Wymagania formalno-prawne oraz techniczne dotyczące stosowania rozwiązań zamiennych w obiektach budowlanych st. bryg. w st. spocz. mgr inż. Piotr Wojtaszewski 1
Rozwiązania zamienne dotyczą przypadków spełnienia wymagań w zakresie bezpieczeństwa pożarowego w inny sposób niż to określono w przepisach techniczno budowlanych oraz zapewniających niepogorszenie warunków ochrony przeciwpożarowej, w przypadkach wskazanych w przepisach przeciwpożarowych.
W związku z częstymi przypadkami braku możliwości pełnej realizacji wymagań ochrony przeciwpożarowej, zarówno w budynkach istniejących, jak i nowopowstałych aktualne przepisy przeciwpożarowe oraz technicznobudowlane dają możliwość spełnienia tych wymagań w sposób inny niż określono to wprost w tych przepisach.
Reguły stosowania rozwiązań zamiennych i odstępstw budynki istniejące przepisy technicznobudowlane (rozwiązanie zamienne)
Reguły stosowania rozwiązań zamiennych i odstępstw budynki projektowane przepisy technicznobudowlane (odstępstwa art. 9 PB)
Aktualne regulacje prawne w zakresie zastosowania rozwiązań zamiennych
Ustawa z 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2017 r., poz. 736, ze zm.) (art. 6a ust.1) Wymagania ochrony przeciwpożarowej dotyczące obiektów budowlanych lub terenów mogą w przypadkach określonych w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej spełnione w sposób inny niż określony w tych przepisach, jeżeli proponowane rozwiązania zamienne w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej ograniczają możliwość powstania pożaru, a w razie jego wystąpienia:
1) zapewniają zachowanie nośności konstrukcji przez określony czas; 2) zapewniają ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu wewnątrz obiektu budowlanego; 3) zapewniają ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie obiekty budowlane i tereny przyległe; 4) zapewniają możliwość ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób; 5) uwzględniają bezpieczeństwo ekip ratowniczych
USTAWA z 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2017 r., poz. 736, ze zm.) (art. 6a ust. 2) Z wnioskiem do właściwego komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej o uzgodnienie rozwiązań zamiennych występuje inwestor lub właściciel obiektu budowlanego lub terenu.
USTAWA z 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2017 r., poz. 736, ze zm.) Art.6a ust. 2. Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej właściwy dla miejsca lokalizacji inwestycji na uzasadniony ekspertyzą techniczną wniosek inwestora lub właściciela obiektu budowlanego lub terenu, którego dotyczą rozwiązania zamienne w stosunku do wymagań ochrony przeciwpożarowej, może, w drodze postanowienia, na które służy zażalenie: 1) wyrazić zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych; 2) wyrazić zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych pod warunkiem spełnienia dodatkowych wymagań określonych w postanowieniu; 3) nie wyrazić zgody na zastosowanie rozwiązań zamiennych.
USTAWA z 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2017 r., poz. 736, ze zm.) Art. 6c. W przypadku, gdy projekt budowlany obiektu budowlanego zawiera rozwiązania inne niż wynikające z przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej, rzeczoznawca może uzgodnić projekt budowlany, jeżeli dołączono do niego: 1) zgodę na odstępstwo od przepisów technicznobudowlanych, o którym mowa w art. 9 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane; 2) zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych albo zgodę na zastosowanie rozwiązań zamiennych wyrażoną pod warunkiem spełnienia dodatkowych wymagań.
Konsekwencje stosowania rozwiązań niezgodnych z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej (art. 6e ust. 1) Komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej właściwy dla miejsca lokalizacji obiektu do dnia uzyskania pozwolenia na jego użytkowanie unieważnia uzgodnienie projektu budowlanego obiektu budowlanego, który zawiera rozwiązania niezgodne z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej mające istotny wpływ na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu budowlanego.
Wyjście naprzeciw inwestorowi poprzez wprowadzenie nowych regulacji ułatwiających inwestorowi zakończenie inwestycji. Art. 6e ust. 4. W przypadku unieważnienia uzgodnienia (patrz projektu budowlanego) komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej właściwy dla miejsca lokalizacji obiektu budowlanego może na wniosek inwestora: 1) w przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuścić możliwość spełnienia wymagań ochrony przeciwpożarowej w sposób inny niż określony w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej, jeśli we wniosku wykazano spełnienie warunków, o których mowa w art. 6a ust. 1; przepis art. 6a ust. 2 stosuje się odpowiednio; 2) w drodze postanowienia uzgodnić poprawiony lub opracowany na nowo projekt budowlany obiektu budowlanego.
Przypadki stosowania rozwiązań zamiennych określone w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej
2 ust. 2 i 3a rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1422) Dotyczy: nadbudowy, rozbudowy, przebudowy, zmiany sposobu użytkowania nie dotyczy budynków nowopowstałych Daje możliwość: Spełnienia wymagań w zakresie warunków technicznych w inny sposób niż podany w rozporządzeniu Wymagany dokument: Ekspertyza techniczna właściwej jednostki badawczo rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych Wymóg: uzgodnienie ekspertyzy technicznej z właściwym komendantem wojewódzkim PSP, w przypadku zabytków, również z wojewódzkim konserwatorem zabytków
1 ust. 2 rozporządzenie MSWiA z 7.06.2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków (Dz.U. Nr 109, poz. 719) Dotyczy: hydranty ( 19), instalacja wodociągowa ppoż. ( 23 i 25), zbiorniki ppoż. ( 24), SUG ( 27 ust.1 i 2), SSP ( 28), DSO ( 29) Daje możliwość: zastosowania rozwiązań zamiennych w przypadkach szczególnie uzasadnionych lokalnymi uwarunkowaniami, zapewniających niepogorszenie warunków ochrony ppoż. obiektu Wymagany dokument: Ekspertyza techniczna rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych Wymóg: uzgodnienie ekspertyzy technicznej z właściwym komendantem wojewódzkim PSP
3 ust. 4 rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21.11.2005 r. w sprawie warunków technicznych dla baz i stacji paliw (Dz.U. z 2014 r., poz. 1853, ze zm.) Dotyczy: Przebudowy obiektów budowlanych przeznaczonych do magazynowania, przeładunku i dystrybucji ropy naftowej oraz produktów naftowych Daje możliwość: spełnienia warunków technicznych w zakresie bezpieczeństwa pożarowego w inny sposób niż określone w rozporządzeniu, pod warunkiem niepogorszenie warunków technicznych w zakresie bezpieczeństwa pożarowego obiektu Wymagany dokument: Ekspertyza techniczna formalnie nie jest wymagana Wymóg: uzgodnienie zaproponowanych rozwiązań z właściwym komendantem wojewódzkim PSP
8 ust. 3 i 13 ust. 4 rozporządzenie MSWiA z 24.07.2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U. Nr 124, poz. 1030) Dotyczy: przeciwpożarowego zaopatrzenie w wodę, oraz dróg pożarowych Daje możliwość: zastosowania rozwiązań zamiennych w szczególnie uzasadnionych przypadkach, ze względu na lokalne uwarunkowania, zapewniających niepogorszenie warunków ochrony ppoż. obiektu Wymagany dokument: Ekspertyza techniczna formalnie nie jest wymagana Wymóg: uzgodnienie zaproponowanych rozwiązań z właściwym komendantem wojewódzkim PSP
1 ust. 1Lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy, znajduje się w budynku lub jego części spełniających wymagania określone w przepisach techniczno budowlanych oraz przepisach o ochronie przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II lub wymagania uzgodnione z właściwym miejscowo komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej, w trybie określonym w tych przepisach rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 10.07.2014 r. w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych jakie musi spełniać lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy (Dz.U. z 2014 r., poz. 925). 19
4. W odniesieniu do punktów przedszkolnych rozporządzenie MEN z 28.08.2017 r. w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, warunków tworzenia i organizowania tych form oraz sposobu ich działania (Dz.U. z 2017 r., poz. 1657), z którego wynika, że lokal, w którym mają być prowadzone zajęcia w ramach punktu lub zespołu, znajduje się w budynku lub jego części, które spełniają wymagania określone w przepisach w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, oraz wymagania ochrony przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II, określone w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej, z tym że dopuszcza się spełnienie tych wymagań także w sposób określony w art. 6a ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 736 i 1169). 20
3rozporządzenia MEN z dnia 25.08.2017 r. w sprawie wymagań ochrony przeciwpożarowej, jakie musi spełniać lokal, w którym jest prowadzone przedszkole utworzone w wyniku przekształcenia oddziału przedszkolnego lub oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkole podstawowej (Dz.U. z 2017 r., poz. 1642), z którego wynika, że Lokal, w którym są prowadzone oddział przedszkolny lub oddziały przedszkolne zorganizowane w szkole podstawowej albo przedszkole utworzone w wyniku przekształcenia oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej, znajduje się w użytkowanym budynku szkoły lub jego części spełniających wymagania ochrony przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II, określone w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej, z tym że dopuszcza się spełnienie tych wymagań także w sposób określony w art. 6a ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 736 i 1169). 21
EKSPERTYZY TECHNICZNE 22
Cele główne ekspertyzy technicznej lub innego dokumentu dotyczącego rozwiązań zamiennych Autorzy ekspertyzy technicznej powinni jednoznacznie uzasadnić celowość zastosowania rozwiązania zamiennego, oraz wykazać, że zaproponowane rozwiązanie zapewni poziom bezpieczeństwa nie gorszy niż rozwiązania przewidziane w danym akcie prawnym.
Cel do osiągnięcia!!! Priorytetem działań w zakresie ochrony przeciwpożarowej w odniesieniu do rozwiązań zamiennych jest zapewnienie odpowiednio wysokiego (akceptowalnego w danych warunkach) bezpieczeństwa osobom przebywającym w obiekcie. Jak wykazuje praktyka w większości przypadków ustalenia ekspertyz najczęściej odnoszą się do zapewnienia odpowiednich warunków ewakuacji. Nie można jednak pomijać innych kwestii dotyczących m.in. bezpieczeństwa ratowników, oraz w szczególnych przypadkach bezpieczeństwa mienia.
Cel do osiągnięcia!!! Nadrzędnym celem ekspertyzy powinno być wyeliminowanie warunków, na podstawie których, budynek uznany został za zagrażający życiu ludzi, bądź ograniczenie ich oddziaływania, w sposób zapewniający użytkownikom akceptowalny poziom bezpieczeństwa pożarowego.
Czy ekspertyza zastępuje projekt? Ekspertyza techniczna oraz wydane w jej sprawie postanowienie komendanta wojewódzkiego PSP nie zastępują wymaganych prawem projektów (budowlanego lub urządzeń przeciwpożarowych oraz innych pozwoleń); dostosowanie budynku do wymagań ochrony przeciwpożarowej powinno być realizowane w oparciu o projekt budowlany (wykonawczy) uwzględniający wskazania ekspertyzy oraz postanowienia komendanta wojewódzkiego PSP w sprawie wyrażenia zgody na spełnienie wymagań w zakresie bezpieczeństwa pożarowego w inny sposób niż określono w przepisach techniczno budowlanych.
KG PSP W celu ujednolicenia merytorycznego zakresu i formy ekspertyz technicznych (lub dokumentacji dotyczącej dróg pożarowych/przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę) w zakresie rozwiązań zastępczych i zamiennych, a także zasad postępowania komendantów wojewódzkich PSP związanych z uzgadnianiem tych rozwiązań, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej w październiku 2008 r. wprowadził do stosowania procedury organizacyjnotechniczne w sprawie spełnienia wymagań w zakresie bezpieczeństwa pożarowego w inny sposób niż to określono w przepisach techniczno budowlanych, w przypadkach wskazanych w tych przepisach, oraz stosowania rozwiązań zamiennych, zapewniających niepogorszenie warunków ochrony przeciwpożarowej materiał dostępny na stronie: www.straz.gov.pl
Wymagania formalno-prawne oraz techniczne dotyczące stosowania rozwiązań zamiennych w obiektach budowlanych st. bryg. w st. spocz. mgr inż. Piotr Wojtaszewski 28