Zmiany klimatyczne i ich konsekwencje dla polskiego IX Małopolska Konferencja Odnawialne źródła energii na obszarach wiejskich MODR Karniowice, 17.03.2010 r. Jerzy Kozyra Instytut Uprawy NawoŜenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
Zmiany klimatu Jerzy Kozyra, IUNG-PIB Puławy, Zmiany klimatyczne i ich konsekwencje dla polskieg
Madera 20 luty 2010 32 ofiary śmiertelne Źródło: news.bbc.co.uk
Francja, 28 luty 2010 52 ofiary śmiertelne Źródło: www.news.bbc.co.uk
Zasięg lodu na biegunie północnym (średnia z 10 lat)
Zasięg lodu na biegunie północnym (średnia z 10 lat)
Efekt cieplarniany Ziemi (Źródło: IPCC 2007) Źródłem energii dla Ziemi jest Słońce 50% energii słonecznej jest odbijana przez atmosferę i powierzchnię Ziemi Część promieniowania podczerwonego Ziemi jest wypromieniowywane a część pochłaniana w atmosferze. 50% energii słonecznej jest absorbowane przez powierzchnię Ziemi Ziemia emituje promieniowanie podczerwone ogrzewające atmosferę Gdyby Ziemia nie miała atmosfery średnia temperatura jej powierzchni wynosiłaby 23 o C, zamiast obserwowanych +15 o C Jerzy Kozyra, IUNG-PIB Puławy, Zmiany klimatyczne i ich konsekwencje dla polskieg
Zmiany zawartości gazów cieplarnianych w atmosferze wg badań paleoklimatycznych (Źródło: IPCC 2007)
Antropogeniczny efekt cieplarniany Człowiek poprzez swoją działalność spowodował,ŝe dwutlenek węgla zmagazynowany przez miliony lat w surowcach naturalnych, takich jak: węgiel kopalny czy ropa naftowa, ale równieŝ zgromadzony w glebie w postaci próchnicy, znalazł się w krótkim czasie (wraz z rozwojem naszej cywilizacji) w atmosferze.
Bez plastikowej torby proszę, Nie chcę przyczyniać się do Globalnego Ocieplenia Jerzy Kozyra, IUNG-PIB Puławy, Globalne ocieplenie, mechanizm, symptomy w Polsce i na świecie
Źródła emisji gazów cieplarnianych Do głównych gazów cieplarnianych dostarczanych do atmosfery w wyniku działalności człowieka zalicza się: dwutlenek węgla (CO 2 ), metan (CH 4 ), podtlenek azotu (N 2 O) oraz grupę związków chemicznych zawierającą fluorki, chlorki i bromki. (Źródło: IPCC 2007) IPCC 2007
Ocieplenie, a moŝe ochłodzenie? Argumenty dla sceptyków (a) Obserwowane zmiany temperatury powierzchni Ziemi i wyniki modelowania z uwzględnieniem czynników antropogenicznych (Źródło: IPCC 2007) (b) Obserwowane zmiany temperatury powierzchni Ziemi i wyniki modelowania bez uwzględnienia czynników antropogenicznych (czynniki słoneczne i wulkaniczne)
12 najcieplejszych lat od 1850 roku Odchylenie od normy 1961-1900 (st. C.) Temperatura atmosfery Średnia roczna Trend liniowy Przebieg wygładzony 5-95% błąd szacunku Prognozy wzrostu temperatury 50 1,3 na 50 lat 100 0,74 na 100 lat (Źródło: (Źródło: IPCC IPCC 2007) 2007)
Uwaga na cyrkulację!!!!! (Źródło: IPCC 2007) WyŜsze od normalnego ciśnienie atmosferyczne nad Centralnym Atlantykiem, powoduje wzmocnienie cyrkulacji zachodniej, która powoduje napływ nad Północną Europę gorącego i wilgotnego powietrza. Cieplej niŝ normalnie Chłodniej niŝ normalnie Bardziej sucho Wilgotniej
Prognozy ocieplenia lata (Źródło: IPCC 2007) FAR Pierwszy Raport IPCC Observed dane pomiarowe SAR Drugi Raport IPCC B1, A1B, A2 scenariusze ocieplenia SRES TAR Trzeci Raport IPCC Commitment scenariusz ocieplenia SRES Czwarty Raport IPCC po wprowadzeniu w ycie
Prognoza sum opadu atmosferycznego na lata 2071-2100 w stosunku do lat 1961-1990 Zmiany średniej rocznej sumy opadu atmosferycznego śródło: GREEN PAPER... Adapting to climate change in Europe options for EU action. Scenariusz zmian na lata 2071-2100 w stosunku do średnich wielolecia 1961-1990. IPCC SRES scenariusz A2. Scenariusze klimatyczne DMI/PRUDENCE (http://prudence.dmi.dk), opracowane JRC w projekcie PESETA (http://peseta.jrc.es
Obserwowane tendencje w Polsce (1) RóŜnica od średniej temperatury w latach 1961-1990 ( o C) 1 0.8 0.6 0.4 0.2 0-0.2-0.4-0.6-0.8-1 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 Anomalie- Globalne Anomalie- Stacja Puławy Serie3
Średnia temperatura powietrza [ o C] Obserwowane tendencje w Polsce (2) 25 20 15 10 5 0 1961-1990 1991-2000 2001-2009 -5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII miesiące Średnie miesięczne wartości temperatury powietrza w Puławach w okresie 1961-1990, 1991-2000, 2001-2009
25 20 Sandomierz (2021-2030) Miskolc (1961-1990) 15 St. Poelten (1961-1990) o C 10 5 0-5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Prognoza średniej temperatury powietrza w Sandomierzu na lata 2021-2030 i średnie w Miskolcu (Węgry) i St. Poelten (Austria) w latach 1961-1990 w tradycyjnych regionach uprawy winorośli
Obserwowane tendencje w Polsce (3) 20 0-20 -40-60 -80-100 -120-140 -160-180 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Klimatyczny bilans wodny (mm) Klimatyczny Bilans Wodny (KBW) od maja do czerwca w Polsce w latach 1959-2006, obliczony na podstawie danych z 30 stacji meteorologicznych połoŝonych poniŝej 500 m n.p.m. w Polsce.
Rok Straty plonów z powodu niekorzystnego przebiegu pogody Pszenica ozima śyto Jęczmień Jary Owies Ziemniak Burak cukrowy Rzepak ozimy Rok 1957 1982 1958 1983 1959 1984 1960 1985 1961 1986 1962 1987 1963 1988 1964 1989 1965 1990 1966 1991 1967 1992 1968 1993 1969 1994 1970 1995 1971 1996 1972 1997 1973 1998 1974 1999 1975 2000 1976 2001 Pszenica ozima śyto Jęczmień Jary Burak Owies Ziemniak cukrowy 1977 2002 1978 2003 1979 2004 1980 2005 1981 2006 Źródło: Górski, Kozyra, 2008
1871 1876 1881 1886 1891 1896 1901 1906 1911 1916 1921 1926 1931 1936 1941 1946 1951 1956 1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996 2001 2006 8 6 4 2 0-2 -4-6 -8 o C Odchylenie od normy 1961-1990 średniej temperatury powietrza w miesiącach od stycznia do marca w Puławach
3 2 1 0-1 -2-3 o C Odchylenie od normy 1961-1990 średniej temperatury powietrza w miesiącach od lipca do sierpnia w Puławach 1871 1876 1881 1886 1891 1896 1901 1906 1911 1916 1921 1926 1931 1936 1941 1946 1951 1956 1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996 2001 2006
1941-1990 2001-2010 Prawdopodobieństwo dojrzewania kukurydzy FAO 270 dla warunków termicznych w latach 1941-1990 i wg. prognozy warunków termicznych na lata 2001-2010. Źródło: Kozyra, Górski, 2004
Nowe zagroŝenia dla upraw
Główne konsekwencje zmian klimatu dla w Polsce 1. Niewystarczające zasoby wodne. 2. Zwiększają się starty plonów z powodu niekorzystnego przebiegu pogody. 3. Wzrost zagroŝenia ze strony nowych szkodników roślin uprawnych. 4. Zwiększają się moŝliwości uprawy roślin ciepłolubnych (kukurydza,słonecznik, soja, winorośl).
Dwie drogi... Rolnictwo a zmiany klimatu Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych (cel mitygacyjny) Adaptacja do zmian klimatu (cel adaptacyjny) Optymalizacja produkcji Utrzymanie poziomu produkcji
Prognoza zmian plonów na rok 2080 w stosunku do średnich w latach 1961-1990 opracowana w projekcie PESETA (http://peseta.jrc.es/docs/agriculture.html).
Podsumowanie Dostosowanie produkcji w gospodarstwach do warunków klimatycznych jest procesem ciągłym i odbywa się w sposób niezaleŝny od ogólnych mechanizmów polityki rolnej. Pomoc w tym zakresie powinna być realizowana przez wzmacnianie doradztwa oraz wdraŝanie systemów wspomagania decyzji. W polityce Państwa wobec naleŝy dąŝyć do łagodzenia ekonomicznych konsekwencji zmian klimatu dla gospodarstw wynikających ze strat w plonach oraz promowania systemów produkcji ograniczających negatywny wpływ na klimat.
Palenie nie jest przyczyną raka OK, jest przyczyną raka ale ja jestem uzaleŝniony Wiem Ŝe jestem uzaleŝniony, ale zamierzam ograniczyć palenie Jeszcze nie rzuciłem, ale ograniczam Nie ograniczyłem znacząco ale zamierzam wkrótce rzucić Powinienem rzucić kiedy planowałem ale teraz jest juŝ za późno Spalanie paliw kopalnych nie powoduje globalnego ocieplenia OK., powoduje ale jesteśmy uzaleŝnieni...