2 Rozkład materiału nauczania (propozycja) R (temat ) Wprowadzenie (2 godziny) 1. 1. Czym zajmuje się fizyka wie, jakie obiekty stanowią przedmiot zainteresowania fizyki i astronomii wie, czym zajmują się fizycy wymienia przykłady dziedzin nauki, z którymi związana jest fizyka orientuje się w rzędach wielkości rozmiarów obiektów i odległości we Wszechświecie opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce przelicza wielokrotności i podwielokrotności wykorzystuje informacje o rozmiarach i odległościach we Wszechświecie do rozwiązywania zadań lub problemów analizuje materiały źródłowe, w tym teksty popularnonaukowe posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych ogólne: I, IV; szczegółowe: I.1, I.7, III.4; ponadto: I.1, I.7 II etap pogadanka jakimi obiektami zajmują się fizycy i astronomowie analiza infografiki: Rozmiary i odległości we Wszechświecie pogadanka analiza materiałów źródłowych, w tym tekstu popularnonaukowego analiza tekstu: Fizyka komu się przyda, ćwiczenia (indywidualnie lub w grupach) rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 11, 206)) (w podręczniku, s. 7 10, lub infografika: Rozmiary i odległości we Wszechświecie (podręcznik, s. 8 9) tekst (infografika): Fizyka komu się przyda (z podręcznika, s. 12 13, lub inny) dodatek matematyczny (podręcznik, s. 102) smartfon 2. 2. Doświadczenia i pomiary wie, w jaki sposób fizycy badają otaczający świat zna podstawowe wielkości fizyczne i ich jednostki w układzie SI, wskazuje przyrządy służące do ich pomiaru posługuje się pojęciem niepewności pomiaru wielkości prostych; zapisuje wynik pomiaru wraz z jednostką, z uwzględnieniem informacji o niepewności zna podstawowe metody opracowywania wyników pomiarów; wyznacza średnią z kilku pomiarów jako końcowy wynik pomiaru powtarzanego rozwiązuje zadania związane z opracowaniem wyników pomiarów; przelicza wielokrotności i podwielokrotności; przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych ogólne: I, III; szczegółowe: I.1, I.2, I.7, I.12, I.13, I.14; ponadto: I.1, I.3, I.5, I.6, I.7 II etap pogadanka w jaki sposób fizycy poznają świat burza mózgów połączona z pokazem przyrządy pomiarowe analiza: infografiki, dodatku matematycznego, przykładu opracowania wyników (podręcznik, s. 18) w grupach) pomiar długości ołówka, rozwiązywanie zadań (w podręczniku, s. 14 18, lub tabela dotycząca wielokrotności i podwielokrotności jednostek (podręcznik, s. 219) dodatek matematyczny (podręcznik, s. 18) s. 206) wybrane przyrządy scenariusz Rozkład materiału nauczania 15
(temat ) 3. 3. Siły. Trzecia zasada dynamiki rozróżnia wielkości wektorowe i wielkości skalarne; wskazuje ich przykłady posługuje się pojęciem siły wraz z jej jednostką; określa cechy wektora siły ilustruje trzecią zasadę dynamiki (doświadczalnie i na schematycznym rysunku) opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki; stosuje trzecią zasadę dynamiki do opisu zachowania się ciał rozwiązuje zadania lub problemy z wykorzystaniem trzeciej zasady dynamiki 1. Przyczyny i opis ruchu prostoliniowego (10 godzin) szczegółowe: I.1, I.5, I.6, I.7, I.10, I.11, I.15, II.6; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.7, I.9, II.10, II.11, II.13, II.18a II etap pogadanka co wiemy o siłach i oddziaływaniach doświadczenie pokazowe (podręcznik, doświadczenie 1, s. 24) w grupach) analiza ilustracji, infografiki, ilustracja doświadczenia, rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 27, 207) (w podręczniku, s. 22 26, lub deskorolka infografika: Jak wprawiać samego siebie w ruch (podręcznik, s. 25) Karty pracy ucznia, cz. 1 s. 207) film Wzajemne oddziaływania 16 Rozkład materiału nauczania 4. 4. Siła wypadkowa rozpoznaje i nazywa siły, podaje ich przykłady w różnych sytuacjach praktycznych (siły: ciężkości, nacisku, sprężystości, wyporu, oporów ruchu) posługuje się pojęciem siły wypadkowej; wyznacza i rysuje siłę wypadkową dla sił o jednakowych kierunkach; opisuje i rysuje siły, które się równoważą wyznacza graficznie siłę wypadkową dla sił działających na płaszczyźnie w dowolnych kierunkach przeprowadza doświadczenie bada równoważenie siły wypadkowej, korzystając z jego opisu; opracowuje wyniki doświadczenia i wyciąga wnioski; Rprzedstawia graficznie i opisuje rozkład sił w doświadczeniu rozwiązuje zadania lub problemy związane z wyznaczaniem siły wypadkowej ogólne: I III szczegółowe: I.3, I.6, I.7, I.10, I.12, I.13, I.14, II.5; ponadto: I.1, I.4, I.5, I.6, II.11, II.12 II etap pogadanka doświadczenia: 2. i domowe (pokaz i doświadczenia indywidualne, podręcznik, s. 30 i 33) analiza ilustracji, infografiki i przykładu wyznaczania siły wypadkowej (s. 31) w grupach): analiza doświadczenia 2., rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 33, 207, 208, lub innych) (w podręczniku, s. 28 32, lub dodatek matematyczny (podręcznik, s. 31) infografika: Jaka siła działa na statek (podręcznik, s. 32) s. 207) długa lina film Wyznaczanie siły wypadkowej film Równowaga sił 5. 5. Opis ruchu prostoliniowego opisuje i wskazuje przykłady względności ruchu; rozróżnia pojęcia: położenie, tor i droga posługuje się wielkościami wektorowymi przemieszczenie i prędkość wraz z ich jednostkami do opisu ruchów; rozróżnia prędkości średnią i chwilową stosuje w obliczeniach związek prędkości z drogą i czasem, w jakim została ona przebyta porównuje wybrane prędkości występujące w przyrodzie ogólne: I, II, IV; szczegółowe: I.1, I.3, I.4, I.7, I.14, I.15, II.1, II.2; ponadto: I.1, I.2, I.6, I.7, II.1, II.2, II.3, II.4 II etap lekcja odwrócona (uczniowie prezentują doświadczenie domowe) pogadanka analiza ilustracji, infografiki i przykładu obliczania prędkości średniej (s. 38) ćwiczenia rozwiązywanie zadań (podręcznik, np. s. 39, 208 (w podręczniku, s. 34-38, lub infografika: Prędkość w przyrodzie (podręcznik, s. 36 37) s. 207)
(temat ) rozwiązuje zadania lub problemy z wykorzystaniem związku prędkości z drogą i czasem, w jakim została ona przebyta, posługując się kalkulatorem scenariusz Opis ruchu prostoliniowego 6. 6. Pierwsza zasada dynamiki wie, że w ruchu jednostajnym prostoliniowym nie zmieniają się wartość, kierunek i zwrot prędkości opisuje ruch prostoliniowy jednostajny, posługując się zależnościami położenia oraz drogi od czasu; wie, że wykresy zależności s(t) i x(t) dla ruchu jednostajnego mają kształt linii prostej przeprowadza doświadczenie bada, jak porusza się ciało, kiedy nie działa na nie żadna siła albo wszystkie siły się równoważą analizuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki; stosuje pierwszą zasadę dynamiki do opisu zachowania się ciał posługuje się informacjami z analizy materiałów źródłowych; przedstawia informacje z historii sformułowania zasad dynamiki rozwiązuje zadania lub problemy związane z opisem ruchu jednostajnego, z wykorzystaniem pierwszej zasady dynamiki I.7, I.8, I.10, I.14, I.15, I.16, I.17, II.3, II.6; ponadto: I.1 4, I.6 8, II.5 6, II.14, II.18a II etap pogadanka doświadczenie (podręcznik, doświadczenie 3., s. 41) analiza wykresów x(t) i s(t), dodatków matematycznych oraz tekstu: Zasada bezwładności w grupach): analiza sił w doświadczeniu 3., rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 45, 209, lub innych) ilustracje: rysunki, wykresy, zdjęcia (w podręczniku, s. 42-44, lub dodatki matematyczne (podręcznik, s. 42) kostki lodu, szyby tekst: Zasada bezwładności (podręcznik, s. 44) film Ruch jednostajny s. 208) 7. 7. Ruch jednostajnie zmienny przeprowadza doświadczenie bada ruch ciała pod wpływem niezrównoważonej siły za pomocą programów komputerowych; analizuje wyniki doświadczenia posługuje się do opisu ruchu jednostajnie zmiennego pojęciem przyspieszenia jako wielkością wektorową wraz z jego jednostką opisuje ruch jednostajnie zmienny, posługując się zależnościami położenia, wartości prędkości i drogi od czasu wyznacza zmianę prędkości i przyspieszenie z wykresów zależności prędkości od czasu dla ruchu prostoliniowego jednostajnie zmiennego (przyspieszonego lub opóźnionego) sporządza i interpretuje wykresy zależności wartości prędkości i przyspieszenia w ruchu prostoliniowym jednostajnie zmiennym od czasu rozwiązuje zadania lub problemy związane z ruchem prostoliniowym jednostajnie zmiennym; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem ogólne: I III; szczegółowe: I.1, I.2, I.3, I.4, I.6, I.7, I.8, I.9, I.10, I.13, I.14, I.15, II.2, II.3; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, I.8, II.7, II.8, II.9, II.18b II etap pogadanka doświadczenie 4. (pokaz lub doświadczenie w grupach, podręcznik, s. 46) analiza ilustracji i przykładów 1. 2. (s. 49 50) w grupach) analiza wyników doświadczenia, rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 52, 209) lekcja odwrócona (uczniowie prezentują efekty ich pracy) grube nici, pudełka od zapałek, monety 1 zł, taśma klejąca, telefon komórkowy (lub smartfon), komputer ilustracje: rysunki, wykresy, zdjęcia (w podręczniku, s. 46 51, lub s. 208) film Badanie ruchu przyspieszonego karta wybranych wzorów Rozkład materiału nauczania 17
(temat ) 8. 8. Druga zasada dynamiki przeprowadza doświadczenia bada zależność przyspieszenia od masy ciała i wartości siły za pomocą programów komputerowych; obserwuje skutki działania siły; analizuje wyniki doświadczenia posługuje się pojęciem masy jako miary bezwładności ciał zna drugą zasadę dynamiki; wie, że pod wpływem stałej siły ciało porusza się ruchem jednostajnie zmiennym analizuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki; stosuje drugą zasadę dynamiki do opisu zachowania się ciał interpretuje związek między siłą i masą a przyspieszeniem, stosuje go do obliczeń rozwiązuje zadania lub problemy z wykorzystaniem drugiej zasady dynamiki; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem ogólne: I III; szczegółowe: I.1, I.2, I.3, I.4, I.7, I.8, I.10, I.14, I.15, II.6; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.6, I.7, I.8, II.3, II.11, II.15, II.18a II etap pogadanka doświadczenia 5. i domowe (pokaz lub doświadczenia w grupach oraz indywidualne, podręcznik, s. 53 i 57) w grupach) analiza wyników doświadczenia, rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 57, 210) analiza ilustracji, dodatku matematycznego i przykładu 1. (s. 56) lekcja odwrócona (uczniowie prezentują efekty pracy i wyniki doświadczenia) grube nici, pudełka od zapałek, monety 1 zł, taśma klejąca, telefon komórkowy (lub smartfon), komputer ilustracje: rysunki, wykresy, zdjęcia (w podręczniku, s. 53 56, lub s. 208) film Badanie ruchu przyspieszonego dodatek matematyczny (podręcznik, s. 54) karta wybranych wzorów 18 Rozkład materiału nauczania 9. 9. Opory ruchu rozróżnia opory ruchu (opory ośrodka i tarcie); wie, jak siła tarcia i inne opory ośrodka wpływają na ruch ciał omawia rolę tarcia na wybranych przykładach; zaznacza wektor siły tarcia i określa jego cechy przeprowadza doświadczenia bada czynniki wpływające na siłę tarcia i od czego zależy opór powietrza; analizuje wyniki doświadczenia wie, jakie czynniki wpływają na siłę tarcia i od czego zależy opór powietrza rozwiązuje zadania lub problemy związane z ruchem ciał, z uwzględnieniem oporów ruchu i wykorzystaniem drugiej zasady dynamiki; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem ogólne: I III; szczegółowe: I.4, I.6, I.7, I.8, I.10, I.11, I.12, I.13, I.14, I.15, II.7; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.8, I.9, II.3, II.11, II.16, II.17 II etap pogadanka doświadczenia: 6., 7. i domowe (pokaz lub doświadczenia w grupach i indywidualne, podręcznik, s. 58, 61, 64) w grupach) analiza wyników doświadczenia, rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 64, 210) analiza ilustracji i przykładu 1. (s. 58 63) pudełka z poprzedniej, monety 1 zł i 1gr ilustracje: rysunki, wykres, zdjęcia (w podręczniku, s. 58 63, lub s. 207) filmy Tarcie; Opór powietrza karta wybranych wzorów scenariusz Opory ruchu 10. 10. Siły bezwładności posługuje się pojęciem siły bezwładności; wskazuje przykłady zjawisk będących skutkami sił bezwładności doświadczalnie demonstruje działanie siły bezwładności, m.in. na przykładzie gwałtownie hamujących pojazdów wie, czym są inercjalne i nieinercjalne układy odniesienia, rozróżnia te układy szczegółowe: I.6, I.7, I.8, I.10, I.15, I.16, II.9, II.11a; ponadto: I.1 4, 18c II etap lekcja odwrócona (uczniowie prezentują wyniki doświadczenia domowego) pogadanka z elementami mały wózek lub wagonik, szklana lub metalowa kulka (w podręczniku, s. 65 68, lub
(temat ) wyjaśnia na przykładach różnice między opisami zjawisk obserwowanych w pojazdach poruszających się ruchem jednostajnie zmiennym w układach inercjalnych i nieinercjalnych rozwiązuje zadania lub problemy związane z siłami bezwładności oraz opisami zjawisk w układach inercjalnych i nieinercjalnych; wykorzystuje informacje pochodzące z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych, związanych z występowaniem i skutkami sił bezwładności doświadczenia: obowiązkowe i domowe (pokaz lub doświadczenia w grupach i indywidualne, podręcznik, s. 65, 69) analiza ilustracji i infografiki zadań (podręcznik, s. 69, 211) infografika: Układ nieinercjalny i siła bezwładności (podręcznik, s. 68) filmy Bezwładność s. 210) scenariusz Siły bezwładności 11. Powtórzenie (Przyczyny i opis ruchu prostoliniowego) realizuje i prezentuje projekt związany z badaniem ruchu (opisany w podręczniku lub inny) analizuje tekst: Przyspieszenie pojazdów lub inny; wyodrębnia informacje kluczowe z tekstów, tabel, ilustracji dla opisywanego zjawiska bądź problemu, posługuje się nimi i przedstawia je w różnych postaciach; wykorzystuje informacje pochodzące z analizy tekstu popularnonaukowego do rozwiązywania zadań lub problemów dokonuje syntezy wiedzy o ruchu prostoliniowym; przedstawia najważniejsze pojęcia, zasady i zależności stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania zadań i problemów dotyczących ruchu prostoliniowego sprawdza i ocenia stopień opanowania wymagań dotyczących ruchu prostoliniowego; formułuje wnioski i (jeśli jest to potrzebne) ustala sposoby uzupełnienia wiedzy w tym zakresie szczegółowe: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, I.8, I.9, I.10, I.11, I.12, I.13, I.14, I.15, I.16, I.17, II.1, II.2, II.3, II.5, II.6, II.7, II.9, II.11a; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, I.8, I.9, II.1, II.2, II.3, II.4, II.5, II.6, II.7, II.8, II.9, II.10, II.11, II.12, II.13, II.14, II.15, II.16, II.17, II.18b II etap pogadanka co wiemy o ruchu prostoliniowym lekcja odwrócona (uczniowie prezentują projekt, wyniki doświadczenia domowego i analizy tekstu) w grupach rozwiązywanie zadań) samodzielna praca ucznia test sprawdzający wiedzę o ruchu prostoliniowym (s. 70 80) własne notatki opis projektu (podręcznik, s. 77) tekst: Przyspieszenie pojazdów wraz z zadaniami (w podręczniku, s. 78 79, lub inny) zadania powtórzeniowe testy (w podręczniku, s. 74 76, lub s. 207) film Praca badawcza sfilmuj i zbadaj tablice fizyczne karta wybranych wzorów 12. Sprawdzian (Przyczyny i opis ruchu prostoliniowego) 13. 11. Ruch po okręgu Sprawdzenie stopnia opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych. wskazuje przykłady ruchu krzywoliniowego, w szczególności ruchu po okręgu w otaczającej rzeczywistości; wie, jak skierowany jest wektor prędkości w tym ruchu opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciami okresu, częstotliwości i prędkości liniowej wraz z ich jednostkami szczegółowe: I.1 I.17, II.1 II.3, II.5, II.6, II.7, II.9, II.11a 2. Ruch po okręgu i grawitacja (11 godzin; dodatkowo 2 godziny) ogólne: I, II, IV; szczegółowe: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, I.14, I.15, II.4; ponadto: I.1, I.2, I.6, I.7, VIII.1 II etap samodzielna praca ucznia burza mózgów przykłady ruchów krzywoliniowych pogadanka testy (w podręczniku, s. 82 86, lub dodatek matematyczny (podręcznik, s. 83) Rozkład materiału nauczania 19
(temat ) umie obliczyć okres i częstotliwość w ruchu jednostajnym po okręgu; Rstosuje w obliczeniach związek między prędkością liniową a promieniem okręgu i okresem lub częstotliwością posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych dotyczących ruchu jednostajnego po okręgu rozwiązuje zadania lub problemy związane z opisem ruchu jednostajnego po okręgu; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem analiza ilustracji, dodatku matematycznego, infografiki i przykładów 1. i 2. (s. 86, 87) w grupach) rysowanie wektora prędkości, rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 88, 211) infografika: Okres i częstotliwość w ruchu po okręgu (podręcznik, s. 84 85) s. 211) scenariusz Ruch po okręgu 20 Rozkład materiału nauczania 14. 12. Siła dośrodkowa wie, jak skierowana jest siła, która powoduje, że ciało porusza się po okręgu wskazuje siłę dośrodkową jako przyczynę ruchu jednostajnego po okręgu przeprowadza doświadczenia obserwuje skutki działania siły dośrodkowej, bada związek między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem w ruchu jednostajnym po okręgu, korzystając z ich opisów; analizuje wyniki doświadczeń wie, jak wartość siły dośrodkowej zależy od masy i prędkości liniowej ciała oraz promienia okręgu rozwiązuje zadania lub problemy związane z ruchem jednostajnym po okręgu z wykorzystaniem związku między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem ogólne: I III; szczegółowe: I.1, I.3, I.4, I.6, I.7, I.8, I.10, I.11, I.13, I.14, I.15, II.8, II.11b; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, I.8, I.9 II etap pogadanka doświadczenia: 7. i obowiązkowe (indywidualnie, pokaz lub w grupach; podręcznik, s. 90 i 92) analiza ilustracji oraz tabeli (s. 92) w grupach) opracowanie i analiza wyników doświadczenia, rozwiązywanie zadań kubki po jogurcie, małe monety, nożyczki, półlitrowa plastikowa butelka, elektroniczna waga kuchenna, żyłka, obudowa długopisu, kolorowa nitka, linijka, klipsy biurowe, metronom s. 212) ilustracje (z podręcznika, s. 89 92, lub filmy Siła dośrodkowa 1, Siła dośrodkowa 2 15. 13. Obliczanie siły dośrodkowej interpretuje związek między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem w ruchu jednostajnym po okręgu; zna wzór na obliczanie siły dośrodkowej Rstosuje w obliczeniach związek między siłą dośrodkową a masą ciała, jego prędkością liniową i promieniem okręgu wie, jakie siły mogą pełnić funkcję siły dośrodkowej, analizuje na wybranych przykładach siły pełniące tę funkcję wie, że obracający się układ odniesienia jest układem nieinercjalnym i w tym układzie na ciała działa siła bezwładności zwana siłą odśrodkową rozwiązuje zadania lub problemy związane z ruchem jednostajnym po okręgu; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem ogólne: I II; I.7, I.8, I.14, I.15, II.8, II.9; ponadto: I.1, I.2, I.6, I.7, I.8 II etap pogadanka z elementami analiza tabeli pomiarów, ilustracji i przykładów rozwiązań zadań (s. 94 98) zadań (podręcznik, s. 99, 212, 213) tabela pomiarów (podręcznik, s. 94) ilustracje (z podręcznika, s. 94, 96, lub s. 212) film Obserwacja zjawisk w obracającym się układzie nieinercjalnym karta wybranych wzorów
(temat ) 16. 14. Grawitacja wie, kiedy występuje oddziaływanie grawitacyjne; opisuje przykłady oddziaływania grawitacyjnego w otaczającej rzeczywistości; wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał zna prawo powszechnego ciążenia; posługuje się prawem powszechnego ciążenia do opisu oddziaływania grawitacyjnego zna, interpretuje i stosuje w obliczeniach wzór m1$ m2 na siłę grawitacji postaci: F = G r 2 ; posługuje się pojęciem stałej grawitacji; wie, gdzie może znaleźć jej wartość rozwiązuje zadania lub problemy związane z opisem oddziaływania grawitacyjnego; wykonuje obliczenia szacunkowe i analizuje otrzymany wynik; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem ogólne: I II, IV; I.7, I.14, I.15, I.17, II.6, III.1; ponadto: I.1, I.2, I.6, I.7, II.11, II.13, II.15, II.16, II.17 II etap burza mózgów przykłady oddziaływania grawitacyjnego pogadanka analiza ilustracji, dodatku matematycznego, infografiki, tekstu: Jak można zmierzyć masę Ziemi i przykładów 1. 2. (podręcznik, s. 103) zadań (podręcznik, s. 105, 213, 214) dodatek matematyczny (podręcznik, s. 104) (w podręczniku, s. 101 103, lub infografika: Siła ciężkości na różnych ciałach niebieskich (podręcznik, s. 104) tekst: Jak można zmierzyć masę Ziemi (podręcznik, s. 106) s. 212) scenariusz Grawitacja tablice fizyczne karta wybranych wzorów 17. 15. Siła grawitacji działająca jako siła dośrodkowa 18. Temat dodatkowy. Amatorskie obserwacje astronomiczne wie, jaką funkcję pełni siła grawitacji w ruchu ciał niebieskich; wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę ruchu krzywoliniowego ciał niebieskich (planet, księżyców) wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową w ruchu po orbicie kołowej; wie, dlaczego planety krążą wokół Słońca, a księżyce wokół planet, a nie odwrotnie przedstawia wybrane informacje z historii odkryć związanych z grawitacją, w szczególności z teorią ruchu Księżyca, na podstawie analizy tekstu z podręcznika: Działo Newtona (lub innego, wybranego samodzielnie) rozwiązuje zadania lub problemy związane z oddziaływaniem grawitacyjnym oraz ruchem planet i księżyców; wyodrębnia z tekstów, tabel i ilustracji informacje kluczowe; przeprowadza obliczenia liczbowe, posługując się kalkulatorem Rwie, jak i gdzie można prowadzić obserwacje astronomiczne Ropisuje wygląd nieba nocą oraz widomy obrót nieba w ciągu doby; wyjaśnia, z czego on wynika Rzna strony internetowe pomocne podczas obserwacji astronomicznych; wie, jak korzystać z papierowej lub internetowej mapy nieba ogólne: I, II, IV; szczegółowe: I.2, I.3, I.4, I.6, I.7, I.14, I.15, I.16, I.17, II.8, III.2; ponadto: I.1, I.2, I.6 II etap ogólne: III, IV; szczegółowe: I.2, I.7, I.10, I.11; ponadto: I.1, I.3, I.9 II etap pogadanka z elementami analiza ilustracji, tekstów: Działo Newtona oraz A to ciekawe (podręcznik, s. 109, 110) zadań (podręcznik, s. 111, 214) lekcja odwrócona (uczniowie prezentują efekty pracy) zadań (podręcznik, s. 117) pogadanka obserwacje nieba w grupach) obserwacje nieba, rozwiązywanie zadań lekcja odwrócona (uczniowie prezentują efekty pracy) ilustracje (w podręczniku, s. 108, 110, lub tekst: Działo Newtona (podręcznik, s. 109) tabele (podręcznik, s. 219 220) s. 212) tablice fizyczne karta wybranych wzorów (w podręczniku, s. 113 116, lub s. 214) Rozkład materiału nauczania 21
(temat ) 19. 16. Ruch satelitów Rprzeprowadza wybrane obserwacje nieba za pomocą smartfonu lub z wykorzystaniem mapy nieba umie opisywać ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (w szczególności satelity geostacjonarnego); wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową w tym ruchu wie, od czego zależy prędkość satelity na orbicie wokół Ziemi; oblicza wartość prędkości na orbicie kołowej o dowolnym promieniu zna najważniejsze fakty z historii lotów kosmicznych wskazuje przykłady zastosowania satelitów rozwiązuje zadania lub problemy związane z ruchem satelitów wokół Ziemi, z wykorzystaniem wzoru na prędkość satelity; wyodrębnia z tekstów, tabel i ilustracji informacje kluczowe; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem ogólne: I, II, IV; szczegółowe: I.2, I.3, I.4, I.6, I.7, I.14, I.16, I.17, II.4, III.2; ponadto: I.1, I.6 II etap pogadanka z elementami analiza ilustracji i infografiki zadań (podręcznik, s. 123, 214, 215) lekcja odwrócona (uczniowie prezentują efekty pracy) smartfon, obrotowa mapa nieba ilustracje (w podręczniku, s. 119 121, lub infografika: Pierwsza i druga prędkość kosmiczna (podręcznik, s. 120) s. 212) Karty pracy ucznia, cz.,1 tablice fizyczne karta wybranych wzorów 22 Rozkład materiału nauczania 20. 17. Ciężar i nieważkość wie, co mierzy waga sprężynowa lub elektroniczna opisuje stan nieważkości i stan przeciążenia, podaje warunki i przykłady ich występowania przeprowadza doświadczenia obserwowanie: stanu przeciążenia, stanu nieważkości oraz pozornych zmian ciężaru w windzie; opisuje i analizuje wyniki doświadczeń i obserwacji Ropisuje stan niedociążenia, podaje warunki i przykłady jego występowania analizuje wskazania wagi w poruszającej się windzie (ruszającej w górę lub Rw dół) rozwiązuje zadania lub problemy związane z opisywaniem stanów: nieważkości, przeciążenia i Rniedociążenia; wyodrębnia z tekstów, tabel i ilustracji informacje kluczowe; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem szczegółowe: I.3, I.4, I.6, I.7, I.10 I.11, I.14, I.15, II.6, III.3; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.6, I.9, II.11, II.12, II, 14, II.15, II.17 II etap pogadanka z elementami doświadczenia: 8. i domowe (w grupach lub indywidualnie, podręcznik, s. 124, 131) analiza ilustracji, infografik i przykładów obliczeń (podręcznik, s. 126, 128) zadań (podręcznik, s. 131, 215) lekcja odwrócona (uczniowie prezentują efekty pracy własnej) ilustracje (w podręczniku, s. 123 130, lub siłomierze infografiki: Przeciążenie i niedociążenie, Stan nieważkości (podręcznik, s. 126 127, 130) s. 214) filmy Zjawiska w obracającym się układzie nieinercjalnym; Nieważkość, przeciążenie i niedociążenie scenariusz Ciężar i nieważkość tablice fizyczne karta wybranych wzorów 21. 18. Księżyc towarzysz Ziemi opisuje wygląd powierzchni Księżyca oraz jego miejsce i ruch w Układzie Słonecznym ogólne: I III; szczegółowe: I.6, I.7, I.10, I.15, III.4; pogadanka z elementami lampka, globus
(temat ) przeprowadza doświadczenia modelowe lub obserwacje fazy Księżyca, ruch Księżyca wokół Ziemi, fazy Wenus zna fazy Księżyca i przyczynę ich występowania; opisuje mechanizm powstawania zmian faz Księżyca wie, kiedy następuje zaćmienie Księżyca, a kiedy zaćmienie Słońca rozwiązuje zadania lub problemy związane z opisywaniem konsekwencji prostoliniowego rozchodzenia się światła oraz ruchu Księżyca i Ziemi w Układzie Słonecznym; wyodrębnia z tekstów, tabel i ilustracji informacje kluczowe ponadto: I.1 4, IX.1 II etap analiza ilustracji, opisów doświadczeń, tekstów: A to ciekawe doświadczenia: 9. 10. (podręcznik, s. 133, 136) zadań (podręcznik, s. 137, 215) (w podręczniku, s. 132 136, lub teksty: A to ciekawe (w podręczniku, s. 134, lub s. 212) filmy Zjawiska w obracającym się układzie nieinercjalnym 22. 19. Układ Słoneczny wie, jak poruszają się po niebie gwiazdy i planety, gdy obserwujemy je z Ziemi opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciem jednostki astronomicznej przeprowadza obserwacje księżyców Jowisza i pierścieni Saturna, opisuje wyniki obserwacji zna rozwój astronomii od czasów Kopernika do czasów Newtona; posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych dotyczących rozwoju astronomii rozwiązuje zadania lub problemy dotyczące budowy Układu Słonecznego, ruchu planet wokół Słońca i ruchu księżyców wokół planet; wyodrębnia z tekstów, tabel i ilustracji informacje kluczowe I.7, I.10, I.14, I.16. I.17, III.4; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.6, I.7 II etap pogadanka z elementami analiza ilustracji, tekstów: A to ciekawe, infografik (podręcznik, s. 139, 141) zadań (podręcznik, s. 145, 216, 217) lekcja odwrócona (uczniowie prezentują efekty pracy) ilustracje (w podręczniku, s. 138 144, lub infografiki: Planety Układu Słonecznego, (podręcznik, s. 142 143) tabele 2. 3. (podręcznik, s. 219, 220) s. 212) tablice fizyczne karta wybranych wzorów 23. Temat dodatkowy. Prawa Keplera Rzna prawa rządzące ruchem planet wokół Słońca i ruchem księżyców wokół planet Rstosuje w obliczeniach trzecie prawo Keplera dla orbit kołowych i interpretuje to prawo jako konsekwencję prawa powszechnego ciążenia przedstawia informacje dotyczące odkryć Izaaka Newtona i Jana Keplera, kluczowych dla rozwoju fizyki posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych dotyczących rozwoju astronomii zna rozwój astronomii od czasów Kopernika do czasów Newtona I.7, I.10, I.14, I.16, I.17, III.4; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.6, I.7 II etap pogadanka z elementami analiza ilustracji, infografik (podręcznik, s. 147, 150, 151) doświadczenie 11. (podręcznik, s. 147) przykład. (podręcznik, s. 149) zadań (podręcznik, s. 152, 216, 217) lekcja odwrócona (uczniowie prezentują efekty pracy) ilustracje (w podręczniku, s. 146 148, 150, lub infografiki: O obrotach sfer niebieskich, Kiedy to się działo (podręcznik, s. 147, 150, 151) tabele 2. 3. (podręcznik, s. 219, 220) s. 212) film Rysowanie elipsy tablice fizyczne karta wybranych wzorów Rozkład materiału nauczania 23
(temat ) 24. Powtórzenie (Ruch po okręgu i grawitacja) realizuje i prezentuje projekt: Satelity opisany w podręczniku lub inny związany z ruchem po okręgu i grawitacją analizuje tekst: Nieoceniony towarzysz lub inny; wyodrębnia informacje kluczowe z tekstów, tabel, ilustracji dla opisywanego zjawiska bądź problemu, posługuje się nimi i przedstawia je w różnych postaciach; wykorzystuje informacje pochodzące z analizy tekstu popularnonaukowego do rozwiązywania zadań lub problemów dokonuje syntezy wiedzy o ruchu po okręgu i grawitacji; przedstawia najważniejsze pojęcia, zasady i zależności stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania zadań i problemów dotyczących ruchu po okręgu i grawitacji sprawdza i ocenia stopień opanowania wymagań dotyczących ruchu po okręgu i grawitacji; formułuje wnioski i (jeśli jest to konieczne) określa i ustala sposoby uzupełnienia wiedzy w tym zakresie szczegółowe: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, I.8, I.10, I.11, I.13, I.14, I.15, I.16, I.17, II.4, II.6, II.8, II.9, III.1, III.2, III.3, III.4; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, I.8, I.9, II.13, II.14, II15, II.16, II.17, VIII.1, IX.1 II etap pogadanka co wiemy o ruchu po okręgu i grawitacji lekcja odwrócona (uczniowie prezentują projekt, wyniki analizy tekstu i pracy własnej) w grupach rozwiązywanie zadań) samodzielna praca ucznia pisemny test (sprawdzian) wiedzy o ruchu po okręgu i grawitacji (s. 153 154) własne notatki opis projektu: Satelity (podręcznik, s. 161) tekst: Nieoceniony towarzysz wraz z zadaniami (podręcznik, s. 162 164, lub inny) zadania powtórzeniowe testy (w podręczniku, s. 153 160, lub s. 212) tablice fizyczne karta wybranych wzorów 24 Rozkład materiału nauczania 25. Sprawdzian (Ruch po okręgu i grawitacja) Sprawdzenie stopnia opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych. ogólne: I IV, szczegółowe:i.1 I.8, I.10, I.11, I.13 I.17, II.4, II.6, II.8, II.9, III.1 III.4 samodzielna praca ucznia testy 3. Praca, moc, energia (6 godzin) 26. 20. Praca i energia posługuje się pojęciami: pracy mechanicznej, energii kinetycznej, energii potencjalnej, energii wewnętrznej wraz z ich jednostkami; wie, jak wiążą się ze sobą praca i energia doświadczalnie wyznacza wykonaną pracę, korzystając z opisu doświadczenia stosuje w obliczeniach związek pracy z siłą i drogą, na jakiej została ona wykonana; uwzględniając kierunek i zwrot siły zna różne formy energii, wskazuje ich przykłady w otaczającej rzeczywistości posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych dotyczących energii i pracy mechanicznej rozwiązuje zadania lub problemy związane z energią i pracą mechaniczną; wyodrębnia z tekstów i ilustracji informacje kluczowe szczegółowe: I.1, I.3, I.4, I.7, I.10, I.13, I.15, I.17, II.10, V.3; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, II.18c, III.1, III.3, IV.4 II etap burza mózgów przykłady wykonywania pracy pogadanka doświadczenie 12. (podręcznik, s. 167) analiza: ilustracji, tekstu: Niezwykły uczony, infografiki w grupach) analiza wyników doświadczenia, rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 174, 217) ilustracje (w podręczniku, s. 166 173, lub siłomierze, linijki tekst: Niezwykły uczony (w podręczniku, s. 169, lub inny) infografika: Skala energii (podręcznik, s. 170 171) s. 217) film Wyznaczanie wykonanej pracy scenariusz Praca i energia tablice fizyczne karta wybranych wzorów
(temat ) 27. 21. Energia mechaniczna posługuje się pojęciami: energii kinetycznej, energii potencjalnej i energii mechanicznej wraz z ich jednostkami zna sposoby obliczania energii potencjalnej i kinetycznej; wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji stosuje w obliczeniach wzory na energię potencjalną i energię kinetyczną oraz związek między siłą ciężkości, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym przeprowadza doświadczenie (bada przemiany energii mechanicznej), korzystając z jego opisu rozwiązuje zadania lub problemy związane z obliczaniem energii potencjalnej i energii kinetycznej; wykonuje obliczenia szacunkowe i analizuje otrzymany wynik; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem ogólne: I III; szczegółowe: I.1, I.2, I.3, I.4, I.7, I.8, I.10, I.14, II.10; ponadto: I.1, I.3, I.4, I.6, I.7, I.8, II.17, III.3, III.5 II etap pogadanka analiza: ilustracji, tabeli (s. 177), infografiki i przykładów obliczeń (s. 178, 179,) zadań (podręcznik, s. 180, 217, 218) doświadczenie domowe (podręcznik, s. 180) ilustracje (w podręczniku, s. 175 178, lub s. 217) tablice fizyczne karta wybranych wzorów 28. 22. Przemiany energii mechanicznej posługuje się pojęciami: energii kinetycznej, energii potencjalnej, energii mechanicznej i energii wewnętrznej wraz z ich jednostkami przeprowadza doświadczenia (bada przemiany energii), korzystając z ich opisów; przedstawia i analizuje wyniki, wyciąga wnioski zna zasadę zachowania energii; wykorzystuje ją do opisu zjawisk zna zasadę zachowania energii mechanicznej i wie, kiedy można ją stosować; stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej w obliczeniach wskazuje przykłady przemian energii; posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych dotyczących przemian energii rozwiązuje zadania lub problemy związane z przemianami energii, wykorzystując zasady zachowania energii mechanicznej 29. 23. Moc posługuje się pojęciem mocy wraz z jej jednostką; porównuje moce różnych urządzeń I.7, I.8, I.10, I.11, I.14, I.15, II.10, V.3; ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.6, I.7, I.8, I.9, II.16, III.4, III.5, IV.4 II etap szczegółowe: I.1, I.2, I.3, I.4, I.7, I.10, I.11, I.13, I.14, I.15, II.10; pogadanka lekcja odwrócona (uczniowie prezentują doświadczenie domowe) doświadczenia (pokaz lub doświadczenia w grupach i indywidualnie) doświadczenie 13. i domowe (podręcznik, s. 181) analiza ilustracji, infografiki i przykładu obliczeń (s. 186, 187) w grupach) analiza doświadczenia, rozwiązywanie zadań (podręcznik, s. 188, 218) lekcja odwrócona (uczniowie prezentują doświadczenie domowe) pogadanka butelka plastikowa, waga, sznurek, plastelina, kamera (np. w telefonie) (w podręczniku, s. 181 183, lub infografika: Przykłady przemian energii (podręcznik, s. 184) tekst: Kto nie wierzy prawom zachowania nie pije szampana (podręcznik, s. 183) s. 217) film Badanie przemian energii wahadła z butelki scenariusz Przemiany energii tablice fizyczne karta wybranych wzorów ilustracje (w podręczniku, s. 189, 191 195, lub Rozkład materiału nauczania 25
(temat ) wie, jak oblicza się moc; stosuje w obliczeniach związek mocy z pracą i czasem, w jakim została ona wykonana zna związek energii zużytej przez dane urządzenie w określonym czasie z mocą tego urządzenia, stosuje ten związek w obliczeniach; posługuje się pojęciem kilowatogodziny posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych dotyczących mocy rozwiązuje zadania lub problemy związane z mocą i wykorzystaniem związku mocy z pracą lub energią i czasem; wyodrębnia z tekstów i ilustracji informacje kluczowe; przeprowadza obliczenia, posługując się kalkulatorem ponadto: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, I.7, I.9, III.2, VI.10 II etap analiza ilustracji, infografiki, tekstów: A to ciekawe oraz przykładów obliczeń (s. 190, 192) zadań (podręcznik, s. 196, 218) doświadczenie domowe (podręcznik, s. 196) infografika: Skala mocy (podręcznik, s. 194 195) teksty: A to ciekawe (podręcznik, s. 191, 192193) s. 217) scenariusz Moc tablice fizyczne karta wybranych wzorów 26 Rozkład materiału nauczania 30. Powtórzenie (Praca, moc, energia) realizuje i prezentuje projekt: Pożywienie to też energia opisany w podręczniku lub inny, związany z pracą, mocą i energią analizuje tekst popularnonaukowy: Nowy rekord zapotrzebowania na moc lub inny wyodrębnia z niego informacje kluczowe, posługuje się nimi i przedstawia w różnych postaciach; wykorzystuje informacje pochodzące z analizy tekstu do rozwiązywania zadań lub problemów dokonuje syntezy wiedzy o pracy, mocy i energii; przedstawia najważniejsze pojęcia, zasady i zależności stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania zadań i problemów dotyczących pracy, mocy i energii sprawdza i ocenia stopień opanowania wymagań dotyczących pracy, mocy i energii); formułuje wnioski i (jeśli to konieczne) określa i ustala sposoby uzupełnienia wiedzy w tym zakresie ogólne: I II, IV; I.7, I.14, I.15, I.16, II.10; ponadto: I.1, I.2, I.6, I.7, II.3, III.1, III.2, III.3, III.5 II etap pogadanka co wiemy o pracy, mocy i energii analiza tekstu popularnonaukowego lekcja odwrócona (uczniowie prezentują doświadczenie domowe, projekt i wyniki analizy tekstu) w grupach rozwiązywanie zadań) samodzielna praca ucznia pisemny test (sprawdzian) wiedzy o pracy, mocy i energii (s. 197, 198) opis projektu: Pożywienie to też energia (podręcznik, s. 201) tekst: Nowy rekord zapotrzebowania na moc (podręcznik, s. 202) lub inny zadania powtórzeniowe testy (w podręczniku, s. 199 200, lub s.217) tablice fizyczne karta wybranych wzorów własne notatki 31. Sprawdzian (Praca, moc, energia) Sprawdzenie stopnia opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych. ogólne: I IV szczegółowe: I.1 I.4, I.6, I.7, I.14 I.16, II.10 samodzielna praca ucznia testy