Firma/ Biznes/Własna Działalność Gospodarcza Rezerwy z tytułu niewykorzystanego urlopu należy wykazać w bilansie 2 EK 0035
Szanowny Czytelniku Jeśli koszty z tytułu zaległych urlopów (które trzeba wykorzystać do 30 września) są istotne, kierownik jednostki powinien podjąć decyzję o utworzeniu na nie rezerwy. Rezerwę taką prezentuje się w bilansie jako Rezerwy na świadczenia pracownicze w części krótkoterminowe, pracownicy powinni bowiem wykorzystać zaległe urlopy w ciągu najbliższych miesięcy. Zapraszam do lektury. Lidia Pogodzińska redaktor prowadzący Elektronicznego Serwisu Księgowego 2
Pracodawcy mają obowiązek udzielić pracownikom najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego urlopu za rok ubiegły. Rezerwa na niewykorzystane urlopy jest to, w świetle art. 39 ust. 2 ustawy o rachunkowości (dalej: uor), rozliczenie międzyokresowe bierne. Dotyczy ono bowiem podstawowej działalności operacyjnej jednostki i jest tworzone w związku z obowiązkiem wykonania w przyszłości świadczeń związanych z bieżącą działalnością na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych. Zobowiązania te wykazuje się w bilansie jako rezerwy na zobowiązania. Kierownik podejmuje decyzję o utworzeniu rezerwy Decyzję o utworzeniu rezerwy powinien podjąć kierownik jednostki, kierując się następującymi względami: rodzajem grupy pracowników, których dotyczą niewykorzystane w danym roku kalendarzowym urlopy wypoczynkowe, oraz istotnością kosztów z tytułu wynagrodzeń za zaległe urlopy. Wynagrodzenie za urlop nie jest dodatkowym wynagrodzeniem pracownika, który otrzymuje z zasady 12 pensji. Zgodnie z art. 172 Kodeksu pracy za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu; w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy. Przy stałych elementach wynagrodzenia można nie tworzyć rezerw Pracodawca ma prawo odstąpić od tworzenia rezerw na niewykorzystane urlopy w przypadku pracowników, których wynagrodzenia nie podlegają w ciągu roku znaczącym wahaniom, np. pracowników, których wynagrodzenie w całości albo w przeważającej części oparte jest na tzw. elementach stałych. 3
Sporządzając sprawozdanie, należy w nim uwzględniać zdarzenia po dniu bilansowym (zgodnie z art. 8 uor). Informacja z działu kadr o wykorzystaniu do końca marca urlopów może być potraktowana jako kolejna przesłanka pozwalająca na odstąpienie od tworzenia tego rodzaju rezerw. Rezerwy należy ująć w bilansie Natomiast uzasadnione będzie ich utworzenie w przypadku pracowników produkcyjnych wynagradzanych w formie akordu. Zmienność wynagrodzenia uzależniona od efektywności pracownika istotnie wpływa na wynik finansowy jednostki. Utworzenie wtedy rezerwy na niewykorzystane urlopy wypoczynkowe umożliwia zachowanie zasady współmierności i odniesienie kosztu do okresu, za który urlop przysługuje. Przy wycenie świadczeń pracowniczych pomocny będzie KSR nr 6 Ustawa o rachunkowości nie określa zasad wyceny świadczeń pracowniczych. Dlatego należy kierować się postanowieniami Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe (Dz.Urz. Min. Fin. z 2008 r. nr 12, poz. 90), które w tej sprawie odsyłają do regulacji zawartych w Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości nr 19. Świadczenia z tytułu urlopów, jako płatne nieobecności, stanowią krótkoterminowe świadczenia pracownicze. Wycenia się je w takim przypadku w wielkości przewidywanych wynagrodzeń pracowników za ten urlop. Zasadne jest, aby wartość rezerw obejmowała również składki ZUS w części obciążającej pracodawcę oraz inne obciążenia pracodawcy wynikające z prawa albo regulaminów i układów zbiorowych. 4
Ujęcie rezerw na niewykorzystane urlopy w księgach Zgodnie z pkt 2.3 Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 rezerwy na świadczenia pracownicze są związane bezpośrednio z działalnością operacyjną, a więc z wytwarzaniem, sprzedażą (handlem) i fazą posprzedażną, a także ogólnym zarządem. W związku w tym należy je zaliczyć w ciężar kosztów działalności operacyjnej i ująć w księgach rachunkowych w korespondencji z kontem Rozliczenia międzyokresowe kosztów. Ujęcie w ewidencji, w zależności od przyjętego sposobu prowadzenia ewidencji kosztów Sporządzając sprawozdanie za 2012 rok, jednostka oszacowała kwotę rezerwy na 180.000 zł. Kwota 100.000 zł dotyczyła pracowników działu produkcyjnego, kwota 80.000 zł pracowników działu sprzedaży (operacja 1). W 2013 roku rzeczywiste koszty świadczeń wyniosły 175.000 zł, w tym dla pracowników produkcyjnych 120.000 zł, a dla pracowników sprzedaży 55.000 zł (operacja 2). Spółka utworzyła rezerwę na koszty dotyczące 2014 roku w kwocie 130.000 zł, dotyczą one tylko pracowników produkcji. Spółka rozlicza dla każdego roku i rodzaju kosztów rezerwy odrębnie. Wariant 1. Jednostka ujmuje koszty zarówno w układzie rodzajowym, jak i kalkulacyjnym. 1. Ujęcie rezerwy w 2012 roku: Wn Koszty produkcji 100.000 zł, Wn Koszty sprzedaży 80.000 zł, Ma Rozliczenia międzyokresowe bierne 180.000 zł. 5
2. Naliczenie kosztów świadczeń i wykorzystanie rezerw w 2013 roku: a) Zarachowanie kosztów wynagrodzeń, Wn Wynagrodzenia 175.000 zł, Ma Rozrachunki z pracownikami 175.000 zł. b) Rozliczenie rezerwy w części dotyczącej pracowników produkcji w 2013 roku: Wn Rozliczenia międzyokresowe kosztów 100.000 zł, Wn Koszty produkcji 20.000 zł część kosztów, na które spółka wcześniej nie utworzyła rezerwy, Ma Rozliczenie kosztów 120.000 zł. c) Rozliczenie rezerwy w części dotyczącej pracowników sprzedaży w 2013 roku: Wn Rozliczenia międzyokresowe kosztów 80.000 zł, Ma Rozliczenie kosztów 55.000 zł, Ma Koszty sprzedaży 25.000 zł zmniejszenie kosztów w kwocie nadwyżki RMB utworzonego w zeszłym roku. 3. Utworzenie rezerwy w 2013 roku na wypłaty wynagrodzeń w 2014 roku: Wn Koszty produkcji 130.000 zł, Ma Rozliczenia międzyokresowe bierne 130.000 zł. Wariant 2. Jednostka ujmuje koszty wyłącznie w układzie rodzajowym. 1. Ujęcie rezerwy w 2012 roku: 6
Wn Rozliczenie kosztów 180.000 zł, Ma Rozliczenia międzyokresowe bierne 180.000 zł. 2. Naliczenie kosztów świadczeń i wykorzystanie rezerwy w 2013 roku: a) Zarachowanie kosztów wynagrodzeń, Wn Wynagrodzenia 175.000 zł, Ma Rozrachunki z pracownikami 175.000 zł, b) Rozliczenie rezerwy w części wykorzystanej w 2013 roku: Wn Rozliczenia międzyokresowe kosztów 175.000 zł, Ma Rozliczenie kosztów 175.000 zł, c) Rozliczenie rezerwy w części nadwyżki z 2012 roku rozwiązanie nadmiernej rezerwy w księgach 2013 roku, Wn Rozliczenia międzyokresowe kosztów 5.000 zł, Ma Rozliczenie kosztów 5.000 zł. 3. Utworzenie rezerwy w 2013 roku na wypłaty wynagrodzeń w 2014 roku: Wn Rozliczenie kosztów 130.000 zł, Ma Rozliczenia międzyokresowe bierne 130.000 zł. Wariant 3. Jednostka ujmuje koszty wyłącznie w układzie kalkulacyjnym. 1. Ujęcie rezerwy w 2012 roku: Wn Koszty produkcji 100.000 zł, Wn Koszty sprzedaży 80.000 zł, Ma Rozliczenia międzyokresowe bierne 180.000 zł. 7
2. Naliczenie kosztów świadczeń i wykorzystanie rezerwy w 2013 roku: a) Rozliczenie rezerwy w części dotyczącej pracowników produkcji, Wn Rozliczenia międzyokresowe kosztów 100.000 zł, Wn Koszty produkcji 20.000 zł zwiększenie kosztów o kwotę nieprzewidzianej w 2012 roku rezerwy, Ma Rozrachunki z pracownikami 120.000 zł, b) Rozliczenie rezerwy w części dotyczącej pracowników sprzedaży, w tym rozwiązanie niewykorzystanej rezerwy w księgach 2013 roku: Wn Rozliczenia międzyokresowe kosztów 80.000 zł, Ma Rozrachunki z pracownikami 55.000 zł, Ma Koszty sprzedaży 25.000 zł zmniejszenie kosztów w kwocie nadwyżki RMB utworzonego w zeszłym roku. 3. Utworzenie rezerwy w 2013 roku na wypłaty wynagrodzeń w 2014 roku: Wn Koszty produkcji 130.000 zł, Ma Rozliczenia międzyokresowe bierne 130.000 zł. Warto przypomnieć, że zgodnie z przepisami prawa podatkowego utworzone RMB nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w chwili ich ujęcia w księgach rachunkowych. Są tytułem różnicy przejściowej między wartością księgową i podatkową pasywów. Tworzy się więc aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Zarówno wynagrodzenia, jak i składki ZUS od wynagrodzeń za urlopy za poprzedni rok wykorzystane przez pracowników w następnym roku są zgodnie z regulacjami podatkowymi kosztem uzyskania przychodów w momencie ich naliczenia jako elementu listy płac albo dopiero 8
wypłaty, gdy pracodawca nie dotrzyma terminów przekazania wynagrodzeń pracownikom, składek na ubezpieczenia społeczne i fundusze do ZUS. Podstawa prawna art. 36 ust. 2 i 2a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.), art. 152, 168, 172 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.), art. 22 ust. 6ba i 6bb, art. 23 ust. 1 pkt 55 i 55a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307), art. 15 ust. 4h i 4g, art. 16 ust. 1 pkt 57 i 57a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.). Podstawa prawna: Katarzyna Trzpioła specjalista w zakresie finansów i rachunkowości 9
Redaktor Naczelna Grupy Czasopism: Ewa Matyszewska Redaktor: Lidia Pogodzińska ISBN: 978-83-269-2814-7 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z.o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10 NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2014 Rezerwy z tytułu niewykorzystanego urlopu należy wykazać w bilansie wraz z przysługującym Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona www i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w Rezerwy z tytułu niewykorzystanego urlopu należy wykazać w bilansie oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Rezerwy z tytułu niewykorzystanego urlopu należy wykazać w bilansie została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji Rezerwy z tytułu niewykorzystanego urlopu należy wykazać w bilansie oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Rezerwy z tytułu niewykorzystanego urlopu należy wykazać w bilansie lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Centrum Obsługi Klienta: Tel: 22 518 29 29 e-mail: cok@wip.pl 2 EK 0035 10