S t r o n a 1 Podmiot zatrudnienia socjalnego w Gminie Lubawa Rekomendacje
S t r o n a 2 Wprowadzenie. Opracowanie dotyczące podmiotu zatrudnienia socjalnego (w zakresie wariantów utworzenia, odtworzenia lub zapewnienia stabilnych warunków rozwoju dla jednostki funkcjonującej) zostało przygotowana zgodnie z Wytyczną 10 Przygotowanie przez Zespół Synergii Lokalnej wariantów utworzenia podmiotu zatrudnienia socjalnego w gminie opracowania Wytyczne do pilotażu MLW. Utworzenie podmiotu zatrudnienia socjalnego winno być poprzedzone analizą i wyborem optymalnego wariantu formy organizacyjnej, uwzględniającego lokalne potrzeby i uwarunkowania związane z problematyką społeczną, istniejącym rynkiem pracy oraz zasobami i możliwościami jednostki samorządu terytorialnego. Przygotowując niniejsze opracowanie Zespół Synergii Lokalnej uwzględnił dotychczas przygotowane dokumenty i opracowania w ramach realizacji pilotażu MLW w Gminie Lubawa, w tym: Informacja o korelacji przepisów prawnych dotyczących obszaru reintegracji społecznej i zawodowej ; Diagnoza społeczno-demograficzna Gminy Lubawa ; Analiza ekonomiczno-organizacyjna zasobów Gminy Lubawa ; Katalog oraz kodowanie lokalnych interesariuszy MLW w Gminie Lubawa ; Ryzyka z nie włączenia się określonych Interesariuszy do budowania klimatu współpracy lokalnej ; I, II i III raport cząstkowy dotyczący działań związanych z realizacją pilotażu MLW w Gminie Lubawa. W przygotowaniu opracowania uwzględniono także doświadczenia własne członków Zespołu Synergii Lokalnej w zakresie zatrudnienia socjalnego oraz doświadczenie ośrodka pomocy społecznej związane z prowadzeniem klubu integracji społecznej oraz realizacją projektów skierowanych do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Ze względu na specyfikę potrzeb i problemów społecznych, uwarunkowania lokalnego rynku pracy, dostępną infrastrukturę komunalną (socjalną) oraz sytuację finansowo-ekonomiczną gminy opracowanie uwzględnia lokalne uwarunkowania organizacyjne, umożliwiające wybranie optymalnego rozwiązania (wariantu) związanego z prowadzeniem (dalszym funkcjonowaniem) podmiotu zatrudnienia socjalnego w gminie.
S t r o n a 3 II. Rekomendacje związane z funkcjonowaniem podmiotu zatrudnienia socjalnego. Uwzględniając ramy prawne dotyczące obszaru reintegracji społecznej i zawodowej Zespół Synergii Lokalnej w opracowaniu Korelacja przepisów prawnych ( ) spośród dwóch możliwych rodzajów podmiotów zatrudnienia socjalnego zarekomendował klub integracji społecznej jako optymalny wariant utworzenia i/lub prowadzenia podmiotu zatrudnienia socjalnego w gminie wiejskiej. Analizę w tym zakresie przedstawia tabel 1. Tabela 1. Rekomendacje zespołu synergii lokalnej dla podmiotu zatrudnienia socjalnego w gminie wiejskiej w obecnych uregulowaniach prawnych. Wyszczególnienie Centrum Integracji Społecznej Klub Integracji Społecznej Utworzenie podmiotu - + Forma organizacyjna - + Finansowanie (budżet podmiotu) - + Zasoby ludzkie (kadra podmiotu) - + Zakres działania (zadania i świadczone usługi) + + Skala zjawiska wykluczenia społecznego w gminie - + Utworzenie i prowadzenie podmiotu - + Legenda: + oznacza rekomendację zespołu dla wyszczególnionej kategorii związanej z funkcjonowaniem podmiotu zatrudnienia socjalnego gminie. - oznacza brak rekomendacji zespołu dla wyszczególnionej kategorii związanej z funkcjonowaniem podmiotu zatrudnienia socjalnego Źródło: Opracowanie Informacja o korelacji przepisów prawnych dotyczących obszaru reintegracji społecznej i zawodowej, praca zbiorowa Zespołu Synergii Lokalnej, Fijewo 2014r. Dokonując rekomendacji w zakresie wskazania klubu integracji społecznej jako preferowanego podmiotu zatrudnienia socjalnego optymalnego do utworzenia w gminie wiejskiej oprócz wskazań zawartych w tabeli 1 uwzględniono także: raport dotyczący klubów integracji społecznej w województwie warmińskomazurskim doświadczenia własne ośrodka pomocy społecznej w prowadzeniu KIS w latach 2006-2014. Mocne i słabe strony Klubów Integracji Społecznej przedstawiono w tabeli 2, natomiast mocne i słabe strony KIS w Gminie Lubawa w tabeli 3.
S t r o n a 4 Tabela 2. Mocne i słabe strony klubów integracji społecznej wg. opracowania Raport końcowy. Ewaluacja klubów integracji społecznej. Mocne strony KIS Dostosowanie oferty do problemów występujących w społecznościach lokalnych Pogłębiona diagnoza potrzeb klientów Dostosowanie realizowanych projektów do problemów, potrzeb i oczekiwań konkretnych grup klientów/ elastyczność prowadzonych działań Duże zindywidualizowanie dostępnej oferty Kompleksowość oferowanego wsparcia Duże doświadczenie pracowników Aktywność i zaangażowanie pracowników Bardzo dobra współpraca z instytucjami partnerskimi zajmującymi się pomocą społeczną i działaniami na rzecz integracji społecznej Dobra współpraca KIS z pracownikami socjalnymi w terenie Dobre wykorzystanie środków dostępnych w ramach PO KL Słabe strony KIS Brak wystarczającej liczby pracowników/specjalistów Niski poziom płac/brak doświadczonych kandydatów do pracy Niewielkie wykorzystanie pracy wolontariuszy Słaba współpraca z lokalnymi pracodawcami Stosunkowo słaba współpraca z lokalnymi organizacjami pozarządowymi Słaba współpraca z innymi KIS-ami z województwa/ Niewykorzystywanie wiedzy i doświadczenia innych KIS-ów Brak wystarczających środków na prowadzenie działań/ zbyt małe korzystanie z dostępnych środków w ramach projektów konkursowych, wynikające z braku wystarczającej liczby pracowników mogących przygotowywać i realizować większą liczbę projektów. Stereotypowe postrzeganie Klubów przez szerszą opinię publiczną (w tym pracodawców) Stosunkowo złe warunki lokalowe w niektórych KISach Niewystarczająca promocja KIS-ów w społecznościach lokalnych Źródło: Ewaluacja Klubów Integracji Społecznej Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Raport końcowy. Dostępny on-line: http://www.efs.gov.pl/analizyraportypodsumowania/baza_projektow_badawczych_efs/documents/raport_koncowy_ewaluacja_klubow_integracji_spolecznej.pdf Tabela 3. Mocne i słabe strony Klubu Integracji Społecznej w Gminie Lubawa. Mocne strony Słabe strony Dostosowywanie oferty do występujących Funkcjonowanie KIS w formule projektowej problemów społecznych Diagnoza grup zagrożonych wykluczeniem Brak stałej kadry społecznym (uczestników projektu) Dostosowanie projektu do potrzeb, oczekiwań Brak stałych środków finansowych na prowadzenie klientów bieżącej działalności Możliwość zindywidualizowania oferty Stosunkowo słaba współpraca z organizacjami pozarządowymi Kompleksowość oferowanego wsparcia Słaba współpraca z lokalnymi pracodawcami Dobra współpraca z instytucjami rynku pracy (PUP) Niedogodna lokalizacja Dobre wykorzystanie środków zewnętrznych Łączenie różnych profili działalności w lokalizacji KIS (w jednym budynku świetlica i grupa zabawowa) Niska identyfikacja pracowników z klubem Źródło: Opracowanie Informacja o korelacji przepisów prawnych dotyczących obszaru reintegracji społecznej i zawodowej, praca zbiorowa Zespołu Synergii Lokalnej w Gminie Lubawa, Fijewo 2014r.
S t r o n a 5 W Gminie Lubawa klub integracji społecznej został utworzony w 2005r. Od początku istnienia Klub działa w formule projektowej, co oznacza, że w ramach jego funkcjonowania realizowane są projekty w obszarze reintegracji społecznej i zawodowej grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Ośrodek Pomocy Społecznej posiada wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu działań reintegracji społecznej i zawodowej skierowanej do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym bezrobotnych. W okresie 2006-2014 zrealizował szereg projektów w ramach których realizowane były programy reintegracji społeczno-zawodowej. Zestawienie w tym zakresie przedstawia tabela 4. W ramach tych programów objęto wsparciem ponad 336 osób, zestawienie uczestników (beneficjentów ostatecznych) poszczególnych projektów realizowanych w tym okresie przestawione zostało w tabeli 5. Tabela 4 Projekty w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej realizowane w Gminie Lubawa w latach 2006-2014. Lp. Nazwa projektu Rok realizacji Budżet ogółem Dotacja Środki własne gminy 1. Postaw na aktywność 2006 9.909,- 3.000,- 6.909,- aktywizacja zawodowa i społeczna osób bezrobotnych w gminie Lubawa¹ 2. Aktywność drogą do sukcesu 2006 25.678,- 15.000,- 10.678,- 3. Szansa na lepsze jutro 2007 4. Przyszłość, aktywność, sukces 2007 15.174,- - 15.174,- 5. Aktywna rodzina edycja 1 2008 217.958,- 196.162,- 21.796,- 6. Aktywna rodzina edycja 2 2009 183.213,- 163.060,- 20.153,- 7. Aktywna rodzina edycja 3 2010 177.449,- 158.817,- 18.632,- 8. Przez aktywność do sukcesu 2011/2012 56.573,- 44.200,- 12.373,- 9. Aktywna rodzina edycja 4 2011 136.092,- 121.806,- 14.286,- 10. Nowe szanse 2012/2013 79.801,- 62.736,- 17.065,- 11. Aktywna rodzina edycja 5 2012 160.761,- 143.881,- 16.880,- 12. Czas na aktywność 2013/2014 124.423,- 96.669,- 27.754,- 13. Aktywna rodzina edycja 6 2013 190.648,- 170.630,- 20.018,- 14. Aktywna rodzina edycja 7 2014 231.645,- 207.322,- 24.323,- (wg planu) 15. Śmiało w przyszłość 2014/2015 125.014,- 96.900,- 28.114,- Ogółem 1.734.336,-,- 1.480.183,- 254.153,- ¹ Projekt realizowany w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Wspierania Inicjatyw Lokalnych z/s w Nowym Mieście Lubawskim (beneficjent projektu). Źródło: Opracowanie Analiza ekonomiczno-organizacyjna zasobów gminy Lubawa praca zbiorowa Zespołu Synergii Lokalnej w Gminie Lubawa, Fijewo 2014r.
S t r o n a 6 Tabela 5 Zestawienie uczestników projektów reintegracji społecznej i zawodowej realizowanych w gminie Lubawa w latach 2006 2014 Lp. Projekt Rok realizacji Liczba uczestników 1. Postaw na aktywność aktywizacja zawodowa 2006 15 i społeczna osób bezrobotnych w gminie Lubawa 2. Aktywność drogą do sukcesu 2006 26 3. Szansa na lepsze jutro 2007 13 4. Przyszłość, aktywność, sukces 2007 15 5. Aktywna rodzina edycja 1 2008 42 6. Aktywna rodzina edycja 2 2009 44 7. Aktywna rodzina edycja 3 2010 36 8. Przez aktywność do sukcesu 2011/2012 10 9. Aktywna rodzina edycja 4 2011 33 10. Nowe szanse 2012/2013 10 11. Aktywna rodzina edycja 5 2012 28 12. Czas na aktywność 2013/2014 10 13. Aktywna rodzina edycja 6 2013 19 14. Aktywna rodzina edycja 7 (wg planu) 2014 25 15. Śmiało w przyszłość 2014/2015 10 Ogółem 336 Źródło: Opracowanie Analiza ekonomiczno-organizacyjna zasobów gminy Lubawa praca zbiorowa Zespołu Synergii Lokalnej w Gminie Lubawa, Fijewo 2014r.
S t r o n a 7 Zespół Synergii Lokalnej w opracowaniu Informacja o korelacji przepisów prawnych dotyczących obszaru reintegracji społecznej i zawodowej zaproponował i poddał analizie następujące warianty prowadzenia klubu integracji społecznej. Diagram 1. Forma prowadzenia przez gminę klubu integracji społecznej. Jednostka organizacyjna własna Klub Integracji Społecznej Zlecenie zadania organizacji pozarządowej ¹ Partnerstwo publicznopubliczne ² ¹ Zlecenie utworzenia i prowadzenia klubu integracji społecznej następuje w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w ramach otwartego konkursu ofert. ² KIS prowadzony w ramach porozumienia komunalnego zawartego zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym. Źródło: opracowanie własne. Analiza poszczególnych rozwiązań organizacyjnych przedstawiona została w tabeli 6. Wieloletnie działania w obszarze reintegracji społeczno-zawodowej ukształtowały także zasady i formy współpracy pomiędzy podmiotami działającymi w obszarze pomocy i integracji społecznej oraz rynku pracy. Diagnozą objęto współpracę w obszarze reintegracji społecznej i zawodowej w zakresie koordynacji tych usług w gminie Lubawa. Analiza współpracy w tym względzie przedstawiona została w tabeli 7 i 8.
S t r o n a 8 Tabela 6. Wady i zalety różnych form prowadzenia klubu integracji społecznej. Forma prowadzenia KIS Zagrożenia i wady Szanse i zalety Jednostka organizacyjna własna Zlecenie zadania organizacji pozarządowej Partnerstwo publicznopubliczne ryzyko wystąpienia rutyny w wykonywaniu zadania mała elastyczność wobec zmieniających się uwarunkowań ryzyko izolacji od środowiska lokalnego większa koncentracja na sposobie wydatkowania dotacji (kontrola budżetu) a w mniejszym stopniu na jakości usługi możliwość wystąpienia trudności w sprawowaniu bezpośredniej kontroli i nadzoru nad realizacja usługi brak organizacji pozarządowych mogących zrealizować usługę na wymaganym poziomie w perspektywie wieloletniej ryzyko braku zachowania ciągłości realizacji zadania nieufność do organizacji pozarządowych w związku z małą stabilnością organizacyjną i finansową utrudnione zarządzanie wydłużenie procesów decyzyjnych ponoszenie przez każdego z partnerów odpowiedzialności za błędy i zobowiązania pozostałych ryzyko utraty autonomii ryzyku utraty reputacji/dobrej marki w razie niepowodzenia możliwość pełnego, bezpośredniego nadzoru, stałego monitorowania zadania możliwość bezpośredniego zapewnienia optymalnej jakości zadania(stabilność kadrowa) stabilność finansowa większe możliwości pozyskiwania środków z innych źródeł możliwość wykorzystania zasobów środowiska lokalnego możliwość aktywizowania środowiska lokalnego, wzmacniania sektora pozarządowego zwiększona możliwość monitoringu i ewaluacji działań poprzez społeczność lokalną możliwość rozwoju sektora ekonomii społecznej poprzez wykorzystanie podmiotów ekonomii społecznej jako wykonawców usługi możliwość specjalizacji organizacji pozarządowych w zakresie realizacji usług reintegracji społecznej i zawodowej możliwość realizacji zadania w szerszym zakresie możliwość rozłożenia kosztów (istotne w małych gminach) stabilne źródła finansowania Źródło: opracowanie własne za K. Jasiak, R. Kamionka, S. Myjak, A. Roznerski, A. Włoch, B. Kowalczyk (red.) Model realizacji usług o określonym standardzie w gminie, dostępny online:http://www.wrzos.org.pl/download/model%20ops_20122012.pdf.
S t r o n a 9 Tabela 7 Mocne strony współpracy. Rynek pracy w gminie Podejście do współpracy Doświadcze nie we współpracy Kompetencj e instytucji działających na rzecz osób wykluczony ch społecznie Standardy wsparcia 1) Rynek pracy jest szeroko rozwinięty daje to możliwość pozyskania wielu potencjalnych pracodawców. 2) Na lokalnym rynku pracy istnieje realna potrzeba zatrudnienia nowych pracowników, często z wymaganym doświadczeniem lub odbytymi kursami. 3) Niska stopa bezrobocia w gminie Lubawa 4) stosunkowa dobra sytuacja na rynku pracy w Gminie Lubawa -niska stopa bezrobocia 5) otwartość podmiotów na współpracę 6) współpraca w zakresie wymiany informacji oraz szybka wymiana inf. 7) praca nad wspólną strategią 8) aktywne rady sołeckie, chętne do różnych działań na rzecz społeczności lokalnej 9) chętni ludzie do współpracy 10) angażowanie się w pozytywne pomysły 11) zaangażowanie konkretnych osób odpowiedzialnych za realizację zadań 12) pozytywny stosunek władz lokalnych do działań w rozwiązywaniu problemów osób zagrożonych wykluczeniem społecznym 13) doświadczenie OPS i PUP w realizacji projektów partnerskich 14) Efektywna współpraca pomiędzy Powiatowym Urzędem Pracy, a Ośrodkiem Pomocy Społecznej ukierunkowana na reintegrację społeczno-zawodową osób korzystających z ze świadczeń OPS. 15) dobra współpraca podmiotów działających w obszarze pomocy i integracji społecznej z PUP w zakresie reintegracji społeczno-zawodowej 16) współpraca przy realizacji projektów 17) nawiązujące się partnerstwa (zwłaszcza w realizacji określonych projektów) 18) doświadczenie podmiotów w aktywizacji beneficjentów (bezrobotnych) 19) doświadczenie OPS w realizacji projektów reintegracji społeczno-zawodowej 20) doświadczenie jednostek Gminy Lubawa (m.in.: OPS Gminy Lubawa) w realizacji projektów współfinansowanych ze środków UE na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym 21) Wieloletnie doświadczenie OPS-u w realizacji projektów i zadań mających na celu reintegrację społeczno-zawodową. 22) podejmowanie licznych działań przez podmioty działające w obszarze pomocy i integracji społecznej związanych w zakresie coraz większej reintegracji społeczno-zawodowej 23) funkcjonowanie Klubu Integracji Społecznej na terenie Gminy Lubawa 24) Podmiotami działającymi w obszarze pomocy i integracji społecznej są osoby, które w dużej mierze znają gminną społeczność tzn. pracownicy OPSu Gminy Lubawa oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Iławie filia w Lubawie. 25) wielozadaniowość wynikająca z kompetencji podmiotów 26) kompleksowość oferowanego wsparcia, zindywidualizowane oferty 27) organizacja różnych form wsparcia 28) pomoc wspólnemu klientowi 29) większa różnorodność oferowanych usług 30) większa możliwość docierania do beneficjentów 31) wyższa skuteczność działania na rzecz beneficjentów 32) stosowne uregulowania prawne (dla instytucji)
S t r o n a 10 Tabela 8 Słabe strony współpracy. Bariery instytucjonalne 1) "projektowa" działalność KIS 2) niewystarczająca kadra specjalistyczna 3) niedostateczne środki na realizację niektórych form wsparcia (staże absolwenckie, zawodowe) 4) brak osób, jednostek/podmiotów z doświadczeniem mogących skoordynować prawidłowe działania na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym 5) małe doświadczenia i wiedza w zakresie skoordynowaniu działań wielu osób, instytucji w działaniach na rzecz wykluczonych społecznie lub zagrożonych wykluczeniem społecznym 6) rozbieżność interesów wynikająca z przepisów Bariery w komunikacji 7) nie do końca ścisła komunikacja 8) brak komunikacji, 9) brak przepływu informacji między podmiotami Bariery społeczne 10) mała świadomość społeczna na temat integracji społecznej, usług reintegracji społeczno-zawodowej 11) postrzeganie partnerów lokalnych jako konkurencji 12) niewystarczająca świadomość znaczenia współpracy 13) niski poziom analizy potrzeb 14) niska aktywność lokalnego sektora pozarządowego w obszarze pomocy społecznej i rynku pracy Trudny klient 15) niechęć ze strony bezrobotnych do korzystania ze wsparcia 16) niepełne zaangażowanie odbiorców usług Współpraca z lokalnymi przedsiębiorcami 17) problemy z kontynuacją podjętych działań przez odbiorców 18) Nowy program powoduje iż zaufanie lokalnych przedsiębiorców (potencjalnych pracodawców) musi być zbudowane od podstaw. 19) brak woli współpracy ze strony przedsiębiorców 20) niechęć ze strony przedsiębiorców wobec procedur biurokratycznych, jakim trzeba sprostać podejmując współpracę 21) Nikła współpraca pomiędzy podmiotami działającymi w obszarze pomocy i integracji społecznej, a lokalnymi przedsiębiorcami. 22) brak programów angażujących otwarty rynek pracy w działania reintegracyjne 23) brak większego zainteresowania przedsiębiorców współpracą z podmiotami działającymi w obszarze pomocy i integracji społecznej 24) brak dobrych praktyk związanych z współpracą na rzecz reintegracji społeczno -zawodowej pomiędzy podmiotami działającymi w obszarze pomocy i integracji społecznej a rynkiem pracy 25) Niewystarczająca współpraca pomiędzy podmiotami działającymi w obszarze pomocy i integracji społecznej, a lokalnymi przedsiębiorcami. Źródło: MJ Ekspert Marek Jurzyński Pierwszy raport cząstkowy z Pilotażu Modelu Lokalnej Współpracy w Gminie Lubawa. Badanie ankietowe członków zespołu synergii lokalnej dotyczące mocnych i słabych stron współpracy pomiędzy podmiotami działającymi w obszarze pomocy i integracji społecznej oraz rynku pracy w zakresie koordynacji usług reintegracji społeczno-zawodowej.
S t r o n a 11 W opracowaniu Jak założyć podmiot gospodarki społecznej. Wybrane przykłady 1 scharakteryzowane są następujące warianty organizacyjne klubu integracji społecznej: autonomiczny model organizacji KIS (gminny lub pozarządowy); partnerski model organizacyjny KIS; uzupełniający model organizacji KIS. Autonomiczny model KIS oznacza odrębną jednostkę organizacyjną w gminie lub komórkę organizacyjną wewnątrz istniejącej jednostki organizacyjnej pomocy społecznej. Takie rozwiązanie oparte jest o art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, który daje gminie możliwość tworzenia jednostek organizacyjnych. Jednakże ze względu na specyfikę funkcjonowania klubów integracji społecznej oraz uregulowania ustawy o zatrudnieniu socjalnym łatwiejsza jest procedura utworzenia klubu przez istniejącą jednostkę organizacyjną niż powoływanie nowej struktury. Partnerski model organizacyjny KIS wymaga uzgodnień i negocjacji pomiędzy różnymi instytucjami (sąsiednie gminy, lokalna organizacja pozarządowa). Specyfika tego modelu wymaga pokonania bariery mentalnościowej i przynależnościowej związanej ze sposobem zarządzania, w tym środkami finansowymi. W tym modelu niezbędne jest ustalenie ról, obowiązków i zobowiązań w ramach porozumienia (umowy partnerskiej) oraz wskazanie lidera przedsięwzięcia. Uzupełniający model organizacyjny KIS przewiduje rozszerzenie działalności jednostki funkcjonującej np. klubu pracy lub gminnego centrum informacji poprzez uwzględnienie problematyki reintegracji społecznej i zawodowej. Wariant ten zależny jest od woli instytucji, zarówno samorządowej jak i pozarządowej. Tworząc Klub Integracji Społecznej i dokonując wyboru optymalnego wariantu organizacyjnego należy uwzględnić następujące czynniki: szacowany roczny koszt działalności klubu, wielkość środków finansowych i ich źródła, rodzaj oferowanych usług, szacunkową liczbę uczestników, partnerów współpracujących z jednostką. Procedurę postępowania związaną z utworzeniem klubu integracji społecznej przestawia schemat 1. 1 M. Ołdak, A. Trzeciecki Jak założyć podmiot gospodarki społecznej. Wybrane przykłady
S t r o n a 12 Schemat 1 Schemat procedury postępowania w celu utworzenia KIS Etapy proceduralne Źródło: M. Ołdak, A. Trzeciecki Jak założyć podmiot gospodarki społecznej. Wybrane przykłady.
S t r o n a 13 Zgodnie z zaleceniami opracowania Wytyczne do pilotażu MLW Zespół Synergii Lokalnej MLW przygotowuje analizę wariantów utworzenia (lub odtworzenia) podmiotu zatrudnienia socjalnego w Gminie, a także zapewnienia nowemu lub już istniejącemu stabilnych warunków współpracy. Klub integracji społecznej w gminie Lubawa działa od 2005r. i usytuowany jest w strukturze organizacyjnej ośrodka pomocy społecznej (uchwała rady gminy) jako komórka organizacyjna. Funkcjonowanie, zadania i zakres KIS określa odrębny regulamin organizacyjny wprowadzony zarządzeniem kierownika ośrodka pomocy społecznej. W związku z tym Zespół Synergii Lokalnej poddał analizie uwarunkowania związane z zapewnieniem Klubowi stabilnych warunków funkcjonowania. W analizie uwzględniono: Rekomendacje Zespołu Synergii Lokalnej dla podmiotu zatrudnienia socjalnego w gminie wiejskiej w obecnych uregulowaniach prawnych (tabela 1 opracowania); Mocne i słabe strony klubów integracji społecznej wg. Raportu końcowego. Ewaluacja klubów integracji społecznej (tabela 2 opracowania); Mocne i słabe strony Klubu Integracji Społecznej w Gminie Lubawa (tabela 3 opracowania); Formy prowadzenia przez gminę klubu integracji społecznej oraz wady i zalety różnych form prowadzenia klubu integracji społecznej (diagram 1 i tabela 6 opracowania); Mocne i słabe strony współpracy (tabela 7 i 8 opracowania); Zespół Synergii Lokalnej analizując doświadczenie KIS w realizowaniu programów reintegracji społecznej i zawodowej uznał, że stanowi ono duży atut w prowadzeniu dalszej działalności w zakresie wsparcia środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz realizowaniu zadań w obszarze reintegracji społecznej i zawodowej na poziomie gminy. Zespół jednocześnie rekomenduje podjęcie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i finansowych, które pozwolą przeobrazić obecny KIS projektowy w KIS działający w formule ciągłej ( otwartej ). W ocenie Zespołu Synergii Lokalnej potwierdzeniem wskazanych rekomendacji są m. in. argumenty i tezy zawarte w posumowaniu opracowania Analiza ekonomiczno -organizacyjna zasobów Gminy Lubawa, tj.: trwałe umiejscowienie KIS w architekturze organizacyjnej lokalnej polityki społecznej; wieloletnie i różnorodne doświadczenia w realizacji programów reintegracji społecznej i zawodowej dla różnych grup klientów pomocy społecznej; wypracowanie modelu realizacji usług reintegracji społecznej i zawodowej jako dobrej praktyki możliwego do zaimplementowania przez inne samorządy, w szczególności gminy wiejskie; wyzwania stojące przed samorządem gminnym i jednostkami organizacyjnymi w rozwoju obszaru reintegracji społecznej i zawodowej;
S t r o n a 14 rozwój ekonomii społecznej; potrzeba standaryzacji usług społecznych [usług pomocy społecznej i usług reintegracji społecznej i zawodowej (zapewnienie odpowiedniej jakości usług, ich powszechności, dostępności i ciągłości); oferty dostępnej na co dzień poza formułą projektową ]; prace legislacyjne nad zmianą założeń systemu pomocy społecznej (potrzeba przeorientowania systemu w kierunku zwiększenia działań profilaktycznych i aktywizacyjnych wobec obecnego prymatu wsparcia finansowego); zmiany w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; nowa perspektywa finansowa UE na lata 2014-2020 (możliwość realizacji projektów pomocowych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia Mazury 2014-2020). Działalność klubu integracji społecznej w nowej formule wymaga wdrożenia stosownych rozwiązań związanych z zapewnieniem jego prawidłowego funkcjonowania oraz zapewnienia stabilnych warunków rozwoju i współpracy. W tym celu Zespół Synergii Lokalnej rekomenduje podjęcie następujących działań: 1. określenie budżetu rocznego klubu; 2. określenie ramowego programu reintegracji społecznej i zawodowej (oferty usług świadczonych na minimalnym-podstawowym poziomie); 3. określenie podstawowej kadry klubu (standardu zatrudnienia); 4. uregulowanie spraw związanych z lokalizacją klubu; 5. wdrożenie modelu MLW w zakresie budowania klimatu współpracy pomiędzy KIS a sektorem gospodarczym i pozarządowym (wdrożenie Paktu na rzecz MLW); 6. rozwój zawodowy pracowników KIS i pracowników z otoczenia zatrudnienia socjalnego (pracownicy socjalni, asystenci rodziny, inni pracownicy merytoryczni) Tabela 9 Rekomendacje w zakresie funkcjonowania KIS w kontekście występujących barier. Bariery/słabe strony Rekomendacje Funkcjonowanie KIS w formule projektowej Umożliwienie ciągłej działalności KIS Brak stałej kadry Określenie podstawowej kadry klubu (standardu zatrudnienia) Rozwój zawodowy pracowników Brak stałych środków finansowych na Określenie budżetu klubu w układzie rocznym prowadzenie bieżącej działalności Stosunkowo słaba współpraca z organizacjami Rozwój współpracy w zakresie budowania klimatu pozarządowymi współpracy w ramach Paktu na rzecz MLW Słaba współpraca z lokalnymi pracodawcami Rozwój współpracy w zakresie budowania klimatu współpracy w ramach Paktu na rzecz MLW Niedogodna lokalizacja Urgowanie kwestii lokalizacji klubu Łączenie różnych profili działalności Urgowanie kwestii lokalizacji klubu w lokalizacji KIS (w jednym budynku świetlica i grupa zabawowa) Niska identyfikacja pracowników z klubem Rozwój zawodowy pracowników
S t r o n a 15 Uzasadnienie dla rekomendacji związanej z umożliwieniem ciągłej działalności klubu integracji społecznej. 1. Określenie podstawowej kadry klubu (standardu zatrudnienia) Funkcjonowanie klubu w formule projektowej wiązało się z brakiem stałej kadry, Pracownicy merytoryczni (specjaliści) funkcjonowali w projektach aktywizacyjnych poprzez realizowanie zamówienia publicznego w ramach zakupu usługi (podmioty gospodarcze) lub umów cywilno-prawnych (osoby fizyczne). W ramach projektu systemowego Aktywna rodzina była zatrudniony 1 etatowy pracownik socjalny (umowa o pracę), mający przypisane do realizacji zadania związane z aktywną integracją (jednakże zatrudnienie jest wprost powiązane z projektem i obowiązuje do końca jego realizacji, tj. 2014r.). Pracownik socjalny w ramach swoich obowiązków zajmował się realizacją programów reintegracji społecznej i zawodowej beneficjentów poszczególnych edycji oraz koordynacją KIS projektowego. W związku z tym, że od 2015r. nie będzie finansowania zewnętrznego pracownika socjalnego (środki UE) Zespół Synergii Lokalnej rekomenduje utworzenie i sfinansowanie etatu pracownika ds. koordynacji KIS w ramach środków własnych samorządu [z określeniem jednego etatu jako podstawowego (minimalnego) standardu kadry klubu integracji społecznej]. 2. Rozwój zawodowy pracowników Zapewnienie dobrej jakości realizowanych przez klub integracji zadań wiąże się z zapewnieniem odpowiednich warunków rozwoju zawodowego kadry klubu integracji społecznej oraz pracowników merytorycznych ośrodka bezpośrednio współpracujących z klubem (pracownicy socjalni, asystenci rodziny, inni specjaliści). W ośrodku pomocy społecznej wdrożona jest procedura rozwoju zawodowego pracowników (uregulowana zarządzeniem kierownika jednostki w formie zarządzenia w sprawie ustalenia regulaminu warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników ośrodka) w ramach której pracownicy są objęci procesem podnoszenia kwalifikacji i kompetencji zawodowych (możliwością udziału w różnorodnych formach, typu warsztaty, seminaria, konferencje, studia wyższe i podyplomowe). W związku z tym Zespół Synergii Lokalnej rekomenduje kontynuowanie procesu rozwoju zawodowego pracowników i obejmowanie nim kadry pracowników merytorycznych związanych z obszarem reintegracji społecznej i zawodowej.
S t r o n a 16 3. Uregulowanie spraw związanych z lokalizacją klubu a) zmiana lokalizacji KIS (dotychczasowej siedziby) w świetlicy wiejskiej w Mortęgach na usytuowanie KIS w pomieszczeniach wynajmowanych przez Ośrodek Pomocy Społecznej (budynek przy ul. 19 Stycznia 25), w tym: 1 pomieszczenie - sala konferencyjna z dostępem do internetu; wyposażona w stoły i krzesła, rzutnik multimedialny, ekran, flipchart o powierzchni 20,26 m² oraz zaplecze techniczno-socjalne o powierzchni 9 m²; 1 pomieszczenie (dotychczasowe biuro projektu systemowego Aktywna rodzina realizowanego w latach 2008-2014 w ramach POKL) o powierzchni 9,26 m². Ośrodek wynajmuje w budynku przy ul. 19 stycznia 25 pomieszczenia (6, w tym 2 pomieszczenia od stycznia 2014r.) w których usytuowany jest dział programów i projektów oraz realizowane jest poradnictwo specjalistyczne i usługa asysty rodzinnej (zespół asysty rodzinnej wchodzący w skład działu pomocy środowiskowej). W pomieszczeniach realizują zadania pracownicy merytoryczni działu programów i projektów (2 osoby); zespoły asysty rodzinnej (obecnie 4 osoby); projektu systemowego Aktywna rodzina (1 pracownik socjalny). W związku z tym, że spotkania i warsztaty dla beneficjentów projektów aktywizacyjnych od stycznia br. odbywają się faktycznie w tych pomieszczeniach oraz biorąc pod uwagę, że ich lokalizacja jest dogodniejsza dla beneficjentów (bliskość głównej siedziby ośrodka pomocy społecznej, większa dostępność komunikacyjna, dostępność do specjalistów realizujących poradnictwo specjalistyczne) zespół synergii lokalnej rekomenduje uregulowanie spraw formalnych i organizacyjnych z usytuowaniem siedziby KIS we wskazanej lokalizacji. 4. Rozwój współpracy w zakresie budowania klimatu współpracy w ramach Paktu na rzecz MLW W opinii Zespołu Synergii Lokalnej bariery i trudności związane ze stosunkowo słabą współpracą klubu integracji społecznej z organizacjami pozarządowymi i lokalnymi pracodawcami wymagają zintensyfikowania działań w tym zakresie. Niewątpliwie pomocne w tym zakresie będzie powstanie w ramach pilotażu Paktu na rzecz MLW, którego sygnatariuszami będą m. in. organizacje pozarządowe oraz środowisko biznesu i pracodawców. Nawiązanie współpracy w ramach Paktu może przyczynić się efektywniejszej realizacji projektów aktywizacyjnych oraz podnieść jakość i skuteczność prowadzonych działań w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej, w szczególności przy wejściu osób zagrożonych wykluczeniem społecznym na rynek pracy. W związku z tym Zespół Synergii Lokalnej rekomenduje rozwój współpracy w ramach zawartego Paktu na rzecz MLW.
S t r o n a 17 5. Określenie budżetu klubu w układzie rocznym Szacunkowy roczny koszt działalności klubu integracji społecznej został przygotowany w oparciu o przyjęte założenia: Planowana realizacja jednej edycji programu reintegracji społecznej i zawodowej (czas trwania minimum 6 miesięcy); Liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym objętych wsparciem w ramach programu reintegracji społecznej i zawodowej do 15 osób; Funkcjonowanie klubu integracji społecznej przez okres 12 miesięcy. Tabela 10 Proponowany budżet klubu integracji społecznej w układzie rocznym. Lp. Rodzaj kosztów Koszt całkowity I. Funkcjonowanie KIS 1) promocja działalności (plakaty, ulotki, itp.) 2) bufet kawowy (art. spożywcze) 100 zł x 12 m-cy 3) materiały biurowe 3.200,00 zł 1.000,00 zł 1.200,00 zł 1.000,00 zł II. Reintegracja społeczna 1) warsztaty komunikacji interpersonalnej 30 h x 60 zł 2) warsztaty kreowania wizerunku 12 h x 60 zł 3) wizyta studyjna 10 osób x 150 zł 4) imprezy integracyjne (okolicznościowe, piknik) planowane 4 wydarzenia x 500 zł 5) wyjazd integracyjny (np. kino, teatr, itp.) 10 osób x 150 zł 6) poradnictwo psychologiczne indywidualne ¹ wg. potrzeb III. Reintegracja zawodowa 1) warsztaty aktywizacji zawodowej 30 h x 60 zł 2) doradztwo zawodowe indywidualne 30 h x 60 zł 3) trener pracy (planowane 5 osób x 30 h/osobę x 40 zł 4) kursy zawodowe wg. potrzeb (planowane 5 kursów x średnio 2.000 zł) IV. Koszt personalne 1) pracownik (koordynator ds. KIS) 1 etat; wynagrodzenie wraz z pochodnymi pracodawcy 3.000 zł x 12 m-cy Ogółem 7.520,00 zł 1.800,00 zł 720,00 zł 1.500,00 zł 2.000,00 zł 1.500,00 zł 19.600,00 zł 1.800,00 zł 1.800,00 zł 6.000 zł 10.000 zł 36.000,00 zł 66.320,00 zł ¹ Poradnictwo psychologiczne realizowane w ramach Punktu Pomocy Rodzinie lub Zespołu Pracy Socjalnej i Integracji Społecznej (poza budżetem KIS). Źródło: opracowanie własne. W szacunkowym budżecie klubu integracji społecznej ujęto podstawowe koszty związane z jego prawidłowym funkcjonowaniem w roku budżetowym oraz zapewnieniem realizacji zadań (program reintegracji społecznej i zawodowej, zatrudnienie koordynatora klubu, promocja działalności klubu wśród społeczności lokalnej, środowiska biznesu i pracodawców oraz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym). Przedstawione założenia finansowe pozwolą zapewnić działalność klubu na podstawowym poziomie. W związku z tym Zespół Synergii Lokalnej rekomenduje określenie budżetu klubu integracji społecznej w proponowanym kształcie w celu zapewnienia jego prawidłowego funkcjonowania.
6. Ramowy program reintegracji społecznej i zawodowej (zakres podstawowy) S t r o n a 18 1. Warsztaty komunikacji interpersonalnej lub pokrewne wg. potrzeb w wymiarze 30 godzin (6 spotkań po 5 godzin każde), obejmujące: rozwijanie kompetencji interpersonalnych, umiejętności współdziałania z ludźmi, analiza własnego stylu zachowania w grupie, rozwijanie asertywności w relacjach interpersonalnych, doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych i konfliktowych, nabywanie umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami, wzmacnianie poczucia własnej wartości, doskonalenie umiejętności pełnienia ról społecznych, doskonalenie umiejętności konstruktywnego zarządzania czasem, wzrost świadomości w kontaktach z ludźmi, podejście do obowiązków i pełnienia ról życiowych, kształtowanie odpowiednich ról społecznych, budowanie własnej hierarchii potrzeb, podniesienie świadomości na temat zmian społecznych. 2. Warsztaty autoprezentacji i wizerunku lub pokrewne wg. potrzeb, w wymiarze 12 godzin (3 spotkania po 4 godziny każde), obejmujące zakres tematyczny: wzbogacanie wiedzy na tematy związane z autoprezentacją, rozwijanie umiejętności budowania pozytywnego obrazu i prezentacji siebie, zdobycie umiejętności wykorzystania wiedzy nt. autoprezentacji w praktyce, rozwijanie umiejętności przygotowania się i zachowania podczas rozmowy kwalifikacyjnej, praktyczne zastosowanie technik stylizacji i wizażu. 3. Warsztaty aktywizacji zawodowej, w wymiarze 30 godzin (6 spotkań po 5 godzin każde), obejmujące następujący zakres tematyczny: rozpoznawanie trudności w znalezieniu pracy, określenie własnego potencjału, informacja o zawodach, analizowanie rynku pracy, poznanie etapów motywacji w podjęciu aktywności zawodowej, przygotowanie się do podjęcia lub złożenia oferty pracy, poznanie zasad sporządzania dokumentów aplikacyjnych i metod poszukiwania pracy, przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej, błędy podczas rozmowy kwalifikacyjnej, negocjowanie warunków płacy i pracy, cechy przedsiębiorczego pracownika. 4. Trener pracy - objęcie usługą trenera pracy wg. potrzeb w wymiarze 10 godzina na osobę przez okres minimum 3 miesięcy; wsparcie obejmujące: rozpoznanie potrzeb i możliwości osoby bezrobotnej, ułożenie planu rozwoju zawodowego, wyszukiwanie ofert pracy dla osoby bezrobotnej zgodnie z jej możliwościami, współpraca z pracodawcami, informowanie o warunkach korzystania z pomocy,
S t r o n a 19 monitorowanie uczestników zadania w miejscu pracy. 5. Doradztwo zawodowe indywidualne dla osób nie objętych usługą trenera pracy, w wymiarze minimum 5 godzin dla osoby objętej wsparciem, obejmujące: rozpoznanie potrzeb i możliwości osoby bezrobotnej, określenie własnego potencjału, ułożenie planu rozwoju zawodowego, analizowanie rynku pracy, przygotowanie się do podjęcia lub złożenia oferty pracy. 6. Poradnictwo psychologiczne indywidualne dla każdego uczestnika wg. potrzeb, obejmujące: doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych i konfliktowych, nabywania umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami, wzmacniania poczucia własnej wartości. 7. Piknik integracyjny skierowany do uczestników oraz osób z ich otoczenia (rodzina, sąsiedztwo) mającego na celu integrację ze społecznością lokalną, przeciwdziałanie izolacji i poczuciu odrzucenia. 8. Wizyta studyjna w wybranej wiosce tematycznej dla uczestników, mająca na celu promocję ekonomii społecznej, inicjatyw lokalnych oraz alternatywnych form spędzania wolnego czasu. 9. Wyjazd integracyjny mający na celu rozwój zainteresowań kulturalnych i krajoznawczych uczestników, promocję alternatywnych form spędzania wolnego czasu, integrację społeczną. 10. Zatrudnienie wspierane/wejście na otwarty rynek pracy organizacja prac społecznie użytecznych prace remontowe i porządkowe wokół obiektów użyteczności publicznej, świetlic wiejskich; pomoc w organizacji imprez integracyjnych na terenie gminy; organizacja zatrudnienia na otwartym rynku pracy we współpracy z lokalnymi pracodawcami, u których uczestnicy podejmą zatrudnienie oraz powiatowym urzędem pracy. Zapewnienie odpowiedniej jakości zadań w zakresie reintegracji społecznej i zawodowej w ocenie zespołu synergii lokalnej wymaga określenia ramowego programu reintegracji społecznej i zawodowej, tj. oferty usług obejmującej podstawowy (minimalny) zakres programu. W związku z tym Zespół Synergii Lokalnej rekomenduje realizację przedstawionego podstawowego (minimalnego) zakresu programu reintegracji społecznej i zawodowej.
S t r o n a 20 III. Podsumowanie. Funkcjonowanie klubu integracji społecznej w formule ciągłej stwarza możliwość zapewnienia odpowiedniej jakości realizowanych zadań związanych z reintegracją społeczną i zawodową (wprowadza powszechność usług w kwestii ich dostępności). Prowadzenie klubu w takiej formule w stosunku do dotychczas działającego KIS-u projektowego stanowić będzie atut w postaci bardziej zindywidualizowanego podejścia do problemów osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i udzielania wsparcia także poza podstawową ofertą klubu jaką stanowi realizacja programu reintegracji społecznej i zawodowej. Klub integracji społecznej działający w nowej formule jako podmiot zatrudnienia socjalnego - może stanowić punkt wyjścia do rozwoju usług reintegracji społecznej i zawodowej na poziomie lokalnym, w szczególności w kontekście nowego okresu programowania środków z UE na lata 2007-2014, w ramach którego duży nacisk będzie położony na rozwój sektora ekonomii społecznej. KIS może także stanowić bardziej efektywne narzędzie przy wykonywaniu zadań gminy z zakresu pomocy społecznej biorąc pod uwagę planowane zmiany w systemie pomocy społecznej i podejmowanie w zdecydowanie większym stopniu działań profilaktycznych i aktywizacyjnych względem wsparcia finansowego. Działalność klubu w nowej formule z zatrudnieniem podstawowej kadry, zabezpieczeniem środków finansowych na realizację zadań, zmianą lokalizacji klubu i wzmocnieniu współpracy z lokalnymi przedsiębiorcami i pracodawcami oraz sektorem pozarządowym daje podstawy do stwierdzenia, że klub integracji społecznej będzie miał zapewnione stabilne warunki do funkcjonowania i rozwoju. Spełnienie określonych warunków brzegowych funkcjonowania klubu wraz ze wskazanymi przez Zespół Synergii Lokalnej rekomendacjami dają rękojmię kontynuowania dotychczasowej działalności klubu, zwiększenie dostępności oferowanych usług oraz podniesienia ich jakości a także perspektywę dalszego rozwoju z zapewnieniem efektywności realizowanych zadań.
S t r o n a 21 Opracowanie: Zespół Synergii Lokalnej, w składzie: 1) Adam Roznerski - Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa, lider (koordynator) zespołu (red.); 2) Karolina Czyżewska - Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa, asystent lidera (koordynatora) zespołu (red.); 3) Katarzyna Górska - Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa, członek zespołu (red.); 4) Iwona Warmińska - Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa, członek zespołu (red.); 5) Brygida Jęczewska-Koziorzemska - Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa, członek zespołu; 6) Marzena Neumann - Ośrodek Pomocy Społecznej Gminy Lubawa, członek zespołu; 7) Łukasz Zieliński - Urząd Gminy Lubawa, członek zespołu; 8) Anna Rucińska - Powiatowy Urząd Pracy w Iławie, członek zespołu; 9) Ewa Renkel-Bucha - Zespół Szkół w Grabowie-Wałdykach, członek zespołu; 10) Benedykt Czarnecki - Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Lubawie, członek zespołu; 11) Jan Licznerski - Ochotnicza Straż Pożarna w Złotowie, członek zespołu; 12) Dariusz Ismer - Stowarzyszenie na Rzecz Ośrodka Aktywności w Lubawie, członek zespołu; 13) Agata Rolka - Stowarzyszenie Ośrodek Rozwoju Inicjatyw Lokalnych, członek zespołu; 14) Agnieszka Niedźwiecka - Stowarzyszenie Ośrodek Rozwoju Inicjatyw Lokalnych, członek zespołu.