy również po jego ustaniu. 15

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Świadczenia po ustaniu ubezpieczenia wypłaca pracownikom ten oddział ZUS, który jest właściwy dla miejsca zamieszkania pracownika. Jeżeli pracodawca wypłacał świadczenia w trakcie trwania stosunku pracy, a niezdolność do pracy trwa nadal po jego rozwiązaniu, to świadczenia byłemu pracownikowi wypłaca również oddział ZUS właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pracownika. Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy kiedy i komu przysługują Wynagrodzenie chorobowe Stosownie do przepisów z art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.), pracownik niezdolny do pracy z powodu choroby ma prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego. W przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia wynagrodzenie chorobowe przysługuje za okres niezdolności do pracy trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego. Jeżeli niezdolność do pracy trwa po upływie 14 i 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Pamiętajmy, że 14-dniowe wynagrodzenie chorobowe stosuje się do pracownika w wieku powyżej 50. roku życia, w sytuacji gdy jego niezdolność do pracy przypada w następnych latach po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50. rok życia. Przykład 2 Pracownica Ewa Zaleska urodzona 4 stycznia 1964 r. była niezdolna do pracy z powodu choroby od 9 stycznia 2014 r. do 5 marca 2014 r. Ponieważ pani Ewa skończyła 50 lat 4 stycznia 2014 r., w tym roku kalendarzowym zachowuje prawo do pobierania wynagrodzenia chorobowego przez 33 dni. Dopiero z początkiem kolejnego 2015 r. pracownica będzie miała prawo do krótszego, 14 dniowego okresu pobierania wynagrodzenia za czas choroby w roku kalendarzowym, a od 15. dnia niezdolności do pracy nabędzie prawo do zasiłku chorobowego. 16

Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego W tej sytuacji pani Ewa zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego za okres od 9 stycznia do 10 lutego 2014 r., zaś od 11 lutego do 5 marca 2014 r. przysługuje jej zasiłek chorobowy. Wynagrodzenie chorobowe wypłaca się również za okres niezdolności do pracy z tytułu poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów. Świadczenie to wypłaca się niezależnie od tego, czy pracodawca pochodzi z sektora publicznego, czy z prywatnego i ilu zatrudnia pracowników. Finansuje je z własnych środków, a więc nie może, jak to jest w przypadku zasiłku chorobowego, zaliczyć tego wydatku na poczet składek na ubezpieczenia społeczne. Okres wyczekiwania na świadczenia dlaczego jest tak ważny Okres wyczekiwania na prawo do wynagrodzenia chorobowego (lub zasiłku chorobowego) jest zróżnicowany w zależności od charakteru ubezpieczenia. Tabela 1 Dłuższy i krótszy okres wyczekiwania Dłuższy okres wyczekiwania Krótszy okres wyczekiwania 90 dni ubezpieczenia chorobowego 30 dni ubezpieczenia chorobowego Obowiązuje osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, np.: y zleceniobiorców, y osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które zgłosiły wniosek o objęcie ich dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Obowiązuje osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo (pracowników). Okres ten jest wymagany bez względu na rodzaj umowy o pracę, jaka została zawarta z pracownikiem, a więc wtedy, gdy jest to umowa na okres próbny, na czas określony, na czas wykonywania określonej pracy czy na czas nieokreślony. 17

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Prawo do świadczeń chorobowych w pierwszym miesiącu zatrudnienia Jeżeli pracownik zachoruje w pierwszych dniach zatrudnienia w firmie, może nie mieć prawa do płatnych świadczeń. Jak wynika z tabeli 1, pracownik ma prawo do świadczeń chorobowych dopiero po 30-dniowym okresie wyczekiwania. Aby pracodawca mógł bez wątpliwości i dodatkowych ustaleń stwierdzić, że pracownik ma prawo do świadczeń chorobowych, pracownik powinien być zatrudniony w firmie co najmniej 30 dni. Zatem jeśli nowy pracownik zachoruje przed upływem 30 dni zatrudnienia, może on nie otrzymać ani wynagrodzenia chorobowego, ani zasiłku chorobowego. Przykład 3 Pracodawca zatrudnił nowego pracownika Macieja Pawlińskiego od 1 grudnia. Niestety, już 12 grudnia pracownik zachorował. Prawo do świadczeń chorobowych pan Maciej nabył dopiero od 31 grudnia, czyli od 31. dnia zatrudnienia (okres od 1 do 31 grudnia, tj. 31 dni). Okres niezdolności do pracy od 12 do 30 grudnia był dla niego okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Pracodawca nie płacił za ten okres ani wynagrodzenia, ani zasiłku chorobowego. Okres choroby przypadający w pierwszym miesiącu zatrudnienia, mimo że za ten czas pracownik nie otrzymuje przychodu, od którego byłaby opłacana składka na ubezpieczenia społeczne, jest wliczany do 30 dni okresu wyczekiwania, po upływie którego pracownik nabywa prawo do świadczeń chorobowych. Okresu choroby pracownika przypadającego w okresie wyczekiwania nie wlicza się natomiast do okresu 33 (14) dni wypłaty wynagrodzenia chorobowego, po upływie których w danym roku kalendarzowym pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego. Okresu tego nie należy również wliczać do okresu, w którym pracownik ma prawo do świadczeń chorobowych, zwanego potocznie okresem zasiłkowym (art. 9 ust. 3 ustawy chorobowej), wynoszącym 182 dni lub trwającym nie dłużej niż przez 270 dni, jeśli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub wystąpiła w trakcie ciąży. 18

Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia chorobowego Okres niezdolności do pracy w czasie wyczekiwania nie pomniejsza okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego w roku kalendarzowym ani okresu zasiłkowego. Kiedy pracownik może uzyskać prawo do świadczeń chorobowych przed upływem 30 dni zatrudnienia? W pewnych sytuacjach pracownik będzie miał prawo do świadczeń chorobowych, mimo że zachoruje przed upływem 30 dni zatrudnienia w firmie. Do okresu ubezpieczenia (30 albo 90 dni), od którego zależy prawo do wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego, można doliczyć okresy ubezpieczenia chorobowego, które ubezpieczony miał przed zatrudnieniem w firmie. Nie ma przy tym znaczenia, czy poprzedni okres ubezpieczenia chorobowego był okresem ubezpieczenia obowiązkowego (np. pracownik przed zatrudnieniem w firmie A wykonywał pracę w firmie B), czy był to okres ubezpieczenia dobrowolnego (np. pracownik przed zatrudnieniem się w firmie A prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, z której tytułu przystąpił dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego). Ważna jest jedynie długość przerwy, która wystąpiła między okresami ubezpieczenia chorobowego. Wcześniejsze okresy ubezpieczenia chorobowego płatnik może doliczyć wtedy, gdy przerwa w ubezpieczeniu chorobowym nie przekroczyła 30 dni (art. 4 ust. 2 ustawy chorobowej). Przykład 4 Pracodawca zawarł z pracownikiem Jerzym Walickim umowę o pracę na czas nieokreślony od 1 stycznia. Dnia 14 stycznia pracownik zachorował. Przed podjęciem pracy był zatrudniony u innego pracodawcy przez 10 miesięcy, do 17 grudnia poprzedniego roku. W tym przypadku, ponieważ łączny okres ubezpieczenia chorobowego, z przerwą nieprzekraczającą 30 dni, wynosi ponad 30 dni, pan Jerzy ma prawo do wynagrodzenia za okres choroby (lub zasiłku chorobowego) już od 14 stycznia, czyli od pierwszego dnia niezdolności do pracy. 19

Świadczenia chorobowe i macierzyńskie. 141 praktycznych przykładów dla płatników Tylko w niektórych przypadkach, ustalając okres wyczekiwania, można doliczyć poprzedni okres ubezpieczenia, choć przerwa między nim a obecnym była dłuższa niż 30 dni. Dotyczy to szczególnych przerw w ubezpieczeniu, tj. spowodowanych: urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym, odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego (art. 4 ust. 2 ustawy chorobowej). Prawo do świadczeń chorobowych od pierwszego dnia zatrudnienia W pewnych przypadkach prawo do świadczeń chorobowych przysługuje bez okresu wyczekiwania, a więc nawet od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Dzieje się to wtedy, gdy pracownik: jest absolwentem szkoły lub szkoły wyższej i pracodawca przyjął go do pracy w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły, za który uważa się dzień podany w świadectwie, lub od dnia złożenia egzaminu dyplomowego w szkole wyższej, ma wcześniejszy, co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego, sprawował mandat posła lub senatora i został zatrudniony w ciągu 90 dni od zakończenia kadencji, stał się niezdolny do pracy z powodu wypadku w drodze do pracy lub z pracy (art. 4 ust. 3 ustawy chorobowej). Należy zaznaczyć, że do 10-letniego okresu ubezpieczenia wlicza się okresy podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu niezależnie od długości przerw między poszczególnymi okresami. Do tego okresu wchodzą także okresy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r. Ubezpieczenie to dawało prawo do świadczeń chorobowych i macierzyńskich m.in. z tytułu wykonywania umowy zlecenia czy prowadzenia działalności gospodarczej. 20