1 EMBARGO 29 SEPTEMBER 2005 17:00 hrs GMT Światowy Raport Inwestycyjny 2005 Korporacje Transnarodowe i Umiędzynarodowienie Badań i Rozwoju ZBIGNIEW ZIMNY UNCTAD 29 września 2005
2 Część I: Koniec Spadku BIZ
Światowy napływ BIZ w 2004: nieznaczny wzrost 3 Dzięki krajom rozwijającym się, BIZ wzrosły o 2% w 2004 1 400 FDI inflows, global and by groups of economies, 1980-2004 (billions of dollars) 1 200 Developed countries 1 000 800 Developing countries 600 South East Europe and the CIS 400 200 0 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Source: World Investment Report 2005
4 Znaczne różnice między grupami krajów W 2004 r. napływ do krajów rozwiniętych spadł o 14% do US$380 mld. 700 600 FDI inflows by region, 2003, 2004 (billions of dollars) Napływ do krajów rozwijających się wzrósł o 40% do US$233 mld. 500 400 300 200 2003 2004 Napływ do krajów transformacji (Europa, Rosja i WNP) wzrósł o 50%, do US$54 mld. 100 0 Developed countries and territories Developing countries Africa Asia and Oceania Latin America and the Caribbean South-East Europe and CIS Source: World Investment Report 2005
2004: straty i zyski w napływie BIZ: kraje «starej» UE dominują wśród przegranych 5 Largest gains and losses, 2004 (billions of dollars) -65.8 Germany Luxembourg -34.1 Largest gains Netherlands -23.9 France -18.2 Ireland Denmark -17.8 Sw itzerland Spain -13.3-12.1 Portugal -10.7 Austria -5.4-2.5 5.2 3.9 3.7 8.0 7.1 6.7 United States Australia Hong Kong, China Brazil China Singapore Mexico 20.4 Korea, Republic of Russian Federation Largest declines United Kingdom 35.6 39.0 58.1-70 -50-30 -10 10 30 50 Source: World Investment Report 2005
Największe kraje przyjmujące w 2004 6 Stany Zjednoczone powróciły na pierwsze miejsce Wielka Brytania uzyskała największy przyrost roczny Chiny utrzymały wysoką pozycję United States United Kingdom China Luxembourg Australia Belgium Hong Kong, China France Spain Brazil 7 FDI inflows, 2003, 2004 (billions of dollars) 10.1 13.6 20.3 18.4 18.2 24.3 29 34.4 32.1 34 42.6 42.5 56.8 60.6 53.5 57 78.4 91.1 95.9 2004 2003 0 20 40 60 80 100 Source: World Investment Report 2005
7 SPADEK W UNII EUROPEJSKIEJ o 36% z $339mld do $216mld, ale Spadek na Zachodzie (UE-17) o 40% z $328 mld do $216 mld. Wyjątek: Wlk. Brytania. Wzrost z $20 mld do 78 mld. Pozostałe kraje spadek lub stagnacja Wzrost na Wschodzie (UE-8) z $11 mld do $19 mld, lub o 50% Wzrost w Czechach (z $2.1 mld do 4.5), na Węgrzech (z $2.1 mld do 4.5) Dobry rok dla Polski (wzrost z $4,1 mld w 2003 do 6.2 w 2004)
8 Światowy odpływ BIZ w 2004 Kraje rozwinięte dominują w odpływie BIZ z Azji szybko rosną 700 600 FDI outflows by region, 2003, 2004 (billions of dollars) BIZ z USA prawie się podwoiły do $230 mld 500 400 2003 2004 BIZ z EU spadły o 25% do $280 mld 300 200 BIZ z Polski wzrosły ze $196 mln w 2003 do $806 mln w 2004 100 0 Developed countries and territories Developing countries Africa Asia and Oceania Latin America and the Caribbean South-East Europe and CIS Source: World Investment Report 2005
9 Największe źródła BIZ w 2004 r. Prawie połowa światowych BIZ pochodzi z trzech krajów: Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Luksemburga United States United Kingdom Luxembourg Spain France FDI outflows, 2003, 2004 (billions of dollars) 30.8 54.2 47.8 53.1 59.0 65.4 66.5 101.0 119.4 Canada 21.5 47.5 Hong Kong, China Japan 5.5 31.0 28.8 39.8 2004 2003 Belgium 26.1 36.9 Switzerland 15.1 25.2 0 20 40 60 80 100 120 140 Source: World Investment Report 2005
Perspektywy: spodziewany dalszy wzrost BIZ w 2005 i 2006 10 Światowa produkcja rośnie o 4%. 100% Presja konkurencyjna BIZ jest 90% źródłem redukcji kosztów i umożliwia szybszy wzrost niż we własnym kraju 80% Znaczne ożywienie międzynarodowych 70% fuzji i przejęć przedsiębiorstw 60% Rosnący popyt na surowce 50% Wyniki ankiet wśród firm (McKinsey; 40% EIU; JBIC). 30% Ankieta UNCTAD-u wśród KTN, 20% ekpertów i agencji promocji BIZ: 10% zdecydowana większość przewiduje 0% wzrost Prospects for global FDI flows: responses of TNCs, experts and IPAs, 2005-2006 (per cent) TNCs Experts IPAs Increase Remain the same Decrease Source: World Investment Report 2005
11 Część II: Globalizacja Badań i Rozwoju (BiR) przez KTN
12 KTN są liderami w globalnych BiR Na KTN przypada: 46% wszystkich wydatków na BiR na świecie 69% światowych wydatków biznesu na BiR R&D expenditure by TNCs and economies, 2002 (billions of dollars) Ford Motor (United States) Spain Taiwan Province of China 6.5 6.8 7.2 Wydatki dużych KTN na BiR są większe niż wielu krajów Do niedawna KTN prowadziły BiR prawie wyłącznie w Switzerland (2000) DaimlerChrysler (Germany) Siemens (Germany) Belgium General Motors (United States) Israel (2001) 5.9 5.7 5.5 5.4 5.4 6.3 krajach macierzystych 4.8 Pfizer (United States) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Source: World Investment Report 2005
13 Nowy trend: KTN zwiększają BiR za granicą. Globalizacja BiR uległa przyśpieszeniu w latach 1990-tych. Np: Udział filii zagranicznych w wydatkach na BiR - amerykańskich KTN wzrósł z 11% do 13% między 1994 a 2002 - szwedzkich KTN wzrósł z 22% do 43% między 1995 a 2003 - KTN kilku krajów wzrósł z 15% do 22% między 1995 a 2001 (Roberts 2001). Ankieta UNCTAD 2005: KTN o największych wydatkach na BiR 28% badań prowadziły w filiach zagranicznych Wg. oceny UNCTAD wydatki filii zagranicznych KTN na BiR wzrosły z $29mld w 1993 do $67mld w 2002, a ich udział w BiR światowego biznesu wzrósł z 10% do 16%
14. w tym również w niektórych krajach rozwijających się Azja jest preferowanym miejscem dla BIZ w BiR. Przykłady: Więcej niż połowa ankietowanych przez UNCTAD KTN posiada filie BiR w Chinach, Indii i Singapurze W Chinach ulokowanych jest 700 centrów BiR KTN (pierwsze zostało założone w 1994 r. przez Motorole) Ponad 100 KTN prowadzi BiR w Indii i Singapurze KR w Azji projektują 30% półprzewodników na świecie Udział Azji w zagranicznym BiR amerykańskich KTN wzrósł z 3% w 1994 r. do 10% w 2002 r.
15 Główne kraje przyjmujące BIZ w BiR Dominują kraje rozwinięte ale jest wśród nich kilka krajów rozwijających się Połowa głównych KTN ma BIZ w BiR w Chinach, Indii i Singapurze United States United Kingdom Current foreign locations of R&D in the UNCTAD survey, 2004-2005 (per cent of respondents) China France Japan India Canada Germany 19.1 19.1 25.0 29.4 35.3 35.3 47.1 58.8 Singapore Italy Brazil Spain Belgium Sweden Switzerland 17.6 14.7 13.2 13.2 11.8 8.8 8.8 0 10 20 30 40 50 60 Source: World Investment Report 2005
16 Główne KTN planują dalsze zwiększenie BiR za granicą Dwie trzecie respondentów ankiety UNCTAD odpowiada, że zwiększy szybciej BiR za granicą niż w kraju macierzystym 90% Japońskich firm planuje globalizację BiR Wnioski te potwierdzają rownież inne studia (EIU, DIHK, METI). Decrease 2% Stay the same 29% Prospects of TNCs locating R&D abroad, 2005-2009 (per cent of responses) Increase 69% Source: World Investment Report 2005
Przyszłe BIZ w BiR: dalszy wzrost 17 pozycji krajów rozwijających się Dalszy zwrot w kierunku krajów rowijających się Azji i Rosji Niewielu respondentów planuje ekspansję BiR w Ameryce Lacińskiej i Afryce Most attractive prospective R&D locations in the UNCTAD survey, 2005-2009 (per cent of responses) China United States India Japan United Kingdom Russian Federation France Germany The Netherlands Canada Singapore Taiwan Province of China Belgium Italy Malaysia Republic of Korea Thailand 4.4 4.4 4.4 4.4 2.9 2.9 2.9 2.9 2.9 5.9 10.3 8.8 14.7 13.2 29.4 41.2 61.8 0 10 20 30 40 50 60 Source: World Investment Report 2005
18 Polska uczestniczy w globalizacji BiR, ale na razie w niewielkim stopniu WYDATKI NA BiR W WYBRANYCH KRAJACH, 2003, $ mln i % Udzial filii BiR BiR BiR KTN w BiR Kraj ogolem biznesu filii KTN buzinesu, % Polska 1172 321 61 19 Czechy 1143 697 325 47 Wegry 784 288 180 62 Slowacja 191 105 20 19 Rosja a 5534 3009.... Irlandia 1351 930 875 72 Chiny 18601 11601 2748 24 Singapur 1901 1168 715 60 Korea 13848 12177 244 2 Taiwan, Ch., a 6491 3966.... Hiszpania 9269 5015 1371 27 Finlandia 5665 3982 597 15 Zrodlo : WIR 2005, str. 287-288 i 292-293. a 2002
OZNAKI ZMIAN? PRZYKŁADY INWESTYCJI KTN W BiR W POLSCE 19 KTN i lokalizacja Motorola, USA Kraków Siemens, Niemcy Wrocław Delphi, USA Kraków IBM, USA Kraków Działalność BiR Oprogramowanie dla systemów telefonii komórkowej, systemów zabezpieczenia i nowej generacji telefonów komórkowych: projekt, rozwój i zastosowanie. Współpraca z centrami BiR Motoroli na świecie. Centrum rozwoju oprogramowania dla telefonii komórkowej na potrzeby centrali Siemensa i filii na świecie. 2005 porozumienie o współpracy z Politechniką Wrocławską Centrum Techniczne części i podzespołów samochodowych: amortyzatory, tłumiki, systemy wydechowe, elektryka i oprogramowanie. Pracuje na potrzeby klientów Delphi na świecie. Delphi ma ponadto 6 zakładów produkcyjnych w Polsce i kwaterę regionalną w Krakowie, zatrudniając ogółem 5000 osób. Laboratorium oprogramowania Tivoli dla zarządzania i kontroli zasobów informatycznych firm. Część sieci globalnej IBM pracującej nad projektem Tivoli. Pierwsza inwestycja IBM w BiR w Europie Środkowo-Wschodniej. Zatrudnienie 100 osób w 2004. Wzrośnie do 400 osób. 100 osób w 2000. 660 w 2005. Powstałe w 2000 r., zatrudnia obecnie 450 osób. Nowy projekt z jesieni 2005 zatrudni docelowo 200 inżynierów. Zrodlo: Zbigniew Zimny na podstawie materialow PAIIZ
Dlaczego KTN lokują BiR w krajach mniej rozwiniętych? 20 Czynniki popychające (push factors): Presja konkurencyjna zmusza firmy do innowacji Braki w podaży badaczy w krajach macierzystych Rosnące koszty Czynniki ssące (pull factors): Rosnące rynki za granicą Rosnąca podaż talentów badawczych (np. 1/3 studentów uczelni technicznych w Chinach, Indii i Rosji) Niższe koszty (np. Roczny koszt projektanta chip-ów: $300,000 w USA; $24-65,000 w Azji) Polityka: Coraz lepsze systemy innowacyjne w krajach przyjmujących Zachęty inwestycyjne Silniejsza ochrona własności intelektualnej Liberalizacja
Dziekuję! 21 EMBARGO 29(?) SEPTEMBER 2004 17:00 (?) hrs GMT Odwiedź stronę internetową World Investment Report: www.unctad.org/wir