PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Rozwoju 16.11.2012 2012/2224(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA na temat dalszego rozwoju poprzez wymianę handlową (2012/2224(INI)) Komisja Rozwoju Sprawozdawca: Alf Svensson PR\919541.doc PE500.537v01-00 Zjednoczona w różnorodności
PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 UZASADNIENIE...9 PE500.537v01-00 2/10 PR\919541.doc
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO na temat dalszego rozwoju poprzez wymianę handlową (2012/2224(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając komunikat Komisji pt. Handel, wzrost gospodarczy i rozwój (COM(2012)0022) z dnia 27 stycznia 2012 r., który jest aktualizacją komunikatu na ten sam temat z dnia 18 września 2002 r., uwzględniając inne komunikaty i dokumenty robocze służb Komisji z ostatnich lat odnoszące się do tego tematu, w tym komunikat pt. Spójność polityki na rzecz rozwoju (COM(2009)0458, SEC(2010)0421, SEC(2011)1627), komunikat w sprawie zwiększenia wpływu unijnej polityki rozwoju - Program działań na rzecz zmian (COM(2011)0637), komunikat w sprawie zwiększenia wsparcia w mobilizowaniu środków na finansowanie rozwoju (COM(2012)0366), komunikat w sprawie podejścia UE do kwestii odporności (COM(2012)0586), komunikat w sprawie ochrony socjalnej w ramach współpracy UE na rzecz rozwoju (COM(2012)0446), komunikat zatytułowany Współpraca Europy ze społeczeństwem obywatelskim w dziedzinie stosunków zewnętrznych (COM(2012)0492), a także komunikat w sprawie pomocy na rzecz wymiany handlowej (COM(2007)0163) oraz roczne sprawozdania Komisji z nadzoru dotyczące tej pomocy, uwzględniając konkluzje Rady dotyczące podejścia UE do handlu, wzrostu i rozwoju w następnym dziesięcioleciu z dnia 16 marca 2012 r. oraz jej inne konkluzje mające znaczenie dla tej kwestii, uwzględniając porozumienie z Kotonu 1, uwzględniając uregulowania dotyczące instrumentu finansowania współpracy na rzecz rozwoju 2 oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju i ich wdrażanie, uwzględniając strategiczne ramy UE dotyczące praw człowieka i demokracji oraz pkt. 11 związanego z nimi planu działania dotyczący handlu 3, uwzględniając własne rezolucje odnoszące się do handlu i rozwoju, w tym rezolucje w sprawie: handlu i ubóstwa 4 ; pomocy na rzecz wymiany handlowej 5 ; umów o partnerstwie gospodarczym 6 ; ogólnego systemu preferencji Unii Europejskiej 7 ; odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw 8, kwestii podatkowych w odniesieniu do krajów rozwijających 1 Umowa z Kotonu zmieniona w 2005 i w 2010 r. 2 Rozporządzenie (WE) nr 1905/2006, Dz.U. L 378 z 21.712.2006, s. 41. 3 Dokument prasowy Rady nr 11855/12 4 Dz.U. C 298 E z 8.12.2006, s. 261. 5 Dz.U. C 323 E z 12.12.2007. 6 Dz.U. C 102 E z 24.4.2008, s. 301; Dz.U. C 323 E z 18.12.08, s. 149; Dz.U. C 117 E z 06.05.10, s. 101; Dz.U. C 117 E z 06.05.10, s. 124. 7 Dz.U. C 284 E z 20.9.2012, s. 69. 8 Dz.U. C 301 E z 13.12.2007, s. 45. Dz.U. C 99 E z 3.4.2012, s. 101. PR\919541.doc 3/10 PE500.537v01-00
się 1 ; stosunków UE - Afryka 2 ; bezpieczeństwa żywności 3 ; ogólnego rozwoju unijnej polityki rozwojowej 4 i spójności polityki na rzecz rozwoju 5, uwzględniając art. 48 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju oraz opinię Komisji Handlu Międzynarodowego (A7-0000/2012), A. mając na uwadze, że unijna polityka handlowa w stosunku do krajów rozwijających się jest ważnym elementem jej polityki ogólnej wobec tych krajów oraz że podlega ona wymogowi spójności polityki na rzecz rozwoju określonemu w art. 208 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; B. mając na uwadze, że ograniczanie ubóstwa oraz dążenie do realizacji milenijnych celów rozwoju to główne elementy unijnej polityki rozwoju, które powinny również stanowić wyznacznik unijnej polityki handlowej w stosunku do krajów rozwijających się; mając na uwadze, że wspieranie praw człowieka powinno zostać włączone do tej polityki i być jednym z elementów opartego na prawach człowieka podejścia do rozwoju przyjętego przez UE; C. mając na uwadze, że otwarcie handlu może być jednym z najskuteczniejszych czynników stymulujących wzrost gospodarczy i rozwój jedynie wówczas, gdy istnieć będą właściwe warunki; D. mając na uwadze, że pomyślny, oparty na handlu rozwój możliwy jest między innymi przy właściwie funkcjonujących instytucjach, skutecznej walce z korupcją oraz dążeniu do ogólnego rozwoju gospodarczego, dywersyfikacji oraz stopniowym podwyższaniu się wartości dodanej; E. mając na uwadze, że polityka handlowa UE wobec krajów rozwijających się ma na celu skuteczniejsze włączenie ich do międzynarodowego systemu handlowego, jednak brakuje jej wyraźnie zdefiniowanych celów w zakresie rozwoju; F. mając na uwadze, że negocjacje umów o partnerstwie gospodarczym są bardzo opóźnione, ogólny postęp jest nadal słaby i sytuacji nie da się naprawić tylko poprzez przesunięcie terminu; G. mając na uwadze, że w wyniku nałożenia na towary przetworzone opłat celnych wyższych niż te dotyczące surowców wzrasta ryzyko, że kraje rozwijające się pozostaną jedynie eksporterami surowców; H. mając na uwadze, że należy znieść negatywny wpływ wspólnej polityki rolnej na handel i rozwój krajów rozwijających się; 1 Dz.U. C 199 E z 7.7.2012, s. 37. 2 Dz.U. C 169 E z 15.6.2012, s. 45. 3 Dz.U. C 22 E z 27.1.2012, s. 27. 4 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0320. Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0386. 5 Dz.U. C 161 E z 31.5.2011, s. 47; Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0399. PE500.537v01-00 4/10 PR\919541.doc
I. mając na uwadze, że kraje należące do górnej strefy dochodów średnich w dniu 1 stycznia 2014 r. zostaną wyłączone z ogólnego systemu preferencji Unii Europejskiej, jednak mało prawdopodobne jest, że w przypadku najmniej rozwiniętych krajów będzie się to wiązać z wieloma nowymi możliwościami wywozu; J. mając na uwadze, że większość krajów rozwijających się bardzo potrzebuje pomocy na rzecz wymiany handlowej, aby mogły one budować zdolności handlowe, wspierać przetwarzanie i dywersyfikację produkcji, znosić przeszkody administracyjne w handlu, zapewniać efektywniejszą infrastrukturę do transportu towarów oraz wzmacniać przedsiębiorstwa lokalne, by przygotować je do konkurencji rynkowej i pozwolić im korzystać z nowych możliwości rynkowych; K. mając na uwadze, że korzyści rozwojowe lepiej funkcjonującego handlu wewnętrznego i regionalnego mogą być równie duże jak korzyści bardziej rozwiniętego handlu zewnętrznego; L. mając na uwadze, że wywóz zasobów naturalnych kojarzy się często z korupcją, a także ze stagnacją w innych sektorach gospodarki; mając na uwadze, że zjawisko tzw. przekleństwa zasobów jest już ogólnie uznane i w ramach unijnej polityka handlowej powinno się dążyć do zapobiegania powstawaniu tego zjawiska i do walki z nim; M. mając na uwadze, że polityka UE musi wspierać bezpieczeństwo żywnościowe, nigdy zaś nie może działać na jego szkodę; mając na uwadze, że bardzo ważne jest również zatrzymanie zjawiska przekwalifikowywania gruntów uprawnych, które w krajach rozwijających się lub w regionach dotkniętych ustawicznym brakiem bezpieczeństwa żywnościowego gwarantują produkcję żywności na potrzeby lokalne lub regionalne (ang. land grab problem); N. mając na uwadze, że inwestowanie w stwarzanie większych możliwości kobietom gwarantuje z reguły duże korzyści pod względem rozwoju gospodarczego i społecznego; Uczynienie handlu skuteczną siłą napędową wzrostu, rozwoju oraz ograniczania ubóstwa 1. potwierdza swe stanowisko, że ułatwianie wzrostu musi być nadrzędnym celem polityki handlowej UE w stosunku do krajów rozwijających się; jest zdania, że należy sformułować konkretne cele w zakresie rozwoju dla wszystkich inicjatyw w ramach tej polityki; 2. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że program działań na rzecz zmian skupia się na środowisku przedsiębiorczym, integracji regionalnej oraz rynkach światowych, a także na ochronie socjalnej, zdrowiu, edukacji i tworzeniu miejsc pracy (COM(2011)0637); 3. wzywa do pełnego wdrożenia spójności polityki na rzecz rozwoju, w tym do położenia kresu rażąco niesprawiedliwym praktykom produkcyjnym i handlowym, przeławianiu oraz dopłatom rolnym, które są szkodliwe dla rozwoju i zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu; 4. wzywa UE do aktywnego wykorzystywania wielu instrumentów, jakie ma do swojej PR\919541.doc 5/10 PE500.537v01-00
dyspozycji, w celu wspierania pokoju, praworządności, dobrego zarządzania, zdrowych finansów publicznych, inwestycji infrastrukturalnych, niezawodnego zapewniania podstawowych usług oraz wspierania integracyjnego wzrostu i ograniczania ubóstwa w krajach rozwijających się, a co za tym idzie, tworzenia środowiska sprzyjającego skutecznemu udzielaniu pomocy na rzecz wymiany handlowej oraz rozwojowi handlu; 5. podkreśla, że aby wzrost miał charakter integracyjny i skutecznie przyczyniał się do ograniczania ubóstwa, należy go realizować w sektorach, gdzie ludzie ubodzy są aktywni; zwraca uwagę, że wzrost powinien przynosić korzyści kobietom i wzmacniać ich pozycję oraz kojarzyć się z tworzeniem miejsc pracy, a także mikro- i małych przedsiębiorstw; 6. wzywa UE, jej państwa członkowskie oraz innych darczyńców do uznania ważnej roli kobiet dla rozwoju gospodarczego oraz do takiego dostosowania działań pomocowych, aby pozycja kobiet wzmocniła się zarówno pod względem społecznym, jak i finansowym, w tym poprzez ukierunkowane wsparcie dla rozwoju przedsiębiorstw i dostępu kobiet do usług w zakresie mikrofinansowania; 7. oczekuje na pełną realizację poszczególnych elementów planu działania załączonego do strategicznych ram UE dotyczących praw człowieka i demokracji odnoszących się do handlu; Prowadzenie negocjacji i zawieranie umów handlowych w oparciu o bardziej przejrzyste ramy rozwojowe 8. podkreśla znaczenie punktualnego i dokładnego przygotowywania krajowych strategii rozwoju i ocen skutków; 9. wzywa Komisję, by zachęcała rządy krajów rozwijających się do prowadzenia szeroko zakrojonych konsultacji w procesie definiowania przez nie polityki handlowej; zwraca się również do Komisji, by wspierała przejrzystość w trakcie negocjacji, aby ułatwić stałe i jak najszersze zaangażowanie zainteresowanych podmiotów, a także wspierać dążenie do osiągania celów w zakresie rozwoju; 10. jest przekonany, że punkty odniesienia w zakresie postępów w rozwoju powinny być określane w trakcie negocjacji umów handlowych, aby ułatwić nadzór, a w stosownych przypadkach również zmianę harmonogramów realizacji środków, modyfikacji środków towarzyszących, które mogą obejmować pomoc na rzecz wymiany handlowej oraz pomoc na rzecz strukturalnego dostosowania się, a także przygotowanie nowych inicjatyw, gdy wymaga tego realizacja celów w zakresie rozwoju; 11. wzywa UE do dalszego obniżania barier handlowych oraz zniesienia dopłat zakłócających handel, aby pomóc krajom rozwijającym się podwyższyć ich udział w handlu światowym; domaga się zniesienia subsydiów na eksport płodów rolnych, do czego zobowiązano się w ramach dauhańskiej rundy WTO na rzecz rozwoju, należy tego dokonać możliwie najszybciej; 12. wzywa UE do nieustannego dokładania starań, by jej wszechstronne podejście do negocjacji handlowych, obejmujące takie kwestie jak inwestycje, zamówienia publiczne, konkurencję, handel usługami i prawa własności intelektualnej, było zgodne z odnośnymi PE500.537v01-00 6/10 PR\919541.doc
potrzebami i strategiami rozwoju krajów partnerskich; Pomoc na rzecz wymiany handlowej 13. wzywa, aby instrumenty pomocy na rzecz wymiany handlowej skupiały się nie tylko na handlu pomiędzy UE a krajami rozwijającymi się, ale także na wspieraniu handlu wewnętrznego, handlu na osi południe-południe, a także handlu trójstronnego pomiędzy krajami AKP; 14. zachęca do opracowywania skuteczniejszych instrumentów wsparcia odnoszących się do dostosowywania i dywersyfikacji produkcji, a także do rozwoju przemysłu przetwórczego i małych oraz średnich przedsiębiorstw w krajach rozwijających się; Rozwój i rola sektora prywatnego 15. wzywa, by przedsiębiorstwa posiadające siedzibę w UE, a prowadzące produkcję w krajach rozwijających się wywiązywały się ze zobowiązań w zakresie szanowania praw człowieka i podstawowych wolności, przestrzegania norm społecznych i środowiskowych, podstawowych norm pracy oraz umów międzynarodowych; 16. nawołuje ponadto te oraz inne przedsiębiorstwa do przestrzegania dziesięciu głównych zasad inicjatywy Global Compact ONZ; 17. domaga się aktywniejszego działania ze strony UE w stosunku do rajów podatkowych; 18. wzywa UE, pozostałych darczyńców niosących pomoc, władze krajów partnerskich, a także prywatne podmioty lokalne i międzynarodowe w krajach rozwijających się do zbadania możliwych dziedzin współpracy w zakresie trwałego rozwoju w celu zmaksymalizowania wyników działalności gospodarczej pod względem rozwoju; Surowce i przemysł wydobywczy 19. zwraca uwagę na niedociągnięcia we wdrażaniu i kontroli wdrażania uregulowań określonych w procesie Kimberley; podkreśla pilną potrzebę solidnego, przejrzystego i rzetelnego systemu identyfikacji i śledzenia kamieni szlachetnych i użytecznych minerałów, takich jak koltan, aby skuteczniej zapobiegać wchodzeniu na rynek UE produktów przyczyniających się do systematycznego naruszania praw człowieka lub nasilania się konfliktów lub niepokojów społecznych w krajach rozwijających się; 20. domaga się, by europejskie podmioty prywatne zaangażowane w handel produktami z przemysłu wydobywczego lub zajmujące się rafinacja tych produktów podjęły działania w kierunku zapewnienia regularnej, szczegółowej i skrupulatnej kontroli przestrzegania zasad odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw; Bezpieczeństwo żywnościowe i biopaliwa 21. domaga się, by UE nie ułatwiała przekwalifikowywania żyznych gruntów w krajach i regionach, gdzie brak bezpieczeństwa żywnościowego na potrzeby inne niż produkcja żywności, ani też nie przyczyniała się do tego; PR\919541.doc 7/10 PE500.537v01-00
22. podkreśla potrzebę znoszenia zachęt dla rolników w krajach, gdzie brak bezpieczeństwa żywnościowego do wykorzystywania swych gruntów w innych celach niż produkcja żywności, np. takich jak produkcja biopaliw; jest przekonany, że badania naukowe i innowacje wsparte aktywną polityką w krajach wysoko rozwiniętych i rozwijających się mogą przyczynić się do obniżenia sprzeczności pomiędzy interesami bezpieczeństwa żywnościowego a interesami w dziedzinie energetyki; * * * 23. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji. PE500.537v01-00 8/10 PR\919541.doc
UZASADNIENIE Polityka handlowa dla realizacji celów rozwojowych Handel to jeden z najważniejszych obszarów polityki z punktu widzenia spójności polityki UE na rzecz rozwoju. Wykorzystywane we właściwy sposób, instrumenty polityki handlowej mogą wywierać ogromny wpływ na rozwój w krajach ubogich. Głównym celem polityki handlowej UE względem krajów rozwijających się musi być służenie naszej polityce pomocowej i wzmacnianie jej efektów. Dążenie do rozwoju na świecie, także za sprawą środków innych niż pomocowe, jest formą kultywowania podstawowych wartości UE i jest zgodne z jej zobowiązaniami wynikającymi z traktatów. Aby lepiej służyć celom rozwojowym, polityka handlowa UE powinna być w większym stopniu skierowana na pozytywne oddziaływanie na gospodarkę lokalną, krajową i regionalną, wspieranie różnorodności gospodarczej krajów rozwijających się oraz zachęcanie do dążenia do osiągnięcia bardziej zaawansowanej i opłacalnej produkcji. W wyniku nałożenia na towary przetworzone opłat celnych wyższych niż w przypadku surowców wzrasta ryzyko, że kraje rozwijające się pozostaną jedynie eksporterami surowców. Efekty oddziaływania polityki handlowej UE na kraje rozwijające się Należy również podkreślić odpowiedzialność bogatych krajów oraz UE w gospodarce globalnej. Ograniczanie ubóstwa i eliminowanie cierpienia na świecie to nasz moralny obowiązek. Możemy tego dokonać poprzez takie formułowanie umów handlowych, które umożliwi krajom rozwijającym się rzeczywisty udział w gospodarce międzynarodowej i korzystanie z zalet globalizacji. W kwestii naszych stosunków handlowych z krajami rozwijającymi się nie może być miejsca na protekcjonizm ze strony UE lub jej poszczególnych państw członkowskich. UE powinna być również gotowa na pewne ofiary, podobnie jak w przypadku zawierania umów handlowych z innymi partnerami handlowymi. Rozwój sektora prywatnego, rozbudowa możliwości handlowych, pomoc na rzecz wymiany handlowej, dobre sprawowanie rządów, działania antykorupcyjne i efektywne wykorzystywanie środków z budżetu Koncepcja pomocy na rzecz wymiany handlowej (ang. Aid for Trade) odnosi sukcesy od momentu jej powstania w 2005 r. Światowa Organizacja Handlu szacuje, że na każdego dolara pomocy zainwestowanego w rozwój możliwości handlowych kraju rozwijającego się przypadają średnio 42 dolary zwiększonego wywozu. Możliwości handlowe są zależne zarówno od sprzętu (infrastruktury), jak i oprogramowania (umiejętności, wiedzy) i musimy zainwestować naszą pomoc we wzmacnianie obydwu tych elementów w wielu krajach, szczególnie we współpracy z krajami najsłabiej rozwiniętymi. Dobre sprawowanie rządów ma kluczowe znaczenie dla zdolności kraju do rozwoju i korzystania z handlu. Jak wiemy, wszechobecna korupcja ogranicza rozwój społeczny na wielu poziomach. UE może i powinna wpływać poprzez swoją politykę handlową na rozwój dobrego sprawowania rządów i nie może patrzeć przez palce na skorumpowany system, lecz powinna wymagać przejrzystości i prawidłowych procedur przed rozpoczęciem współpracy. PR\919541.doc 9/10 PE500.537v01-00
Prawdziwa przemiana w danym kraju musi nastąpić od wewnątrz i rozwijać się oddolnie, zarówno jeśli chodzi o rozwój społeczny, jak i o rozwój gospodarczy. Ważna jest zatem pomoc ukierunkowana na sprzyjanie rozwojowi małych i średnich przedsiębiorstw w krajach rozwijających się oraz ułatwianie go. Działalność i odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstw europejskich oraz innych przedsiębiorstw międzynarodowych w krajach rozwijających się Politycy mogą zdziałać wiele poprzez zawieranie międzynarodowych umów handlowych, ale ogromna odpowiedzialność leży także po stronie naszych firm. Przedsiębiorstwa międzynarodowe wywierają niejednokrotnie duży wpływ na społeczeństwo i środowisko w krajach rozwijających się, są one odpowiedzialne za wpływ, jaki wywierają na społeczeństwo lokalne: mogą wspomóc rozwój lub go zahamować. Adekwatne wynagrodzenie, odpowiednie, zdrowe stosunki pracy oraz możliwość założenia związków zawodowych lub przystąpienia do nich to minimalne standardy, które przedsiębiorstwa europejskie muszą zapewnić swoim pracownikom w krajach rozwijających się. Niemniej jednak duże firmy mogą często przyjąć wobec swoich pracowników większe zobowiązania niż tylko te związane ze ścisłym spełnianiem minimalnych wymogów. Jest wiele dobrych przykładów, które należy uznać za ważne, powinniśmy również przeanalizować możliwości współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami oraz oficjalnymi darczyńcami w tych dziedzinach. PE500.537v01-00 10/10 PR\919541.doc