Chów świń w gospodarstwach industrialnych i konwencjonalnych Dr Danuta Zawadzka IERiGŻ - PIB ul. Świętokrzyska 20 e-mail: Danuta.Zawadzka@ierigż.waw.pl
USA: Liczba gospodarstw posiadających trzodę oraz pogłowie przypadające na 1 gospodarstwo liczba gospodarstw pogłowie/gospodarstwo Liczba gospodarstw w tys. 800 600 400 200 647 87 1044 0 0 1977 1984 1991 1998 2005 2012 63 1200 1000 800 600 400 200 Pogłowie - sztuki W latach 1977-2012 (35 lat) w Stanach Zjednoczonych liczba gospodarstw posiadających trzodę zmniejszyła się o 90% (z 647 tys. do 63 tys., tj. o 584 tys.). Rocznie z chowu trzody rezygnowało średnio ok. 17 tys. gospodarstw. W latach 1977-2012 (35 lat) w Stanach Zjednoczonych liczba świń przypadających na 1 gospodarstwo wzrosła ponad dziesięciokrotnie. Rocznie średnia skala chowu zwiększała się o 25 tys. sztuk.
USA: Struktura gospodarstw posiadających trzodę oraz pogłowia trzody, wg skali chowu (w %, w 2012 r.) 120 100 gospodarstwa pogłowie 95,8 80 60 40 20 0 65,9 16,4 0,4 5,4 0,2 3,4 0,2 2,3 0,3 3,3 1,0 3,1 2,1 1-24 25-49 50-99 100-199 200-499 500-999 1000+ Koncentracja chowu dokonała się głównie w wyniku ubytku średnich, a nawet relatywnie dużych gospodarstw Wzrost liczby gospodarstw nastąpił w gospodarstwach o skali chowu 2000 i więcej sztuk.
USA: Struktura pogłowia trzody, wg skali chowu (w %, w 2012 r.) 75 60 45 30 15 0 4,0 4,0 96% 9,0 7,0 7,0 9,0 60,0 W gospodarstwach o skali chowu do 1 tys. sztuk znajdowało się tylko 4% pogłowia świń, a w gospodarstwach o skali powyżej 1000 sztuk 96% pogłowia, w tym w gospodarstwach o skali większej niż 50 000 sztuk 60% pogłowia.
USA: Liczba gospodarstw objętych chowem kontraktowym w % ogólnej liczby gospodarstw posiadających trzodę (wg skali chowu) 100 80 60 40 20 0 3,9 22,1 2002 2012 35,5 50,3 62,5 52,7 34,9 11,3 W latach 2002-2012 zmniejszył się udział gospodarstw z chowem kontraktowym w gospodarstwach najmniejszych (do 199 sztuk pogłowia). W ciągu 10 lat największy wzrost tego chowu nastąpił w gospodarstwach o skali chowu 5000 i więcej oraz 1000-1999 sztuk. Największy udział chowu kontraktowego występuje w gospodarstwach o skali chowu 2000-4999 sztuk.
USA: Udział świń przeznaczonych do dalszego chowu w ogólnym pogłowiu trzody oraz urodzenia prosiąt mln sztuk 140 130 120 110 100 90 80 70 60 14,1 93,9 urodzenia prosiat udział świń 129,8 8,4 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 17,0 15,0 13,0 11,0 9,0 7,0 %
USA: Urodzenia prosiąt przypadające na 1 maciorę, w tys. sztuk (wg skali chowu) 12,0 11,0 2010 2017 10,4 10,7 10,0 9,0 8,0 7,9 7,6 8,6 8,0 9,1 8,3 9,5 8,6 8,8 9,0 7,0 6,0 1-99 100-499 500-999 1000-1999 2000-4999 5000+ W gospodarstwach o skali chowu 5000 sztuk i więcej urodzenia prosiąt przypadające na 1 maciorę wzrosły o 19%, a w gospodarstwach o skali chowu 1-99 sztuk o 4%.
Przeciętne koszty produkcji w euro przypadające na 1 kg tucznika (waga poubojowa) Wyszczególnienie 2012 2013 2014 2015 2016 2017 USA 1,33 1,22 1,02 1,10 1,05 0,98 Brazylia (MT) Brazylia (SC) 1,17 1,13 1,05 0,96 1,11 1,05 1,46 1,33 1,29 1,19 1,42 1,39 Kanada 1,46 1,42 1,22 1,27 1,24 - EU 1,84 1,85 1,68 1,64 1,56 1,55 Brazylia MT brazylijski stan Mato Grosso. Jego udział w brazylijskiej produkcji wieprzowiny wynosi 8%, a w eksporcie 4% (2015 r.). Brazylia SC brazylijskie stan Santa Carolina. Jego udział w brazylijskiej produkcji Wieprzowiny wynosi 26%, a w eksporcie 35%.
Struktura światowej produkcji i eksportu wieprzowiny, według krajów, w 2017 r. Produkcja Eksport 2,7 14,0 3,3 10,5 21,4 48,1 Chiny UE-28 USA Brazylia Rosja pozostałe 2,1 10,6 9,5 16,1 30,9 30,8 USA UE-28 Kanada Brazylia Chile pozostałe Produkcja wieprzowiny USA stanowi 11% produkcji światowej (2018 r.). Eksport z USA stanowi 31% światowego eksportu (2018 r.) i 23% produkcji wieprzowiny w USA.
Krytyka chowu industrialnego (Prof. J. Ikerd) Możliwość utraty dostępu do rynku przez rolników niezależnych. Gigantyczne korporacje zmierzają w kierunku pełnej integracji pionowej. Produkcja przemysłowa przynosi korzyści korporacji, a nie konsumentom. W latach 2008-2014 ceny detaliczne wieprzowiny wzrosły o 24%, wołowiny o 22%, a drobiu o 12%. Produkcja przemysłowa niszczy zasoby społeczności wiejskiej. Zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych itd. Problemy z zapachami nie są jedynie uciążliwością dla ludzi mieszkających w pobliżu. Mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi mieszkających nawet w odległości kilku czy kilkunastu kilometrów od zakładu. Dzielą, a nie łączą społeczności lokalne.
Natężenie chowu trzody w Danii i w Niemczech Kraje 1995 2016 lub 2017 Liczba gospodarstw (tys.) Pogłowie trzody (tys. szt.) Pogłowie trzody/ 1 gosp. (sztuki) Liczba gospodarstw (tys.) Pogłowie Trzody (tys. szt.) Pogłowie trzody/ 1 gosp. (sztuki) Dania 21 11 084 518 3 12 832 3 728 Niemcy 239 24 674 103 23,5 27 578 1 174 W latach 1995-2016 liczba gospodarstw w Danii zmniejszyła się o 86%, a w Niemczech o 90%.
Dania: Struktura gospodarstw posiadających trzodę wg skali chowu (%) 2000 2016 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 18,0 17,5 14,3 15,5 2,9 3,5 18,0 18,0 15,3 8,3 7,2 12,7 27,3 8,4 7,3 2,9 1,4 1,5 Spadek liczby gospodarstw dotyczył grupy od 1 do 1999 sztuk. W 2016 r. gospodarstwa o skali chowu od 1 do 1999 tys. sztuk. stanowiły 44%, podczas gdy w 2000 r. 87%. W 2016 r. gospodarstwa o skali chowu powyżej 2000 szt. stanowiły 56% (2000 r.-13%)
Dania: Struktura pogłowia trzody w gospodarstwach posiadających trzodę, według skali chowu (%) 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2000 2016 97,9% 2,1% pogłowia 28,3 0,4 2,1 5,9 19,4 10,8 14,4 6,9 6,0 8,2 7,8 8,7 0,0 0,1 0,3 1,7 11,8 67,2 W gospodarstwach do 999 sztuk znajdowało się 2% pogłowia, a w gospodarstwach posiadających więcej niż 1000 sztuk 98% pogłowia, w tym 67% w gospodarstwach o skali chowu większej niż 5000 sztuk.
Dania: Struktura pogłowia trzody w gospodarstwach posiadających trzodę, według skali chowu w 2016 r. (%) 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 2,1 6,0 8,2 7,8 8,7 9,1 8,8 67,2% 5,9 43,4 W gospodarstwach o skali chowu większej niż 5000 sztuk w 2016 r. było 67,2% pogłowia trzody, w tym 43% w gospodarstwach posiadających ponad 8000 sztuk.
Niemcy: Struktura gospodarstw posiadających trzodę, według skali chowu (w %) 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 91,8 60,9 6,8 2005 2017 26,8 10,2 1,5 0,0 1-999 1000-1999 2000-4999 5000+ W 2017 r. gospodarstwa o skali chowu do 999 stanowiły 61% gospodarstw Gospodarstwa o skali chowu większej niż 1000 sztuk 39%, w tym gospodarstwa o skali większej niż 5000 sztuk - 2% 2,1
Niemcy: Pogłowie trzody w gospodarstwach posiadających trzodę, wg skali chowu (w %) 60,0 50,0 49,5 2005 2017 40,0 30,0 20,0 22,8 29,7 32,2 20,9 24,9 20,1 10,0 0,0 1-999 1000-1999 2000-4999 5000+ W gospodarstwach o skali chowu do 1000 sztuk w 2017 r. znajdowało się 23% pogłowia W gospodarstwach o skali chowu większej niż 1000 sztuk znajdowało się 77% pogłowia, w tym 20% o skali większej niż 5000 sztuk
Przeciętne koszty produkcji w euro przypadające na 1 kg tucznika (waga poubojowa) Wyszczególnienie 2012 2013 2014 2015 2016 2017 UE 1,84 1,85 1,68 1,64 1,56 1,55 Dania 1,69 1,69 1,53 1,49 1,41 1,35 Niemcy 1,84 1,84 1,65 1,58 1,53 1,56 Hiszpania 1,65 1,64 1,49 1,46 1,38 1,37 Holandia 1,67 1,77 1,64 1,62 1,57 1,55 W 2017 r. ceny produkcji tucznika były w Danii o 13% niższe niż średnie ceny w UE, podobnie jak w Hiszpanii. Ceny w Niemczech i w Holandii były zbliżone do średnich cen w UE.
Produkcja wieprzowiny w UE-28, w mln ton Kraje 2017 2018 2019 2018 2017 2019 2018 UE-28 a) 23 655 24 015 23 768 101,5 99,0 Niemcy Hiszpania Francja Polska b) Dania 5 462 4 249 2 117 1 894 1 546 5 538 4 344 2 147 1 950 1 602 5 590.. 1 910 1 670 101,4 102,2 101,4 103,0 103,6 100,9.. 98,0 104,2 a) Prognoza KE b) Prognoza IERIGŻ-PIB W 2017 r. produkcja trzody w Niemczech stanowiła 23% produkcji w UE-28, w Hiszpanii 18%, w Danii 7%, a w Polsce 8%.
Eksport żywca, mięsa i podrobów wieprzowych z UE-28 do krajów trzecich, w tys. ton wagi poubojowej Kraje 2017 % I-VIII 2017 I-VIII 2018 I-VIII 2018 I-VIII 2017 Ogółem 3 819,3 100,0 2 540,0 2 564,4 101,0 Niemcy Hiszpania Dania Holandia Polska 872,8 775,8 569,9 427,5 251,1 22,9 20,3 14,9 11,2 6,6 550,2 520,0 391,1 302,3 156,2 569,5 570,9 382,3 303,9 162,9 103,5 109,8 97,7 100,5 104,3 W 2017 r. eksport produktów wieprzowych do krajów trzecich z Niemiec stanowił 23% eksportu unijnego, z Danii 14%, a z Polski prawie 7%.
Polska: Struktura gospodarstw posiadających trzodę (%) 2005 2018 60,0 50,0 40,0 53,4 33,7 36,3 42,8 30,0 20,0 10,0 0,0 17,0 9,0 6,5 1,3 1-9 10-49 50-199 200+
Polska: Struktura pogłowia trzody według skali chowu (%) 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 2005 2018 69,5 31,0 31,4 30,2 17,9 11,0 7,4 1,6 1-9 10-49 50-199 200+
Polska: Struktura pogłowia trzody wg skali chowu, w 2018 r. 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 30,5 69,5% 26,1 14,2 10,7 10,9 3,9 3,7 1-199 200-399 4000-999 1000-1999 2000-2999 3000-4999 5000+ W 2018 r. 55% pogłowia znajdowało się w gospodarstwach o skali od 1 do 999 sztuk, a pozostałe 45% w gospodarstwach o skali chowu powyżej 1000 sztuk, w tym 26% w gospodarstwach posiadających więcej niż 5000 sztuk. W 2016 r. w gospodarstwach o skali chowu 5000+ było 24% pogłowia
Udział pogłowia w stadach większych niż 1000 sztuk w poszczególnych województwach. 120 100 80 60 40 20 0 do 999 1000+ 71 77 10 12 64 22 50 83 Największy odsetek świń utrzymywanych w stadach większych niż 1000 szt. Znajduje się w woj..: zachodnich i północnych. W woj. południowych i środkowych odsetek ten jest relatywnie mały.
Struktura pogłowia i gospodarstw posiadających trzodę w Polsce, Niemczech i Danii (%) Pogłowie trzody Polska (2018) Niemcy (2017) Dania (2016) Do 999 sztuk 55,4 22,8 2,5 1000-1999 10,9 32,2 6,6 2000-4999 7,6 24,9 27,3 5000+ 26,1 20,1 63,6 Gospodarstwa Do 999 sztuk 99,0 60,9 33,1 1000-1999 0,7 26,8 14,8 2000-4999 0,2 10,2 28,1 5000+ 0,1 2,1 24,0
Dziękuję za uwagę