Przyczyny nieopłacalności produkcji świń w Polsce. dr Arkadiusz Dors prof. dr hab. Zygmunt Pejsak Zakład Chorób Świń PIWet-PIB

Transkrypt

1 Przyczyny nieopłacalności produkcji świń w Polsce dr Arkadiusz Dors prof. dr hab. Zygmunt Pejsak Zakład Chorób Świń PIWet-PIB Puławy, 20 kwietnia 2015

2 Produkcja mięsa na świecie w roku 2014 wyniosła 311,6 mln ton [NAZWA KATEGORII] [PROCENT OWE] [NAZWA KATEGORII] [PROCENT OWE] [NAZWA KATEGORII] [PROCENT OWE] [NAZWA KATEGORII] [PROCENT OWE] Źródło: FAO 2015

3 Zmiany w światowej produkcji mięsa w latach Różnica (lata13/14) Wołowina 67,0 67,8 68,3 + 0,8% Mięso drobiowe 105,4 106,4 107,6 + 1,1% Wieprzowina 112,4 114,5 116,1 + 1,4% Mięso owcze 13,7 13,9 14,0 + 0,6% Źródło: FAO 2015

4 Produkcja wieprzowiny na świecie Przewidywany wzrost na świecie, od 2011 do 2020: 1,5% na rok WIEPRZOWINA (miliony T) do 2020 roku % Świat 108,6 124,9 14,9 Główni producenci: 80% Chiny 50,6 59,2 17,0 EU-27 22,6 23,6 4,4 USA 10,1 11,2 10,0 Brazylia 3,2 3,7 13,1 Źródło: L. Roppa, 2013

5 Stan i prognozy produkcji wieprzowiny w UE w latach Produkcja (+4%) Produkcja, Konsumpcja Konsumpcja Eksport mięsa (+1%) Handel Import mięsa Źródło: Roppa, 2013, Prospects for Agricultural Markets and Income in the EU , European Commission, 2013

6 Produkcja wieprzowiny w krajach Europy centralnej (do 2020 r.) Przewidywany spadek w krajach EU - N12, od 2011 do 2020: 0,1% na rok WIEPRZOWINA (miliony T) % EU - N12 3,540 3,509-0,9 Główni producenci w 2011: 77% Polska 1,810 Węgry 0,387 Czechy 0,263 Rumunia 0,263 Źródło: L. Roppa, 2013

7 Pogłowie świń (w tym loch) w Polsce w latach (w tysiącach) Pogłowie świń ogółem Pogłowie loch Źródło: GUS, 2015

8 Roczny ubój trzody chlewnej w Polsce (w mln sztuk) Źródło: GUS 2015

9 Wysoki popyt wewnętrzny na wieprzowinę 2012 r. Kraj Mięso wieprzowe Czechy 42,4 Dania 56,8 Niemcy 54,0 Francja 32,8 Irlandia 35,5 Litwa 38,8 Włochy 37,1 Holandia 41,4 Austria 56,4 Polska 43,2 Portugalia 43,9 Rumunia 31,1 Wielka Brytania 22,1 ª Dane szacunkowe. Spożycie bilansowe mięsa wraz z tłuszczami obejmuje: spożycie przez ludność, zużycie na pasze, zużycie na cele przemysłowe i straty. Źródło: Markt Bilanz Vieh und Fleisch 2012, AMI, Bonn, 2012; MEG-Marktbilanz Eier und Geflügel 2012, Eugen Ulmer KG, Stuttgart, 2012.

10 Konsekwencją spadku pogłowia świń w Polsce Jest szybko rosnący import: Mięsa, tuczników i warchlaków.

11 Import trzody chlewnej (w tys. sztuk) * Źródło: Obliczenia własne na podstawie CAAC, IERiGŻ-PIB * - dane szacunkowe na podstawie danych GUS.

12 Eksport i import mięsa wieprzowego w tys. ton (średnio w roku) ,9 599, , , , ,9 45,5 153,5 135,8 221,2 203,8 197, Eksport Import Źródło: Obliczenia własne na podstawie CAAC, IERiGŻ-PIB

13 Współczynnik samowystarczalności dla wieprzowiny w Polsce w latach Źródło: Obliczenia na podstawie danych IERiGŻ-PIB

14 Wskaźnik samowystarczalności w produkcji wieprzowiny, udział importu w spożyciu Wyszczególnienie Wskaźnik samowystarczalności 104,7 106,8 104,1 93,0 87,7 82,5 Udział importu w spożyciu w % 11,3 10,0 13,6 26,8 32,2 31,8 Źródło: Obliczenia własne na podstawie Roczników Rolnictwa GUS.

15 Współczynnik samowystarczalności dla wieprzowiny w wybranych krajach UE (w %) Dania Holadnia Belgia Średnia UE Niemcy Polska Źródło: Schweinefachtagung 2012

16 GŁÓWNĄ PRZYCZYNĄ likwidacji stad świń jest zazwyczaj NIEOPŁACALNA PRODUKCJA, która spowodowana jest przede wszystkim niską EFEKTYWNOŚCIĄ PRODUKCJI

17 Liczba sprzedanych tuczników/lochę/rok w wybranych krajach UE Austria Dania Niemcy Polska EU-27 Źródło: Eurostat, FAO, BPEX Ltd

18 Parametr Parametry produkcyjne dotyczące rozrodu Liczba prosiąt urodzonych/lochę/rok Liczba prosiąt odsadzonych/lochę/rok Liczba tuczników sprzedanych/lochę/rok Średnia 95% przedział ufności Średnia w UE* 20,33 19,90 20,77 29,9 17,74 17,34 18,14 26,1 16,82 16,44 17,21 24,7 Liczba miotów/lochę/rok 1,89 1,87 1,92 2,30 Liczba prosiąt żywo urodzonych w miocie Skuteczność inseminacji na podstawie wyprosień (%) Wskaźnik wymiany stada podstawowego loch/rok (%) 10,74 10,57 10,90 13,0 76,90 75,59 78,21 bd 30,68 29,60 31,76 bd * - dane z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Włoch, Holandii, Hiszpanii, Szwecji, Austrii, Belgii, Czech, Danii, Francji, za rok 2013, Źródło; BPEX 2014

19 Parametry produkcyjne dotyczące tuczu Parametr Wskaźnik padnięć prosiąt do odsadzenia (%) Wskaźnik padnięć warchlaków i tuczników po odsadzeniu (%) Zużycie paszy na przyrost kg m.c. od odsadzenia do sprzedaży (kg) Liczba dni od urodzenia do sprzedaży Masa ciała tucznika w dniu sprzedaży (kg) Dzienne przyrosty m.c od urodzenia do sprzedaży (kg) Koszty weterynaryjne na sprzedanego tucznika (PLN) Średnia 95% przedział ufności Średnia w UE* 12,81 12,44 13,16 12,9 5,32 4,93 5,41 5,14 3,24 3,19 3,28 2,55 181,00 179,38 183,45 193,7 109,09 108,25 109, ,603 0,599 0,607 0,609 23,33 22,38 24,77 bd * - dane z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Włoch, Holandii, Hiszpanii, Szwecji, Austrii, Belgii, Czech, Danii i Francji, za rok 2013, Źródło; BPEX 2014

20 Typowy koszt produkcji 1 kg żywca wieprzowego (składowe w %) Pasza (80) Robocizna - 8 Weterynaria i genetyka Amortyzacja bud (10) Woda, gaz, energia - 3 Transport - 4 Inne zakupy 3 Spłata kredytów - 2

21 Efektywność produkcji prawo zarządzanie środowisko organizacja produkcji genetyka status zdrowotny żywienie

22 Dokumentacja produkcyjna to podstawa zarządzania i organizacji produkcji Tylko 3% producentów prowadzi jakiekolwiek zapiski umożliwiające analizę efektów produkcyjnych Mniej niż 1% producentów pełną dokładną dokumentację finansową produkcji

23 Brak profesjonalizmu w organizacji produkcji i zarządzaniu Jedynie 10% producentów przestrzega zasady cpp-cpp

24 Wyniki produkcyjne w stadach zależnie od przestrzegania zasady cpp-cpp Tak Nie Cpp-cpp (n=19) (n=162) Liczba prosiąt urodzonych/lochę/rok 22,84 20,04 Liczba prosiąt odsadzonych/lochę/rok 20,07 17,47 Liczba tuczników sprzedanych/lochę/rok 19,03 16,57 Liczba miotów/lochę/rok 2,03 1,88 Liczba prosiąt żywo urodzonych w miocie 11,25 10,68 Skuteczność inseminacji (%) 82,7 76,5 Wskaźnik padnięć do odsadzenia (%) 12,1 12,9 Wskaźnik padnięć po odsadzeniu (%) 5,3 5,2 Liczba dni od urodzenia do sprzedaży 173,2 182,4 Masa ciała tucznika w dniu sprzedaży (kg) 106,8 109,3 Wskaźnik wymiany stada podstawowego loch (%) 33,4 30,5 Koszty weterynaryjne na sprzedanego tucznika (PLN) 29,1 22,9

25 Brak profesjonalizmu w organizacji produkcji i zarządzaniu Jedynie 10% producentów przestrzega zasady cpp-cpp Tylko w 47% stad wykorzystywane są loszki zarodowe pochodzące z zakupu, natomiast w 13% do rozrodu używane są tuczniki

26 Brak profesjonalizmu w organizacji produkcji i zarządzaniu Jedynie 10% producentów przestrzega zasady cpp-cpp Tylko w 47% stad wykorzystywane są loszki zarodowe pochodzące z zakupu, natomiast w 13% do rozrodu używane są tuczniki Zaniedbania w zakresie ochrony zdrowia

27 Odsetek stad w zależności od liczby występujących jednostek lub zespołów chorobowych

28 Wyniki produkcyjne w stadach o różnym statusie zdrowotnym Odsetek świń leczonych (%) <10 (n=25) (n=119) 25 (n=37) Średnia Średnia Średnia Liczba prosiąt urodzonych/lochę/rok 21,06 20,68 18,73 Liczba prosiąt odsadzonych/lochę/rok 18,39 18,04 16,34 Liczba tuczników sprzedanych/lochę/rok 17,47 17,10 15,51 Liczba miotów/lochę/rok 1,96 1,90 1,82 Liczba prosiąt żywo urodzonych w miocie 10,77 10,87 10,30 Skuteczność inseminacji (%) 80,4 77,9 72,6 Wskaźnik padnięć do odsadzenia (%) 12,7 12,8 12,8 Wskaźnik padnięć po odsadzeniu (%) 5,0 5,2 5,1 Liczba dni od urodzenia do sprzedaży 179,0 181,4 183,2 Masa ciała tucznika w dniu sprzedaży (kg) 106,6 109,4 109,5 Wskaźnik wymiany stada podstawowego loch (%) 30,2 30,4 32,3 Koszty weterynaryjne na sprzedanego tucznika (PLN) 23,1 23,5 24,2

29 Szczepienie przeciwko PCV2 w Europie i na świecie Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia, Austria >80% USA, Kanada, Meksyk, Brazylia, Chile 80 98% Korea, Japonia 70-90% POLSKA 35% Rosja, Ukraina, Białoruś <30%

30 Odsetek stad szczepionych przeciwko wybranym patogenom układu oddechowego w niektórych krajach UE (%) AUSTRIA HISZPANIA NIMECY POLSKA PCV ,5 PRRSV 8 63, ,5 SIV >80 21,2 30 3,2 MHP 90 42, ,7 APP

31 Wyniki produkcyjne w stadach o różnym poziomie kosztów profilaktyki i terapii Koszty weterynaryjne (PLN) w przeliczeniu na jednego sprzedanego tucznika <25 PLN (n=98) PLN (n=71) 40 PLN (n=12) Średnia Średnia Średnia Liczba prosiąt urodzonych/lochę/rok 19,58 21,37 20,38 Liczba prosiąt odsadzonych/lochę/rok 17,12 18,57 17,88 Liczba tuczników sprzedanych/lochę/rok 16,28 17,55 16,96 Liczba miotów/lochę/rok 1,85 1,95 1,95 Liczba prosiąt żywo urodzonych w miocie 10,60 10,97 10,47 Skuteczność inseminacji (%) 75,7 78,8 79,1 Wskaźnik padnięć do odsadzenia (%) 12,6 13,2 12,2 Wskaźnik padnięć po odsadzeniu (%) 5,0 5,5 5,1 Liczba dni od urodzenia do sprzedaży 182,5 179,4 184,5 Masa ciała tucznika w dniu sprzedaży (kg) 108,8 109,2 110,1 Wskaźnik wymiany stada podstawowego loch (%) 28,6 32,5 38,7

32 Struktura gospodarstw utrzymujących świnie w UE, w tym w Polsce Udział % w liczbie gospodarstw wg skali produkcji 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1000 i więcej Źródło: GUS i EUROSTAT, wg. G. BRODZIAKA

33 Liczba gospodarstw utrzymujących świnie, w tym utrzymujących lochy w latach 2002 oraz Gospodarstwa utrzymujące świnie Gospodarstwa utrzymujące lochy

34 Odsetek stad w zależności od liczby loch oraz odsetek loch utrzymywanych w tych stadach (2012 r.) 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 1locha i więcej liczba gospodarstw % pogłowie loch %

35 Zmiany w koncentracji produkcji świń w Polsce i wybranych krajach UE w latach 2001 i 2011 Kraj Średnia liczba świń w stadzie Zmiana % Polska Niemcy Dania Francja

36 Wyniki produkcyjne w stadach różnej wielkości Liczba samic stada podstawowego (n=94) (n=59) 200 (n=28) Średnia Średnia Średnia Liczba prosiąt urodzonych/lochę/rok 19,44 20,14 23,75 Liczba prosiąt odsadzonych/lochę/rok 16,96 17,58 20,70 Liczba tuczników sprzedanych/lochę/rok 16,15 16,64 19,49 Liczba miotów/lochę/rok 1,85 1,89 2,04 Liczba prosiąt żywo urodzonych w miocie 10,49 10,71 11,63 Skuteczność inseminacji (%) 75,4 77,6 82,0 Wskaźnik padnięć do odsadzenia (%) 12,8 12,7 13,0 Wskaźnik padnięć po odsadzeniu (%) 4,8 5,4 5,9 Liczba dni od urodzenia do sprzedaży 184,6 180,8 171,8 Masa ciała tucznika w dniu sprzedaży (kg) 110,1 108,5 106,9 Wskaźnik wymiany stada podstawowego loch (%) 29,7 31,1 33,6 Koszty weterynaryjne na sprzedanego tucznika (PLN) 23,3 22,4 27,2

37 Słaba integracja pozioma i pionowa oraz brak skutecznych działań wspierających powstawanie oraz funkcjonowanie grup producenckich. Tylko około 1% ogółu rolników i zaledwie 2% rolników produkujących na rynek to członkowie jakiejkolwiek grupy producentów rolnych. W roku 2011 istniało w Polsce zaledwie 153 grup produkujących trzodę chlewną.

38 Liczba zarejestrowanych grup producentów trzody chlewnej Źródło: Ziętara i wsp. 2014

39 Za mało inwestycji w nowoczesne obiekty, zwłaszcza w sektorze produkcji prosiąt Brak rezerw kapitałowych Ograniczenia środowiskowe dla inwestycji Brak następców w gospodarstwach generujących niski dochód

40 Istotne zaniedbania leżące po stronie szeroko rozumianego Państwa: Nie podejmowanie skutecznych prób i nie wdrażanie mechanizmów mających na celu poprawę struktury produkcji świń.

41 Nie sprzyjanie, a wręcz ograniczanie możliwości rozwoju średnim i dużym, czyli najczęściej najbardziej efektywnym producentom świń; de facto tym, którzy mogą konkurować skutecznie z producentami zachodnioeuropejskimi.

42 Nieprzyjazny mechanizm uzgadniania szczegółów związanych z modernizacją czy budową lub rozbudową chlewni przejawiający się zwłaszcza w czaso- i kosztochłonnych procedurach, Niezwykle drobiazgowe kontrole urzędników zniechęcające producentów i inne podmioty związane z produkcją trzody chlewnej do rozwoju, Działania w kierunku rozwoju produkcji podejmują tylko wyjątkowo zdeterminowani,

43 Mało skuteczne działania w zakresie zdobywania zewnętrznych rynków zbytu, Korzystanie w zakresie ochrony sektora przede wszystkim z unijnych, a nie własnych, instrumentów prawnych,

44 Przesadnie interpretowane przez niektórych urzędników regulacje administracyjne. Urzędnicy w znacznej liczbie przypadków nie zdają sobie sprawy z tego, że ich ważnym zadaniem jest pomaganie producentom rolnym w rozwiązywaniu ich problemów.

45 Mała aktywność Izb Rolniczych i funkcjonujących w obszarze rolnictwa zrzeszeń i związków na rzecz hodowców i producentów świń

46 Dziękuję za uwagę