sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

Podobne dokumenty
Apny ÆvwÆQX ki dykbwl myn Swiml ho

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

> < siqgur prswid ] gur igawn A<jn scu nyzi pweaw ] A<qir cwnxwu AigAwnu A<Dwy{ gvweaw ] 10 {pxy 100 {pxy 250 {pxy 3 {pxy

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

Za cały egzamin możesz uzyskać 90 punktów EGZAMIN A2 TRWA 100 MINUT

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

#Xw AwpkI lvki mnornjn, doæqi AOr ApUvé AnuBv krnw FUNF rhi hy?

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti)

Sample Copy. Not for Distribution.

EGZAMIN CERTYFIKACYJNY Z JĘZYKA HINDI NA POZIOMIE B2 TEST PRZYKŁADOWY

swîqwihk pwt`xkrm sz : dsvi< iv X : ih<di

pwt`xkrm kyvl swmìx~ (HI,VI qqw MR) ivd`xwiq~xo< ky ile sz : : pwcvi< iv X : ih<di (d`ivqix Bw w)

rikaw dy AiDkwrW nmu sonpx dw suci pqr

Bwg-I : 02 A<ko< vwly váquinàt prün (54)

prmwämw ky nwm myz lin mnuõx sdw AwiÄmk Awnzd AnuBv krqyz hyz[ Imbued with Naam, one is forever in peace. (Sri Guru Granth Sahib, P.

nqijw Dwrimk priikaw nvmbr 2014

pwt`xkrm sz : iv X : ih<di (d`ivqix Bw w)

Parametry fakturowania. Cennik (eksport) SANDA SP. Z O.O. TRAUGUTTA KOLUSZKI. Szanowni Państwo,

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa w Gdyni Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

Opis i zakres czynności sprzątania obiektów Gdyńskiego Centrum Sportu

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa w Gdyni Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

jmwq A~TvIN ivsw gixq

I n f o r m a c j e n a t e m a t p o d m i o t u k t ó r e m u z a m a w i a j» c y p o w i e r z y łk p o w i e r z y l i p r o w a d z e p o s t p


Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

- :!" # $%&' &() : & *+, &( -. % /0 ( 1 $+ #2 ( #2 ) !( # ;<= &( ) >- % ( &( $+ #&( #2 A &? -4

, 4 m 2 ), S t r o n a 1 z 1 1

Technika Próżniowa. Przyszłość zależy od dobrego wyboru produktu. Wydanie Specjalne.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

S.A RAPORT ROCZNY Za 2013 rok

!"#$ # % &'# #% # # ( )*+,-.-% /.0! 1!"#$%&' ()*+,-./% "67 8&9:;! )* DE FGHIJ/KLKMNO KM * K 9 PQR4STUVKNWX4N%&Y N )* Z[ \]B^_`ab

3 ag E.Bielecka-Cimaszkiewicz Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek N P S N P S N P S N P S N P S

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów


Zestawienie samochodów osobowych Opel zawierające informacje o zużyciu paliwa i emisji CO 2

Chorągiew Dolnośląska ZHP 1. Zarządzenia i informacje 1.1. Zarządzenia

, , , , 0

poszczególnych modeli samochodów marki Opel z dnia skrzyni biegów

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa

Spis świadectw wydanych przez COCH w 2006 r.

A`j smswr di ijs B`j dovh dy AMdr AsIN sb mnu`k mwqr jia rhy hw, ies ivc bhuq swriaw cizw ny: pdwrqk qr`ki hy, Awly duawly swfy

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

z d n i a r.

n ó g, S t r o n a 2 z 1 9

9( 9 9; ;!. $!!%'!" #$%&'!"#$ % & &$ ' " %!"#$%&' () *+,-#$%&'./ (! " # $ % #&'! '!%!! $ ' #% ( ) '!%!! $ ' * % + )!' + ' % &!!! ( )!! %,!' $ - ( ' *

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

qy jnmq gurmiq brhmu pcwixe (guru Arjn swihb ji)

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.


Wyniki pierwszego kolokwium Podstawy Programowania / INF

5 9; STU ()* +,-. /0#1 cp :Y ; :PQ ; $< + =>? AB)* + C 2D +,6E ; FFGHI)* + Y * JK L# M )* N ;O 7 )* +] P<Q)* +R STUV6 #)* +,- ] W

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.


Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostką budżetową Zamawiającym Wykonawcą

T00o historyczne: Rozwój uk00adu okresowego pierwiastków 1 Storytelling Teaching Model: wiki.science-stories.org , Research Group

w i r.

"###1#9 % $#"# #$ ""1&"9%1; " $ K! "###$%!" # $ %& "###$%! $#"#'#&'"$ $#"#'#''"#!"#$%&' ' $ ' $ ' $ (& # ) * +,-.+ /* 01 ' ' () *) +, * *- * ( )*-)./

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

@A 6 ." FV 14I V * 3 =1 Y/Z 6 <6 0& & FS' &M.

islybs bi.ey.1 (smystr pihlw) sysn Drm AiDAYn pypr dw nw : BwrqI Drm pypr kof 108

!"# "$ %& "' "$ " "' ' ()* +,-,$.-/ &' 1!()*+, -. / ! "6 1+!!"#$%&' # ()*+,-./ 01' :; CD E 167!"' FG- HIJKLMNO NOPQRS,-.TU

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa

Suodattimet PUSSISUODATIN ALTECH GX EPM10 60PROS. 287X592X525/3 PUSSISUODATIN ALTECH GX EPM10 60PROS. 592X287X360/6

I 3 + d l a : B E, C H, C Y, C Z, ES, F R, G B, G R, I E, I T, L T, L U V, P T, S K, S I

M& ( " A;P M ' ">? Z>? :JZ>? "UVM >? " ; = ;FY O " & M >? [S A\ A E D, 8 "V* >? " # ) "V* >? " 678>? ( 9/ I JK 4? 9RS/ > " " P &' ` &

> > < siqgur prswid] gurmiq swci swcw vicwru] (Drm prcwr kmyti dw mwisk-p`qr) jyt-hwv, nwnkswhi 545 jun 2013

( ( (=6) *6() )! "#$%&'! "#$ % &'"#!! "#$ $ "#! (()!"#$%& (() (()! " # $ (() % &' #! " # $ (()! " # $ (() ( ( ( ( ( *! "#$%&$#' () * + +,-. /

o d ro z m ia r u /p o w y ż e j 1 0 c m d ł c m śr e d n ic y 5 a ) o ś r e d n ic y 2,5 5 c m 5 b ) o śr e d n ic y 5 c m 1 0 c m 8

0 ( 1 ) Q = Q T W + Q W + Q P C + Q P R + Q K T + Q G K + Q D M =

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

Instrukcja obiegu i kontroli dokumentów powodujących skutki finansowo-gospodarcze w ZHP Spis treści

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Rozdział 3. Przedmiot zamówienia

purnmwsi 16 smgrwd 14 jnvri Amwvs 01/30

WYNIKI MISTRZOSTW KATOWIC W PŁYWANIU SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH ( R.)

Anµd swihb rwmkli mhlw 3 Anµdu <> siqgur prswid ]

!!" # " $ $ $ %&'(!! " # " $%%&'$%()* +!! ", -. /

rwmkli mhlw 3 Anµdu <> siqgur prswid ]

!"#$%& ' ()*+,-./-%+01( % (2 3 % :; % 5 - +B% 5; CDE :? F-. GHIJ%KLMN%=O PQRST 1 #U% VW XY % Z VW%+[\]\^_`a\]\bc " L+ > J % a -.K V )

δ δ δ 1 ε δ δ δ 1 ε ε δ δ δ ε ε = T T a b c 1 = T = T = T



SF-AE Sp awik z doci eniem wst pnym Balsa+bambus+lotka 2+2/3+2/4+2/5+2/6+2. SE-KWE Sp awik z doci eniem wst pnym Balsa+polycarbon 2+1/2+2/3+2/3+3/3+4

Clockwork as a solution to the flavour puzzle


Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

! " # $ # +- :; 1 4 <=> BNC DE.78 S#W YQ S! >;X 5Z S. 8 B! B T K >;X 5Z! 78D L\ F S!! B ( KQL S!!! QLB 5Z ( X ( >; B 0# K B 0# >;L


(' +,-./ ,+++!!"# $!%&$' $ #( ) ' "' * '* +!"#$%&' ()*+,+ 1+! &' + 0 0' )' 0 ) 0 2 ) '2') 3 4 ( ( 5 ' 2 ) 0) 6 +' ' 6' ) $' $ #( ) ' 1

Zajęcia pozalekcyjne w ZSSiH rok szk. 2015/16 semestr 1 tzw. "19"

Sample Copy. Not For Distribution.

Transkrypt:

gurmiq zwn 3 > < siqgur prswid ] > gur igawn A<jn scu nyzi pweaw ] A<qir cwnxwu AigAwnu A<Dwy{ gvweaw ] iv wx-suci ISSN 2394-8485 mwisk ÈXy T-Aw wwfæ, s<vq` nwnkswwhi 550 vˆw~ 11 A<k 10 mu$x s<pwdk : ismrjiq is<g s<pwdk : sqiv<dr is<g PUlpur shwxk s<pwdk : jgjiq is<g swlwnw (dysw) AwjIvn (dysw) swlwnw (ivdysw) priq kwpi c<dw 10 {pxy 100 {pxy 250 {pxy 3 {pxy c<dw Byjny kw pqw sicv, Dwm~ prcwr kmyti (iswromixw gu{ªwrw prb<dwk kmyti) I Am qsr swihb-143006 Pon : 0183-2553956-60 E#sty<Swn n<br ivqrxw ivbwg 303 s<pwdkix ivbwg 304 PY#s : 0183-2553919 e-mail : gyan_gurmat@yahoo.com website : www.sgpc.net...... gurbwxwi ivcwr 4 s<pwdkix 5 I gu{ Arjn dyv ji: jivn qqww apdysw 7 -fw. prmjiq kor p<cm pwqswwh ki Swhwdq 12 -fw. rwjy<«is<g 'swihl' qyrw kiaw mitw lwgy 14 -fw. mnjiq kor I gu{ hirgoib<d swihb: jivn-pircx 16 -fw. nvrën kpur gurmuk (kivqw) 18 -fw. suir<drpwl is<g I gu{ hirgoib<d swihb 19 -s. surjiq is<g B#q kbir ji ki bwxwi my< AwDXwiËmk cyqnw 21 -fw. sëxy<«pwl is<g B#q kbir ji ki bwxwi my< km~-mwg~ 25 -fw. gurvir is<g iswromixw B#q kbir ji 27 -fw. jgjiq kor bwbw b<dw is<g bhwdur ki Swhwdq 32 -fw. sukidawl is<g Swyry-p<jwb AOr ankw rwj-drbwr 41 -fw. hrnwm is<g Swwn jun, 1984 e~. 44 -is<g swihb zwni swihb is<g mulw kivu vkwxwiey 48 -s. bliv<dr is<g jovwis<gw Kæbrnwmw 49

gurmiq zwn 4 gurbwxwi ivcwr AwswVu qp<dw iqsu lgy hir nwhu n ij<nw pwis ] jgjivn purku iqawig ky mwxws s<di Aws ] duxy Bwe ivguciey gil pe~su jm ki Pws ] jyhw bijy so luxwy mqwy jo ilikawsu ] ryixw ivhwxwi pcuqwxwi ait cli ge~ inrws ] ijn ko swdwu BytIEy so drgh hoe Klwsu ] kir ikrpw B AwpxwI qyry drsn hoe ipaws ] B qudwu ibnu dujw ko nhi nwnk ki Ardwis ] AwswVu suh<dw iqsu lgy ijsu min hir crxw invws ]5] (pºw 134) p<cm pwqswwh I gu{ Arjn dyv ji bwrh mwhw mw<j ki es pwvn pavi my< Aw wwfæ mhiny ki iswkr gmi~ ki ƒqu ky pirpy@w my< mnu X-mwZ ko sw<swirk eçcwao< ky AËXiDwk bury Bwv sy bckr jivn }pi rwiz ko n g<vwny qqww siqgu{ ki }hwni AguAwe~ ko wîq krqy hue prmwëmw kw sw@wwëkwr wîq krny kw A<iqm a ysx purw krny ki inm~l yrxww bi$æswsw krqy hy<[ siqgu{ ji Prmwn krqy hy< ik Aw wwfæ kw mhinw Bly hi AËX<q gmi~ vwlw hy lyikn Xh gmi~ vwlw an mnu Xo< ko mhsus hoqw hy ijnky pws prmwëmw kw nwm nhi< hy AQwvw Aw wwfæ mhiny ki ktor a xwqw sy prmwëmw ky sdyv SwIql nwm ki Aot my< rhkr bcwv puxw~q: s<bv hy[ gu{ ji kqwn krqy hy< ik Xh asko gm~ lgqw hy ijsny swry ivsv ky s jnhwr ko CoV idxw hy AOr mnu X pr AwSww lgw rki hy AQww~q` sdivi suk prmwëmw ky nwm ki Aot my< hy[ siqgu{ ji kqwn krqy hy< ik Bu ibnw iksi ANX kw shwrw cwhny AQwvw lyny my< ÛXQw~ kw Btkwv qqww KrwbI hy[ Xh gly my< Xm ki Pw<sI pvny quøx hy[ Eysw mnu X mwqwy pr ilky Anuswr hi Pl pwqw hy AQww~q` sdyv shm AQwvw BX my< rhqw hy[ jivn }pi rwq XU< hi cli jwqi hy AOr A<iqm smx mnu X ko inrwsww hoqi hy[ siqgu{ ji Prmwn krqy hy< ik jivn ky Aw wwfæ mhiny my< ijnko swdwu AQwvw siqgu{ sy sw@wwëkwr ho gxw vy Bu-drbwr my< mu#q hy<[ hy Bu mwilk! ApnI pw krnw! myry mn my< BI Awpky didwr ki ÎXws lg jwe! XhI wqw~nw hy[ hy Bu! mujy siqgu{ sy zwq ho jwe ik Awpky ibnw koe~ BI ANX myry swqw nhi< hy[ ijs mnu X ky mn my< Bu-crxwo< kw invws hy asko gri m ƒqu sy juvw Aw wwfæ mhinw BI sukdwxi lgqw hy[

gurmiq zwn 5 s<pwdkix AwlyK... p<qw-ivrodwi hmlo< sy scyq rhny ki jæ}rq -sqiv<dr is<g PUlpur* gu{ swihbwn kw jivn AgMX Kyl hy, ijsko swdwwrxw mwnv áqr ky swqw jov kr nhi< dykw jw skqw[ gu{ swihbwn ky AgMX kwx~ SwwSvq kwl ky ile mwnvix jivn ko roswnwny vwly hy<[ en kwxo~< my< BUq, Biv X AOr vq~mwn qk qroqwjw rhny vwlw gurmiq dsw~n iv mwn hy[ SwhIdo< ky isrqwj DwNX I gu{ Arjn dyv ji mhwrwj ki Aqul Swhwdq BI anky dyvi imswn kw Ek AgMX Kyl hy, ijsky ªwrw gu{ ji ny smuçcx mwnvqw AOr Kwskr gu{ nwnk-nwm lyvw is#ko< ky ile Ek s<dysw idxw hy[ vo s<dysw Xh hy ik jb burwe~ ky iv{ s<g w~ ky ile sëx ky mwg~ pr cl pvy<, ipr cwhy Apnw Awp BI imtwnw pv jwe, picy nhi< htnw[ CTy pwqswwh I gu{ hirgoib<d swihb ny SwáZ Dwwrxw ike, POj rki, juøm AOr ANXwX ky iv{ j<gy< lvi<[ gu{ ji ny kom my< vir rs pydw krny ky ile FwfI vwry< gwny ki pr<prw Awr<B ki[ inmwxwy, kmjæor AOr lwcwr Bwrq-vwisXo< ky Dwm~ ki AwjæwdI ki Kwiqr no<vy< siqgu{ I gu{ qyg bhwdr swihb ny Swhwdq di[ dsvy< pwqswwh I gu{ goib<d is<g ji ky cwr swihbjæwdo< AOr mwqw gujri ji sihq As<$X is<g-is<ginao< ki l<bi kqwr hy, ijnho<ny Dwm~-dySw ki Kwiqr Swhwdq di[ esky ivpriq smkwlin mul BwrqIX bhus<$xk Bwe~cwrw es propkwri is#k s<g w~ my< shxogi bnny ki bjwx muglo< ky swqw imlkr Apmwnjnk BUimkwE< inbwqw rhw[ cwhy vh I gu{ Arjn dyv ji ki Swhwdq ho, cwhy swihbjæwdo< ki Swhwdq ho AOr Xw ipr I An<dpur swihb kw iklw KwlI krqy smx gwx ki ksmy< Kwny kw Pryb ho[ Xh so iqswq hkikq hy ik Xid I gu{ goib<d is<g ji Kwlsw p<qw ki s jnw n krqy qo Awj Bwrq my< sáw-suk Bogny vwly qqwwkiqwq dysw ky AguAw BI n hoqy[ eiqhws es bwq kw gvwh hy ik dysw ko kyvl kyswdwwri pgvi vwly Kwlsw p<qw ny hi muglo< ky swqw Xu krky, Swhwdq dykr Awjæwd krvwxw AOr bwbw b<dw is<g bhwdur ky nyq Ëv my < Kwlsw rwèx ki áqwwpnw ki[ muglo< sy AwjæwdI hwisl kr A<gR yj-kwl ky smx BI AásI iqswq kubwinxw< dykr en kyswdwwri pgvi vwly is#ko< ny hi dysw ko Awjæwd krvwxw hy[ AwjæwdI ky bwd dysw ky AOr tukvy hony sy BI pgvidwwri gu{ ky is#k srdwr jgjiq is<g (AroVw) ny hi bcwxw[ byhd APsos! Awj BwrqvwsI bhus<$xk logo< ko pgvi ki phcwn BUl ge~[ anky Apny isr cfæw pgvidwwirxo< kw ƒxw anhy < BUl gxw[ Awj dysw my < ijmmydwr Aohdo< pr byty AiDwkwrI pgvi ky bwry my < byhudw ikám ky svwl kr rhy hy <[ Ary! Xy vhi pgvidwwri hy <, ijnho<ny gjæni ky bwjæwro< my < byeèæjq ho rhi BwrqIX iázxo< ki Awb} ko bcwxw Qww[ cwihe qo Qww ik Bwrq ky log Awj pgvidwwri ki pgvi ko sjdw krqy, mgr Xy q%n qo nprq krny lgy[ Awj enki jubwn py s. jgjiq is<g (AroVw) jysy is#ko< kw nwm hi nhi< Awqw[ Xh BI hkikq hy ik gu{-kwl sy lykr vq~mwn qk smucy is#k s<g w~ my< koe~ Ek imswl BI EysI nhi< imlqi ik es s<g w~ ky picy jr, jo}, jmin Xw koe~ inji ávwqw~ ho[ gu{ swihbwn ªwrw bqwxi ge~ áváqw jivn-jwc ky Dwwrk hony kw sdkw is#k Bwrq ki EkmwZ. in:ávwqwi~, *s<pwdk[ Pon : 99144-19484

gurmiq zwn 6 propkwri AOr BrosyXo^X kom hy, ijsny Bwrq ki qr#ki my< sbsy AiDwk Xogdwn idxw hy[ Xid jun, 1984 e~. ky s<q jrnyl is<g Kwlsw ib<frw<vwlo< ky s<g w~ ki bwq kry< qo Xh inji ávwqw~ sy pr kyvl mwnvix AiDwkwro<, p<jwb ky bnqy an hko< ky ile lvw gxw s<g w~ Qww, jo hk dyny sy sáwdwwri hkumq sdw enkwri hy[ en AwiDwkwirk mw<go< ko smx ki hkumq ny sw< dwixk r<gq dykr sidxo< sy mn my< pwli hue~ nprq ko jæwihr krny kw bhwnw bnw ilxw[ sykvo< indo~ w bçco<, bujugo~<, iázxo< ko goilxo< sy ClnI kr idxw, jo I drbwr swihb my< I gu{ Arjn dyv ji kw SwhIdI idvs mnwny ky ile AwE Qwy[ sv~sw<jivwlqw ky qik I hirm<dr swihb AOr I Akwl q$æq swihb pr qopo<, ty<ko< sy hmlw ikxw, jo lokq<z my< qëkwlin srkwr ky mwqwy pr sy kbi n imtny vwlw kl<k hy[ I Akwl q$æq swihb qqww I hirm<dr swihb pr hmlo< kw ivsly wxw kry< qo swr }p my< ivroidwxo< ki e~ Xw~, jln, nprq hi mu$x kwrxw rhi hy[ anho<ny socw ik I hirm<dr swihb AOr I Akwl q$æq swihb, jhw< sy is#ko< ko }h ki Kurwk AOr rwjsi Swi#q imlqi hy, ko nyáqnwbud kr dy<[ Awj jb s<puxw~ sáw-suk kw mokw is#k p<qw ki kubw~inxo< kw sdkw bhus<$xk logo< ko hwisl ho gxw hy qo Ab anky ªwrw koiswswy< ho rhi hy< ik is#ko< ky lwswni eiqhws ko imtw idxw jwe[ esmy< sy w<iqk AOr Eyiqhwisk BRw<iqXw< PYlw di jwe<[ ne~ pifæi ko is#k kom ki As<$X kubw~inxo< kw pqw n cl sky, esile es lwswni eiqhws ko ákulo< my< pfænw-pfæwnw b<d krw idxw jwe[ imiqwhws ko eiqhws bnwkr prosnw Swu} kr idxw jwe[ gu{-kwl ky smx my< gu{ swihbwn ky ivrodw my< BUimkw inbw cuky jo BwrqIX bhus<$xk vg~ ky qëv hy<, an sbko do w-mu#q krwr dykr swrw do w iksi ANX s< dwx pr Qwop idxw jwe[ hin Bwvnw my< sy apji nprq ApnI hdo< ko qb pwr kr ge~ jb ipcly idno< Ek pwk<fi nwrwxxw dws nwmk ÛXi#q ªwrw Xugo-Xug Atl I gu{ gr <Qw swihb ki s<pwdnw krqy smx I gu{ Arjn dyv ji ªwrw gurmiq AwSwX ky swqw myl KwqI jo B#q-bwxwI I gu{ gr<qw swihb my < dj~ ki ge~ hy, asy gu{ swihb ki glqi bqwkr gu{ ji ki Swhwdq ko es glqi ki imli sjæw kh kr nprq kw jæhr aglw gxw[ p<qw-ivrodwi qëvo< ki eqni ihmmq bfæ ge~ hy ik Ab anho<ny I gu{ gr <Qw swihb AOr hmwri AmIr is#k pr<prwxo< pr BI Kul kr hmly krny Swu} kr ide hy <[ dysw ky ihq ky ile cwihe qo Xh hy ik guxwvwn, jujw} is#k p<qw ko nprq ki ingwh sy dykny ki bjwx anki ilxwkq, smjdwri, e~mwndwri AOr anky jèæby ko AiDwk sy AiDwk dysw ki qr#ki ky ile eáqymwl ikxw jwe, pr<qu Awj is#ko< ko jgh-jgh e~ Xw~vSw hokr picy Dwkylny ki koiswsw ho rhi hy[ bhus<$xk logo< ko Awj dusro< ky iq Dwwim~k, Eyiqhwisk, sy w<iqk dmnkwri niiq ky qhq jhr aglqy hue dyk kr es bwq kw A<dwjæw lgwnw koe~ muiskl bwq nhi< hy ik Bwrq dysw #Xo< hjæwro< swl ivdyswi logo< kw gulwm rhw[ smucy is#k jgq ko en p<qw-ivrodwi qwkqo< ky iq scyq hony ki jæ}rq hy[ Xid hm jwgqy rhy qo Xh nprq kw jæhr hmwrw kuc nhi< ibgwv skygw, pr<qu Xid soe rhy qo nukswn j}r hogw[ jb qk hmwri mwqwao<-dwidxo< sy hmwry bçco< ko Dwm~ ki GuÆI imlqi rhygi, vy Apny Awp hi EysI cwlo< sy Awgwh hoqy cly jwe<gy[

gurmiq zwn 7 j Un 2018 I gu{ Arjn dyv ji : jivn qqww apdysw Sww<iq ky pu<j, sw<jivwlqw ky yrk, ivnmrqw ki muiq~, byimswl ÛXi#qËv ky ávwmi, '' B imlxwy ki Eh niswxwi ] min eko scw hukmu pcwxwi ]'' qqww ''ispiq swlwhxwu qyrw hukmu rjwe~ ]'' ky Anuswr gm~ qvi pr bytkr a xw ryq ko SwISw pr flvwkr Swhwdq kw jwm piny vwly I gu{ Arjn dyv ji kw kwsw 19 vyswk, s<vq` 1620 qdǹuswr 15 A Yl, 1563 e~. ko goe<dvwl swihb my< I gu{ rwmdws ji qqww mwqw BwnI ji ky Gr huaw[ bcpn sy hi nwnw I gu{ Amrdws ji ky AsIm ányh qqww ansy wîq zwn ky kwrxw açc mwnvqw ky swry guxw Awp ji my< kt hony lgy Qwy[ I gu{ Arjn dyv ji kw gurbwxwi ky iq AtUt ym dykkr I gu{ Amrdws ji ny 'doihqw, bwxwi kw boihqww' khkr AwSwIvw~d idxw[ CotI AwXu my< hi Awpny ipqw I gu{ rwmdws ji ky swqw syvw-kwxo~< my< shxog dynw wr<b kr idxw Qww[ jb nxw ngr 'gu{ kw c#k' ( I Am qsr swihb) bswxw gxw qo Awp ji ny ngr ki emwrqo< qqww srovr ky inmw~xw-kwx~ my< puri idlcápi li[ Awp I gu{ rwmdws ji ki Awzw mwnny ky ile sdyv qëpr rhqy[ i QwIc<d qqww mhw<dyv ªwrw e<kwr kr dyny pr Awp lwhor my< Ek ivvwh smwroh my < Swwiml hony ge qqww ipqw-gu{ ji ky AwdySw -fw. prmjiq kor* ky Anuswr vhw< gurmiq kw cwr krqy rhy[ Ash ivxog ki pivw ky bwvjud BI bulwxy ibnw vwips nhi< AwE[ I gu{ Arjn dyv ji ky AwlOikk nur, Sww<q-srl ávbwv qqww Klkq ky iq in kwm syvw-bwvnw ko dykkr I gu{ rwmdws ji ny Agáq, 1581 e~. my< gu{awe~ kw aárdwixëv Awp ji ko so<p idxw[ as smx I gu{ Arjn dyv ji ki AwXu 18 v w~, 4 mws QwI[ I gu{ rwmdws ji Apnw A<iqm smx I goe<dvwl swihb my< ibqwnw cwhqy Qwy[ gu{ kw c#k sy jwqy smx Awp I gu{ Arjn dyv ji ko BI swqw ly ge[ I gu{ Arjn dyv ji shnswilqw ki imswl Qwy[ I gu{ Arjn dyv ji ny DwIrj ko Apnw Dwm~ bnwxw : DwR<m DwI{ gurmiq gbi{ pr duk ibswrxwu ] (pºw 1407) Awp ji ky gu{ kw c#k vwips Awny pr i QwIc<d ny Swhr ky AwiQw~k b<dw ko Apny hwqw my< ly ilxw qqww Awmdn gu{ ky Kjwny my< ByjnI b<d kr di[ Pláv}p gu{ ky l<gr my< rsd ki kmi Awny lgi[ i QwIc<d ky swqw imly hue log Swhr sy bwhr hi ne AwE is#k wluao< ko siqgu{ ji ky dsw~n ky ile i QwIc<d ky pws ly jwqy qqww gu{ swihb ky nwm pr l<gr ky ile Awe~ swri By<t ly lyqy[ XhI nhi<, l<gr Ckny ky ile *620, gli n<. 1, CotI lwen, s<qpurw, Xmunwngr- 135001 (hirxwxww); Pon : 98123-58186

gurmiq zwn 8 an wluao< ko I gu{ Arjn dyv ji ªwrw clwe jw rhy l<gr my< Byj idxw jwqw[ gu{ ky l<gr ki ÛXváQww rsd ki kmi ky kwrxw crmrw ge~[ gu{ swihb sb kuc dykqy hue BI iáqwr rhy[ Bwe~ gurdws ji qqww bwbw buf`fw ji ky XËn sy swri vwáqivkqw swmny Awe~ qqww hwlwq TIk ho ge[ I gu{ Arjn dyv ji ky swihbjæwdy I gu{ hirgoib<d swihb pr bwøxwváqww my < i QwIc<d ny qin bwr wxwgwqk hwr krvwe[ anhy< SwwrIirk k t phu<cwny kw XËn ikxw gxw[ I gu{ Arjn dyv ji ny Xh sb Sww<iq ky swqw shn ikxw[ Awp ji ny I gu{ rwmdws ji ªwrw wr<b ike kwxo~< ko purw ikxw[ srovr kw nwm 'Am q sr' rkw[ srovr ky mdx bnny vwly I hirm<dr swihb ki ni<v lwhor ky pir sw>e~ imxw< mir ji ky hwqwo< rkvwkr sw<jivwlqw ki imswl kwxm ki[ srvirxo< ky rsuk ko rokny ky ile 'qrnqwrn' ngr bswxw[ doawbw ap@wyz my< is#k Dwm~ kw cwr ky<«bnwny ky ile krqwrpur nwmk ngr ki ni<v rki[ jhw< pwni ki kmi dyki vhw< j}rq ky Anuswr do-hrt, cwr-hrt vwly kue< KudvwE[ vfwli ky pws C: hrt vwlw kuaw< bnvwxw[ I gu{ rwmdws ji ky smx cwrkms<d p<qwk kwxo~< ky ile bwhr ky elwko< ky is#ko< sy Dwn EkZ krky lwqy Qwy, pr By<t ki rkm iniscq nhi< QwI[ I gu{ Arjn dyv ji ny AwdySw idxw ik ËXyk is#k ApnI ikrq-kmwe~ kw dsvw< Bwg p<qwk-kwxo~< ky ile gu{-gr ki golk my< Byjw kry qqww ms<d eskw ilikq ihswb rky[ gu{ ji ny Apnw swrw jivn lokkøxwxw qqww duki logo< ky duk dur krny hyqu lgw idxw[ lwhor my < pvy Akwl ki BXwnkqw ky bwry my< sunkr Awp lwhor phu<cy[ mudo~< sy Bry hue Swhr ki gilxo< qqww bwjwro< my< jwkr mudo~< ky dwh s<ákwr kw b<dw ikxw[ Gr-Gr jwkr piivqo< ko dvw qqww hoslw dyqy rhy[ dsv<dw ky Dwn kw Xog krky BUKo< ky ile l<gr lgwe, XqImo< ky ile Aw m bnvwe qqww borojægwro< ko rojgwr idlwny ky ile cunw m<fi my< I gu{ rwmdws ji ky kwswáqwwn ki emwrq kw kwx~ Swu} krvwxw[ fñbi bwjwr my < gu{ªwrw bwali swihb bnvwxw[ AwT mwh lwhor rhkr Akwl sy Bwivq logo< ki syvw krqy rhy[ Akwl ky bwry my< sunkr lwhor AwXw rwjw Akbr gu{ ji ªwrw ki ge~ Klkq ki syvw sy bhuq Bwivq huaw qqww gu{ swihb ki yrxww sy as v w~ p<jwb kw bhuq swrw mwmlw mwp kr idxw[ gu{ ji ny logo< ko dusro< ky ile jiny kw F<g iskwxw[ Awp ji ky propkwri ávbwv ky kwrxw lwhor invwsi Awp ji sy bhuq ym krny lg ge[ Awp ih<duao< qqww muslmwno< ki njæro< my< BI bhuq <cy ho ge[ ih<duao< ky swqw-swqw ke~ muslmwn BI gu{-gr ky wlu bn ge[ Xh sb kuc kær muslmwno< ko AÇCw n lgw[ vy gu{ ji ky ivrodwi bn ge[ sw<jy l<gr ky kwrxw qqwwkiqwq inmn jwiq ky logo< ky A<dr pnp rhy brwbri ky Ehsws ky kwrxw qqwwkiqwq açc jwiq ky brw³xw qo phly hi gu{ ji ky iv{ Qwy[ s<gq ki wqw~nw pr c<du ki lvki kw irsqw n lyny ky kwrxw SwZuqw pwl rhy c<du qqww Apny ávwqw~ ky ile ivrodwi bny i QwIc<d ny BI ankw swqw idxw[ birbl

gurmiq zwn 9 ki shwxqw lykr gu{ ji ky iv{ Akbr ky kwn Bry ge, pr Akbr ki smjdwri ky kwrxw ivrodwi kwmxwb n ho sky[ kær muslmwn SwyK Ahmd srh<di (jo gu{ ji ko eslwm ky swr my< {kwvt smjqw Qww) qqww Akbr ky jrnyl SwyK PrId bukwri ny Akbr ky iv{ jwkr es Swq~ pr jhw<gir ki q$æqposwi krvwe~ ik vh gu{ swihb ªwrw ike jw rhy gurmiq ky cwr- swr pr rok lgvw dygw[ Akbr Kusro ko rwjw bnwnw cwhqw Qww, #Xo<ik jhw<gir SwrwbI AOr AÖXwSwI Qww[ rwjw bnny ky bwd jhw<gir moky ki qlwsw my< Qww[ Kusro ªwrw bgwvq krny pr jhw<gir ko mokw iml gxw[ asny gu{ ji pr Kusro ki shwxqw krny kw eøjwm lgwxw qqww gu{ ji ko I Am qsr swihb sy lwhor bulwkr b<di bnw ilxw[ jhw<gir gu{ swihb ko Xwsw kwnun ky ADwIn k t dyny kw AwdySw dykr ávx< is<dw clw gxw[ I gu{ Arjn dyv ji ko ablqy pwni ki dyg my< ibtwxw gxw[ anky SwrIr pr gm~ ryq fwli ge~[ gm~ loh pr ibtwkr nicy Awg BVkw di ge~[ bwd my< rwvi ndi ky SwIql jl my< ibtwxw gxw[ es qrh Gor XwqnwE< dykr gu{ ji ko SwhId kr idxw gxw[ gu{ ji 30 me~, sn` 1606 ko p<c qëv my< ivlin ho ge[ gu{ swihb ki Swhwdq kw mu$x kwrxw sw<jivwlqw kw is w<q qqww gurmiq kw cwr Qww[ i QwIc<d qqww c<du kw ivrodw shwxk kwrxw khy jw skqy hy<[ jhw<gir ny ApnI AwËm-kQww 'qujik-jhw<giri' my< eskw ijÿ krqy hue ilkw hy-- ''goe<dvwl, jo ÑXws dirxw ky iknwry pr hy, my< Arjn nwmk Ek ih<du pir bujug~ ky vysw my< rhqw Qww, ijsny bhuq swry Boly-Bwly ih<duao< biøk muk~ qqww bysmj muslmwno< ko BI ApnI rihq kw wlu bnwkr Apny vli Ev< pir hony kw Fol bvy jor sy bjwxw huaw Qww[ vy asko gu{ khqy Qwy[ sb Aor sy PrybI qqww TgIps<d log asky pws Awkr as pr ApnI puri w kt krqy Qwy[ qin-cwr piifæxo< sy anho<ny Xh dukwn clwe~ hue~ QwI[ bhuq smx sy myry idl my< $Xwl at rhw Qww ik es JUT ki dukwn ko b<d krnw cwihe Xw as (gu{) ko muslmwni iprky my< ly Awnw cwihe[ my<ny hu#m idxw ik asko isxwsq qqww Xwsw ky kwnun ky Anuswr d<f dy<['' (gu{ eiqhws q o. swihb is<g, p T 189) I gu{ Arjn dyv ji ny I gu{ gr<qw swihb ki s<pwdnw krky esmy< ApnI bwxwi sihq puv~ cwr gu{ swihbwn ki bwxwi, 15 B#q swihbwn, 11 BÆ swihbwn qqww gu{- is#ko< ªwrw açcwrxw ki ge~ bwxwi ko Swwiml ikxw[ 1604 e~. my < I gu{ gr<qw swihb kw (phlw) kwsw I hirm<dr swihb, I Am qsr swihb my < ikxw[ qis rwgo< my< açcirq AwpkI bwxwi mnu X ky ÛXvhwirk jivn ky bhuq njædik hy; kdm-kdm pr mnu X ko scyq krqi hy[ Awj mnu X aºiq ky iswkr pr phu<c kr BI mwnisk qnwv qqww ic<qw sy mu#q nhi< ho skw qqww ivibº rogo< sy gráq hy[ gu{ ji mwnisk ASww<iq kw kwrxw bqwqy hy< ik mnu X Anyk a m krqw iprqw hy, pr prmwëmw suko< kw swgr hy, asky ismrn kw a m nhi< krqw : Awhr sib krdw ipry Awh{ eku n hoe ]

gurmiq zwn 10 nwnk ijqu Awhir jgu adwry ivrlw bujy koe ] (pºw 965) prmwëmw ky nwm kw ismrn krnw hi jivn kw a ysx hy[ es vwáqivkqw ko n smjny vwly AwËmGwqI bn jwqy hy< : dulb dyh pwe~ vfbwgi ] nwmu n jpih qy Awqm GwqI ] (pºw 188) vwáqv my< duinxw ky swry suk, }p-r<g, KuiSwXw< Awid AwiËmk jivn my< {kwvt hy<[ enmy< ilîq mnu X AwiËmk jivn ky rwáqy pr nhi< cl skqw[ kbi moh ky kicv my< P<s jwqw hy, kbi lob ki Kwe~ my< igr jwqw hy[ Kwe~ my< sy inklqw hy qo Ah<kwr kw pëqwr Awgy Aw jwqw hy[ prmwëmw kw nwm hi swri KuiSwXo< kw Kjwnw hy[ prmwëmw kw dr CoVkr iksi ANX ki cwkri krni ApnI ij<dgi ky smx ko ÛXQw~ g<vwnw hy-- ''ibnu B syv krq An syvw ibrqww kwty kwl ]'' gu{ swwihb ny hmy< prmwëmw kw Aw X lyny kw apdysw idxw hy[ sulhi Kw< ky AwŸmxw kw smwcwr sunkr qqww I gu{ hirgoib<d swihb ki bimwri ky smx ky s<gwnuswr I gu{ Arjn dyv ji ny prmwëmw pr ivsvws krny ki isw@ww di hy[ swry Aw X CoVkr prmwëmw kw hi Aw X lynw cwihe[ duk, s<qwp, #lysw, fr, jnm-jnmw<qro< ki gribi, bvy-bvy J<Jt, Xhw< qk ik ike ge mhw pwp BI sçcy idl sy prmwëmw kw ismrn krny sy imt jwqy hy< : Gor duk< Aink hq< jnm dwir«< mhw ibkwd< ] imt<q sgl ismr<q hir nwm nwnk jysy pwvk kwst Bsm< kroiq ] (pºw 1354) gu{ swihb smjwqy hy< ik Am q vyly atkr Bu kw DXwn krny sy, nwm-ismrn krny sy mn iáqwr ho jwqw hy qqww nwm ²dX my< bs jwqw hy : kir esnwnu ismir Bu Apnw mn qn BE Arogw ] koit ivgn lwqwy B srxww gty Bly s<jogw ] (pºw 610) Am q vylw Bu-crxwo< my< ibqwkr Swy w smx my< BI clqy-iprqy, atqy-bytqy sdw Bu ko Xwd rknw j}ri hy : clq bysq sovq jwgq gur m<z irdy icqwir ] (pºw 1006) gu{ swihb scyq kr rhy hy< ik Xid mn ivkwro< sy gráq hy, A<dr JUT hy, Cl-kpt hy, lob ky ADwIn glq kwx~ ike jwqy hy< qo qn ki pivzqw sy mn pivz nhi< hoqw : soc kry idnsu A{ rwiq ] mn ki mylu n qn qy jwiq ] (pºw 265) káw~-pn ky Ah<kwr sy rihq hokr ávx< ko Bu ko smip~q krky Bu ki rjw my< rhnw hi vwáqivk AwrwDwnw, jp, qp qqww zwn hy : ehi Acwr ehi ibahwrw AwigAw mwin Bgiq hoe qumhwri ] jo ehu m<zu kmwvy nwnk so Bajlu pwir aqwri ] (pºw 377) Awj Dwm~ ky bwry my< Apny d i tkoxw ko bdlny ki j}rq hy[ gu{ swihb ky Anuswr Bi#q, ÎXwr, syvw, pivzqw, dxw, propkwr, s<qo w qqww sçcwe~ Dwm~ ky AwDwwrBUq qäv hy<[ gu{ ji d Fæ krvw rhy hy< ik Bly kwx~ my< dyr n krni, prmwëmw ko Xwd rknw, pr- Dwn, pr-ázi kw lwlc nhi< krnw, in<dnix kmo~< kw ËXwg krnw Dwm~ ky l@wxw hy< : nh ibl<b Dwrm< ibl<b pwp< ]

gurmiq zwn 11 i«v<q nwm< qj<q lob< ] srixw s<q< iklibk nws< wpq< Dwrm liköxw ] nwnk ijh su s<n mwdwvh ] (pºw 1354) SwrIr ky swry A<g, jo glq rwáqy pr clqy hy<, inrqw~k hy< : imiqwaw srvn pr in<dw sunih ] imiqwaw hsq pr drb ka ihrih ] imiqwaw nyz pykq pr iza }pwd ] imiqwaw rsnw Bojn An ávwd ] (pºw 268) Swrwb Awid nswo< kw syvn krny vwlo< ky ile gu{ ji kw AwdySw hy : durmiq mdu jo pivqy ibkli piq kmli ] rwm rswexw jo rqy nwnk sc AmlI ] (pºw 399) AwDwuink Xug my< SwrIr kw Œ <gwr krny kw cln bfæqw jw rhw hy[ c<clqw ko bfæwny vwlw Œ <gwr krny sy ivkwr bfæ jwqy hy<, esile Xh gurmiq my< vij~q hy[ gu{ ky AwdySw ky Anuswr clny vwlo< ko sëx, s<qo w, dxw, Dwm~ Awid kw Œ <gwr hi SwoBw dyqw hy : squ s<qoku deaw Dwrmu sigw{ bnwva ] spl suhwgixw nwnkw Apuny B Bwva ] (pºw 812) Awj smwj my< g<dy, lcr giqo< ko gwny qqww sunny ki riiq bfæqi jw rhi hy, ijsky kwrxw nojvwn pifæi Apny s<ákwro< ko BUlkr glq rwáqy pr jw rhi hy[ gu{ swihb smjw rhy hy< : myry mohn srvni eh n sunwe ] swkq giq nwd Dwuin gwvq bolq bol AjwE ] (pºw 820) mwnisk suk qqww Sww<iq kw Byd d Fæ krvwqy hue gu{ ji bqwqy hy< ik Apny mn my< dusro< kw burw krny ky bwry my< mq soco, qum kbi duki nhi< ho skqy : --pr kw burw n rwkhu ciq ] qum ka duku nhi< Bwe~ miq ] (pºw 386) --mn Apuny qy burw imtwnw ] pyky sgl isrsit swjnw ] (pºw 266) s<@wyp my< khw jw skqw hy ik I gu{ Arjn dyv ji kw jivn qqww bwxwi klxug ky jivo< ky ile kwsw-áq<b hy, apdysw hy, jo mwxus logo< my< nvjivn kw s<cwr krky ávwibmwn ky swqw jivn jiny kw F<g hi nhi< iskwqi, vrn` ivkwro< sy puxw~ s<swrswgr my< fub rhy mnu Xo< ky ile jhwj kw kwm BI krqi hy : kljuig jhwju Arjunu gu} sgl isriát lig ibqrhu ] (pºw 1408) Awj ky bdlqy hwlwq my< Apny mwnsmmwn qqww AiáqËv ko bnwe rkny ky ile Xh j}ri hy ik hm dusro< ko do w dyny ki Awdq CoVkr BydBwv, bui mqw, cqurwexo< ko Bulwkr gu{ ji ky apdyswo< ky Anuswr clqy hue Apny ko Apny gorvmxi ivrsy ky swqw jovy<[ ijs pr prmwëmw ki pw hoqi hy vhi gurmiq ky Anuswr clqw huaw Apny jivn ko spl qqww Awn<dmXI bnwqw hy : jw ka deaw kri myry Twkuir iqin gurih kmwno m<qw ] (pºw 672)

gurmiq zwn 12 p<cm pwqswwh ki Swhwdq -fw. rwjy<«is<g 'swihl'* p<cm pwqswwh I gu{ Arjn dyv ji ki Swhwdq mwnv-eiqhws ki sbsy mhävpuxw~ GtnwAo< my< sy Ek hy[ gu{ ji ky AiªqIX bildwn ny as ivl@wxw SwhIdI pr<prw ko jnm idxw jo nvm` pwqswwh I gu{ qyg bhwdr swihb AOr dswmysw ipqw ky cwr swihbjæwdo< sy hoqi hue~, Anyk SwhId is<go< kw Œ <gwr krqi hue~ is#k s<á iq kw AtUt ihásw bni rhi[ Xh SwhIdI pr<prw EysI pr<prw hy ijski ivsv ky eiqhws my< koe~ dusri imswl nhi< imlqi[ khqy hy< ik Dwwrw my< bhnw Awswn kwm hoqw hy jbik Kud ne~ Dwwrw aëpº krnw scmuc jivn kw kwx~ hoqw hy[ p<cm pwqswwh ny XhI ikxw[ Awpny vh byimswl SwhIdI pr<prw Awr<B ki ijsny Anignq AwËm-bildwinXo< ko AwËmoËsg~ krny ky ile yirq ikxw[ Swhwdq ki p TBUim : p<cm pwqswwh I gu{ Arjn dyv ji ny is#k Dwm~ ky s<gtnwëmk Fw<cy ko AOr Swi#qSwwlI bnwny ky ile AËX<q mhävpuxw~ kwx~ ike[ gu{ ji ny I Am qsr swihb my< I hirm<dr swihb ki áqwwpnw krky is#ko< ko ky<«ix AwDXwiËmk áqwwn qo idxw hi, swqw hi I gu{ gr<qw swihb kw s<pwdn krky mwnvqw ko Eysw mwg~dsw~k BI dwn ikxw ijsky kwsw my< mwnv ApnI sbi ehloikk-pwrloikk smáxwao< kw smwdwwn Koj skqw hy[ p<cm pwqswwh ki b<dwn-@wmqw eqni aë t QwI ik Awpky nyq Ëv my< is#k Dwm~ bhuq bvi s<áqww vwlw, AwiQw~k }p sy AËX<q sm AOr BwvSwwlI s<gtn bn gxw[ i QwIE ki e~ Xw~ : is#ko< ki Xh aºiq p<cm pwqswwh ky bvy Bwe~ i QwIc<d ko PUtI Aw<K n suhwe~[ asy es bwq ki bvi nwrwjægi QwI ik ipqw cquqw~ pwqswwh I gu{ rwmdws ji ny asy sbsy bvw puz hony ky bwvjud gurg I nhi< so<pi QwI[ vh e~ Xw~vSw hr smx p<cm pwqswwh kw Aihq krny kw Xws krqw rhqw[ Xhw< qk ik asny CTm` pwqswwh I gu{ hirgoib<d swihb ko bwlpn my< hi nukswn phu<cwny kw duáswhs BI ikxw, pr<qu vh Apny wf`x<z my< puri qrh sy AsPl rhw[ XhI nhi<, i QwIc<d lwhor ky nvwb ko BI hr smx gu{ ji ky iv{ BVkwqw rhqw[ divwn c<du ki swijswy< : lwhor kw divwn c<du ApnI byti kw irsqw I gu{ hirgoib<d swihb ky swqw krnw cwhqw Qww[ Ah<kwrI c<du Dwn Ev< ANX lob-lwlc ky bl pr Xh irsqw kwxm krnw cwhqw Qww[ p<cm pwqswwh ny c<du ki bdnixqi Bw<p kr irsqy sy e<kwr kr idxw[ essy c<du jlbun gxw AOr gu{ ji kw ivrodwi ho gxw[ asny gu{ ji ky iv{ JUTI APvwhy< PYlwnI Swu} kr di<[ *1/338, 'ávînlok', dswmysw ngr, m<fi muølw<pur dwkw (luidwxwnw), p<jwb-141101, Pon : 94172-76271

gurmiq zwn 13 n#swb<idxo< AOr snwqinxo< kw ivrodw : anhi< idno< p<jwb ky do iprky n#swb<di AOr snwqni BI p<cm pwqswwh ky nyq Ëv my< is#k Dwm~ ki aºiq ko bdw~sq nhi< kr pw rhy Qwy[ vy hmysww gu{-gr ko nukswn phu<cwny ki XojnwE< bnwny my< lgy rhqy[ subydwr AOr bwdswwh ky kwn Brnw enkw phlw kwm Qww[ jhw<gir ki kt`trqw : A#qUbr, 1605 e~. my< Akbr ki m ËXu ky bwd slim nu{ In jhw<gir ky nwm sy mugl swmrwèx ky q$æq pr bytw[ jhw<gir kw ávbwv snki qqww kt`tr Qww AOr vh Swu} sy hi is#k Dwm~ kw ivrodwi rhw Qww[ ApnI AwËm-kQww 'qujæk-e-jhw<giri' my< asny is#k Dwm~ AOr gu{ swihbwn ky iv wx my< Anyk ApSwÑdo< kw Xog ikxw hy[ gu{-pirvwr ky ivrodwi, jo Ab qk Akbr ki Dwm~-inrpy@w niiq ky kwrxw kuc ivswy w nhi< kr pwqy Qwy, jhw<gir ky bwdswwh bnqy hi byhd siÿx ho ge AOr asy gu{- Gr ky iklwp kwr~vwe~ krny ky ile akswny lgy[ Kusro kw s<g : enhi< idno< jhw<gir ky Coty puz Kusro ny bwp ky iklwp bgwvq kr di[ jhw<gir ny bgwvq kucl di AOr Kusro ko igrïqwr krny kw hu#m dy idxw[ Kusro BXBIq hokr p<jwb ki Aor Bwgw[ jhw<gir ny Kud Kusro kw picw ikxw[ Kusro ke~ bwr Apny dwdw Akbr ky swqw gu{-gr my < AwXw Qww, esile vh qrnqwrn my< p<cm pwqswwh ky pws jw phu<cw[ gu{-gr my< Swrxwwgq ko ávwgq-smmwn imlw AOr is#k pr<prw ky Anuswr asy AwSwIvw~d BI idxw gxw[ gu{ ji ki igrïqwri ky AwdySw : du t jhw<gir ko gu{-gr sy Ku<dk inkwlny kw mokw iml gxw[ asny aøty-sidwy Awrop lgwkr gu{ ji ko b<di bnwny kw AwdySw dy idxw[ p<cm pwqswwh inbi~k AOr infrqw ki iqmuiq~ bn ávx< lwhor phu<cy[ p<cm pwqswwh pr Kusro ki mdd krny AOr bwdswwh sy bgwvq krny kw JUTw Awrop lgwxw gxw[ gu{ ji ko m ËXu kw BX idkwkr ApnI bwq mnvwny ki koiswsw ki ge~[ gu{ ji sëx pr Atl rhy AOr Swhwdq kw rwáqw cunw[ p<cm pwqswwh kw bildwn : ApnI pysw n clqi dyk du t jhw<gir ny gu{ ji ko XwqnwE< dykr SwhId krny kw hu#m dy idxw[ gu{ ji ko lwhor ky hwikm muq~jæw Kwn ky hvwly kr idxw gxw[ muq~jæw Kwn ny Xh kwm gu{-gr ky «ohi c<du ko so<p idxw, qwik vh du t ApnI GrylU dusmni inkwl sky[ c<du ny gu{ ji ko BXwnk XwqnwE< dynw Swu} kr idxw[ gu{ ji ko gm~ qvi ky pr bytwkr SwISw pr gm~ ryq fwli ge~[ swrw SwrIr jlkr Gwvo< sy Br gxw[ ipr gu{ ji ko dyg my< bytwkr ablqy pwni my< abwlw gxw[ SwrIr Cwly-Cwly ho gxw[ p<cm pwqswwh Afol rhy AOr inr<qr ''qyrw kiaw mitw lwgy'' kw jwp krqy rhy[ sw>e~ mixw< mir ji kw ányh : p<cm pwqswwh ky prm imz sw>e~ mixw< mir ji ny gu{ ji ko Awjæwd krwny ki koiswsw ki bwq ki qo gu{ ji ny imz ko smjwxw-- ''#Xw huaw jo qn qp rhw hy, sw>e~ ky ÎXwro< ko aski rjæw my< rhkr hi KuSw rhnw cwihe[ Xh k t my< esile sh rhw hu< ik Akwl purk ky sçcy (Soˆw p ˆT 20 pr)

gurmiq zwn 14 qyrw kiaw mitw lwgy komw< ija<diaw sdw kurbwniaw< 'qy, AxwK mry qy kom hy mr jw<di[ as kom nu< sdw eiqhws pujy, ibpdw hás ky kom jo jr jw<di[ isr dy ky srdwr khwe Awpw<, qwhiao< isri< dsqwrw< soh<diaw< ny, qwhiao< is<g hy swnu< ikhw jw<dw, qwhiao< moq hy swqwo< fr jw<di[ iksi SwwXr ki apro#q Bwv-lhirXo< sy áp t ho jwqw hy ik iksi BI kom kw AiáqËv hi kubw~ni ky jèæby my< inihq hy[ is#k kom ignqi my< bhuq km hoqy hue BI kubw~inxo< my< AgRxwIX hy[ Xh kubw~ni kw jèæbw asy jnm-guæi ky }p my< imlw AOr vh BI SwhIdo< ky isrqwj p<cm` pwqswwh DwNX-DwNX I gu{ Arjn dyv ji sy[ I gu{ gr<qw swihb ky Qwm s<pwdk, I hirm<dr swihb ky s<áqwwpk, pivzqw ky swgr, Sww<iq ky pu<j, AnuBvI klwvwn, br³zwni, s<giq- ymi, bhumuki iqbw ky DwnI p<cm pwqswwh I gu{ Arjn dyv ji is#ko< ky swqw-swqw ih<duao< qqww muslmwno< my< BI pujnix Qwy[ smáq ²dXo< my< Akwl purk ki ÈXoiq (nur) kw AnuBv krny vwly, iq ky jry~-jry~ my< e~svr ki iv mwnqw ky didwr krny vwly gu{ ji pwvn Prmwn krqy hy< : nw ko byri nhi ibgwnw *2/104, jvwhr ngr, jxpur-302004, Pon : 99297-62523 -fw. mnjiq kor* sgl s<g hm ka bin Awe~ ] (pºw 1299) Awp ji kw Awgmn 19 vyswk, s<vq` 1620 ko I gu{ rwmdws ji qqww mwqw BwnI ji ky g h my< goe<dvwl swihb my< huaw[ Awp ji gm~ qvi pr byt kr, SwISw pr gm~ ryq flvwkr, ablqy pwni ki dyg my< byt kr BI XhI guxwgwn krqy rhy : qyrw kiaw mitw lwgy ] hir nwmu pdwrqwu nwnku mw<gy ] (pºw 394) Eysy mhwn siqgu{ kw gorvmxi bildwn is#k eiqhws ki AËX<q mhävpuxw~ Gtnw hy[ Sww<qmXI F<g sy di ge~ es AiªqIX Swhwdq sy is#k lhr my< Ÿw<iqkwrI pirvq~n AwXw[ si. Ec. pyn ilkqy hy< ik gu{ swihb ny jwn ilxw Qww ik is#ko< kw Ab bgyr SwáZ ApnwE jinw muiskl hy[ anho<ny lwhor jwqy smx es s<db~ my< Apny supuz I gu{ hirgoib<d swihb ko áp t kr idxw Qww ik ''bdi ki Swi#qXw< buinxwdi mwnvix hko< ko KËm krny pr quli hue~ hy<[ I gu{ nwnk dyv ji kw Gr sdyv sëx, ÎXwr Ev< AwjæwdI kw smqw~k rhw hy[ jnqw ko vhmo<-brmo< sy inkwlny kw kwm hmny Sww<q qriky sy ikxw hy, mgr rwjniiqk áqr pr eskw nqijw ivpriq inklw hy[ smx Aw rhw hy jb nyki AOr bdi ki qwkqo< ki t#kr hogi, esile Kud SwáZ phno qqww Apny is#ko< ko BI SwáZ phnwao[ jwilmo<

gurmiq zwn 15 kw mukwblw Ab SwáZo< sy krny kw v#q Aw gxw hy['' gu{ ji ky en SwÑdo< ki gu<j sv~z PYl ge~[ I gu{ hirgoib<d swihb ny miri qqww piri ki do pwxwy< Dwwrxw ki< qqww POj BI rk li[ SwwáZ ky swqw-swqw SwáZ rknw BI AinvwX~ ho gxw[ eiqhws sw@wi hy ik SwhIdo< kw KUn kbi ÛXQw~ nhi< jwqw[ I gu{ Arjn dyv ji ki Swhwdq ny is#ko< my< nxw josw Br idxw[ anhy< s<gitq qqww hiqwxwrb hony ko yirq ikxw[ jhw<gir ko Ehsws ho gxw ik Xh kom mugl swmrwèx ky ile Kqrw bn skqi hy[ ibnw iksi kwrxw I gu{ Arjn dyv ji ko SwhId krvwny kw jgnx AprwDw jhw<gir ky pw wwxw-²dx ki mu<hbolqi qsvir áquq krqw hy[ jhw< qk gu{ ji ko ike ge do lwk jumw~ny ki bwq hy, gu{ swihb kw d FæqwpUxw~ jvwb Qww ik ''jo golk (Dwn) myry pws hy vh j}rqm<do< hyqu hy[ rhi bwq Kusro ki mdd krny ki qo Xh gu{-gr ki mxw~dw ky Anuswr hy['' jhw<gir ny gu{ swihb ko Gor XwqnwE< dykr SwhId krny kw AwdySw dy idxw[ lwhor my< ÈXy T-Aw wwfæ mwh my< Awg brswqy surj ki c<f ikrxwo< ki gmi~ ky idno< my< KOlqy pwni ki dyg my< gu{ ji ko ibtwxw gxw[ gm~ qvi pr ibtwkr SwISw pr gm~ ryq fwli ge~[ jwilmo< ky juøm ki e<qhw qqww gu{ pwqswwh ky DwYX~, sbr, s<qo w ki t#kr ho rhi QwI[ XhI< bs nhi<, jwilmo< ny Cwly-Cwly hue gu{ ji ky SwrIr ko rwvi dirxw ky pwni my< fuboxw[ Ek SwwXr ny rwvi ndi ky kiøpq ad`gwro< ko es kwr AiBÛXi#q di hy ik ndi BI gu{ swihb ky ClnI hue SwrIr ko dykkr PUt-PUt kr rony lgi : rwvi ro-ro hwl sunwvy, ijkr kry kurbwni dw[ Dwrm qo< ijsny mrnw diásaw, Aoh si puz BwnI dw[ Juls ge~ si dyh siqgu{ di, rá pe~ svdi jw<di si[ msqi myry SwhnSwwh nu<, hor vi cfædi jw<di si[ joq nwl joq myl le~, ija< pwni s<g pwni dw[ rwvi ro-ro hwl sunwvy, ijkr kry kurbwni dw[ gu{ ji ky SwhId hony ki ²dXivdwrk Gtnw 1 Aw wwfæ, s<vq` 1663 ki hy[ jhw<gir ky juøm, vibës AËXwcwr ky Pláv}p mugl swmrwèx ki ni<v ihl ge~ qqww AOr<gjæyb ky bwd crmrw kr DwrwSwwXI ho gxw[ SwhId hony ki Bwvnw is#ko< ky Bwv kw áqwwxi Bwv hy AOr Xh áqwwxi Bwv dwn ikxw Sww<iq ky pu<j, SwhIdo< ky isrqwj p<cm pwqswwh I gu{ Arjn dyv ji ny[

< < gurmiq zwn 16 I gu{ hirgoib<d swihb : jivn-pircx kwsw-áqwwn Ev< kwsw-iqiqw : pw<cvy < is#k-gu{ I gu{ Arjn dyv ji qqww mwqw g<gw ji ky Gr I gu{ hirgoib<d swihb kw kwsw huaw Qww[ esi apl@x my < I gu{ Arjn dyv ji ny logo< ki pwni ki kmi s<b<dwi pryswwni dur krny ky ile Cyhrtw AOr vfwli ki DwrqI pr rh>to< (rht, hrt) vwly kue< KudvwE[ Bwe~ kwnh is<g nwbw ky Anuswr 'gu{ ki vfwli' vwlw kuaw< s<vq` 1654 my < bnvwxw gxw, ijs pr C: rh>t cl skqy Qwy[ es kue< ky Awspws 140 bigy jæmin BI hy, ijsmy< KyqI ki jwqi hy[ esky Aiqir#q anho<ny lgbg s<vq` 1654 my < Apny i X supuz ky jnm ky apl@x my< ÑXws ndi ky qt pr Ek ngr bswxw, ijskw nwm 'hirgoib<dpur' iv$xwq hy[ isw@ww-di@ww : I gu{ hirgoib<d swihb ko I gu{ Arjn dyv ji ny sv~guxw-s<pº bnwny kw inscx kr ilxw[ Bwe~ gurdws ji AOr Bwe~ prwgw ji ki dyk-ryk my< anhy< Dwwim~k qqww swmwijk isw@ww dwn ki jwny lgi[ SwáZs<cwln kw isw@wxw bwbw buf`fw ji AOr Bwe~ jytw ji dyny lgy[ s<giq-isw@ww kw kwx~ Bwe~ muk<dw ji ny s<bwlw[ gu{-pdvi ki wiîq : I gu{ hirgoib<d swihb ABI lgbg ds v w~ ki AváQww ky Qwy ik mugl swmrwèx ky idøli drbwr ky c<du nwmk swm<q ny Ek brw³xw ko ApnI byti ky ile vr Kojny kw kwx~ so<pw qo asny I gu{ Arjn dyv ji ki mihmw sy Bwivq hokr Swgun ki -fw. nvrën kpur* rwisw gu{ ji ky supuz I gu{ hirgoib<d swihb ko By <t kr di[ vhw< sy lotkr brw³xw ny c<du ko bqwxw qo vh sunqy hi Awg-bbUlw ho atw AOr G xww puv~k bolw-- ''quny qo cobwry ki e~ <t mori ko lgw di hy['' jb Xh Kbr gu{ swihb qk anky wluao< ªwrw phu<ci qo anho<ny Swgun ky }p my < Apny supuz ko By <t ki ge~ rwisw Apny Ek wlu ªwrw c<du ko lotw di[ essy c<du AOr AiDwk BVk gxw[ asny SwyK Ahmd srih<di AOr gurg I ki hov my ipcvy I gu{ Arjn dyv ji ky Bwe~ iprqwi c<d ko Apny swqw imlwkr gu{ swihb ky iv{ iswkwxq ki[ esi dorwn qëkwlin mugl smrwt jhw<gir ko Apny Coty byty Kusro ky I gu{ Arjn dyv ji ky iq Jukwv kw pqw clw[ bgwvq ky dorwn asky qrnqwrn my kuc smx itkny ki Kbr sunkr asny gu{ swihb ko igrïqwr krvwkr idøli bulw ilxw[ sw>e~ imxw< mir ji ny gu{ swihb ky indo~ w hony ki vkwlq BI ki, ik<qu jhw<gir ny aski pyrvi ko AnsunI krky gu{ swihb ko SwhId krny kw AwdySw jwri kr idxw[ gu{ swihb ko SwhId krny ki Kbr qrnqwrn my< phu<cqy hi bwbw buf`fw ji ny anky supuz I gu{ hirgoib<d swihb ko gu{awe~ pr suswoibq ikxw[ I gu{ hirgoib<d swihb ny do pwxwy< Dwwrxw ki[ anmy< sy Ek AwDXwiËmkqw ki qik QwI-- ijsy ArbI Bw ww my< 'piri' khw jwqw hy AOr dusri *1697, jivn s<q kwtyj, muhølw divwn mul c<d, inkt AwX~ smwj, pitxwlw-147001 (p<jwb)

< gurmiq zwn 17 sw<swirkqw ki qik QwI-- ijsy ArbI Bw ww my< 'miri' khw jwqw hy : do qlvwrw< b IAw<, ek miri di ek piri di[ ek Ajmq di ek rwj di, ek rwki kry vjir di[ ih<mq bwhw< kot gfæ, drvwjw blk bkir di[ nwl ispwhi nil nl, mwr du wtw< kry qgir di[ p^g qyri ki jhw<gir di? es kwr SwwhI TwT-bwT sy s<pº AOr gurmiq-mm~z I gu{ hirgoib<d swihb ^Xwrh v w~ ki iksworwváqww my< hi miri-piri ky mwilk ki apmw sy ivbui wq ho ge[ gurg I s<bwlqy hi anho<ny Apny sbi wluao< ko hukmnwmy Byjy ik Dwn AQwvw Anwj ki By<t ky swqw-swqw jvwinxw< AOr SwáZwáZ BI muhyxw krvwe jwe<[ esky Pláv}p sykvo< Xuvk anki Swrxw my< Awny lgy, ijnhy< syink isw@wxw dyny ky ile anho<ny 52 SwUrvIro< ko aárdwixëv so<pw[ inmw~xw-kwx~ : I gu{ hirgoib<d swihb ny I Am qsr swihb my< I hirm<dr swihb ky swmny I Akwl q$æq swihb ki áqwwpnw ki[ XhI< pr gu{ swihb subh AOr Swwm divwn sjwkr apdysw dyqy Qwy[ I Akwl q$æq swihb ky swmny do inswwn swihb JUlqy hy<, jo ik gu{ swihb ki miri-piri ky mwilk ki apmw ko d Fæ krwqy qiq hoqy hy<[ gu{ ji ny lwhor ki Aor sy Awny vwly AwŸmxwkwirXo< ko rokny ky ile lohgfæ ikly kw inmw~xw krvwxw[ gu{ swihb ny XhI< pr itkkr mugl synw sy do-do hwqw ike Qwy[ I Am qsr swihb my< 'ibbyksr' nwmk qwl bnvwxw Qww[ anho<ny 'kirqpur' AOr 'mihrwj' ngr bswxw Qww[ b<di-cov dwqw : lwhor ky subydwr muq~jæw Kw< ko jb pqw clw ik I gu{ hirgoib<d swihb s<q AOr ispwhi vy w my< rhqy hy< AOr anho<ny I Am qsr swihb my< 'Akwl bu<gw' kw inmw~xw krvwxw hy qo asny gu{ swihb ky ivroidwxo< ky BVkwny pr es bwq ki iswkwxq mugl bwdswwh jhw<gir sy ki[ jhw<gir ny akswht my< Awkr gu{ ji ko ^vwilxr ky ikly my< kyd kr idxw[ c<du ny I gu{ hirgoib<d swihb ko nukswn phu <cwny ky ile Anyk hqwk<fy ApnwE[ asny ikly ky dwrogw hirdws ko pz ilkw ik vh I gu{ hirgoib<d swihb ko iv wylw Bojn iklwkr AQwvw jæhrily váz phnwkr mrvw fwly[ dwrogw Dwwim~k ivcwro< kw Qww[ asny gu{ swihb ko sdw scyq rhny ky ile wqw~nw ki[ jb gu{ swihb ki igrïqwri ki sucnw p<jwb phu <ci qo is#k jëqwy ^vwilxr phu <cny lgy[ gu{ ji ky dsw~n krny my < AsmQw~ rhny ky kwrxw vy ikly ky bwhr bytkr gurbwxwi kw kiq~n krny ky kuc smx pscwq vwips lot jwqy Qwy[ jhw<gir ki bygm nurjhw< sw>e~ imxw< mir ji ko Apnw muriswd mwnqi QwI[ asy yirq krky sw>e~ imxw< mir ji ny gu{ swihb ko kyd sy mu#q ike jwny kw AwdySw jwri krvw ilxw[ gu{ swihb ko b<dikwny my < Xh zwq ho gxw Qww ik bwdswwh jhw<gir ny anki qrh ANX 52 indo~ w ih<du rwjwao< ko BI ^vwilxr ky ikly my kyd kr rkw hy[ anho<ny AwdySw sunqy hi sw>e~ imxw< mir ji ky ªwrw bwdswwh qk Xh s<dysw ibjvwxw ik an indo~ w logo< ko BI b<dwn-mu#q ikxw jwe[ bwdswwh jhw<gir ny esy ávikwr kr ilxw[ gu{ swihb ky khny pr anky phnny ky

< < gurmiq zwn 18 ile 52 kilxo< vwlw Ek cogw bnvwxw gxw[ ËXyk rwjw Ek-Ek kli ko hwqw my < Qwwmy hue kydkwny sy bwhr Aw gxw[ vy log gu{ swihb ky AwjIvn ƒxwi rhy[ gu{ swihb es propkwr ky Pláv}p 'b<di-cov dwqw' nwm sy $Xwq ho ge[ gu{ swihb ijs idn ko I Am qsr swihb pdwwry, as idn ko 'b<di-cov idvs' ky }p my < mnwxw jwqw hy AOr sbi gu{ªwro< my roswni ki ivswy w ÛXváQww ki jwqi hy[ gu{ swihb ky Xu : mugl bwdswwh jhw<gir kw dyhw<q 8 nv<br, sn` 1627 e~. ko ho gxw[ asky puz Swwhjhw< ny is<hwsnw}fæ hoqy hi Xh Go wxww kr di ik muslmwno< ky Aiqir#q iksi BI ANX Dwm~ ky log n qo Apny Dwm~ kw cwr kry < AOr n hi iksi Dwwim~k áqwl kw inmw~xw kry <[ jo BI es AwdySw kw aøl<gn krygw asy moq ky Gwt aqwr idxw jwegw[ essy lwhor ky nvwbo< ky hosly bul<d ho ge AOr vy koe~ n koe~ bhwnw bnwkr is#ko< ko pryswwn krny lgy[ is#k wlu gu{ swihb ky pws Awkr Apny k to< ki gwqww sunwqy[ Plq: gu{ swihb ny nvwbo< ko mjæw ckwny kw PYslw kr ilxw[ es kwr anho<ny Apny jivn-kwl my cwr Xu ike, ijnmy < phlw Xu I Am qsr swihb (ippli swihb) kw, dusrw Xu I hirgoib<dpur kw, qisrw Xu mihrwj (mrwj) kw qqww coqww Xu krqwrpur kw Qww[ s<qwn : I gu{ hirgoib<d swihb ky pw<c supuz AOr Ek supuzi QwI[ supuzi kw nwm Qww-- bibi viro ji[ supuzo< ky nwm Qwy-- bwbw guridáw ji, bwbw surj møl ji, bwbw AxwIrwX ji, bwbw Atl rwx ji qqww I gu{ qyg bhwdr swihb[ ÈXoiq-joq : I gu{ hirgoib<d swihb 6 cyz, s<vq` 1701 qdǹuswr 3 mwc~, sn` 1644 ko ÈXoiq-joq smw ge[ gurmuk gurmuk kw mn BI SwIql[ gurmuk kw qn BI SwIql[ Swbd jwp }hwni-}hwni, Anhd Swbd }hwni SwIql[ Swbd-lIn ho sonw-jgnw, nhi< imly ipr khi< 'piql'[ sv~-smp~xw gu{-ipqw ko, XhI svo~pir hy kiql[ gurmuk kw mn BI SwIql[ gurmuk kw qn BI SwIql[ *páxw vwli svk, purwnw Swwlw, gurdwspur-143521, Pon : 94171-75846 -fw. suir<drpwl is<g*

gurmiq zwn 19 I gu{ hirgoib<d swihb I gu{ hirgoib<d swihb kw kwsw 21 Aw wwfæ, s<. 1652 qdǹuswr 19 jun, 1595 e~. ko gw<v vfwli, ijælw I Am qsr swihb my< I gu{ Arjn dyv ji qqww mwqw g<gw ji ky Gr huaw Qww[ bwøx-kwl my< gu{ ji ko AwDXwiËmk Ev< SwáZ-iv w vxov ivªwn Bwe~ gurdws ji Ev< bwbw buf`fw ji ky ªwrw smpº krwe~ ge~[ 11 v w~ ki AwXu my< Awp gu{awe~ pr AwsIn hue[ gu{-pirvwr sy s<b<idwq hony ky Pláv}p sd`bwvnw, syvw, propkwr Ev< Dwm~-inrpy@wqw jysy guxw Awpko ivrwsq my< imly Qwy[ as smx ki AËXwcwrI Ev< ANXwXI hkumq sy lohw lyny ky ile Awpny piri AOr miri AQww~q` Swi#q AOr Bi#q ki do pwxwy< Dwwrxw ki< jo ik Dwm~ ki r@ww ky ile AOr AËXwcwr sy lvny ky ile QwI<[ pr<prwgq PkIrI ilbws ky swqw rwjsi ilbws BI gu{ ji Dwwrxw krny lg ge[ gu{ ji ny I Am qsr swihb my< lohgfæ ky ikly kw inmw~xw krvwxw[ As<$X jëqwy syink Bys my< ApnI jwn hqwyli pr rkkr gu{ ji ki syvw my< hr smx mr-imtny ko qyxwr rhny lgy[ Bi#q ky sroq I hirm<dr swihb ky swmny hi Swi#q ky sroq I Akwl q$æq swihb ki áqwwpnw kr gu{ ji wq: Ev< swx< kwl drbwr lgwny lgy, jhw< Dwwim~k vcno< ky swqw-swqw vir rsi vwro< kw BI gwxn hony lgw[ jnmwns my< Awp sçcy -s. surjiq is<g* pwqswwh nwm sy $Xwq Qwy[ gu{ ji ki bfæqi $Xwiq Ev< BuËv sy Gbrwkr mugl hkumq ky qëkwlin ŸUr bwdswwh jhw<gir ny Akwrxw hi gu{ ji ko kyd kr ^vwilxr (m..) ky ikly my< b<d kr idxw[ gu{ ji ky ^vwilxr ikly my< vysw sy vhw< kw vwqwvrxw Bi#q Ev< vir rs sy srwbor ho gxw[ gu{ ji ky dsw~n ky ile lwlwixq hjæwro< ki s<$xw my< wluao< ky jëqwy iqidn pydl hi kuc krny lgy[ gu{ ji ky ËX@w dsw~n ky ABwv my< ^vwilxr ikly ky bwhr hi gu{ ji kw ámrxw kr, w my< nq`máqk ho SwISw Jukwqy hue wlu ApnI DwNXqw mwnqy AOr vwips lot jwqy[ j<gl ky bico-bic lgbg 300 PIt <ci phwvi pr iáqwq ^vwilxr ky wcin ikly ky cwro< qrp inim~q 30-35 Put <ci sur@ww divwr dig~kwx~ phrydwr ky smwn KVI QwI, cîpy-cîpy pr BwrI syink jmwv Qww[ gu{ ji ko do swl ky A<qrwl ky bwd kyd sy irhw krny kw SwwhI AwdySw jwri ho gxw[ as smx ^vwilxr ky ikly my< phly sy hi b<di bnwe ge 52 rwjw amr-kyd ki sjæw kwt rhy Qwy[ gu{ ji ki Anuk<pw AOr AwgRh sy bwdswwh ko sbi ko irhw krnw pvw, ijs kwrxw Awpko 'b<di-cov dwqw' AQww~q` 'b<dwn kwtny vwly gu{' nwm sy BI Xwd ikxw jwqw hy[ gu{ ji ijs idn irhw hokr I Am qsr *57-bI, NXU kwloni, gumwnpurw, kotw-324007 (rwj.) Pon : 94136-51917

gurmiq zwn 20 swihb phu<cy as idn s<xog sy dipwvli kw idn Qww, Aq: bvy h wo~ølws sy dysi GI ky dipk Èvilq ike ge AOr KuiSwXw< mnwe~ ge~<[ qb sy es idn ko is#k p<qw 'b<di CoV idvs' ky }p my< mnwqw Aw rhw hy[ gu{ ji ny I Am qsr swihb my< kolsr Ev< ibbyksr nwmk srovro< kw inmw~xw krwxw AOr kirqpur swihb nwmk cwr-ky<«áqwwipq ikxw[ Apny smx my< dysw- Dwm~ ki r@wwqw~ mugl synwao< sy cwr bwr Xu -@wyz my< gu{ ji kw swmnw huaw AOr cwro< bwr Awpko ivjx wîq hue~[ Awp rw töix s<á iq ky XQwwQw~ hy<, #Xo<ik Awpky kwxo~< my< sdyv hi jncyqnw AOr jnihq ki Bwvnw pirli@wq hue~ hy[ jwq<z ky qin muk A<g-- ávq<zqw, smwnqw Ev< b<dwuëv ki áqwwpnw Awpkw prmwqw~ rhw hy[ gu{ ji mhwn Ÿw<iqkwrI, svo~çc sudwwrk, sv~ y T ivcwrk Ev< lwswni dysw-b#q Qwy, ijnho<ny hkumq ky inm~m AËXwcwro< kw ftkr ivrodw ikxw[ 38 v w~ qk gu{awe~ pr ivrwjmwn rhqy hue ApnI sw<swirk XwZw puri kr 6 cyq, s<. 1701 qdǹuswr 3 mwc~, sn` 1644 ko kirqpur swihb my< gu{ ji e~svr ki ÈXoiq my< sdyv ky ile ivlin ho ge, jysy smu«ki lhr smu«my< smw jwqi hy[ p<cm pwqswwh ki Swhwdq (p ˆT 13 kw Soˆw) nwm kw cwr- swr krny vwlo< kw AwdSw~ bn jwe[ jb iksi pr k t AwE qo vh Akwl purk ky 'Bwxwy' ko mitw krky mwny[ vwihgu{ ko do w n dy, fgmgw n jwe[ AwiËmk Swi#q ko SwrIr ki r@ww ky ile Xog nhi< krnw cwihe[ Swhwdq : p<cm pwqswwh ko inr<qr pw<c idno< qk XwqnwE< di ge~<-- ''p<j idvs biqy eih Bw<qI...['' A<qq: CTy idn jyt sudi coqw, s<vq` 1663 ibÿmi qdǹuswr sn` 1606 e~. ko p<cm pwqswwh SwhId ho ge[ gu{ ji ko honi kw phly hi pqw Qww, esile gu{ ji ny clqy smx hi açcwrxw ikxw Qww : swfw lgygw sis eh inswcw AweAw[ Asw< hoaw qurkw< ivc jwxww anhw< krxwi hy huèjq srir hy Cutxww s<sw nhi< koe~ rjwx Kwv<d di hy es qrw< hoe~[ p<cm pwqswwh I gu{ Arjn dyv ji ny s<swr ko Dwm~, sbr AOr bildwn kw nxw rwáqw idkwxw[ gu{ ji ny Qwm pwqswwh I gu{ nwnk dyv ji ky is w<qo< Ev< AwdSwo~ < ki y Tqw ko swry ivsv my< áqwwipq kr idxw : suxwi Ardws suawmi myry srb klw bixw Awe~ ] gt Be~ sgly jug A<qir gur nwnk ki vifawe~ ] (pºw 611) p<cm pwqswwh ky bildwn-áqwl pr lwhor my< Awjkl gu{ªwrw I fyhrw swihb suswoibq hy[

gurmiq zwn 21 B#q kbir ji ki bwxwi my< AwDXwiËmk cyqnw Bi#q-kwl ky s<qo< my< B#q kbir ji kw iswromixw áqwwn hy[ gu{ swihbwn ky ivcwro< sy swmx rkny vwli anki soc ny anko is#k jgq my< BI smmwnnix bnw idxw[ I gu{ Arjn swihb ny B#q kbir ji qqww ANX B#qo< ki bwxwi ko I gu{ gr<qw swihb my< Swwiml krky jhw< is#k soc ki guxwwëmk ÛXwpkqw, y Tqw AOr smd i t ko is ikxw, vhi< AwDXwiËmk-swmwijk cyqnw ko bvy áqr pr jwg q krny kw Eysw BrpUr Xws ikxw ijssy sidxo< sy cly Aw rhy imqw Fhqy njær AwXy AOr logo< ky swmny Dwm~ kw sçcw áv}p kwswmwn ho skw[ B#q kbir ji ki ivswy wqw QwI ik anho<ny BI is#k gu{ swihbwn ky smwn hi sidwi AOr mm~ ko ápsw~ kr lyny vwli bwq ki[ mwnv-cyqnw ko ij<jovqy hue B#q kbir ji ny jivn-mui#q ki rwh idkwxi[ B#q kbir ji ny dykw ik mnu X qo Eysy kmo~< my< aljw huaw hy ijnkw koe~ Pl nhi< imlny vwlw : ib<du qy ijin ip<fu kiaw Agin ku <f rhweaw ] ds mws mwqw adir rwikaw bhuir lwgi mweaw ]1] wni kwhy ka loib lwgy rqn jnmu KoeAw ] purb jnim krm BUim biju nwhi boeaw ]1]rhwa] bwirk qy ibridw BeAw honw so hoeaw ] jw jmu Awe Jot pkry qbih kwhy roeaw ]2] jivny ki Aws krih jmu inhwry swsw ] *e~-1716, rwjwji purm, lkn -226017, Pon : 94159-60533 -fw. sëxy<«pwl is<g* bwjigri s<sw{ kbirw cyiq Fwil pwsw ] (pºw 481) B#q kbir ji ko lgw ik mnu X pwrbr³ ko qo BUl hi gxw hy ijsny asy qn dykr mw< ky gb~ my< askw pwln-po wxw ikxw[ s<swr my< Awqy hi vh mwxw ky moh my < b<dw gxw AOr Apny rcnwkwr ko BUl gxw[ ipcly jnmo< my< BI asny jivn-mui#q ky km~ nhi< ike, ijssy Awvwgmn ky cÿ sy inkl nhi< skw AOr Xh jnm BI vh ÛXQw~ g<vw rhw hy[ AwXu ÛXqIq hoqi jw rhi hy[ jb kwl asy Apnw grws bnwny Aw phu<cygw qb pscwqwp sy kuc nhi< hony vwlw[ mwxw ky Pyr my< vh jivn ky AwXojn krqw jw rhw hy jbik pqw nhi< kb kwl asky ËX@w hogw[ B#q kbir ji ny khw ik Xh s<swr qo bwjigr ky ávw<g ki qrh BRm-mwZ hy, esile mnu X es rwh ko CoV kr as rwh lgy jo jivn-mui#q ki rwh hy[ B#q kbir ji ny khw ik ijsy mnu X sc jwnkr BRm my< ivcrxw kr rhw hy vh s<swr qo spny ki qrh hy : Eyso ehu s<sw{ pyknw rhnu n ko pe~hy ry ] sudwy sudwy ryig clhu qum nqr kudwkw idve~hy ry ] (pºw 855) anho<ny yrxww di ik mnu X s<swr ko spny ki hi qrh dyky[ ijs qrh spnw sc nhi< hoqw, tut jwny vwlw hoqw hy, vhi iáqwiq

gurmiq zwn 22 s<swr ki hy[ sb kuc XhI< CUt jwnw hy, kuc BI swqw nhi< jwny vwlw AQww~q` sw<swirk giqividwxo< sy koe~ ihq nhi< hony vwlw[ ihq esi my< hy ik mnu X sidwi rwh, jo Bu ki rwh hy, pr clqy-clqy ApnI sw<swirk XwZw ko puxw~ kr ly ANXQww jivn EysI Btkn my< jw pvygw ik koe~ TOr nhi< imlygw[ B#q kbir ji ny bwq ko AOr su@mqw sy rkqy hue jg-jivn AOr jgjivn (prmwëmw) ki Ek swqw ccw~ ki hy : jig jivnu Eysw supny jysw jivnu supn smwn< ] swcu kir hm gwit dini Coif prm indwwn< ]1] bwbw mweaw moh ihqu kinh ] ijin igawnu rqnu ihir linh ]1]rhwa] nyn dyik pq<gu arjy psu n dyky Awig ] kwl Pws n mugdwu cyqy kink kwimin lwig ]2] kir ibcw{ ibkwr prhir qrn qwrn soe ] kih kbir jgjivnu Eysw duqia nwhi koe ]3] (pºw 412) mwxw ky moh my < b<dwy mnu X ki qulnw B#q kbir ji ny as pq<gy sy ki hy jo dipk ki lo sy inklqy kwsw ky moh my< lo (lwt) my< jl mrqw hy[ mwxw kw Awk w~xw BI esi qrh asky jivn ko n t kr dyqw hy[ mwxw kw Awk w~xw asy Xwd rhqw hy[ prmwëmw, jo jivn kw sçcw Awk w~xw hy, BUl jwqw hy[ mwxw my < ihq dykny ky kwrxw jivn ky sc ko dykny ki aski d i t jwqi rhqi hy[ Dwn AOr ázi (vwsnw) ilîq hony ky kwrxw jivn ki inxiq (kwl) sy vh Aw<Ky < mu<d lyqw hy[ B#q kbir ji ny mnu X ko aë yirq ikxw ik vh ivcwr krky dyky ik s<swr AOr sw<swirk jivn dono< imqxw spny ki qrh hy<[ sc hy Bu, jo s<swr AOr jivn ko sc kw AwDwwr dyny vwlw hy, ivkwro< ko dur krny vwlw hy, sd`giq dwn krny vwlw hy, prm indwwn hy, AiªqIX hy, esile vh jgjivn hy[ gu{ swihbwn ki Bw<iq B#q kbir ji ny BI Eks ki bwq ki hy[ Bu ko hi qwrnhwr bqwxw, qwik mnu X ky vycwirk ª<d smwîq ho sky<[ mnu X ki swri ÛXQwwAo< kw indwn prmwëmw hy ijski Swrxw my< Awqy hi swry s<qwp imt jwqy hy< : Ab moih jlq rwm jlu pweaw ] rwm adik qnu jlq bujweaw ]1]rhwa] mnu mwrxw kwrixw bn jwe~ey ] so jlu ibnu Bgv<q n pwe~ey ]1] ijh pwvk suir nr hy jwry ] rwm adik jn jlq abwry ]2] Bv swgr suk swgr mwhi ] piiv rhy jl inkutq nwhi ]3] kih kbir Bju swir<gpwni ] rwm adik myri iqkw bujwni ] (pºw 323) prmwëmw ky nwm, prmwëmw ki Swrxw ko B#q kbir ji ny as inm~l jl ki s<zw di ijsky pwqy hi jivn duivdwwao< sy dur Sww<q, shj ho jwqw hy AOr ANX iksi apwx ki AwvSXkqw nhi< rhqi[ ijs duivdww, ic<qw, duk sy sbi smwn }p sy ibnw iksi Byd-Bwv ky gráq hy < assy mui#q Bu ki pw sy hi s<bv hy[ prmwëmw duko< ko suk my < bdl dyqw hy AOr jg-jivn my < jgjivn jysy guxw smw jwqy hy<[ is#k gu{ swihbwn ki qrh B#q kbir ji ny BI mwnv-mn ki AváQww ko BlI- Bw<iq smjwxw hy. jo pl-pl folqi rhqi hy, ijsky kwrxw duk AOr @wob jivn sy km hi

< gurmiq zwn 23 nhi< hoqy hy<[ eskw indwn Qww mn ko prmwëmw ky Bwv my< d Fæ krqy rhnw[ mn ko itkwny ky Swy w swry Xws inrqw~k hy< : byd kqyb epqrw Bwe~ idl kw ipk{ n jwe ] tuku dmu krwri ja krhu hwijr hjuir Kudwe ]1] b<dy Koju idl hr roj nw ip{ pryswni mwih ] eh ju duniaw ish{ mylw dsqgiri nwih ]1]rhwa] (pºw 727) B#q kbir ji ny khw ik s<swr ki rcnw hi EysI hy ijsmy< mn kw AwDwwr nhi< Kojw jw skqw[ s<swr kw dusrw nwm mwxw hy, jo mn ko khw< iv wm dygi? mn ÛXwkul hy[ prmwëmw kw r<c-mwz ivcwr Awqy hi mn sdwny lgqw hy[ Apny mn ko mnu X inr<qr prmwëmw ki Aor anmuk rky qo asky swry k t dur ho jwxy<gy[ vh Bu ky nwm my< Almáq ho jwegw : guvu kir igawnu idwawnu kir mhuaw Ba BwTI mn Dwwrw ] sukmn nwri shj smwni pivy pivnhwrw ]1] AaDwU myrw mnu mqvwrw ] anmd cfw mdn rsu cwikaw izbvn BeAw aijawrw ]1]rhwa] due pur joir rswe~ BwTI pia mhw rsu BwrI ] kwmu ŸoDwu due kie jlyqw CUit ge~ s<swri ]2] gt gws igawn gur g<imq siqgur qy suidw pwe~ ] dwsu kbi{ qwsu md mwqw acik n kbhu jwe~ ] (pºw 969) sidwi Bw ww AOr srl ib<bo< ky ile jwny jwny vwly B#q kbir ji Apny gufæ ic<qn sy BI aqnw hi iviámq krny vwly hy <[ apro#q vcn my < anho<ny mnu X ki AwDXwiËmk XwZw ko Ad`Buq F<g sy swmny rkw[ esky ile mnu X prmwëmw kw BX Dwwrxw kry[ es BX }pi Bt`TI my < prmwëmw ky ivcwr }pi guv AOr asky ismrn-jp }pi mhuaw (Ek Pl, ijssy Swrwb bnwe~ jwqi hy) ky myl sy md qyxwr krky shj grhxw krny ki AváQww my < Aw jwe ijssy AwËmw es md ko pikr askw Bwv grhxw kr sky[ AwËmw jb prmwëmw ky Bwv ko es qrh Dwwrxw krqi hy qo jivn kw hi nhi< smucy br³w<f kw sc asko áp t hony lgqw hy AQww~q` mwxw ki ináswrqw idkqi hy[ prmwëmw ky nwm kw rs AÇCw lgqw hy AOr Swy w swry rs BUl jwqy hy<[ mnu X prmwëmw ko Apny my < smw lyqw hy AQww~q` inkt dykny lgqw hy[ prmwëmw ky nwm kw md qyxwr krny my kwm-ÿodw ko e~ <Dwn ki qrh Xog krky phly jlw cukw mnu X ansy mui#q pwkr sw<swirkqw sy pr at jwqw hy[ prmwëmw ko pwkr aski y Tqw mnu X ko zwq ho jwqi hy AOr nwm kw n aqrny vwlw md asy Apny Bwv my< sdw ky ile ly lyqw hy[ Xh mnu X ki Anmol apliñdw hoqi hy : k<cn isa pwe~ey nhi qoil ] mnu dy rwmu liaw hy moil ]1] Ab moih rwmu Apunw kir jwinaw ] shj subwe myrw mnu mwinaw ] (pºw 327) prmwëmw ki Swrxw, askw nwm iksi BI kimq pr KrIdw nhi< jw skqw[ vh Anmol hy[ mnu X asy Apnw mn Ap~xw krky pw skqw hy[ jb mn Bu ko jwnkr Apnw bnw lyqw hy qb shj hi mn Bu ky AnukUl ho jwqw hy[ mn dykr rwm-nwm

gurmiq zwn 24 lynw hy sv~áv smp~xw krky : qnu mnu Dwnu igrhu saip sri{ ] soe~ suhwgin khy kbi{ ] (pºw 328) mn jb qn my< nhi< rmqw, Dwn-s<piÁ ky picy nhi< Bwgqw, qbi pwrbr³ my< rm pwqw hy[ B#q kbir ji Apny sw<swirk dwixëvo< kw inv~hn jivn Br krqy rhy, jivn my< rmkr nhi< Bu my< rm kr[ anho<ny krgy pr váz buny prmwëmw ky nwm my< rmkr; pirvwr clwxw, Bu-nwm my< lin rhqy hue; smwj ky ivrodw shy, ik<qu prmwëmw ky nwm kw md kbi nhi< aqrw, vh bfæqw hi gxw, #Xo<ik vy ivkwro< ko prmwëmw ky nwm kw md qyxwr krny vwli Bt`TI my< jlwkr phly hi rwk kr cuky Qwy[ vy kwswi my< rhy AOr mghr my< BI, ik<qu anky ile kwswi mghr ky smwn AOr mghr kwswi ky smwn ho gxw[ vy Azwn ky A<Dwkwr sy pwr jw cuky Qwy : mrn jivn ki s<kw nwsi ] Awpn r<ig shj prgwsi ]1] gti joiq imitaw A<iDwAwrw ] rwm rqnu pweaw krq bicwrw ] (pºw 1349) gu{ swihbwn ki Bw<iq B#q kbir ji ny BI khw ik Sw<kwE<-duivDwwE< dur ho jwe< qo prmwëmw kw r<g shj hi cfæ jwqw hy[ mn my< prmwëmw ky nwm kw invws jivn ko spl bnw dyqw hy : mn mdwy jwny jy koe ] jo boly so AwpY hoe ] joiq m<iz min AsiQw{ kry ] kih kbir so wni qry ] (pºw 1162) mn Awj ky Xug my< BI muk smáxw hy, ijssy mnu X smáxwao< my< igrw huaw hy[ mn ko Sww<q rknw bvi cunoqi ki qrh hy AOr jivn my< qnwv esi kwrxw hy[ subh sy Swwm qk mn my< s<g w~ clqw rhqw hy[ koe~ BI kwrgr apwx nhi< FU<Fw jw skw[ B#q kbir ji ny khw ik prmwëmw kw nwm Eysw m<z hy jo mn ko iáqwr krqw hy AOr ijssy jivn kw l@x wîq hoqw hy[ B#q kbir ji ny khw ik mnu X ÛXQw~ ki ic<qwe< CoVkr prmwëmw ky nwm ki AwSww kry : surg bwsu n bwciey friey n nrik invwsu ] honw hy so hoe~ hy mnih n kijy Aws ]1] rme~aw gun gwe~ey ] jw qy pwe~ey prm indwwnu ] (pºw 337) prmwëmw sy juv kr mn EysI shj AváQww ko wîq kr lyqw hy jhw< n qo ávg~ jysy suko< kw Awk w~xw asy Awn<idq krqw hy AOr n hi nrk jysy duko< sy vh BXBIq hoqw hy[ mnu X ki jivn-swyli idno-idn pycidw hoqi jw rhi hy[ inëx nxy apkrxwo< AOr qknik ky Awiv kwr ny asy prwvl<bi bnw idxw hy[ Awj vh ávx< ki bui, ivvyk, cyqnw sy AiDwk mswino< pr Awi q hy[ Gr ky A<dr BI AOr Gr ky bwhr BI vh qknik kw kydi hokr rh gxw hy[ qknik ny aski mhävwkw<@wwe< BI bfæw di hy<[ vh ne~-ne~ køpnwe< kr rhw hy AOr anhy < swkwr hoqy BI dyk rhw hy[ asy B#q kbir ji ki bwq ' Bu-hu#mwnuswr jo honw hy vo hokr rhygw' smj nhi< Aw rhi[ essy pscwqwp AOr tutn hi imlqi hy[ jivn kw AwDwwr prmwëmw ho qo mnu X inrwsww v pscwqwp sy bc jwqw hy AOr prmwëmw sy sb inidwxw< pw lyqw hy[

gurmiq zwn 25 B#q kbir ji ki bwxwi my< km~-mwg~ Bu ki Bi#q ky ile vwinq swdwnwmwgo~< my< km~-mwg~ kw ivswy w áqwwn hy[ hryk mq AOr Dwm~ my< vydo< sy lykr iksi n iksi }p my< km~-is w<q kw mhäv rhw hy[ km~ sy smb<idwq iniscq }p my< hue ivcwr ko pirbwi wk SwÑdwvlI my< km~-mwg~ Xw km~is w<q ki s<zw di jwqi hy[ I gu{ gr<qw swihb my< 'km~' SwÑd ke~ AQwo~< my< Xu#q huaw hy, jysy kwx~, kwm, ikámq, myhr, iÿxw, adwrqw, kdm AOr hu#mwnuswr ivcrxw Awid[ 'km~' SwÑd s<á q ky 'ŸU' Dwwqu sy bnw hy, ijskw AQw~ krnw hy[ km~ kw cilq AQw~ ikxw jwny vwlw km~ hi hy, cwhy essy qwëpx~ ndr, myhr AOr ikámq-swdwnw BI ly ilxw jwqw hy[ es kwr sbi mqo< AOr ivcwrdwwrwao< my< km~-mwg~ ko mwnxqw wîq hy, cwhy ivcwrgq ibºqwao< ky kwrxw enmy< iv mwn ibºqw ki s<bwvnw ko BI r nhi< ikxw jw skqw[ Imd Bgvd` giqw my< es qqx ko áp t krqy hue khw gxw hy ik km~ n krny sy koe~ ÛXi#q km~ sy mu#q nhi< ho skqw AOr n kyvl km~ ky ËXwg sy asy isi iml skqi hy[ koe~ BI mwnv pl Br ky ile km~ ike ibnw nhi< rh skqw[ Apny ávbwv sy pydw hue guxwo< ky kwrxw hr ÛXi#q ko bybs hokr km~ krnw hi pvqw hy[ vh mwnv, jo AwËmw kw zwn wîq kr lyqw hy, guxwo< ky ªwrw c<cl nhi< hoqw, pr<qu ijs -fw. gurvir is<g* mwnv ny Apny SwrIr ko AOr e<i«xo< ko vsw my< nhi< ikxw, vh guxwo< ky kwrxw km~ krny ky ile mjbur hy[ I gu{ gr<qw swihb my < SwrIr ko DwrqI AOr km~ ko bij khw gxw hy : krm DwrqI sri{ jug A<qir jo bovy so Kwiq ] (pºw 78) es DwrqI my< jysw bij boxw jwqw hy, vysw askw Pl imlnw ávwbwivk hy : jyhw bijy so luxwy krmw s<dvw Kyqu ] (pºw 134) hr ÛXi#q jivn my< kuc km~ krqw hy[ pr<qu vy kon-sy km~ hy<, ijnko krny sy prm pd ki wiîq ho skqi hy? I gu{ gr<qw swihb ki bwxwi sy ËX@w hy ik Amr pd ki wiîq bihmu~ki kmo~< sy s<bv nhi<[ gu{ swihbwn ky Anuswr en kmo~< sy shj nhi< aëpº ho skqw : krmi shju n pjy ivxwu shjy shsw n jwe ] (pºw 919) km~ krny sy mo@w pd ki wiîq ki koe~ s<bwvnw nhi<, pr<qu km~ ky kwrxw AÇCy-bury Pl ki wiîq AvSX hoqi hy[ km~-is w<q ky d i tkoxw sy ke~ kwr ky km~ ivcwr-ivvycn kw iv wx bnqy rhy[ km~ kyvl SwwrIirk iÿxw qk siimq nhi< biøk enkw smb<dw AwËmw ky swqw BI hy[ es qrh kmo~< kw smb<dw SwwrIirk, nyiqk AOr AwDXwiËmk jgq ky swqw juv jwqw hy[ en kmo~< my< sy *Akwl ifgri kwlyj, msquawxww swihb, ijælw s<g}r (p<jwb)-148002, Pon : 94632-17390

gurmiq zwn 26 AwDXwiËmk kmo~< ko y T áqwwn wîq hy[ sw<swirk kmo~< ko SwuB AOr ASwuB kmo~< my< bw<t ilxw jwqw hy[ sw<swirk km~ mwnv ko jnm-mrxw ky c#kr sy ávq<z nhi< hony dyqy[ kyvl AwDXwiËmk km~ hi jiv ko Awvwgmn ky c#kr sy mu#q krw skqy hy<[ B#q kbir ji ki bwxwi ky ADXXn sy áp t hy ik esmy < km~-is w<q Xw km~-mwg~ ko iksi n iksi }p my< ávi iq AvSX imli hy[ I gu{ gr<qw swihb my< es is w<q ki pui t hoqi hy : Pl kwrn PUlI bnrwe ] Plu lwgw qb PUlu iblwe ] igawny kwrn krm AiBAwsu ] igawnu BeAw qh krmh nwsu ]3] igrq kwrn didw mqwy seawn ] jivq mukq sdw inrbwn ] (pºw 1167) B#q kbir ji jb prmwëmw ko lykw mw<gny vwly ky }p my< ávikwr krqy hy< qo BI áp t hy ik vy kmo~< ko bhuq mhäv dyqy hy<[ jiv ky ike kmo~< ky bdly vy wqw~nw krqy hy< ik es bwr bi$æswsw kro AOr Awvwgmn ky c#kr my< sy inkwl lo : Dwrm rwe jb lykw mwgy bwki inksi BwrI ] p<c iÿswnvw Bwig ge ly bwidwao jia drbwri ]2] khy kbi{ sunhu ry s<qhu Kyq hi krhu inbyrw ] Ab ki bwr bkis b<dy ka bhuir n Bajil Pyrw ] (pºw 1104) vydo<, purwxwo< AOr ám iqxo< my< idkwe km~ jiv ki AwSw<kw my< AOr iváqwr krqy hy<[ AwSw<kw kw invwrxw nhi< hoqw, AiBmwn KËm nhi< hoqw, shj ki gw<t nhi< KulqI AOr kmo~< ki s<$xw-mwp my< lgw jiv kbi BI cqurqw ky ªwrw prm-qëv qk nhi< phu<c skqw[ B#q kbir ji kqwn krqy hy< : ikaw jpu ikaw qpu ikaw brq pujw ] jw ky irdy Bwa hy dujw ]1] ry jn mnu mwdwa isa lwe~ey ] cqurwe~ n cqurbuju pwe~ey ] (pºw 324) mwnv ky jnm, jwiq AOr pyswy sy km~ kw koe~ smb<dw nhi<[ B#q kbir ji ny kmo~< kw smb<dw smucy cirz ky swqw jovw hy, #Xo<ik prmwëmw ki drgwh my< kmo~< ky AwDwwr pr hi Pl ki wiîq hogi[ Bu ki drgwh my< jiv ki jwq-pwq, kul-pirvwr, AmIrIgrIbI, <c-nic AOr Coty-bVy kw koe~ mhäv nhi< hy[ Anyk hi qqwwkiqwq inmn kulo< vwly, qqwwkiqwq nici jwiqxo< my< jnm lyny vwly jiv Apny AwDXwiËmk kmo~< ky kwrxw br³ my< AByd ho ge: hir ky syvk jo hir BwE iqnh ki kqww inrwri ry ] Awvih n jwih n kbhu mrqy pwrbrhm s<gwri ry ] (pºw 855) B#q kbir ji ny inás<dyh km~ ki mháw ko ávikwr ikxw hy, pr<qu anho<ny km~kw<f ki purjæor ini w qw ki hy AOr Eysy kmo~< ko DwoKw AOr TgI khw hy : gj swfy qy qy DwoqIAw iqhry pwein qg ] gli ijnhw jpmwliaw loty hiqw inbg ] Aoe hir ky s<q n AwKIAih bwnwris ky Tg ]1] Eysy s<q n mo ka Bwvih ] fwlw isa pyfw gtkwvih ] (pºw 476) gu{ kw Awsrw lykr jivn my< AslI mwg~ pr clny sy kmo~< kw lykw-jokw KËm (Soˆw p ˆT 43 pr)

gurmiq zwn 27 iswromixw B#q kbir ji mdxkwlin Bi#q Aw<doln ny smucy Bwrq ki Dwm~-swDwnw p iq my< Ÿw<iq aëpº ki[ Xh Ÿw<iq kær brw³xwvwd ky ivrodw my< QwI[ brw³xwvwd my< kærqw QwI, km~kw<f ki Dwwnqw QwI[ esmy< jwiqgq Ah<vwd AOr açc vg~ ki y Tqw Ev< qqwwkiqwq inmn vgi~x jnmwns ky iq G xww, apy@ww, qwvnw Avhylnw Ev< lw<cnw QwI[ es inmn vgi~x apy@ww, Bwvnw, ny hi Bi#q Aw<doln ki jvy< mjæbuq ki<[ enky ivrodw my< hi Eysw Bu-B#q vg~ at KVw huaw ijsny puroihqvwd ki km~kw<fi swdwnw, mwnv-mwnv ky bic vg~-byd, vxw~-byd AOr jwiq-byd ko imtwny kw Xws krqy hue mwnv-mwnv ky bic prápr ym, sd`bwvnw AOr Ekqw kw bijwropxw ikxw[ p<jwb dysw my< swmwijk ANXwX kw ivrodw jgq-gu{, pwrmbr³ áv}p I gu{ nwnk swihb ny ikxw[ anho<ny Akwl purk prm ipqw prmwëmw ky EkmwZ sëx áv}p ki iq Tw ki, hin-bwv sy grisq qqwwkiqwq dilq mwnv my< AwËm-bl v AwËmivSvws s<cwirq ikxw, km~kw<fi ividw-ivdwwn ky áqwwn pr inm~l icá-bui sy ym-áv}p prmwëmw ki Bi#q ym, ivsvws AOr sçcy mn sy Bu-crxwo< sy juvkr krny kw apdysw idxw, vhm, BRm AOr pwk<f v bwhri Awf<bro< sy mu#q mwnv ko inscl ym sihq Bu ky swqw -fw. jgjiq kor* juvny kw mwg~ idkwxw[ aári Bwrq my< Eysw hi B#q kbir ji ny ikxw[ B#q kbir ji ny enhi< brw³xwvwdi pwk<fo<, Awf<bro< kw ËXwg kr Swu Awcrxw sy ingu~xw Bu ki apwsnw kw Sw<Knwd ikxw[ ApnI adwisxo< ky dorwn jb I gu{ nwnk dyv ji lgbg 22 v w~ Bwrq v Bwrq ky bwhr jhw<-jhw< cwr- swr krqy hue mwnvqw ko sd`mwg~ pr lwqy rhy, vhi< an @wyzo< my< kwx~rq muk B#qo<, jo anki ApnI ivcwrdwwrw vwly Qwy, ky apdysw bwxwi }p my< EkiZq krqy rhy, poqwi }p my< s<bwlqy rhy AOr gu{qw dwn krqy smx vh poqwi iªqix gu{dyv ji ko so<p di[ I gu{ A<gd dyv ji sy q qix gu{ I gu{ Amrdws ji, ipr cquqw~ gu{ I gu{ rwmdws ji AOr ipr p<cm gu{dyv I gu{ Arjn dyv ji ky pws bwxwi phu<ci, ijsy anho<ny I gu{ gr<qw swihb kw s<kln krqy smx gu{ swihbwn ki pwvn bwxwi ky swqw I gu{ gr<qw swihb my< s<kilq ikxw[ B#q kbir ji ki bwxwi sbi 15 B#qo< ki s<kilq bwxwi my< sbsy AiDwk mwzw my< hy[ enky ªwrw açcwrxw ki ge~ bwxwi ky 224 Swbd, 237 slok 17 rwgo< my< s<kilq hy<[ jhw< qk B#q kbir ji ky jivnv Áw<q kw Sn hy, anky Apny bwxwi-sw@x ky AwDwwr pr ankw jnm bnwrs (kwswi) *1801-sI, imswn kmpw xf, inkt sy<t myrijæ AkwdmI, shwrnpur (XU. pi)-247001, Pon : 94124-80266

gurmiq zwn 28 my< huaw Qww[ is eiqhwskwr mykwilp ky Anuswr B#q kbir ji kw jnm ÈXy T puixw~mw, s<vq` 1455 (sn` 1398, me~ mwh) ko kwswi my< huaw[ jivn ky A<iqm v wo~< my< vy mghr jw bsy Qwy, jhw< ankw dyhwvswn mwg sudi 11, s<vq` 1575 (nv<br, sn` 1518) ko huaw[ kul AwXu 119 v w~ 5 mwh 27 idn bqwe~ ge~ hy[ Ek ikvd<qi ky Anuswr anki mwqw ny jnm ky smx hi nvjnmy iswswu ko Ek qwlwb ky iknwry CoV idxw Qww, jhw< sy ni} AOr nimw nwmk muslmwn julwhy ny enhy< atw ilxw[ in:s<qwn hony ky kwrxw enkw pwln-po wxw anho<ny 'kbir' nwm dykr muslmwni F<g sy Aiq ym sy ikxw[ B#q kbir ji ávx< ko nic kulw julwhw mwnqy hy< : --AoCI miq myri jwiq julwhw ] hir kw nwmu lihao my lwhw ] (pºw 524) --kbir myri jwiq ka sbu ko hsnyhw{ ] bilhwri es jwiq ka ijh jipao isrjnhw{ ] (pºw 1364) smx ki Qww ky Anuswr gu{ Dwwrxw krnw j}ri Qww[ B#q kbir ji my< bwøxkwl sy Bi#q-Bwvnw agr }p my< QwI[ gu{ ky ibnw zwn nhi<, Eysw mwnqy hue vy gu{ Dwwrxw krnw cwhqy Qwy[ as smx ávwmi rwmwn<d ji ko vy gu{ Dwwrxw krnw cwhqy Qwy, ik<qu jwq-pwq kw BydBwv agr hony ky kwrxw rwmwn<d ji qqwwkiqwq nic kulw julwhy ko isw X nhi< bnw skqy Qwy[ B#q kbir ji ko qrkib suji[ rwmwn<d ji iqidn wq: g<gwánwn ko jwxw krqy Qwy[ B#q kbir ji anky rwáqy my< lyt ge[ jysy hi rwmwn<d ji ky pyr ki Tokr B#q ji ko lgi anho<ny khw, ''ato ÎXwry, rwm-rwm bolo!'' B#q kbir ji Jt sy aty AOr asi @wxw sy rwmnwm ( Bu-nwm) ko jivn kw AwDwwr bnw ilxw[ qwnw-bwnw bunqy hue BI kyvl rwmnwm ko hi ²dX my < bswe rkw[ hir-nwm kw ismrn krqy hue br³ qëv my< es kwr icá-v iá ko qølin kr ilxw AOr qølinqw ki as AváQww ko jw phu <cy ik ávx< rwmmx ho ge : Ab qa jwe cfy is<gwsin imly hy swir<gpwni ] rwm kbirw Ek BE hy koe n sky pcwni ] (pºw 867) ingu~xw-inrwkwr Bu ki AwrwDwnw krqy hue B#q kbir ji ny prmwëmw ky Ek hi prm áv}p kw pircx idxw[ sbi mwnv as prm sáw sy hi ad`buq hy<[ sbi my< asi Ek prm sáw ki ÈXoiq ivrwjmwn hy[ Eysy my< mwnv-mwnv my< ª<ª kysw? Coty-bVy kw Byd- Bwv kysw? prmwëmw ky }p-áv}p ko lykr Awps my< JgVy kysy? sbi Dwm~ smwn hy<[ n ih<du bvw, n quk~ bvw[ sbi kw e t Ek hi hy[ #Xo< n sbi Ek swqw ym-bwv sy rhy<[ B#q kbir ji ny PrmwXw : Avl Alh nu{ apweaw kudriq ky sib b<dy ] Ek nur qy sb jgu apijaw kan Bly ko m<dy ] logw Brim n BUlhu Bwe~ ] Kwilk Klk Klk mih Kwilk puir rihao srb Tw<e~ ] (pºw 1349) brw³xwvwdi log pëqwr my < Bgvwn ko dykqy hy <[ B#q kbir ji ny eskw K<fn ikxw[ prmwëmw qo jiv ki A<qrwËmw my < ivrwjmwn hy, pëqwr my < nhi<[ Awpny PrmwXw : --nw pwqwr boly n ikcu dye ]

gurmiq zwn 29 Pokt krm inhpl hy syv ] (pºw 1160) --pwqi qory mwilni pwqi pwqi jia ] ijsu pwhn ka pwqi qory so pwhn inrjia ] BUlI mwlni hy Ea ] siqgu{ jwgqw hy dya ] (pºw 478) muølw-molvi ko smjwxw : kbir mulw< munwry ikaw cfih sw<e~ n bhrw hoe ] jw kwrin qu< bw<g dyih idl hi BIqir joe ] (pºw 1374) p<ifq-puroihq ko smjwxw ik ijs pw<ifëx kw vyd-purwxw-swwáz-adxxn ky Pláv}p wîq ivªqw kw qum Ah<kwr krqy ho askw #Xw lwb hy Xid qumny A<qm~n sy <c-nic ky BydBwv ko dur nhi< ikxw? qum log ApnI y Tqw iqpwidq krny my< hi lgy rhy[ qumny ávx< ko swdwwrxw-jn sy y T mwnw[ prmwëmw, jo sbmy< rmw hy, sçcy mn sy assy ÎXwr nhi< ikxw, asky mul qëv, Byd, giqividw ko nhi< smjw[ Eysw pw<ifëx, ivªqw, ADXXn qo Eysw hy jysy ik gdwy ki pit pr c<dn kw Bwr lwd idxw gxw ho : byd purwn pvy kw ikaw gunu Kr c<dn js Bwrw ] rwm nwm ki giq nhi jwni kysy aqris pwrw ] (pºw 1103) brw³xw suq kw jny phn-phnw kr ávx< ko bhuq y T mwnqw hy[ B#q kbir ji ny ktw@w krqy hue khw ik vh suq, ijsy phn kr qum gv~ mhsus krqy ho, myry Gr pr julwhw-km~ krny ky kwrxw jgh-jgh PYlw pvw hy : hm Gir suq qnih inq qwnw k<it jny qumwry ] qum qa byd pvhu gwezi goib<du irdy hmwry ] (pºw 482) brw³xw ApnI qqwwkiqwq açc jwiq pr Gm<f krqw hy, pr<qu iksi ivswy w jwiq my< jnm lyny mwz sy koe~ y T nhi< ho jwqw[ mhäv qo mwnisk ic<qn kw hy[ SwU«ho Xw ANX inmn jwiq kw, jo BI br³ kw ic<qnmnn, qëv zwn kw ivcwr krqw hy, sdwcwrk jivn-xwpn krqw hy, asy hi brw³xw khw jw skqw hy : khu kbir jo brhmu bicwry ] so brwhmxwu khiaqu hy hmwry ] (pºw 324) XhI nhi<, kwji-muslmwn ko BI smjwxw ik kyvl kurwn-kqyb Dwwim~k gr<qw pfæ lyny mwz sy sëx-zwn-prmwëmw ki wiîq nhi< hoqi[ mwnv ko ympuxw~ ÛXvhwr krnw cwihe[ prmwëmw Ek hy, jo smuci mwnvqw kw sw<jw áv}p hy[ B#q kbir ji Prmwn krqy hy< : kwji qy kvn kqyb bkwni ] pvq gunq Eysy sb mwry iknhu< Kbir n jwni ] (pºw 477) vázhin, n^n ho j<glo< my< iprqy rhny sy, Gr-g háqwi kw ËXwg kr mwry-mwry iprqy rhny sy Bu ki wiîq nhi< hoqi[ Eysy qo j<glo< my< iprqy rhny vwly j<gli jwnvr ByV Awid sbi mu#q hoqy : ngn iprq jo pwe~ey jogu ] bn kw imrgu mukiq sbu hogu ]1] ikaw nwgy ikaw bwdwy cwm ] jb nhi cinis Awqm rwm ]1] rhwa ] muf mu<fwe jo isidw pwe~ ] mukqi Byf n ge~aw kwe~ ]2] ib<du rwik jo qriey Bwe~ ]

< < gurmiq zwn 30 KusrY ika n prm giq pwe~ ]3] (pºw 324) I gu{ nwnk pwqswwh ny Apny smx my jysw dykw Qww AOr khw Qww ik kwjæi, brw³xw AOr XogI ''qiny AojwVy kw b<dw'' hy< AOr anhy sudwrny ki ihdwxq di QwI[ B#q kbir ji ny BI qino< ko scyq ikxw AOr smjwxw ik : ih<du qurk kw swihb Ek ] kh kry mulw kh kry syk ] (1157) qino< ko smjwxw ik lob, lwlc, lwlsw ky vswibuq hokr Dwn kmwny ky swdwn bnw qäv-zwn ko byc rhy ho, jbik ávx< qo qum A<Dwy ho[ A<Dww ÛXi#q ANX jnmwns ko #Xw rwáqw idkw skqw hy : mn ky A<Dwy Awip n bujhu kwih bujwvhu Bwe~ ] mweaw kwrn ibidaw bychu jnmu AibrQww jwe~ ] (pºw 1103) es kwr jwiqvwd kw K<fn, km~kw<f kw K<fn, Pokt Dwwim~k Anu Twn, smwj my< <c-nic kw BydBwv, jwiq-aibmwn, qqwwkiqwq inmn jwiq ky logo< kw Swo wxw, AmwnvIX ÛXvhwr en sbkw ivrodw krqy hue B#q kbir ji ny áváqw swmwijk ic<qn ko idsww dwn ki[ es d i t sy anhy< mhwn smwjsudwwrk khw jw skqw hy[ B#q kbir ji ky Anuswr smwj my< ktuqw, swmwijk iv wmqw esile PYlI hu hy, #Xo<ik mnu X idsww-brimq hy[ vh duivdww my< P<sw hy[ Xid vh gu{ ki Swrxw my< Aw jwxy, gu{ sy åwn wîq kry, qo gu{-swbd sy juv kr asky Aåwn my A<Dwy nyz Kul skqy hy<, esi ile B#q kbir ji ny gu{-swbd ko mhäv idxw[ gu{ hi EysI swmqx~ rkqw hy ijsky SwÑd-bwxw ijzwsu ky ²dX my< iáqwq Azwn kw nwsw kr skqy hy<[ B#q kbir ji bqwqy hy< ik gu{-swbd-zwn sy mnu X my< pirvq~n Aw jwqw hy[ asky dugu~xw CUt jwqy hy< : kbir gu<gw huaw bwvrw bhrw huaw kwn ] pwvhu qy ip<gul BeAw mwiraw siqgur bwn ]... kbir siqgu{ surmy bwihaw bwnu ju Eku ] lwgq hi Bue igir piraw prw kryjy Cyku ] (pºw 1374) gu{- dá zwn sy jb A<qr my<, icáv iá my< aqwl-puqwl hoqi hy qo asi sy hi duivdww, q xww, dub~ui, moh, mmqw Awid ivkwro< kw nwsw ho jwqw hy[ qb ym ki v ww~ hoqi hy, zwn kw suxo~dx hoqw hy[ qbi mwnv Apny sëx áv}p ko, inj áv}p ko phcwn pwqw hy[ Ek su<dr }pk ky ªwrw B#q kbir ji ny es qqx ko ajwgr ikxw hy : dyko Bwe~ ^Xwn ki Awe~ Aw<DwI ] sby afwni BRm ki twti rhy n mweaw bw<dwi ]1] rhwa ] duicqy ki due QwUin igrwni moh blyfw tutw ] iqsnw Cwin pri Dwr pir durmiq Bw<fw PUtw ]1] Aw<DwI pwcy jo jlu brky iqih qyrw jnu BInw< ] kih kbir min BeAw gwsw ady Bwnu jb cinw ]2] (pºw 331-32) mwnv-swrir kw }pk Jo<pVI sy bw<dwqy hue B#q kbir ji bqwqy hy< ik jb gu{ ªwrw dá zwn ki Aw<DwI vwihq hoqi hy, BRm ki twti (divwry<), moh-b<dwn tut jwqy hy<[ duivdww ky áq<b, moh ki bøli tut jwqi hy[ q xww ki Cwn (Cq ki PUs Awid sy bni sqh) nicy igr jwqi hy[ Jo<pVI my< rky dubu~i ky bq~n Awid PUt jwqy hy< AQww~q` BRm-

gurmiq zwn 31 moh ky b<dwn, ªYq-Bwv, q xww, dubu~i sbkw nwsw ho jwqw hy[ qb zwn-aw<dwi ky bwd ²dX sy Bu- ym ki v ww~ hoqi hy, ijsmy< Bu ky dws ym-jl my< srwbor ho jwqy hy<[ v ww~ ky Qwm jwny pr ²dX-AwkwSw swp-suqwrw, ávçc-inm~l ho jwqw hy AOr qb zwn kw suxo~dx hoqw hy, ijsky kwsw my< ijzwsu áváv}p ko phcwn pwqw hy[ gu{ ki Swrxw my< Awnw, puxw~ smip~q ho zwn ki wiîq krnw AwvSXk hy[ gu{ ki wiîq sqs<giq sy hoqi hy, esile B#q kbir ji swdwu-jno<, mhwpu{ wo< ki s<gq krny ki yrxww dyqy hy< : kbir ehu qnu jwegw kvny mwrig lwe ] ky s<giq kir swdw ki ky hir ky gun gwe ] (pºw 1384) B#q kbir ji Bu sy juvy jivo< ki s<gq ki slwh dyqy hy<, Bu sy tuty mnmuko< ki nhi< : kbir s<giq kriey swdw ki A<q kry inrbwhu ] swkq s<gu n kijiey jw qy hoe ibnwhu ] (pºw 1369) sqs<giq my< Bu-nwm-ismrn ki yrxww imlqi hy[ nwm-ismrn ko hi B#q kbir ji jivn kw AwDwwr mwnqy hy<[ SwrIr qo nwswvwn hy[ esky suk-swdwno< my< juty rhnw isr pr ivkwro< kw boj bfæwnw hy : kbir soe~ muk Dw<in hy jw muk khiey rwmu ] dyhi ikski bwpuri pivz hoe~go grwm ] (pºw 1370) isr pr ijqnw AiDwk ivkwro< kw boj hogw aqnw hi AiDwk Bvjl my < fubny kw A<dySww rhygw[ høky rhy<gy qo pwraqwrw hogw : kbir byvw jrjrw PUty Cy<k hjwr ] h}e h}e iqir ge fuby ijn isr Bwr ] (pºw 1367) B#q kbir ji Swu mn sy nwmismrn krny ki yrxww dyqy hy<[ kwswi-vws, g<gw ky inkt invws, nrk, ávg~, mo@w Awid qqxo< kw K<fn krqy hy< : --kbir g<gw qir ju G{ krih pivih inrml ni{ ] ibnu hir Bgiq n mukiq hoe ea kih rmy kbir ] (pºw 1367) --kbir surg nrk qy my rihao siqgur ky prswid ] crn kml ki maj mih rha A<iq A{ Awid ] (pºw 1370) moh-in«kw ËXwg kr crxw-kml sy juv kr as An<q Swi#q sy imlny kw a m kry<, ijssy km~vsw ibcuv ge hy< : kbir suqw ikaw krih bytw rhu A{ jwgu ] jw ky s<g qy bicurw qw hi ky s<ig lwgu ] (pºw 1371)

gurmiq zwn 32 7 ids<br, 1715 e~. ko bwbw b<dw is<g bhwdur AOr asky j<gi swqwi is<g gurdws n<gl ky Gyry ky dorwn pkvy ge Qwy[ 12 ids<br ko KuiSwXo< my< PUly hue nvwb Abduás sm Kwn ny bwdswwh ky pws Xh swri Kbr dykr Ek ivswy w hrkwrw Byjw Qww[ mokw-myl ky }p my< bwdswwh phly hi Apny ivrodwi jhw<dwr Swwh ki moq ko jsn ky }p my< mnw rhw Qww[ en jsno< my< asky ile Xh Ek AOr KuiSwXo< kw jsn wîq ho gxw Qww[ jo bwdswwh q$æq pr Apny pwirvwirk sdáxo< kw KUn bhw kr bytw Qww asi bwdswwh ko kudrq ny eqni KuiSwXw< di< ijnkw vo Kud BI AwSwwvwn nhi< Qww[ dusri qrp ikrq krny vwly is<go< kw phly BUK ky hwqwo< burw hwl huaw, ipr POjo< ªwrw këlyawm huaw Qww[ es qrh is<g ijæ<dgi kw sbsy AiDwk kitn smx dyk rhy Qwy[ bwbw b<dw is<g bhwdur ko hwqwo<, pyro< AOr gd~n sy j<jæiro< sy bw<dw kr lohy ky ip<jry my< ibtwxw gxw Qww[ lohy ky ip<jry ky ibøkul swqw lgqw hi bhuq qwkqvr mugl ispwhi nyjæw ile KVw ikxw gxw Qww, qwik Xid bwbw b<dw is<g bhwdur jærw BI ihlnyfulny ki koiswsw kry qo Xh Apnw nyjæw asky pyt my< gwv dy[ mhino< sy BUKy nyqw ko kyd my< BI kuc Kwny ko nhi< idxw gxw Qww, qwik vh kuc qgvw hokr atny ky Xo^X n ho jwxy[ krwmwqi kwrnwmo< kw fr kyvl bwbw b<dw is<g bhwdur ki Swhwdq *#99-E, opysr kwloni, p<jwbi XUinvis~tI, pitxwlw--147002 -fw. sukidawl is<g* mugl AiDwkwirXo< ky BX my< sy aëpº vhm Qww[ Xh vhm bwbw b<dw is<g bhwdur ky kydi jivn ky byhd kitnwexo< vwly bn jwny kw kwrxw Qww[ n asy ihlny-fulny idxw jwqw Qww AOr n hi kuc Kwny-pIny ko[ kyvl aski sw<s ko clqw rkny ky ile nmk imlw pwni idxw jwqw Qww[ bwki is<go< kw BI XhI hwl Qww[ sbko j<jiro< my < jkv kr bylgwivxo< my< lwdw gxw Qww[ bwbw b<dw is<g bhwdur kw ip<jrw hwqwi ky swqw bw<dww huaw Qww qwik vh ip<jrw avw kr n ly jwe[ sdi~ ky idn Qwy[ is<go< pr moty kpvy dyny ki jgh ByVo< ki cmvi aqwr kr di ge~ QwI[ isro< ko Fkny ky ile lkvi ki toipxw< QwI<[ Ek-Ek gwvi my < ke~-ke~ is<g ibtwe hue Qwy, jo Ek-dUsry ky swqw b<dwy hue Qwy[ bwbw b<dw is<g bhwdur ko gotw AOr jæri lgi hue~ lwl r<g ki poswwk phnwe~ ge~ QwI, qwik asy mwry jwny vwly AwdimXo< ki 'bwrwq' kw 'duøhw' bnwkr idkwxw jw sky[ Xh sb kuc is<go< kw mjæwk avwny ky ile AOr anko logo< ki ingwho< my < jælil krny ky ile ikxw gxw Qww[ bwbw b<dw is<g bhwdur ki pëni AOr askw swfæ y qin swl kw BUKw-ÎXwsw bçcw dono< bwbw ji ky swqw hi b<dwy hue Qwy[ iks qrh bwbw b<dw is<g bhwdur ny Apny bhuq hi Coty bçcy ko ApnI Aw<Ko< ky swmny BUK ky swqw iblkqy hue dykw hogw! Xh sb A<dwjæw lgw kr hi mhsus ikxw jw skqw hy[

gurmiq zwn 33 es qrh bwbw ji ko kydi is<go< ky swqw swq so bylgwivxo< my < Br kr julus ki Sw#l my< gurdws n<gl sy lwhor lwxw gxw[ sbsy Awgy bwbw b<dw is<g bwhdur vwlw hwqwi Qww[ pury rwáqy my< dono< qrp POj KVI QwI AOr gw<vo< sy log phu<cy hue Qwy[ mhwn gu{ ji ky mhwn spuq sb kuc shn krqy hue gurbwxwi kw pwt krqy hue jw rhy Qwy[ sbko pqw Qww ik anko SwhId kr dynw hy[ vy ApnI Swhwdq kw e<qjæwr krqy hue BI cfædi klw my< Qwy[ lwhor ky bwhr rwvi dirxw ky iknwry POj ky s$æq Gyry my< kyd ike hue is<go< ko rkw gxw Qww[ Abduás sm Kwn cwhqw Qww ik vh Kud en is<go< ko idøli lykr jwe, esile asny bwdswwh sy AigRm m<juri mw<gi[ bwdswwh kw Kws chyqw muhmmd AmIn Kwn Xh nhi< cwhqw Qww ik Abduás sm Kwn rwjdwwni kw hiro bn jwe, esile asny bwdswwh ky Xh khkr kwn Bry ik p<jwb my< sy Abduás sm Kwn ky Awny sy vhw< is<g ipr at KVy ho<gy, esile asy idøli nhi< Awnw cwihe[ bwdswwh ny hu#m Byj idxw ik subydwr Kud n AwE, biøk Apny puz jækirxw Kwn ky nyq Ëv my< kyidxo< ko Byjy[ Pláv}p jækirxw Kwn bhuq bvi synw ky swqw is#k kyidxo< ko lykr PrvrI, 1716 e~. ky phly sîqwh rvwnw huaw[ kydi is<go< ko idøli ki qrp rvwnw krqy smx BI asi qrh gwivxo< my< bw<dw kr gdwo<, KÇcro< AOr <to< pr bw<dw kr ibtwxw huaw Qww[ asi qrh SwrIro< pr ByVo< ki cmvi, isr pr lkvi ki toipxw< AOr Ek- Ek hwqw gd~n ky swqw hi mov kr bw<dwy hue Qwy[ bwbw b<dw is<g bhwdur, aski Dwm~-pËnI AOr bçcw hwqwi pr Qwy[ bwbw b<dw is<g bhwdur lohy ky ip<jry my< Qww AOr askw pirvwr hoj my< hwqw-pyr bw<dw kr ibtwxw huaw Qww[ Kwny-pIny ko kyvl as smx hi idxw jwqw Qww jb vy BUJ sy q<g hue byhosw ho jwqy Qwy AOr vh BI aqnw hi idxw jwqw Qww ijssy Svws clqy rh sky<[ bwbw b<dw is<g bhwdur sihq swry is<g BUK ki kmjæori sy infwl hue pvy Qwy[ bwbw b<dw is<g bhwdur ko lwl BVkIly kpvo< my< purw Œ <gwr kr ibtwxw huaw Qww, qwik logo< my< askw sbsy AiDwk mjwk avwxw jw sky[ kin<gm es bwry my< ilkqw hy ik ''bwbw b<dw is<g AOr dusro< ko bvi dug~iq ky swqw, jo jwihl AOr A ~-j<gli ivjyqw hi kr skqy Qwy, idøli Byjw gxw[ bwbw b<dw is<g bhwdur ki qrh sbko hwqw, pyr, kmr, gd~n sy j<jir ky swqw bw<dww huaw Qww AOr do-do Xw qin-qin ki s<$xw my< gwivxo< my< lwdw huaw Qww[ srih<d my< anko bwjæwro< my< sy ly jwxw gxw, jhw< log anko mjæwk krqy AOr gwilxw< inkwlqy Qwy[ is<go< ny Xh sb kuc gurbwxwi-swbd pfæqy hue bvy DwYX~ ky swqw shn ikxw['' 1 27 PrvrI, 1716 e~. ko Xh swrw jlus POj ky s$æq phry my< idøli ki simw my< jw dwikl huaw[ bwdswwh ko Kbr ByjI ge~[ bwdswwh ny Ek qgvi syink tukvi ehqmwd-al-dolw muhmmd AmIn Kwn ky nyq Ëv my< en kydi is<go< ko s$æq phry my < lwny ky ile ByjI[ POj kw s$æq phrw qo phly sy hi Qww, #Xo<ik hkumq ko BX Qww ik khi< koe~ icpw huaw is<g jëqww Acwnk hmlw krky en kydi is<go< ko CuVw n ly[ idøli ky bwjæwro< my< sy lwqy smx AOr AiDwk POj esile lgwe~ ge~ QwI ik khi< Swhr ky muslmwn is<go< ko rwáqy my< hi n mwr dy<[

gurmiq zwn 34 gilxo< ky dono< qrp, Gro< ki Cq pr AOr hr cok my< muslmwno< kw hjum kydi is<go< ko dykny ky ile KVw Qww[ qmwswbin AOr SwrwrqI ikám ky log en kydi is<go< ko mjæwk krqy Qwy AOr gwilxw< inkwlqy Qwy[ smjdwr log jwqy-jwqy is<go< ky swqw kuc vwqw~lwp BI kr lyqy Qwy[ g<bir ikám ky log is<go< ky pws jwkr BI anki es buri ikámq ky bwry my< bwq krky Ek ikám ki hmddi~ BI kt kr dyqy Qwy[ Eysy bury smx my< lwko<-hjæwro< my< sy Ek ÛXi#q ky mu<h sy inklw hmddi~ kw Ek Cotw-sw Swbd BI bhuq sukun dyqw hy[ muhmmd hwrsi Ek muiálm ilkwri, es jlus my< Kud apiáqwq Qww[ aski ilikq 'ebrqnwmw' hy[ vh idøli ki nmk m<fi sy lykr lwl ikly qk jlus ky swqw gxw Qww[ jo kuc asny dykw, vo es qrh vxw~n ikxw hy-- ''my< es idn Xh qmwsww dykny ky ile nmk m<fi qk gxw Qww AOr vhw< sy iklw mubwrk qk jlus ky swqw-swqw Qww[ Swhr kw SwwXd hi koe~ es qrh kw AwdmI ho jo qmwsww dykny AOr en lwnqi logo< kw Kwiqmw dykny ky ile bwhr n AwXw ho[ bwjæwro< AOr gilxo< my< EysI BIV kbi km hi dyki ge~ QwI[ muslmwn KuSwI my< PUly nhi< smw rhy Qwy[ dusri qrp vy ABw^XSwwlI is#k, jo es A<iqm dsww ko phu<cy hue Qwy, bhuq sº Qwy AOr ApnI ikámq pr rwjæi Qwy[ anky cyhry pr adwsi Xw ADwInqw kw koe~ mwmuli inswwn Xw Bwv nhi< idkwe~ dy rhw Qww, biøk vy <to< pr ldy gurbwxwi-swbd pfæny my< mgn Qwy AOr bwjæwro< Xw gilxo< my< sy anko jb koe~ khqw ik Ab Awpko kël kr idxw jwegw, esky jvwb my< is<g bvy josw my< khqy Qwy, ''kr do kël! hm kbi kël hony sy fry hy<? Agr mrny sy frqy hoqy qo qumhwry swqw j<g hi #Xo< krqy? hmy< qo kyvl BUK AOr Kwny-dwny ky Gwty ny hi qumhwry hwqw P<sw idxw hy, nhi< qo qumhy< hmwry j<gi kwrnwmo< ky bwry my< qo pqw hi hy['' 2 Ek ANX muiálm ilkwri syxd muhmmd BI asi julus ko dyk rhw Qww[ jo kuc esny is<go< ky swqw sw<jw ikxw asny esy ApnI ilikq 'qbis{q-nwijærini' my< es qrh ilkw hy-- ''as smx my<ny anmy< sy Ek ko eswwrw krky khw ik vy EysI buri hwlq my< BI Xh Gm<f AOr nkrw iks AwDwwr pr idkw rhy hy<? as (is<g) ny Apnw Kulw huaw Ek hwqw ibnw boly hi Apny mwqwy pr rkw AOr ApnI ikámq v nsib ki qrp eswwrw ikxw[ as smx asky A<d}nI Bwv bqwny kw Xh F<g mujy bvw hi AÇCw lgw['' 3 is<go< ko pqw Qww ik dusmn ki kyd my< anky swqw iksi ny hmddi~ nhi< jqwni[ anki es ivpdw ky smx kyvl gurbwxwi hi EkmwZ shwrw QwI Xw ipr vh hoslw AOr sºqw QwI jo vy mrny ky ile jwqy smx logo< ko idkw skqy Qwy[ mrnw qo Qww hi[ esko cwhy ro-rokr brdwsq ikxw jwe AOr cwhy h<s-h<s kr[ ro-rokr brdwsq krny sy frpokqw kw mjæwk avqw hy, pr<qu h<s-h<s kr brdwsq krny sy bhwduri AOr infrqw ki Dww<k pvqi hy[ dusmn ki kyd my<, jhw< sy AOr kuc BI nhi< idkwxw jw skqw Qww, vhw< kyvl bhwduri AOr infrqw idkw kr hi hukumq ky mu<h pr QwÎpV mwrw jw skqw Qww[ bwbw b<dw is<g bhwdur AOr asky jw<bwj swiqwxo< ny ApnI bhwduri AOr infrqw idkw kr hukumq ky mu<h pr QwÎpV mwrw Qww[ is<go<

< gurmiq zwn 35 kw AOr bwbw b<dw is<g bhwdur kw eqnw Anwdr ikxw gxw ijqnw ik dusmn kr skqw Qww[ gu{ ky nwm pr mr-imtny vwly SwUrvIro< ny ApnI ikámq my< ilki en XwqnwAo< sy fr kr jærw BI idl nhi< CoVw[ vy Apny swqw biqny vwli hr Gtnw ko shn krny ky ile qyxwr Qwy[ vy hk, sc AOr e<swp ky ile lvy Qwy[ jb qk SwrIr my< qwkq QwI vy lvqy rhy[ jb qwkq KËm ho ge~ QwI, vy igr ge, mgr Juky nhi< AOr n hi anho<ny dusmn ki ADwInqw ávikwr ki QwI[ anko es bwq kw Ehsws Qww ik jo k t AOr Anwdr vy es smx shn kr rhy Qwy, vy as rwáqy pr clny vwly SwUrvIro< ky ile Atl Qwy, ijs rwáqy pr I gu{ goib<d is<g ji ny anko Byjw Qww[ muhmmd hwdi kwmvr Kwn ilkqw hy ik ''kydi is<g ibnw iksi adwsi Xw Swim~<dgI ky Sww<q-icÁ Ev< sºqwvsw jw rhy Qwy AOr SwhIdo< ki moq mrny ky ile eçcwvwn idkwe~ dyqy Qwy['' jlus ky bwdswwhi ikly ky pws phu <cny pr bwdswwh ny hu#m idxw ik ''bwbw b<dw is<g, Bwe~ bwj is<g, Bwe~ Pqyh is<g Awid muk nyqwao< ko ebrwihm Kwn mir AwiqSw ky hvwly krky iqrpolie my < b<d kr idxw jwe[ bwbw b<dw is<g ki Dwm~pËnI AOr asky cwr v wi~x puz ko SwwhI jnwnkwny my < phu <cw idxw jwe[ Swy w swq so ky krib is#ko< ko srbrwh Kwn koqvwl ky supud~ kr idxw jwe[ enky bwry my < hu#m idxw gxw Qww ik enko so-so ki s<$xw my rojæ kël krky KËm kr idxw jwe['' 'AKbwr-E-drbwr-E-muAØlw' ki 6 jun, 1716 e~. idn Swinvwr ki Ek Kbr my< moq ky es hu#m ky bwry my< es qrh jwnkwri di ge~ hy-- ''bwdswwh ny hu#m jwri ikxw hy ik ebrwihm-ad-din mir-e-awiqsw AOr srbrwh Kwn koqvwl, bwgi b<dy ko iqrpoilxw ky ikly my< sy inkwl kr bwdswwh bhwdur Swwh ky mkbry ky swmny vwly $vwjw kuqub-ad`-din ky mkbry my< ly jwe<[ aski Aw<Ky< inkwl di jwe< AOr jib kwt di jwe[ aski cmvi AOr hif`fxo< ko mw<s sy Alg kr idxw jwe[ asky puz ko BI mwr idxw jwe['' 4 5 mwc~, 1716 e~. ko këlo< kw islislw Swu} ho gxw[ iqrpoilxw drvwjæy ki qrp koqvwli kw jo cbuqrw Qww vhw< phly idn Ek so is<go< ko inkwl kr lwxw gxw[ enko Ek lwe~n my< ibtwxw gxw[ hwqw AOr pyr riásxo< ky swqw bw<dwy hue Qwy[ ke~-ke~ jølwd n<gi AOr qiki qlvwry< pkvw kr qyxwr rky ge Qwy, qwik Agr Ek jølwd Qwk jwe qo dusrw kwm Swu} kr dy[ hr is<g ko vhw< KVy kwjæi ki qrp sy bcny ky ile AwiKrI Ek pyswksw ki jwqi QwI[ Xid koe~ es pyswksw ko mwnny ky ile qyxwr ho jwqw qo aski jwn b$æsw di jwni QwI Xw nhi<, eskw BI koe~ pqw nhi< Qww[ Xh bwq jgjæwihr hy ik koe~ BI is<g es pyswksw ko mwnny ky ile qyxwr nhi< huaw[ pyswksw Xh QwI ik vy eálwm ko Dwwrxw kr ly<[ mugl hukumq kw duki is#ko< ky ile XhI Ek hmddi~ Brw sujwv Qww ik Xid is#k eálwm Dwwrxw kr ly< qo anko CoVw jw skqw hy[ SwwbwSw an Xo w is<go< ky, ijnho<ny Ek bwr BI Xh nhi< socw ik vy eálwm Dwwrxw krky ApnI jwn bcw ly<[ erivn ilkqw hy ik ''#Xw ih<doáqwn AOr #Xw XUroipXn, sbi dsw~k anko hyrwn kr dyny vwly DwYX~ AOr d Fæqw ki Sw<sw krny my< shmq hy <, ijssy en logo< ny ApnI ikámq

gurmiq zwn 36 ko ávikwr ikxw[ dykny vwlo< ky ile enkw Apny nyqw ky ile ym AOr Bi#q bvy AwScX~jnk Qwy[ anko m ËXu kw koe~ BX nhi< Qww AOr jølwd ko vy 'mui#q-dwqw' kh kr bulwqy Qwy['' 5 mu<swi gulwm husyn 'isx{l muqwkrin' my< ilkqw hy ik ''sbsy ivswy w v AnoKI bwq Xh hy ik Xy log kyvl kël hoqy smx hi d Fæqw nhi< idkwqy Qwy, biøk kël hony my< wqwimkqw hwisl krny ky ile Awps my< JgVqy BI Qwy AOr jølwdo< ko ivniqxw< krqy hue vwáqy BI dyqy Qwy['' 6 es qrh kw njæwrw Qww jo bwhri XwiZXo< AOr áqwwnix logo< ny is<go< ki Swhwdq kw dykw Qww[ is<go< ko hwqw-pyr bw<dw kr cbuqry pr aøtw iltwxw jwqw Qww[ swrw DwV qo cbuqry ky pr hoqw Qww, pr<qu gd~n cbuqry sy Awgy KwlI jgh pr ltkqi QwI[ gd~n ky pr jølwd kw vwr hoqw Qww[ phly qlvwr ko is<go< ki gd~n ky pr mw<s my< cubo kr qb qk cirw jwqw Qww jb qk jølwd klmw nhi< pfæ lyqw Qww[ klmw pfæ lyny pr jæordwr vwr ky swqw isr ko DwV sy Alg kr idxw jwqw Qww[ Alg hue isro< ko bw<s pr tw<g kr Swhr ky co<ko< pr lgw idxw jwqw Qww AOr DwVo< ko B<igXo< ky hvwly krky bwhr kr<gwbwivxo< my< jwnvro< ky Kwny ky ile Py<k idxw jwqw Qww[ Awg my< PU<k kr s<ákwr krnw qo eálwm ky asulo< my< nhi< Qww[ 'ebrqnwmy' my< imjæw~ muhmmd hwswi~ ilkqw hy ik ''my < kël Swu} hony ky dusry idn 6 mwc~ ko kël kw qmwsww dykny ky ile moky pr gxw[ my< asi smx vhw< phu<cw Qww jbik këlo< kw as idn kw islislw KËm ho gxw Qww[ DwV ABI qk vhw< surj ki Awg jysi DwUp my< lhu AOr DwUl my< pvy hue Qwy['' 7 is<g ijs qrh h<s-h<s kr Swhwdq dy rhy Qwy, kyvl XhI Ac<By BrI bwq nhi< QwI[ en Swhwdqo< my< sy AOr BI bvi Ac<By vwli GtnwE< Gt rhi QwI<[ vo BI EysI Ac<By BrI ik ijnky bwry my< sun kr BI ivsvws nhi< ikxw jwqw[ muiálm ilkwri, jo ik is#ko< ko ibnw koe~ glq SwÑd eáqymwl ike s<boidwq nhi< krqy Qwy, Xid vh lykk hi is#ko< ki AiªqIX khwinxo< ko ilkny ky ile mjæbur ho jwe< qo essy smjnw cwihe ik jo kuc anho<ny is#ko< ki bhwduri ky bwry my< ilkw hy vh ibøkul sëx hy[ asmy < jærw ijqni BI koe~ AiqkQwnI nhi< hogi[ KwPI Kwn ny ApnI ilikq 'mu <qkwbul-al-lubwb' my < Ek nojvwn is#k lvky kw Aw<Ko< dykw v Áw<q ilkw hy[ Xh v Áw<q es qrh hy :-- ''jb is<go< ko so-so ki ignqi my< hr rojæ mwrw jwqw Qww qo Ek idn Eysy nojvwn pr Awkr bwq kuc nxw mov ly ge~ QwI, ijski mw< iksi n iksi qriky sy Apny puz ki irhwe~ ky hu#m ly Awe~ QwI[ aski mw< ky khy Anuswr SwwhI POj ny asky puz ko XU< hi igrïqwr krky is#ko< ky swqw Swwiml kr ilxw Qww[ askw qwjæw-qwjæw ivvwh huaw Qww[ buifæxw mw< ny iksi qrh bwdswwh qk phu<c kr li AOr bwdswwh ny Xh p#kw krky ik es buifæxw kw puz is#k nhi< hy, aski irhwe~ kw hu#m kr idxw[ bufæi mw< irhwe~ ky hu#m lykr koqvwli ki as jgh phu<ci jhw< kël ike jwny vwly is<go< my< askw nojvwn puz BI KVw Qww[ hu#m dwrogw ko idkwe ge[ dwrogw ny qur<q as nojvwn ko KuSw hokr khw Qww ik SwwXd vh ApnI irhwe~ sun kr KuSw hogw, pr<qu vh hyrwn huaw[ asny pucw ik kël krqy-krqy asy #Xo< CoV idxw gxw

gurmiq zwn 37 hy? dwrogw ny bqwxw ik kël is<go< ko ikxw jw rhw hy[ qyri mw< ny bqwxw hy ik qu is<g nhi< hy, esile hmwri qyry swqw koe~ dusmni nhi< hy[ as lvky ny bvy guásy AOr josw my< Awkr khw ik ''myri mw< JUT bol rhi hy[ my< gu{ kw is<g hu< AOr bwbw b<dw is<g myrw nyqw hy[ mujy jødi-jødi myry BweXo< ky pws Byjo['' lvky ki Xy bwqy< sunkr dwrogw smyq sbi AiDwkwrI hyrwn ho ge[ aski mw< PPk kr ro rhi QwI, pr<qu nojvwn ny Ek n suni[ asny khw ik ''mw<! my< Ab BI mr rhw hu< AOr bwhr inkl kr BI mry brwbr hi rhu<gw[ AÇCw XhI hy ik my< Apny an swiqwxo< ky swqw hi PKR ki moq mr jw <, ijnky swqw iml kr my< lvqw rhw hu<[ Xh kh kr asny Pqh bulwe~ AOr A<qrDXwn hokr Apnw isr aqwry jwny kw e<qjæwr krny lgw[ jølwd ny dwrogw kw eswwrw pwkr askw isr Apny F<g Anuswr kël kr idxw['' 8 es qrh so-so krky swq so sy AiDwk is<go< ko swq-awt idno< my< kël kr idxw gxw[ jysy ik phly ilkw jw cukw hy ik bwbw b<dw is<g bhwdur AOr asky muk swiqwxo< ko bwki is<go< sy Alg kyd my< rkw gxw Qww[ anky muki swiqwxo< ki s<$xw szh QwI[ anko jun, 1716 e~. qk ij<ædw rkw gxw Qww[ AwDwI mwc~ sy lykr jun ky A<q qk anko n mwry jwny kw kwrxw Xh Qww ik anko k t ide jw rhy Qwy[ Xy k t dykr ansy Ek qo anky Eysy swiqwxo< ky icpy hony ky áqwwn ky bwry my< pucw jwqw Qww jo ABI hkumq ky hwqw nhi< AwE Qwy[ dusrw, an Kjæwno< ky bwry my< BI pucw jwqw Qww jo bvy-bvy Swhro< ki ivjx ky smx dusmn ki qrp sy By<t ky }p my< hwisl ike Qwy[ n qo bwbw b<dw is<g bhwdur AOr n hi askw koe~ swqwi Bw<iq- Bw<iq ky k t sh kr ts sy ms huaw[ jwn srmn AOr Efvf~ átipnsn ny ApnI ic I my< es bwry my< ilkw hy-- ''as (bwbw b<dw is<g) ki AOr asky bhuq-sy swiqwxo< ki ijæ<dgi es smx esile bfæw di ge~ hy ik asky Kjwny AOr asky shwxko< kw pqw lgwxw jw sky[ esky bwd asy BI kël kr idxw jwegw['' 9 A<q my < jb Bw<iq-Bw<iq ky k t dykr BI srkwri AiDwkwrI bwbw b<dw is<g bhwdur AOr asky swiqwxo< sy kuc pqw n lgw sky qo bwdswwh ny en ADwmry is<go< ko mwr ide jwny kw hu#m kr idxw[ DXwn rhy ik mwr ide jwny kw hu#m as smx idxw gxw Qww jb enko AOr k t nhi< ide jw skqy Qwy[ jb qk k t ide jw skqy Qwy, k t ide ge Qwy, mgr jb XwqnwAo< ki hi hd KËm ho ge~ qo AOr k t SwwXd nhi< ide jw skqy Qwy[ 9 jun, 1716 e~. ko suxo~dx hoqy hi bwbw b<dw is<g bhwdur AOr asky 17 swiqwxo< ko kyd my< sy inkwl kr A<iqm jlus inkwlw gxw[ bwbw b<dw is<g bhwdur ko lwl pgvi AOr iqølydwr BVkIly r<g ki poswwk phnwe~ ge~ QwI[ Xh BVkIlw r<g kyvl ankw mjæwk avwny ky ile Qww, qwik log anki dur sy hi phcwn kr sky<[ lwl r<g anko kyvl 'duøhw' bnwny ky ile phnwxw gxw Qww[ logo< ko Xh idkwny ki koiswsw ki ge~ QwI ik dyko! 'b<dw' ivvwh krvwny jw rhw hy[ bwbw b<dw is<g bhwdur ky swqw hwqwi pr asky puz AOr pëni ko ibtwxw huaw Qww[ swry is<g anky picy-picy gdwo< Xw KÇcro< pr j<jiro< my< jkv kr ibtwe hue Qwy[ bwjæwr my< sy inkwl

gurmiq zwn 38 kr sbko kuqubminwr ky smip $vwjw kuqubü In bkiqawr kwki ky rojæy ky pws phu<cwxw gxw[ vhi< bwdswwh bhwdur Swwh ki kbr QwI[ bwbw b<dw is<g bhwdur ky hwqwi ko Xhw< ibtwxw gxw[ asy kuc ispwihxo< ny pkv kr hwqwi ky hod my< sy aqwrw[ bwbw b<dw is<g bhwdur ki Xh hwlq QwI ik n vh Apny qor pr at-byt skqw Qww AOr n hi cl-ipr skqw Qww[ asy clny ky ile lwti pkvwe~ ge~ QwI[ ispwihxo< ªwrw asy k<dwo< sy pkv kr bwdswwh bhwdur Swwh kbr ky cwro< qrp ke~ bwr GumwXw gxw[ bwbw b<dw is<g bhwdur as smx SwwrIirk p@w sy byhd inb~l ho cukw Qww AOr bybs Qww[ jysy mugl AiDwkwrI Ek b<di sy krvwnw cwhqy Qwy, bwbw ji sy BI asi qrh krvwxw gxw[ kbr ky cwro< Aor ke~ c#kr lgvw kr bwbw b<dw is<g bhwdur ko ibtwxw gxw[ kwjæi ny asky pws jwkr Pqvw sunwxw ik Xid vh eálwm Dwwrxw krny ko qyxwr hy qo asy bvy mwn-smmwn ky swqw CoV idxw jwegw, nhi< qo vh mrny ky ile qyxwr ho jwe[ XhI Pqvw asky bwki is<gswiqwxo< ko sunwxw gxw[ sbny smyq bwbw b<dw is<g bhwdur ky eslwm Dwwrxw krny sy Ekdm e<kwr kr idxw[ sb Apny mrny kw e<qjæwr krny lgy[ 'qwrik-e-mujæpri' my< ilkw gxw hy ik ''gu{ goib<d is<g ji ky cuny hue is#k ny QwoVy hi idno< ki ijæ<dgi ky ile Apnw Dwm~ ËXwgny ki jgh Ek isdki is#k ki qrh ApnI jwn kubw~n krnw ávikwr kr ilxw['' 10 es qrh kw e<kwr sunkr kwjæi ny sbko k t dykr kël kr dyny kw hu#m idxw[ bwbw b<dw is<g bhwdur ky swqwi is<go< ko jb kël krny ky ile Awgy ikxw gxw Qww qo Bwe~ bwj is<g ki bwri Awny pr vhw< mojud sbsy bvy AiDwkwrI ny Bwe~ bwj is<g ko s<boidwq krqy hue khw, ''qyri qo bhuq bhwduri sunw krqy Qwy, #Xw bwq, es qrh ki dsww qyri #Xo< ho ge~? #Xw Ab BI kuc kr skny Xo^X hy?'' Bwe~ bwj is<g ny jvwb idxw ik ''my< byivxo< my< jkvw huaw hu<[ gu{ ky es is#k ki bhwduri dykni hy qo jærw byivxw< Kol kr dyk lo['' as AiDwkwrI ky khny pr aski byivxw< Kol di ge~<[ byivxw< Kulqy hi vh ADwmrI hwlq hony ky bwvjud BI Apny pws KVy AiDwkwirXo< pr bwjæ ki qrh Jpt pvw[ Xid ispwhi jødi Bwe~ bwj is<g ko kwbu n krqy qo asny ke~ AiDwkwirXo< ko mwr dynw Qww[ asy Jtpt kwbu kr aski bwjue< kwt di ge~ QwI<[ ipr iksi BI is<g ko iksi AiDwkwrI ny es qrh ki tkor nhi< ki[ Bwe~ bwj is<g ky bwd sbko j<jæiro< my< jkvy hue hi SwhId kr idxw gxw Qww[ iksi BI is<g ny kël hony ky fr sy Apnw DwYX~ nhi< KoXw[ A<q my< Awe~ bwbw b<dw is<g bhwdur ki bwri[ Xh bwq qo qx ho ge~ QwI ik Ab bwbw b<dw is<g bhwdur ko kël kr dynw hi TIk hy[ aski god my< asky cwr v wi~x bçcy ko ibtwxw gxw[ bwbw b<dw is<g bhwdur sy khw gxw ik asky bçcy ko phly mwrnw hy[ AÇCw XhI hogw ik jølwd ky hwqwo< mwry jwny ki jgh bwbw b<dw is<g Apny puz ko Kud hi mwr dy[ bwbw b<dw is<g bhwdur ny khw ik vy asy es qrh ki bwq khkr Apny Dwm~ sy BXBIq nhi< kr skqy[ jølwd ny kwjæi kw eswwrw imlqy hi bçcy ko eálwmi F<g sy ijæbh kr idxw[ eálwmi F<g Qww-- bçcy ko klmw pfæqy hue mwrnw[ bçcy kw qvpqw

gurmiq zwn 39 huaw idl bwhr inkwlw gxw[ esko bwbw ji ky mu<h my< TU<sw gxw[ bwbw ji e~svr ky hu#m ko mitw krky mwnqy hue Acl rhy[ bwbw b<dw is<g bhwdur ky es ht ko dykkr mugl AiDwkwrI BI hyrwn Qwy AOr kël krny vwlw jølwd BI[ vy bwbw b<dw is<g bhwdur ko bwr-bwr es bwq ky bwry my< pucqy Qwy ik ''ijqnw ht vh srkwr ky swmny idkw rhw hy AOr ijs qriky sy hr ikám ky k t brdwsq kr rhw hy, Xh bhuq hi <cy AOr ivªwn pu{ w ki inswwni hy[ Xid vh eqnw hi <cw AOr ivªwn pu{ w Qww qo asny Xh sb kuc jwnqy hue BI qwkqvr hkumq ky swqw t#kr #Xo< li, jbik AwiKr Ek idn qo asny pkvy hi jwnw Qww['' Xh bwq muhmmd AmIn Kwn ny puci QwI[ muhmmd AmIn Kwn ko hi phly bwdswwh bhwdur Swwh ny bwbw b<dw is<g bhwdur ko pkvny ky ile Byjw Qww[ bwd my< jb bwbw b<dw is<g bhwdur pkvw gxw Qww qo muhmmd AmIn Kwn ki f`xuti bwdswwh P{i$sXr ny lgwe~ QwI ik vh kydi bwbw b<dw is<g bhwdur ko idøli ki hd sy ApnI ihrwsq my< lykr AwE AQww~q` muhmmd AmIn Kwn bwdswwh kw mswhur vjæir Qww AOr bwbw b<dw is<g bhwdur kw swrw kydi jivn A<q qk esi ki ihrwsq my< gujærw Qww[ bwbw b<dw is<g bhwdur ny esy jvwb idxw, ''jb DwrqI pr juøm ApnI hd sy pwr ho jwqw hy qo Akwl purk iksi n iksi ÛXi#q ko as juøm kw nwsw krny ky ile Byjqw hy[ mujy BI myry gu{ goib<d is<g ji ny Awpky juømo< kw nwsw krny ky ile Byjw hy[ jhw< qk myri qwkq hy my<ny juøm kw mukwblw ikxw AOr asy KËm BI ikxw[ juøm ky iklwp lvny vwly km hi hoqy hy<[ esi kmi ky kwrxw my< pkvw gxw hu<[ mujy m ËXu kw BX nhi< hy[ jo juøm ky iklwp lvqw hy vh m ËXu kw BX rk kr nhi< lvqw['' 11 s. kysr is<g icñbr A<iqm smx my< bwdswwh P{i$sXr ki bwbw b<dw is<g bhwdur ky swqw bwqciq hue~ bqwqw hy[ asky Anuswr jb bwdswwh ny pucw ik ''vh (bwbw b<dw is<g) koe~ duk-qklip nhi< mwn rhw, #Xw Xh aski krwmwq hy?'' bwbw b<dw is<g bhwdur ny aár idxw, ''Xh koe~ krwmwq nhi< hy[ Dwm~mwg~ pr clny vwlo< ki moq esi qrh hi AwqI hy[ mujy eskw pqw Qww['' EysI bwqy< sun kr cwhy bwdswwh AOr ANX jrnylo< kw erwdw bwbw b<dw is<g bhwdur ky iq bdl gxw Qww, pr<qu pws KVy kwjæi ny Pqvw idxw ik muslmwno< ky bhwe ge KUn kw bdlw es kwipr ko AiDwk sy AiDwk qvpw kr mwrny sy hi ilxw jw skqw hy[ esky bwd bwbw b<dw is<g bhwdur ky dono< pyr kwty ge[ ipr dono< hwqw kwt ide ge[ bwd my< qvpqy hue SwrIr my< sy Aw<Ky< BI inkwl di ge~<[ jb qk bwbw b<dw is<g bwhdur kw SwrIr qvpqw rhw, qb qk asky SwrIr my< sy mw<s ky tukvo< ko jmuro< sy nocw gxw[ gm~ ike hue sirxy asky pyt my< sy Awr-pwr ike ge[ AwiKr my< jb bwbw b<dw is<g bhwdur ky SwrIr ko AOr k t ide hi nhi< jw skqy Qwy, qo asy SwhId krny kw hu#m dy idxw gxw[ kwjæi bqlw rhw Qww ik bwbw b<dw is<g bhwdur ny bygunwh muslmwno< kw kël ikxw hy[ en këlo< kw bdlw esi qrh ilxw jw skqw hy[ as kwjæi ko es bwq kw QwoVw BI Ehsws nhi< Qww ik ijs cwr swl ky bçcy ko ijæbh ikxw gxw Qww asny #Xw pwp ikxw Qww? assy

gurmiq zwn 40 ikski moq kw bdlw ilxw gxw Qww? A<qq: bwbw b<dw is<g bhwdur kw pw<c-buqk SwrIr T<fw ho gxw AOr mhwn nyqw ApnI Swhwdq dykr is#k eiqhws ky pºo< my< Apnw nwm roswn kr gxw[ 'AKbwr-E-drbwr-E-muAØlw' ki 10 jun, 1716 e~. idn eqvwr ki Kbr my< bwbw b<dw is<g bhwdur ko SwhId ike jwny s<b<dwi es qrh bqwxw gxw-- ''bwdswwh ko jwnkwri pysw ki ge~ ik asky hu#mwnuswr ebrwihm-ad`-din Kwn mir-e-awiqsw AOr srbrwh Kwn koqvwl, b<dw is<g ko asky puz smyq AOr ATwrh ANX swiqwxo< sihq $vwjw kuqub-ad`-din ky mkbry ki qrp, jo ik Kojw PwqU ky qwlwb ky njædik hy, ly ge Qwy[ phly bwgi b<dy ky puz ko aski Aw<Ko< ky swmny mwr idxw gxw Qww[ esky bwd bwgi ko byhd k t dykr mwr idxw gxw hy[ asky SwrIr ky sbi A<g judwjudw kr ide ge hy<[ asky swiqwxo< ko mwr idxw gxw hy['' 12 KwPI Kwn ilkqw hy ik ''AwiKrkwr b<dy ky swiqwxo< ko mwr idxw gxw Qww[ hu#m idxw gxw Qww ik jo dusro< ky puz asny mwry hy< anky bdly my< asky Apny puz ko aski Aw<Ko< ky swmny mwrw jwe[ essy bfækr askw puz asky Apny hwqwo< mwrw jwnw cwihe Qww[ esky bwd asy Kud BI mwr idxw gxw Qww['' 13 kin<gm ky Anuswr, ''lwllwl gm~ slwko< sy asky mw<s ko nocw gxw AOr es kwr k t shqy hue vh mr gxw[ (His own flesh was then torn with red-hot pincers and amid these torments he expired.)'' 14 bwbw b<dw is<g bhwdur ki Xh byimswl Swhwdq QwI[ s. kysr is<g icñbr ky Xy SwÑd es Swhwdq ky bwry my< bhuq hi AhimXq rkqy hy< ik bwbw b<dw is<g bwhdur ny Apnw SwISw dykr Dwm~ ki r@ww ki : b<dy swihb sis idqw Dwrm rik liqoe~[ lwk isk qurkw< hyn mwry[ iskw< gu} ikaw< isr idqy pr isdk n hwry[ es qrh 7 ids<br, 1715 e~. sy lykr 9 jun, 1716 e~. qk C: mhiny AOr do idn kw smx bwbw b<dw is<g bhwdur, askw puz AOr aski pëni XwqnwAo< BrI s$q kyd my< rhy Qwy[ aski pëni ko bwdswwh ny ApnI mw< ky mhl my< ibjvw idxw Qww, jhw< mokw pwkr asny ApnI jwn dy di QwI[ Put-not: 1. Cunningham, A History of the Sikhs, New Delhi, 1985, p. 79 2. fw. g<fw is<g, b<dw is<g bhwdr, p<jwbi XUinvis~tI, pitxwlw, 1990, p T 136. 3. a#q, p T 137. 4. The Punjab : Past and Present, October, 1984, p. 165. 5. Irwine, Later Mughals, Vol. 1, Calcutta, 1922. 6. fw. g<fw is<g, a#q, p T 138. 7. a#q, p T 139. 8. Khafi Khan, Munakhab-ul-Lubab, in Elliot and Dowson, History of India As Told by its own Historians, Vol. VII, Allahabad, 1964, p. 458; See Also, Macauliffe, The Sikh Religion, Vol. V-VI, Satvic Media Ltd; Amritsar. 9. The Punjab : Past and Present, October, 1984, p. 165. 10. fw. g<fw is<g, puv~ A<ikq, p T 141. 11. Khafi Khan, op. cit., p. 459 12. a#q, p T 166 13. KwPI Kwn, a#q, p T 458. 14. a#q, p T 79

gurmiq zwn 41 smkwlin eiqhwskwro<, ivdyswi spiro< AOr sprnwmwkwro< ky Aw<Ko< dyky hwl ky Anuswr Swyry-p<jwb mhwrwjw rxwjiq is<g Eysy ávq<z AOr Swi#qSwwlI smrwt Qwy ijnko qb ky ih<doáqwn kw sbsy is, qgvw AOr mswhur Swwsk mwnw gxw Qww; anko imsr ky muhmmd AlI AOr w<s ky nypoilxn ky swqw qulnw krqy hue w<sisi spir iv#tr XKmo< ny Apny dysw ki srkwr AOr jnqw ko A#qUbr, 1829 e~. my< ilkkr ByjI ic I ky mwdxm sy bqwxw Qww-- ''rxwjiq is<g ibøkul Awjæwd bwdswwh hy< AOr EiSwXw my< brqwinxw ky bwd sbsy BwrI rwj-swi#q ky mwilk hy<['' (lyts~ wm e<ifxw, l<dn, 1834 e~., p T 251) vy Eysy vixw, qwpi AOr su is bwdswwh Qwy ijnky drbwr ki Swwno-SwOkq hr dysi-ivdyswi ki Aw<Ky< cu<idwxw rhi QwI AOr ijskw ijæÿ krqy hue anky smkwlin jm~n dsw~k kn~l átynbwk ny ilkw Qww-- ''esmy< vh sb kuc mojud Qww jo e<swni qsûvur mwnvix mhwnqw ky smb<dw my< Anumwn kr skqw hy; jo Aiq qivr køpnwswwhi Swwn ky iswkr ko kt krny ky ile Xwd kr skqi hy[ XUrop ky SwwXd hi iksi rwj-drbwr ky pws vysy kimqi hiry AOr jvwhr mojud ho< jysy lwhor drbwr ky Kwjwny my< s<icq hy<['' (p<jwb, E brip Akwa<t AWP di k<töi AWP di is#ks, l<dn, 1846, p T 16-17) jhw< qk as drbwr sy s<b<idwq ÛXi#qXo< ki Awn- Swwn kw quaølk hy, fw. ky. ky. Kulr ny ilkw hy-- ''sbi A<gRyjI v Áw<qo< ky Anuswr mhwrwjw rxwjiq is<g kw drbwr asmy< Swwiml pu{ wo< Swyry-p<jwb AOr ankw rwj-drbwr -fw. hrnwm is<g Swwn* ki Aiq su<dr surqo< AOr Aiq bifæxw poswwko< ki Swwno-SwOkq kw sdkw duinxw ky sb SwwhI drbwro< sy bwjæi ly gxw Qww['' (mhwrwjw rxwjiq is<g, ne~ idøli, 1980 e~., p T 196) jhw< qk asmy< kwxm jæñq, bwkwxdgi AOr Adb-Awdwb kw smb<dw hy, sn` 1823 sy 1846 e~. qk luidwxwnw rhy kyîtn vyf, e~át e<ifxw k<pni ky poilitkl Aisáty <t ny ryjæify <t mytkwp ki qrp idøli ByjI ApnI irpot~ ( 1 Agáq, 1827 e~.) my < ilkw Qww-- ''swri sbw ky jæñq AOr bwkwxdgi, AmIro<-vjIro< kw mhwrwjw ky ile mwn-smmwn AOr anky Ek-dUsry ky ile Adb-Awdwb ki Sw<sw n krnw nwmumikn Qww[ iksi guáqwk byqkølki, Gbrwht Xw BwgdOV kw nwmo-inswwn BI nhi< Qww[ hr iksi ko ApnI jgh AOr pdvi kw pqw Qww; hr koe~ Apny Pj~ AOr ijmmydwri sy scyq Qww['' (ic I n<: 3, ijød 33, ry<j 125, qwrik 12-10-1827) jhw< qk mhwrwjw ky Apny jwho-jlwl kw smb<dw hy, bhuq-sy smkwlin v Áw<qkwro<, eiqhwskwro< AOr sprnwmwkwro< Awid ny ApnI-ApnI puáqko< my< inmnilikq Anuswr ivicz Xw ivl@wxw, AnUTw Xw AnoKw, AswDwwrxw Xw gyr-mwmuli háqi mwnw hy, jysy :- 1. e<^ly<f ky bwdswwh ivilxm ky spir Xw rwjduq sr Aly^jy<fr bn~jæ ky bxwn qwrik 1831 e~. ky Anuswr-- ''rxwjiq is<g hr p@w sy AswDwwrxw háqi hy<[ my< anky w<sisi APsro< ko (jo sb inktvqi~ rwj-swi#qxo<

gurmiq zwn 42 sy piricq hy <) Xh khqy sunw hy ik kusqnquinxw (tki~) sy lykr ih<doáqwn qk ankw koe~ BI swni Xw sm}p khi< BI nhi<['' (tö yvøjæ entu bukwrw, l<dn, 1834, ijød 1, p T 140) 2. w<s ki srkwr ki qrp sy Byjy hue iqinidw, y<c nycurl ihátöi MXUijæXm ky is ivzwni iv#tr XKmo< ky bxwn, qwrik 1831 e~. ky muqwibk, ''vy lgbg phly Eysy Awiv kwri AOr hr bwq jwnny ky ile aësuk ih<doáqwni hy < jo my <ny kbi nhi< dyky hy<[ (lyts~ wm e<ifxw, ifskrwe~ib<g E jrni, ijød 2, p T 22) 3. brqwnvi ih<d ky qb ky gvn~r jrnl ky imlytöi syÿytri imátr ivilxm Awsbon~ ky bxwn, qwrik 1831 e~. ky Anuswr, ''koe~ BI ÛXi#q rxwjiq is<g ky bhuq hi gyrmwmuli mnu X hony kw Ehsws grhxw ike ibnw nhi< rh skqw[ my< qo anko ijqnw ÈXwdw dykqw AOr ivcwrqw hu<, vy mujy aqny hi ÈXwdw AswDwwrxw mwnv qiq hoqy hy<[ (di kot~ E<f ky<p AWP rxwjiq is<g, l<dn, 1840, p T 32 AOr 35) 4. is eiqhwskwr jwj~ mwsw~myn ky bxwn, qwrik 1867 e~. ky muqwibk, vh Apny smx my< kusqnquinxw (tki~) AOr piik<g (cin) ky mdxvqi~ @wyz ky sbsy ivl@wxw mnu X Qwy['' (ihátöi AWP e<ifxw, ijød 1, p T 39) 5. A<gR yj jrnyl sr cwøs~ gp ky bxwn, qwrik 1897 e~. ky SwÑdo< my <-- ''rxwjiq is<g AnoKy AOr ABir mnu X Qwy['' (di is#ks E<f di is#k vwjæ ~, ijød 4, l<dn, 1897 p T 39) 6. A<gR yj jrnyl sr jwn gwf~n ky bxwn, qwrik 1904 e~. ky Anuswr-- ''rxwjiq is<g byimswl Swi$æsXq Qwy['' (di is#ks, l<dn, 1904, p T 110) qbi qo p<jwb AOr esky es AnUTy bwdswwh ki EysI Sw<swAo< kw ijæÿ kyvl dysw my< hi nhi< ivdyswo< my< BI Awm ho rhw Qww[ qbi qo asky swqw doáqwnw smb<dw kwxm krny ky ile kyvl e<^ly<f kw bwdswwh hi nhi<, }s AOr w<s ky bwdswwh BI XËn kr rhy Qwy[ qbi qo ih<doáqwn ky kyvl ih<du-is#k rwjw hi nhi<, muslmwn hwikm BI aski Swrxw AOr shwxqw lyqy qqww aski doáqi kw dm Brqy njær Aw rhy Qwy[ anky dyhw<q sy lgbg AwT v w~ phly AQww~q` sn` 1831 ky hwlwq kw jwxjæw lyqy hue kyîtn kin<gm ny ilkw Qww-- ''mhwrwjw rxwjiq is<g ki Swohrq Ab Apny iswkr pr QwI AOr dur-drwj ky dyswo< ky bwdswwh anki doáqi wîq krny ky ile XËn kr rhy Qwy[ sn` 1829 my< bloicáqwn ky rwjpuq anky ile GoVy lykr AwE Qwy AOr anho<ny es bwq ki AwSww kt ki QwI ik dirxw is<dw ky piscm ki qrp vwikxw hr<d AOr djl ki srhdi coikxw< <, jo enky bhwvlpuri jwgirdwr ny hvp kr li QwI<, anky Kwn ko mov di jwe<[ mhwrwjw swihb hrwq ky Swwh mhmud ky swqw BI esi qrh kw pz-ûxvhwr kr rhy Qwy['' sn` 1830 my < anko ^vwilxr ki mhwrwni byjw bwe~ ny jvwn is<idwxw ky ivvwh smwroh ko ApnI mojudgi ky swqw invwjny ky ile NXoqw Byjw Qww[ A<gRyjo< ko es bwq kw Swk Qww ik mhwrwjw rxwjiq is<g ny }s ky swqw BI ic I-pZ Awr<B ikxw huaw hy[ vh Kud BI Apny Bwv AOr ÛXwpwr ki v i ky ile, anki shwxqw lyny ky ile anki cwplusi

gurmiq zwn 43 Swu} krny vwly Qwy['' (E ihátöi AWP di is#ks, l<dn, 1849, p T 172-73) kuc Awgy jwkr sn` 1838 ki iáqwiq ko Bw<pqy hue asny Xh BI bqwxw Qww ik ''Xh ËX@w Qww ik rxwjiq is<g ApnI eçcw AOr l@x ki coti pr phu <c cuky Qwy[ vy as søqnq ki ikámq ky swils BI mwny jw cuky Qwy jo anky ipqw-ipqwmw pr bvw jbr AOr juøm BI krqi rhi QwI[ ih<doáqwn ky ivdyswi srqwj BI anky swqw AiDwk sy AiDwk Awdr-Bwv ky swqw pysw Aw rhy Qwy['' (a#q, p T 199) kin<gm kw Xh kqwn BI Ek hkikq kw hi sçcw bxwn hy[ asky vqn ky bwdswwh ivilxm coqwy ny Swyry-p<jwb ko sn` 1830-31 my< Ek Kws rwjduq sr Alygjy <fr bn~jæ ªwrw imzqw kw Swwndwr pz AOr ke~ kimqi qohpy Byj kr doáqi kw hwqw bfæwxw Qww[ bqw~nvi ih<d ky do gvn~r jnrl lwf~ B#q kbir ji ki bwxwi my< km~-mwg~ ho skqw hy[ Bu ki bi$æswsw hony pr ipr koe~ lykw nhi< pucqw : lykw koe n puce~ jw hir bks<dw ] (pºw 1096) gu{ AOr swdwu ky Alwvw sqs<g kmo~< ky cÿ ko imtwny ky Xo^X hy[ mwnv sqs<g my< nwm ki ivcwr sunkr ivkwro< AOr burwexo< pr kwbu pwny ki Xui#q sikqw hy[ mwnv ki hamy dur hoqi jwqi hy AOr ike kmo~< kw ihswb-ikqwb inpt jwqw hy[ B#q kbir ji ky Anuswr siqgu{ propkwr krky jiv ko Bvswgr sy pwr kr dyqy hy< : siqgur kino prapkw{ ] by<itk AOr lwf~ AwklY<f qqww qb ky kmw<fren-cip sr hynri yn Swyry-p<jwb ky swqw myl-imlwp AOr ivcwr-ivmsw~ krny ky ile ŸmSw: 1831, 1837 AOr 1838 e~. my < p<jwb rwj ky Swhro<-- lwhor, iprojæpur AOr ropv my< Kud AwE Qwy[ 26 A#qUbr, 1831 e~. ko ropv my < hue~ lwf~ by <itk ky swqw mulwkwq ki Awn-Swwn qo jgq-ccw~ kw iv wx bn ge~ QwI AOr moky ky ivdyswi gvwho< ny esko p<jwb kw ávxw~ @wyz bqwxw qqww ilkw Qww[ ( yn, Pwe~v e~xj~ en e<ifxw, l<dn, 1845, ADXwX 7-10) jhw< qk en mulwkwqo< ko es qrh b<dwn vwly mhwrwjw kw smb<dw hy, bwd vwly gvn~r jnrl lwf~ AwklY<f ny sn` 1838 my< anko 'hmwrw (A<gRyjæo< kw) sbsy qwkqvr AOr smmwnxo^x doáq' mwnw Qww[ (AWklY<f dw not, qwrik 12 me~, 1838) (p ˆT 26 kw Soˆw) kwif lin swgr s<swr ] (pºw 331) Aq: hm kh skqy hy < ik B#q kbir ji ki bwxwi my < km~ ky mhäv ko ávikwr ikxw gxw hy[ anho<ny cwhy km~ ko is w<q-ivswy w ky }p my< nhi< ivcwrw, pr<qu ipr BI km~ AOr Akm~ kw BydIkrxw krky jiv ko AwDXwiËmk km~ ki isw@ww di hy[ bury kmo~ < sy Cutkwrw pwny ky ile nwm-ismrn, swdwu AOr s<gq ky mhäv ko iqpwidq ikxw hy[ es qrh B#q kbir ji ki Bi#q-swDwnw my < km~ ki mháw ko Aw<Ko< sy AoJl nhi< ikxw gxw[

gurmiq zwn 44 I drbwr swihb pr POjI hmlw-- jun, 1984 e~. jun, 1984 e~. ky POjI hmly ky smx my< I drbwr swihb ky picy ki qrp gli SwhId bu<gw (kolsr) my< rhqw Qww[ POj ny hmlw 4 jun wq: kwl lgbg 4:40 bjy kr idxw Qww[ es A<DwwDwu<Dw PwXir<g my< BI my<ny 5 jun ko bwd dophr qk f`xuti inbwe~ QwI[ 6 jun ko my< I drbwr swihb nhi< Aw skw, pr<qu ANX gr<qwi is<g-- zwni mohn is<g AOr zwni purn is<g, jo 5 jun ko Swwm ky smx A<dr Qwy, bwhr nhi< jw sky Qwy[ zwni mohn is<g AOr zwni purn is<g ko swqw lykr kuc POjI jvwn 7 jun ko wq: kwl 5 bjy ky krib myry Gr AwE[ anho<ny khw ik ''Awpko jnrl swhb bulw rhy hy<[ 15 imnt my< qyxwr hokr hmwry swqw clo['' my< anky swqw AwXw AOr dykw ik Awtw m<fi, ktrw dl is<g AOr ipcli f`xofæi my< by-e<qhw POj QwI[ jgh-jgh pr rwáqy my< POjI pucqy Qwy-- ''Xh kon hy? esy goli mwr dy<?'' jo POjI mujy lyny ky ile ge Qwy, vy bqwqy ik ''Xh hyf pujwri hy['' A<dr Awkr dykw ik POj ny pirÿmw my< Anyk hi is<g ibtwe hue Qwy[ anki dsqwr aqwr kr assy anky hwqw picy bw<dwy hue Qwy[ dhswq bhuq QwI[ enmy< hmwry Apny km~cwri qqww ANX bhuq-sy XwZI Qwy[ zwni sujwn is<g, sdáx, iswromixw gu.. kmyti BI enmy< Qwy[ pirÿmw *puv~ hyf gr<qwi, I hirm<dr swihb, I Am qsr swihb-- 143006 -is<g swihb zwni swihb is<g* ki PutpwQw pr Ek is#k kn~l KVw Qww-- bhuq AkVbwjæ[ mujy lwny vwly POijXo< ny jb myry bwry my< bqwxw qo vo khny lgw, ''Agr hyf gr<qwi ho qo A<dr clo['' pirÿmw my< 6-7 ty <k KVy Qwy[ sb qrp lwswy< hi lwswy< QwI<[ my<ny as kn~l sy pucw, ''jo is<g Awpny Xhw< ibtwe hy<, #Xw my< ansy iml skqw hu<?'' asny jvwb idxw, ''hmy< hu#m nhi< hy['' my<ny asy bqwxw ik ''Xh hmwrw Apnw hi átwp hy[ Xy sbi I drbwr swihb ky A<dr f`xuti pr Qwy['' es pr kn~l ny khw, ''Awp enko dyk skqy ho[ Agr bwqciq krogy, qo goli mwr dy<gy['' enmy< ÈXwdwqr is<g gu{ªwrw bu<gw bwbw dip is<g ji SwhId ky pws byty Qwy[ mujy dyk kr ke~ rony lgy[ kexo< ny khw ik hmy< srovr my< sy lykr pwni qo iplw do[ jo BI koe~ bolqw, POjI asy b<duk kw bt`t mwrny lgqy AOr gwilxw< dyqy hue khqy, ''swlw pwni mw<gqw hy!'' my<ny kn~l sy khw ik ''log pwni iplwny ky ile CbIl lgwqy hy<, enko pwni qo iplvw do['' I drbwr swihb ki sbi emwrqo< my< cwro< qrp POj hi POj QwI[ ry y<s lwxbryri ko as smx Awg lgi hue~ QwI[ swri pirÿmw kw bhuq hi burw hwl Qww[ PSw~ gm~ hokr lwl Qww[ swri jgh golw-bw}d AOr kw<c ky tukvo< sy BrI hue~ QwI[ khi< pyr

gurmiq zwn 45 rkny ko BI jgh nhi< QwI[ POjI khny lgy ik ''juqw phn lo['' my <ny khw ik ''my < qo esi qrh hi n<gy pw<v A<dr jw <gw['' CbIl vwly mov pr pr sy iksi POjI ny myry pr goli clwe~, pr<qu my< bc gxw[ mujy lykr AwE POjI khqy rhy ik Xh hyf pujwri hy, pr<qu koe~ iksi ki sunqw nhi< Qww[ lwci byr gu{ªwry ky inkt ipr myry pr goli clwe~, jo ibøkul hi myry njædik PSw~ pr lgi[ lwci byr ky inkt I Akwl q$æq swihb ky Aw<gn my< lwswy< hi lwswy< QwI<[ dsw~ni f`xofæi, J<fw bu<gw, ne~ f`xofæi my< hr jgh POjI mswingny< AOr El. Em. ji. ipt krky pojiswn ile byty Qwy[ Eyiqhwisk lwci byr kw burw hwl Qww[ njædik ky pwlki swihb vwly kmry my< {mwly Awid buri qrh sy ibkry pvy Qwy[ bvy hi k t ky swqw my< Xhw< qk phu<cw Qww[ dsw~ni f`xofæi ky nicy AOr pr BwrI s<$xw my< POjI juqo< sihq KVy Qwy AOr biviisgryt pi rhy Qwy[ vy BI mujy dyk kr gwilxw< inkwlny lgy-- ''Xh swlw kon hy?'' swry POjI bhuq gwilxw< inkwl rhy Qwy[ 'swlw' khy ibnw qo koe~ bolqw hi nhi< Qww[ cokt sy lykr pul qk dsw~ni f`xovi kw mlbw pvw Qww[ pul pr BI BwrI s<$xw my< gwd~ qynwq QwI[ I hirm<dr swihb ky bwhr BI POjI phrw Qww[ I hirm<dr swihb ky A<dr kw hwl BI AÇCw nhi< Qww[ A<dr jo ibcwe~ (dri) 5 jun ko hue~ QwI, vh 6 jun ko bdli nhi< jw ski QwI[ golw-bw}d kw kw<c BI Qww[ A<dr POjI gu{ªwry ky 5-7 is<g byty Qwy[ Ek gr<qwi BI Qww[ do kn~l Qwy[ anho<ny mujy bqwxw ik jnrl swhb Awpkw e<qjæwr krky ABI ge hy<[ Awp I gu{ gr<qw swihb kw kwsw kr Swbd-kIq~n krny kw b<dw kro[ mujy dusry gr<qwi swihbwn ny bqw idxw Qww ik I hirm<dr swihb ky A<dr pivz biv swihb ko goli lgi hy[ 'hir ki povi' my < Ek pwti is<g pwt kr rhw Qww[ ikvki pr goli lgny sy SwISww tut kr Ek tukvw asky hwqw pr lgw, ijskw KUn {mwly pr lg gxw Qww[ Qwm jun ko BI si. Awr. pi. EP. ny I drbwr swihb pr cwro< qrp sy vhswiawnw F<g sy PwXir<g ki QwI[ Agly idn ky hwlwq BI AÇCy nhi< Qwy[ hmny s. gurcrn is<g tohvw ky swqw slwh krky 4 jun ko wq: kwl I Akwl q$æq swihb AOr pirÿmw ky swry gu{ªwrw swihbwn my< I AK<f pwt swihb kw Bog fwl kr pivz bivo< kw sukawsn kr idxw Qww, pr<qu 'hir ki povi' my< I AK<f pwt swihb jwri rkw[ eskw Bog hmwry is<go< ny 6 jun ko wq: kwl fwlw[ kïxu~ AOr POjI hmly ky kwrxw ke~ f`xuti vwly is<g A<dr nhi< Aw sky Qwy, ijs kwrxw hmwry is<g lgwqwr 8-8, 10-10 G<ty f`xuti dyqy rhy[ I hirm<dr swihb ky A<d}nI do kn~lo< (Swim<dr is<g AOr Swmw~) ny jb mujsy khw ik kwsw AOr Swbd-kIq~n kw b<dw kro, qo my<ny khw ik ''es m<qûx ky ile kwpi átwp cwihe['' vy khny lgy ik ''Ab átwp khw< sy lwe<?'' my<ny anko bqwxw ik ''pirÿmw my< Awpny jo is<g ibtwe hy<, esmy< hmwry bhuqsy km~cwri hy<, enko CoV do['' vy mwn ge AOr mujy lykr adwr AwE[ my< anko átwpsdáxo< ky bwry my< bqwqw rhw[ vy sbsy phly anky hwqw su<gqy Qwy[ mujy pqw clw ik ijn

gurmiq zwn 46 hwqwo< sy goli clqi rhi ho, anko su<g kr pqw cl jwqw hy[ a<gilxw< dyk kr pqw cl jwqw hy[ lgbg p<«h is<g enho<ny myry khny pr CoV ide[ bwki kydi bnw kr ky<p Byj ide[ do-fwe~ bjy kw smx hogw[ enmy< hjuri rwgi Bwe~ mih<dr is<g ky swqw qblw bjwny vwlw Bwe~ gurcrn is<g BI Qww, jo Kud BI kiq~n kr lyqw[ Ek surmw (nyzhin) is<g crnjiq is<g Qww jo qblw bjw lyqw Qww AOr dusrw rwgi Bwe~ hrbjn is<g Qww[ phly ke~ idn Xy kiq~n krqy rhy[ I drbwr swihb ky ArdwsIE Bwe~ hrpwl is<g phly ke~ idn myry Gr pr hi rhy[ enko CuVw kr my< phly Apny Gr lykr gxw Qww[ kexo< ky kpvo< pr KUn lgw Qww[ enho<ny ánwn ikxw, kpvy DwoE, bdly[ kexo< ko my<ny Apny kpvy ide[ 7 jun ko hi ibjli vwly AOr ryifxo vwly Aw ge Qwy[ anho<ny qwry< Awid ipt kr li<[ imlytöi vwly njædik sy iksi ih<du sèjn sy askw lw f ápikr BI lykr AwE Qwy, jo hmny bwd my< vwips ikxw[ 8 jun ko rw töpiq zwni jyn is<g ny Awnw Qww[ POj ny G<twGr vwli qrp f`xofæi sy lykr sidwy rwáqy qk (bwbw buf`fw ji ki byri ki qrp) pirÿmw my< sy lwswy< atw di<, mgr bwki áqwwno< pr ABI lwswy< pvi QwI<[ srovr my< BI 10-12 lwswy< qyr rhi QwI<[ my<ny 7 jun ko dykw Qww ik Ek is<g ny pirÿmw ky iksi kmry my< sy dov kr srovr my< Clw<g lgw di[ POijXo< ny srovr my< hi as pr goilxw< clwe~<[ ijs idn zwni jyl is<g AwE, as idn subh kuc POjI mujy l<gr ki ibiøf<g ki qrp ly ge[ eski swri m<ijælo< my< POjI hi POjI Qwy[ Xhw< fogrw ryijmy<t QwI[ kn~l bwjvw qqww Ek ANX kn~l ny mujsy khw ik ''rwmgifæxw bu<gy my< kuc Awq<kvwdI hy<[ vy hmwry kyîtn fw#tr ko atwkr A<dr ly ge hy<[ vy khqy hy< ik Xid pw<c is<g swihbwn hmy< kh dy< qo hm hiqwxwr Py<k dy<gy['' myry swqw zwni purn is<g BI Qwy[ do is<g bu<gy ky bwhr pit jov kr hwqw bw<dw kr ibtwe hue Qwy[ hmny ansy pucw ik ''Xid Xy hiqwxwr Py<k dy< qo Awp goli qo nhi< mwrogy['' vy khny lgy ik ''Agr hmwry AwdmI enho<ny nhi< mwry qo hm goli nhi< mwry<gy['' bu<gw rwmgifæxw my< bwbw KVk is<g ky fyry ki qrp hmny Coty lw f ápikr ky ªwrw an is<go< sy pucw ik Agr iksi POjI ko pkvw hy qo anko CoV do! bwhr Aw jwao! Xy Awpko goli nhi< mwry<gy!'' nicy sy anki Awvwjæ qo Aw rhi QwI, pr<qu kuc smj nhi< Aw rhw Qw[ anho<ny khw ik ''hmwry pws koe~ AwdmI nhi< hy['' es pr kn~l khny lgw ik ''Awp jwao, hm enko Apny Awp s<bwl ly<gy['' zwni jyl is<g ky Awny kw smx ho rhw Qww[ zwni jyl is<g AwE qo anky iksi km~cwri ny an pr Cwqw qwnw huaw Qww[ qb my<ny Apnw syvwdwr Byjw ik Cwqw b<d kro[ asny b<d kr idxw[ zwni jyl is<g ny I hirm<dr swihb my< mwqww tykw[ 'isropwa' dyny kw qo koe~ svwl hi nhi< Qww[ anho<ny iksi APsr sy khw ik mujy zwni swihb is<g ky swqw imlwao[ zwni jyl is<g ny sbsy phly mujsy I Akwl q$æq swihb ky jëqwydwr zwni ikrpwl is<g ky bwry

gurmiq zwn 47 my< pucw[ my<ny anko bqwxw ik vy TIkTwk hy<[ ipr anho<ny POjI hmly ky bwry my< hwlwq pucy qo my<ny ivvrxw sihq bqwe[ my<ny anko bqwxw ik ''POjI n<gy isr juqo< smyq hi A<dr hy<, bivi-isgryt AOr Swrwb pi rhy hy<[ enkw rvyxw bhuq hi bd`qmijæi vwlw hy[ ijs BI is<g ko khi< dykqy hy<, goli mwr dyqy hy<[ sykvo< hi indo~ w is<go< ko mwrw hy[ pivz áqwwno< AOr srovr ki byadbi kr rhy hy<[ muglo< sy BI AiDwk juøm ike hy< enho<ny[ Xy sb juøm Awpky hoqy hue, Ek is#k rw töpiq ky hoqy hue hy<['' zwni jyl is<g ny bqwxw ik '' ImqI gw<dwi ny anko kuc bqwxw hi nhi< Qww['' vy khny lgy, ''my<ny kl 7 jun ko hi Awnw Qww[ Awj BI bhuq muiskl sy AwXw hu<['' zwni jyl is<g ko my<ny bqwxw ik ''POjI log myry átwp AOr myry swqw bhuq bkvws krqy hy<, bdklwmi krqy hy<[ hmy< f`xuti krnw BI muiskl hy[ hmy< BI igrïqwr kr lo['' anho<ny asi smx cwr jrnylo<-- su<dr, dxwl, brwv AOr jmvwl sy khw ik enki puri sur@ww kw b<dw kro[ my<ny zwni jyl is<g ko bqwxw ik POj ny kw<îly#s my< AOr pws hi my< átwp ky, Xhw< qk ik gr<qwi is<go< ky BI Gr lut ile hy<[ zwni sohn is<g ko bhuq hi mwrw hy AOr igrïqwr krky ly ge hy<[ Xy ipcly bwjæwr ko jlwnw cwhqy hy<[ zwni jyl is<g ny goli lgi j$æmi biv ky BI dsw~n ike[ anho<ny A<dr ki hwlq dyk li QwI[ idøli jwkr Ek CotI pyti {mwlo< ki ByjI[ my<ny socw ik cwhy zwni jyl is<g is#k hy<, pr<qu {mwly hy< qo srkwri, esile eáqymwl nhi< ike[ ky<«ix m<zi butw is<g 9 jun ko phli bwr Xhw< AwXw[ ipr qo lgbg hr rojæ hi Awqw rhw[ 9 jun ko my<, zwni ikrpwl is<g, s. Bwn is<g AOr s. AibnwSwI is<g ny I hirm<dr swihb ky A<dr byt kr butw is<g ky swqw b<dw ky bwry my< ivcwr-ivmsw~ ikxw, ipr qo qoswwkwnw, ky <«IX is#k AjwXb Gr Eyiqhwisk SwáZo< ky bwry my< kmyitxw< bn ge~< AOr DwIry- DwIry b<dw my< sudwwr krqy ge[ my<ny 7 jun ko hi imlytöi ky AiDwkwirXo< sy kh idxw Qww ik hm pw<c is<g swihbwn ekt`tw hokr koe~ PYslw kr skqy hy<[ 16 jun qk hm sbi is<g swihbwn Xhw< ekt`tw ho ge Qwy[ as smx p<jwb ky hwlwq bhuq hi BXwnk Qwy[ zwni ikrpwl is<g ti. vi. pr bxwn pfæ cuky Qwy[ Apny b<dwko< (s. Bwn is<g AOr s. AibnwSwI is<g) ki slwh pr my<ny BI bxwn idxw Qww qwik hwlwq nwm~l hony my< kuc shwxqw ho sky[ vysy POjI AiDwkwrI phly bxwn cyk krqy Qwy[ vy mujsy kh rhy Qwy-- ''esmy< qo kuc hy hi nhi<, AOr bxwn do!'' es qrh 29 isq<br ko kw<îly#s hmwry hvwly ikxw gxw[ phli A#qUbr sy pivz mxw~dw, ijnmy< POjI hmly ky kwrxw iv%n pv gxw Qww, pun: bhwl ki ge~[

gurmiq zwn 48 swikxw< I gu{ nwnk dyv ji AOr anky guris#ko< ki-- 1 mulw kivu vkwxwiey... -s. bliv<dr is<g jovwis<gw* nmrqw ky pu<j kiv jwiq ky Bwe~ mulw kiv hue hy<[ siqgu{ nwnk dyv ji Bwe~ mulw kiv ky swqw bhuq ym krqy Qwy[ Ek idn Bwe~ mulw ji ny siqgu{ nwnk dyv ji ki hjuri my< ivnqi ki, ''hy siqgu{ ji! klxug my< is#ki ki mxw~dw #Xw hy? koe~ es qrh kw apdysw kro ik jnm-mrxw sy mui#q wîq ho jwe['' klxug ky r@wk siqgu{ nwnk dyv ji ny PrmwXw, ''hy Bwe~! klxug ivc is#ki mxw~dw Xh hy, jo is#k hovy so jue AOr vysxw dw ËXwg kry[ is#kw< nu< gu{ dw }p kr jwxwy[ Swbd nwl Iq kry[ Swbd qy gu{ nu< Ek }p jwxwo[ rwg pwe kr Swbd ko gwvy[ Dwm~ di ikrq kry qy is#kw< nu< qn, mn, Dwn krky rijwvy qy prdw FkY['' Bwe~ mulw kiv ny gu{-apdysw ko pøly bw<dw ilxw[ koe~ guris#k idn Xw rwq ko AwE, vy sbko aski jæ}rq ky Anuswr l<gr- swd dyqy; vázo< ki jæ}rq vwly ko váz dyqy[ krni e~svr ki, Ek Tg Swbd-bwxwI k<táqw krky Bwe~ mulw kiv ky Gr AwXw[ Bwe~ mulw ny bwxwi kw ymi AOr guris#k jwnkr bhuq thl-syvw ki[ rwq hue~ qo Bwe~ mulw ki pëni Apny jæyvr Awid aqwr kr ifñby my< rkkr so ge~[ Bwe~ mulw kiv BI soe hue Qwy[ soqy smx Tg AwBU wxw vwlw ifñbw lykr clny lgw[ hvyli ky bwhr ky drvwjæy ko qwlw lgw huaw Qww AOr cwbi Bwe~ mulw kiv ky pws QwI[ asny Bwe~ mulw kiv sy khw ik ''mujy cwbi do, my<ny idsw jwnw hy['' Bwe~ mulw kiv ny khw, ''XhI< byt lo, my< Py<k du<gw AOr ánwn BI krvw du<gw['' Tg ny bwhr jwny ki ijæd ki[ Bwe~ mulw kiv ny qwlw Kol idxw, pr<qu hvbvi my< Tg ki bgl my< sy ifñbw igr gxw[ Bwe~ mulw kiv ny ifñbw atw kr Tg ko dy idxw[ wq: kwl Bwe~ mulw kiv ki GrvwlI ny dykw ik jæyvr vwlw ifñbw nhi< hy qo asny Bwe~ mulw kiv sy khw ik lgqw hy ik rwq ko Gr pr jo ÛXi#q AwXw Qww vh AwBU wxwo< vwlw ifñbw ly gxw hy[ Bwe~ mulw kiv ny ApnI pëni ko AOr jæyvr bnw ide, qwik is#k (Tg) ki bdnwmi n ho[ swihb I gu{ nwnk dyv ji ko jb es vwqw~ kw pqw clw qo vy bhuq sº hue AOr vcn ikxw-- ''qudw myrw pvdw FikAw hy qyrw pvdw gu} Fkygw[ qusi< Swbd nu< qy gu} nu< eko }p jwixwaw, es vwsqy Swbd nu< siqgur dw ihrdw jwxwky suxwnw Aqy m<nxww hy, qyrw adwwr hovygw['' Bwe~ gurdws ji ny Bwe~ mulw kiv ko sçcy Awcrxw vwlw, gu{ kw dws AOr ymi is#k khw hy : mulw kivu vkwxwiey cilqu Acrj luibq gurdwsi[ (vwr 11:13) *Apr sicv, Dwm~ cwr kmyti (iswromixw gu.. kmyti), I Am qsr swihb-143006, Pon : 9814898212

. < gurmiq zwn 49 Kæbrnwmw simwvqi~ @wyzo< ko ávwáqx suivdwwe< dyny ky ile Bwe~ lo<govwl ny myifkl vyn rvwnw ki I Am qsr swihb : 25 A Yl : iswromixw gu{ªwrw b<dwk kmyti ky Dwwn Bwe~ goib<d is<g lo<govwl ny iswromixw gu.. kmyti ki qrp sy simwvqi~ @wyzo< ky j}rqm<d logo< ky ile in:swuøk myifkl suivdwwe< dyny ky a ysx sy do myifkl vyno< ko Kwlse~ jykwro< ky swqw rvwnw ikxw[ vxw~nxo^x hy ik iswromixw gu.. kmyti ki qrp sy biqy smx ky dorwn simwvqi~ AOr ipcvy grwmixw @wyzo< my < in:swuøk myifkl suivdwwe< dyny kw PYslw ikxw gxw Qww, ijsy Awj ÛXvhwirk }p idxw gxw[ es Avsr pr iswromixw gu.. kmyti ky Dwwn Bwe~ goib<d is<g lo<govwl ny khw ik simwvqi~ AOr ipcvy @wyzo< ky grib logo< ky ile vq~mwn smx my < mh<gi ávwáqx syvwe< wîq krnw byhd muiskl hy AOr esi ko dykqy hue iswromixw gu. kmyti ki qrp sy j}rqm<d logo< qk in:swuøk ávwáqx syvwe< phu <cwny kw XËn ikxw gxw hy[ anho<ny khw ik iplhwl do myifkl vyny simwvqi~ gw<vo< ky ile rvwnw ki ge~ hy < AOr Awny vwly smx my < eskw AOr iváqwr ikxw jwegw[ myifkl vyno< my < di jwny vwli suivdwwao< sy s<b<idwq Bwe~ lo<govwl ny bqwxw ik ËXyk vyn my < mwihr fw#tr, Pwmw~isát AOr hyøpr mojud rhy <gy[ esky Alwvw in:swuøk dvwao< kw BI b<dw hogw[ anho<ny khw ik Xy myifkl vyny < rojæwnw pw<c-pw<c gw<vo< qk phu <c krygi AOr esi qrh bwri-bwri sy Alg- Alg @wyz ky gw<vo< my < jwe<gi[ anho<ny Xh BI khw ik j}rqm<do< ko sáqi ávwáqx syvwe< dyny ky ile iswromixw gu.. kmyti ªwrw ávwáqx s<áqwwe< BI clwe~ jw rhi hy <, ijnmy < bvi s<$xw my < mrijo< kw km sy km Kc~ pr elwj ikxw jwqw hy[ esky Alwvw Alg-Alg @wyzo< my < in:swuøk myifkl ky <p BI lgwe jwqy hy <[ myifkl vyno< ki rvwngi ky smx Bwe~ lo<govwl ny vyno< my < syvw inbwny vwly átwp ko gu{- bi$æswsw isropwao dwn ike[ es Avsr pr iswromixw gu.. kmyti ky kwx~kwirxwi sdáx Efvokyt Bgv<q is<g isawlkw, sdáxgxw-- Bwe~ rwij<dr is<g mihqw, s. surjiq is<g ibæyvf, s. gur Iq is<g JÑbr, s. m<giv<dr is<g KwpVKyVI, Bwe~ Ajweb is<g AiBAwsI, s. Avqwr is<g vxwvwlw, iswromixw gu.. kmyti ky mu$x sicv fw. }p is<g, Apr sicv-- s. idljiq is<g, s. bliv<dr is<g jovwis<gw, s. jgjiq is<g, ap sicv-- s. kuliv<dr is<g rmdws, s. krmbir is<g ikawmpur ky Alwvw s. rgbir is<g m<f AOr s. guir<dr is<g mynyjr I drbwr swihb, I gu{ rwmdws myifkl XUinvis~tI ky vi. si. fw#tr kulv<q is<g dyd, I gu{ rwmdws myifkl kwlyj ky i <sipl fw#tr mnjiq is<g aîpl, I gu{ rwmdws fy <tl kwlyj ky i <sipl fw. kvipwl is<g, fw. bljiq is<g, EfISwnl mynyjr s. rwij<dr is<g }bi Awid apiáqwq Qwy[ jëqwydwr jásw is<g AwhlUvwilXw ki qisri jnm-swqwñdi ky Avsr pr gurmiq smwgm AwXoijq I Am qsr swihb : 3 me~ : is#k kom ky mhwn jrnyl jëqwydwr jásw is<g AwhlUvwilXw ki qisri jnm-swqwñdi ky Avsr pr iswromixw gu{ªwrw b<dwk kmyti AOr jëqwydwr jásw is<g