Zanim zaczniesz inwestować -1-
Inwestor kto to taki? PL B AUS D Źródło: SII, OBI, 2014-2-
Kobiety wśród inwestorów Ogólnopolskie Badanie Inwestorów Kobiety w OBI 2014 mężczyzna 82,6% Odsetek kobiet w latach 2010-2014 kobieta 17,4% Od 5 lat odsetek kobiet uczestniczących w badaniu systematycznie wzrasta. Udział kobiet wśród inwestorów wzrasta wraz z wiekiem i jest najwyższy w przedziale 46-55 lat, gdzie sięga aż 21,6%. W porównaniu z zeszłorocznym badaniem zwiększył się udział kobiet zarządzających portfelem o wysokiej wartości. Portfelem o wartości powyżej 500 tys. zł. zarządza taki sam odsetek kobiet, jak i mężczyzn. Co trzynasty zawodowy inwestor giełdowy to kobieta. 20 15 10 10,8 11,5 12 14,9 17,4 5 0 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. Źródło: Ogólnopolskie Badanie Inwestorów SII, 2014-3-
Struktura oszczędności gospodarstw domowych 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 2010-2014 Wzrost udziału FI (6,7% wobec 6,0%) Dynamiczny spadek udziału akcji notowanych (z 4,1% do 3,0%) 400 200 0 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 2010 2011 2012 2013 2014 Gotówka Depozyty Akcje notowane Akcje nienotowane Fundusze Inwestycyjne Ubezpieczeniana życie Fundusze emerytalne Przedpłaty składek ubezp. Pozostałe Gospodarstwa domowe Lokują środki za pośrednictwem wyspecjalizowanych podmiotów Preferują relatywnie mniej ryzykowne formy inwestowania -4-
Instytucje polskiego rynku kapitałowego Komisja Nadzoru Finansowego KDPW KDPW_CCP GPW Narodowy Bank Polski Inwestorzy instytucjonalni Inwestorzy indywidualni Instytucje finansowe i pośrednicy Emitenci -5-
Czym jest Giełda? Giełda to serce rynku kapitałowego -6-
Funkcje Giełdy Alokacja kapitału Wycena instrumentów finansowych Barometr gospodarki Bezpieczeństwo transakcji -7-
Rynki GPW GPW GPW Główny Rynek GPW rynek regulowany NewConnect dla małych i innowacyjnych spółek Catalyst obligacje przedsiębiorstw i gmin Rynek oficjalnych notowań działający zgodnie z dyrektywami UE, obejmuje rynek kasowy dla spółek o wartości rynkowej powyżej 15 mln EUR oraz rynek instrumentów pochodnych Rynek, który umożliwia pozyskanie kapitału małym firmom, łączy młode, dynamicznie rozwijające się spółki z inwestorami oraz z Głównym Rynkiem GPW Platforma do notowania obligacji komunalnych (jednostki samorządu terytorialnego) oraz korporacyjnych (spółki akcyjne, spółki z o.o., banki spółdzielcze) -8-
Główny rynek GPW Kapitalizacja spółek na GPW (mld zł) Główny Rynek GPW 2014 700 662 600 500 400 300 200 267 198 421 295 543 254 446 196 523 211 593 591 247 28 debiutów na Głównym Rynku, w tym 5 spółek zagranicznych i 10 przeniesionych z NewConnect 51 emitentów zagranicznych, wśród nich m.in. firmy z Bułgarii, Czech, Francji, Izraela, Kanady, Stanów Zjednoczonych, Ukrainy, a nawet Chin 471 spółek notowanych na Głównym Rynku GPW 100 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Spółki krajowe (mld zł) Spółki zagraniczne (mld zł) -9-
Przykłady spółek notowanych na giełdzie -10-
LPP SA Kurs akcji spółki LPP SA (w zł)w latach 2001-2015 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 2001-05-01 2001-09-01 2002-01-01 2002-05-01 2002-09-01 2003-01-01 2003-05-01 2003-09-01 2004-01-01 2004-05-01 2004-09-01 2005-01-01 2005-05-01 2005-09-01 2006-01-01 2006-05-01 2006-09-01 2007-01-01 2007-05-01 2007-09-01 2008-01-01 2008-05-01 2008-09-01 2009-01-01 2009-05-01 2009-09-01 2010-01-01 2010-05-01 2010-09-01 2011-01-01 2011-05-01 2011-09-01 2012-01-01 2012-05-01 2012-09-01 2013-01-01 2013-05-01 2013-09-01 2014-01-01 2014-05-01 2014-09-01 2015-01-01 14 lat = 16 227% -11-
CCC SA 200 Kurs akcji spółki CCC SA (w zł) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2004-12-03 2005-12-03 2006-12-03 2007-12-03 2008-12-03 2009-12-03 2010-12-03 2011-12-03 2012-12-03 2013-12-03 2014-12-03 11 lat = 2 193% -12-
Małe i średnie spółki - przykłady Medicalgorithmics 350 300 250 200 150 100 50 0 2011-11-09 2012-11-09 2013-11-09 2014-11-09 4 lata = 1 176% Kruk 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2011-05-10 2012-05-10 2013-05-10 2014-05-10 4 lata = 234% 12 10 8 6 Quercus 100 80 60 Grupa Azoty 4 40 2 20 0 2008-09-11 2009-09-11 2010-09-11 2011-09-11 2012-09-11 2013-09-11 2014-09-11 0 2008-06-30 2009-06-30 2010-06-30 2011-06-30 2012-06-30 2013-06-30 2014-06-30 7 lat = 1 074% 7 lat = 386% -13-
Rynek NewConnect Rynek NC w liczbach Stan na dzień 25.03.2015 Kapitalizacja rynku Liczba emitentów Liczba emitentów zagranicznych 9,8 mld PLN 429 10 Liczba debiutów w 2013 r. 22 Liczba autoryzowanych doradców 79 Liczba animatorów rynku 11 Rosnąca liczba nowych spółek 700 600 500 400 300 200 100 0 Wartość ofert na NewConnect (mln PLN) wartość IPO 600 237 194 155 137 53 84 47 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 500 Raport IPO Watch (2014): 400 300 200 172 liczba debiutów liczba spółek W 2014 roku GPW w Warszawie z 35 IPO (13 na Rynku Głównym i 22 na NewConnect) była trzecim rynkiem w Europie (po Londynie) pod względem liczby debiutów. 100 0 61 86 89 24 26 42 22 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 W 2014 r. na rynkach europejskich odnotowano 375 ofert -14-
Struktura rynku Catalyst Typ rynku Rynek regulowany Alternatywny System Obrotu (ASO) Organizator rynku GPW BondSpot detaliczny hurtowy detaliczny hurtowy -15-
Akcje Akcja instrument o charakterze udziałowym (stwierdzający udział w spółce akcyjnej, która jest własnością akcjonariuszy). Akcje są przedmiotem obrotu na rynku regulowanym (Główny Rynek GPW) oraz w alternatywnym systemie obrotu (NewConnect). Akcje na okaziciela Akcje uprzywilejowane Co do dywidendy Co do głosów na WZA Co do szczególnych uprawnień w przypadku postępowania likwidacyjnego spółki Akcje imienne (nie mogą być przedmiotem obrotu giełdowego) Akcje zwykłe Korzyści dla inwestorów: Możliwość inwestowania nadwyżek finansowych na rynku kapitałowym Wzrost wartości rynkowej posiadanych akcji Udział w zyskach spółek (dywidenda). -16-
Prawa akcjonariuszy Prawo do udziału w zyskach (dywidendy) - jest to najważniejsze prawo majątkowe akcjonariusza, wynikające z naturalnej potrzeby osiągnięcia korzyści z zainwestowania pieniędzy w akcje przedsiębiorstwa. Wysokość dywidendy przypadającej na każdą akcją zależy od wielkości wypracowanego zysku i od tego, jaką jego część walne zgromadzenie akcjonariuszy przeznaczy na dywidendę. Prawo do uczestnictwa w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy oznacza prawo głosu, a więc możliwość wpływania na najważniejsze decyzje spółki dotyczące kierunków jej rozwoju, wyboru władz, sposobu zagospodarowania wypracowanego zysku etc. Prawo poboru nowych akcji - przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy. Prawo to jest o tyle istotne, że w przypadku objęcia takiej emisji przez nowy krąg akcjonariuszy nastąpiłoby tzw. rozwodnienie kapitału, czyli procentowe zmniejszenie udziału dotychczasowych akcjonariuszy w stosunku do całkowitej sumy kapitału akcyjnego. -17-
Obligacje Obligacja instrument dłużny, stanowiący zobowiązanie emitenta do jego wykupienia z odsetkami w ustalonym terminie. Obligacje są przedmiotem obrotu na rynku Catalyst, zarówno na rynku regulowanym, jak i w alternatywnym systemie obrotu. Korporacyjne Komunalne (Samorządowe) MSP O stałym oprocentowaniu O zmiennym oprocentowaniu Podmiot emitujący % Krótkoterminowe Średnioterminowe Długoterminowe Terminu wykupu Miejsce emisji Krajowe Zagraniczne Euroobligacje -18-
Produkty strukturyzowane Produkty strukturyzowane są instrumentami finansowymi, których cena jest uzależniona od wartości określonego wskaźnika rynkowego (tzw. instrumentu bazowego): indeksów giełdowych kursów akcji surowców (ropa naftowa, złoto, srebro, gaz ziemny itp.) produktów rolnych (pszenica, kukurydza, kakao, kawa itp.) koszyków akcji, surowców, indeksów giełdowych kursów walut, stóp procentowych itp. Różnorodna konstrukcja instrumentów: Z gwarancją i bez gwarancji kapitału Long / Short Lewarowane / Nielewarowane Knock -out -19-
ETF czyli kup sobie indeks ETF (Exchange Traded Fund) to otwarty fundusz inwestycyjny, którego tytuły uczestnictwa są notowane na giełdzie papierów wartościowych, posiadający możliwość stałej kreacji i umarzania tytułów uczestnictwa, mający na celu jak najwierniejsze odwzorowanie zachowania określonego indeksu. -20-
Kontrakty terminowe Instrument pochodny instrument, którego cena zależy od ceny instrumentu bazowego. Kontrakt terminowy - umowa między 2 stronami. Nabywca/sprzedawca zobowiązuje się do kupna/sprzedaży w określonym momencie w przyszłości danego instrumentu bazowego po z góry określonej cenie. Depozyt zabezpieczający wpłacany przez kupującego i sprzedającego, stanowi finansową gwarancję, że strona transakcji wywiąże się ze swoich zobowiązań. Wysokość depozytu wyznacza izba rozliczeniowa KDPW_CCP. Kontrakt terminowy Kontrakty na indeksy Kontrakty na akcje Kontrakty na kursy walut Kontrakty na WIBOR Kontrakty na obligacje Instrument bazowy WIG20, mwig40 Akcje wybranych spółek USD/PLN, EUR/PLN, CHF/PLN 1,3,6 m WIBOR Krótko, średnio i długoterminowe obligacje SP -21-
Opcje Opcja - podobnie jak kontrakt terminowy - jest umową pomiędzy dwoma stronami. W przeciwieństwie do kontraktów terminowych podział praw i obowiązków wynikających z tego instrumentu nie jest dla stron transakcji identyczny. Nabywca opcji kupna/sprzedaży (ma prawo do nabycia/sprzedaży instrumentu bazowego) a Wystawca opcji kupna/sprzedaży (jest zobowiązany na żądanie Nabywcy do zbycia/kupna). Premia opcyjna przysługuje Wystawcy opcji za udzielenie Nabywcy praw wynikających z opcji. Stanowi koszt po stronie Nabywcy opcji. Dwa rodzaje opcji: Opcje kupna (ang. call options), stanowią dla Nabywcy prawo do kupna instrumentu bazowego po z góry określonej cenie oraz na warunkach z góry określonych. Opcje sprzedaży (ang. put options), stanowią dla Nabywcy prawo do sprzedaży instrumentu bazowego po z góry określonej cenie oraz na warunkach z góry określonych. W obrocie na GPW znajdują się opcje na indeks WIG20. -22-
Giełda dla każdego Ryzyko Kontrakty terminowe Opcje Ryzyko Akcje ETF Produkty strukturyzowane Ryzyko Obligacje -23-
Sesja giełdowa 9.00 otwarcie (FIXING) 17.00 zamknięcie (FIXING) 9.00 16.50 sesja 8.30 9.00 przed otwarciem (przyjmowanie zleceń) 16.50 17.00 przed zamknięciem 17.00 17.05 dogrywka -24-
Indeksy giełdowe Indeks to wskaźnik określający wzrost lub spadek wartości pewnej grupy spółek, podobnych do siebie, pod względem kapitalizacji, prowadzonej działalności, kraju pochodzenia itp. -25-
Indeks WIG20 Wartość indeksu WIG20 (w pkt) w latach 1995-2015 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 34700 34851 35004 35156 35309 35462 35612 35765 35916 36069 36220 36373 36526 36678 36831 36982 37135 37288 37438 37591 37742 37895 38047 38200 38353 38504 38657 38808 38961 39114 39264 39417 39569 39722 39873 40026 40179 40330 40483 40634 40787 40940 41091 41244 41395 41548 41699 41852 42005-26-
Izabela Olszewska Dyrektor Zarządzający Pion Rozwoju Rynku email: izabela.olszewska@gpw.pl -27-