BDG-V-281-87-MWr/14 Załącznik nr 1 do SIWZ (po zawarciu umowy załącznik nr 3 do umowy) Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia na przeprowadzenie badania ewaluacyjnego dotyczącego oceny wpływu realizacji polityki spójności na kształtowanie się wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym za pomocą ilościowego modelu ekonomicznego 1. Uzasadnienie wykonania badania (opis dotyczy części A, B, C) Realizacja inwestycji współfinansowanych z funduszy unijnych przynosi widoczne efekty w sferze gospodarczej i społecznej, zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. Fundusze europejskie oddziałują w istotnym stopniu na wzrost gospodarczy, aktywność inwestycyjną i rynek pracy w Polsce, a także na wewnętrzną i zewnętrzną równowagę gospodarki. Wykorzystanie środków UE przyspiesza proces konwergencji realnej gospodarki do krajów UE. Poprawa sytuacji społeczno-gospodarczej jest w pewnym stopniu efektem realizacji polityki spójności w Polsce. Nasz kraj znajduje się obecnie na ostatnim etapie wdrażania programów współfinansowanych z funduszy unijnych w ramach Narodowej Strategii Spójności 2007-2013, a jednocześnie niedługo rozpoczęte zostało uruchamianie programów w ramach perspektywy 2014-2020. 23 maja 2014 r. Komisja Europejska zatwierdziła Umowę Partnerstwa, najważniejszy dokument określający strategię inwestowania funduszy europejskich w nowej perspektywie. Obecnie trwają negocjacje krajowych i regionalnych programów operacyjnych. W tym kontekście istotne jest oszacowanie zarówno dotychczasowych efektów realizacji polityki spójności w Polsce, jak również możliwych do osiągnięcia rezultatów perspektywie 2014-2020. Oszacowanie wpływu realizacji polityki spójności na wskaźniki makroekonomiczne dokonywane jest poprzez określenie na ile zmiana danego wskaźnika wynika wyłącznie z realizacji programów współfinansowanych z funduszy unijnych. Ponieważ informacje dostarczane przez statystykę publiczną nie są wystarczające do określenia oddziaływania funduszy na gospodarkę, konieczne jest uzupełnienie tych danych o szacunki dokonywane za pomocą innych narzędzi badawczych modeli makroekonomicznych, które pozwalają na dość precyzyjne określenie efektów polityki spójności w skali makro. Wyniki niniejszego badania będą wykorzystane m.in. do przygotowania raportów dotyczących oceny postępów Polski w zakresie spójności z Unią Europejską oraz sprawozdań z realizacji NSS przedkładanych Komisji Europejskiej. 2. Cel badania Celem głównym badania jest oszacowanie i ocena wpływu realizacji polityki spójności Unii Europejskiej na kształtowanie się głównych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym. 3. Zakres badania a) Zakres przedmiotowy Przedmiotem badania są efekty makroekonomiczne wynikające z realizacji polityki spójności w Polsce, mierzone za pomocą niżej wymienionych wskaźników makroekonomicznych.
Tempo zmian PKB Poziom PKB na poziomie krajowym: wskaźnik Poziom PKB (w PPS) na mieszkańca w odniesieniu do UE Wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 20-64 ogółem w podziale na kobiety/mężczyźni ujęcie w cenach stałych (rok poprzedni=100) wartość w PLN w cenach bieżących UE-28=100 sposób prezentacji wpływu Pracujący w wieku 20-64 w tys. osób, przeciętne w roku tys. osób Stopa bezrobocia ludności w wieku 15+ i 20-64 ogółem w podziale na kobiety/mężczyźni, Bezrobotni w wieku 15+ i 20-64 w tys. osób, przeciętne w roku tys. osób Struktura wartości dodanej brutto wg głównych sektorów gospodarki 1 sektor I (sekcje A), sektor II (sekcje B-F), sektor III (sekcje G-U), z wyróżnieniem usług rynkowych (G-N, R-T) Struktura pracujących wg głównych sektorów gospodarki sektor I (sekcje A), sektor II (sekcje B-F), sektor III (sekcje G-U), z wyróżnieniem usług rynkowych (G-N, R-T) Wydajność pracy w odniesieniu do UE (PKB na pracującego w PPS) Nakłady brutto na środki trwałe ogółem w podziale na sektor publiczny i prywatny Tempo wzrostu nakładów brutto na środki trwałe w %, w cenach bieżących Źródło danych za okresy historyczne wg BAEL, wg BAEL, wg BAEL, wg BAEL,, wg BAEL, UE-28=100 wartość w PLN w cenach bieżących w cenach stałych (rok poprzedni=100) Stopa inwestycji w %, w cenach bieżących Inflacja CPI Saldo obrotów bieżących w relacji do PKB w %, w cenach bieżących pkt proc NBP Eksport i import wartość obrotów w ujęciu płatniczym w EUR tempo zmian wolumenu eksportu i importu towarowego Wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB wg ESA 95 Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w relacji do PKB wg ESA 95 Nakłady na B+R w relacji do PKB w tym nakłady na B+R ponoszone przez organizacje gospodarcze (BERD) w % PKB wartość w EUR w cenach bieżących w %, rok poprzedni=100 - mln eur NBP w % MF w % MF w % Energochłonność gospodarki kgoe/1000eur 1 Zgodnie z klasyfikacją PKD 2007. 2
wskaźnik Osoby w wieku 30-34 lata posiadające wyższe wykształcenie Wskaźnik zagrożenia ubóstwem lub wykluczeniem społecznym Tempo zmiany dochodów do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych ujęcie sposób prezentacji wpływu w % w % w %, rok poprzedni=100 Źródło danych za okresy historyczne Poziom PKB na poziomie regionalnym: wskaźnik ujęcie wartość w PLN w cenach bieżących sposób prezentacji wpływu Tempo zmian PKB w cenach bieżących pkt proc Źródło danych za okresy historyczne PKB na mieszkańca w odniesieniu do średniej krajowej i UE Wskaźnik zatrudnienia ludności w wieku 15-64 i 20-64 Stopa bezrobocia ludności w wieku 15-64 i 20-64 a) UE-28=100 b) Polska=100 pkt proc pkt proc pkt proc Pracujący w wieku 15-64 i 20-64 w tys. osób, przeciętne w roku tys. osób Nakłady brutto na środki trwałe Tempo wzrostu nakładów brutto na środki trwałe Wydajność pracy w odniesieniu do UE i średniej krajowej (PKB na pracującego w PPS) wartość w PLN w cenach bieżących w cenach stałych (rok poprzedni=100) a) UE-28=100 b) Polska=100, wg BAEL, wg BAEL, wg BAEL, Zróżnicowanie regionalne PKB per capita na poziomie jednostek terytorialnych NTS3 PKB per capita Polski wschodniej w PPS UE-28=100 Wskaźniki podstawowe (obowiązkowe) Wskaźniki dodatkowe Podstawowym źródłem danych wymienionych w powyższych tabelach za okresy historyczne będą najaktualniejsze dane publikowane przez Główny Urząd Statystyczny,, Ministerstwo Finansów oraz Narodowy Bank Polski. b) Zakres czasowy Podstawowy zakres badania wpływu polityki spójności na wskaźniki makroekonomiczne obejmuje szacowanie efektów dla poszczególnych lat okresu 2004-2023, na podstawie danych o faktycznie zrealizowanych i prognozowanych płatnościach w tym okresie. c) Zakres terytorialny Badaniu podlega wpływ polityki spójności na gospodarkę krajową i gospodarki regionalne (na poziomie NUTS 2). 4. Sposób realizacji badania Badanie będzie obejmowało opracowanie dwóch raportów (raz w roku). Realizacja badania będzie koncentrować się wokół określenia i oceny wpływu realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym. Badanie będzie przeprowadzone za pomocą modelu/rodziny modeli makroekonomicznych, spełniających wymagania postawione w punkcie 5. 3
Zakres badania obejmuje dwukrotne (raz w roku, zgodnie z harmonogramem z pkt 6): - wyznaczenie dwóch scenariuszy (z funduszami i bez funduszy UE) kształtowania się wskaźników objętych zakresem badania, przy czym scenariusz z funduszami będzie traktowany jako prognoza długookresowa; - oszacowanie wpływu polityki spójności na wskaźniki wymienione w pkt 3 a); - dokonanie analizy i interpretacji otrzymanych wyników; - opracowanie raportu. Na potrzeby badania Zamawiający przekaże Wykonawcy dane finansowe na temat zrealizowanych i/lub prognozowanych płatności na rzecz beneficjentów ze środków unijnych i odpowiadającego im współfinansowania krajowego w poszczególnych latach w okresie 2004-2023 (w podziale na kolejne perspektywy finansowe), w podziale na 3 główne kategorie ekonomiczne: infrastruktura podstawowa, rozwój zasobów ludzkich oraz bezpośrednie wsparcie sektora produkcyjnego. Dane będą przekazywane w terminach wskazanych w harmonogramie (pkt 6). Scenariusz z funduszami (odpowiadający sytuacji, w której fundusze unijne są wykorzystywane): dla okresów historycznych będzie odpowiadał rzeczywistym zmianom zachodzącym w gospodarce (dane za okresy historyczne będą odpowiadały najaktualniejszym danym statystycznym publikowanym przez źródła określone punkcie 3a); podstawowe założenia scenariusza z funduszami (dynamika PKB, kurs PLN/EUR oraz inflacja) będą zgodne z ostatnimi dostępnymi w momencie rozpoczęcia prac nad danym raportem: 1) Wytycznymi Ministra Finansów dotyczącymi stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych będących podstawą oszacowania skutków finansowych projektowanych ustaw, dostępnymi na stronie: http://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/dzialalnosc/finanse-publiczne/sytuacjamakroekonomiczna-i-finanse-publiczne/wytyczne; 2) Aktualnym Programem Konwergencji (w zakresie wyników sektora instytucji rządowych i samorządowych). projekcje pozostałych wskaźników w scenariuszu z funduszami będą miały walory prognozy długookresowej. Drugi ze scenariuszy (bez funduszy) będzie hipotetyczny i będzie powstawał w oparciu o model przy założeniu, że gospodarka nie ma dostępu do analizowanych środków. Różnica między scenariuszami będzie odpowiadać oddziaływaniu funduszy. 5. Metodologia Do badania należy zastosować model/grupę modeli makroekonomicznych, spełniających wytyczne Komisji Europejskiej odnośnie narzędzi zalecanych do wykorzystywania w celu oszacowania wpływu zewnętrznych środków finansowych na gospodarkę badanego terytorium 2. Zastosowany model ma opisywać zarówno stronę popytową, jak i podażową gospodarki. Strona podażowa modelu ma uwzględniać podstawowe determinanty potencjału produkcyjnego gospodarki. Oddziaływanie interwencji współfinansowanej z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności ma w szczególności uwzględniać dziedziny takie jak infrastruktura, zasoby ludzkie oraz inwestycje w sektor produkcyjny. Co więcej, strona podażowa modelu ma uwzględniać potencjalne oddziaływanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W przypadku strony popytowej mają zostać określone równania behawioralne dotyczące prywatnej konsumpcji, inwestycji prywatnych, jak również eksportu i importu na poziomie ogólnokrajowym oraz odpowiednie równania dla wydatków państwa. W celu oszacowania wpływu na zatrudnienie, model ma zawierać równania rynku pracy cechujące popyt i podaż pracy, bądź alternatywnie równanie płac. Relacja pomiędzy zatrudnieniem a wysokością 2 The New Programming Period 2007-2013.Indicative guidelines on evaluation methods: ex ante evaluation. Working document no. 1., European Commission, Directorate-General Regional Policy, August 2006. Ww. dokument w języku angielskim i polskim dostępny jest na stronie: http://www.ewaluacja.gov.pl/dokumenty_ewaluacyjne/strony/dokumenty_metodologiczne.aspx 4
płac, jak również wpływ na siłę roboczą - migracji, kwalifikacji pracowników oraz uczestnictwa w rynku pracy - mają zostać wyraźnie zdefiniowane. Sektor publiczny ma uwzględniać rozróżnienie pomiędzy inwestycje infrastrukturalne i pozostałe, by uwzględnić różne oczekiwane oddziaływania na potencjalny wzrost i na poprawę podażowej strony gospodarki. Inwestycje prorozwojowe, takie jak inwestycje w infrastrukturę, badania i rozwój, szkolenia i edukację mają zostać oddzielone od zakupów dóbr i usług. W ramach modelu mają zostać uwzględnione współfinansowane przez Unię Europejską szerokie kategorie interwencji funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Model ma uwzględniać co najmniej 3 główne kategorie interwencji: infrastruktura podstawowa, rozwój zasobów ludzkich oraz bezpośrednie wsparcie sektora produkcyjnego. Zastosowane narzędzia mają umożliwiać dokonywanie rzetelnych i wiarygodnych badań oddziaływania funduszy unijnych na gospodarkę kraju i gospodarki regionalne. Scenariusze skonstruowane na potrzeby badania muszą opierać się na jak najaktualniejszych dostępnych danych i uwzględniać zmieniające się uwarunkowania społeczno-gospodarcze. Ze względu na cykliczny charakter badania istotne jest, aby wypracowana w ramach przedmiotowego badania metodologia umożliwiała porównywalność danych i analiz w kolejnych latach. Bazy danych wykorzystywane przez modele muszą zawierać jak najaktualniejsze szeregi czasowe (ostatnie dostępne w momencie rozpoczęcia realizacji badania dane publikowane przez Główny Urząd Statystyczny,, Ministerstwo Finansów oraz Narodowy Bank Polski). Wyniki na poziomie regionalnym muszą być spójne z wynikami na poziomie krajowym. 6. Harmonogram Realizacja badania będzie przebiegać w dwóch etapach, zgodnie z następującym harmonogramem: 1) etap I: a) w terminie do 15 lutego 2015 r. przekazanie przez Zamawiającego danych o płatnościach, o których mowa w punkcie 4 (za okres historyczny 2004-2014 i prognoz na lata 2015-2023); b) w terminie do 10 maja 2015 r. przekazanie przez Wykonawcę pierwszego, wstępnego raportu rocznego; c) w terminie do 30 maja 2015 r. przekazanie przez Wykonawcę pierwszego raportu końcowego. 2) etap II: d) w terminie do 15 lutego 2016 r. przekazanie przez Zamawiającego danych o płatnościach, o których mowa w punkcie 4 (za okres historyczny 2004-2015 i prognoz na lata 2016-2023); e) w terminie do 10 maja 2016 r. przekazanie przez Wykonawcę drugiego, wstępnego raportu rocznego; f) w terminie do 30 maja 2016 r. przekazanie przez Wykonawcę drugiego raportu końcowego. 7. Prezentacja wyników Wyniki prac zostaną przedstawione w formie 2 raportów o objętości do 50 stron każdy, format A4 (czcionka Arial 10) oraz załączników tabelarycznych (do każdego raportu) ze szczegółowymi wynikami. Raporty będą prezentować wyniki przeprowadzonego badania i będą sporządzone w formie umożliwiającej ich publikację bez dodatkowych prac redakcyjnych. Wykonawca dostarczy raporty końcowe w wersji elektronicznej (CD-ROM) oraz papierowej w 2 egz. Każdy raport będzie miał następującą strukturę: 1. streszczenie raportu o objętości 3-4 stron A4, zawierające podstawowe tezy raportu końcowego, oddzielnie w języku polskim i angielskim; 5
2. spis treści; 3. wprowadzenie; 4. skrócony opis metodologii badania; 5. opis przyjętych założeń makroekonomicznych i danych o funduszach; Założenia co do kształtowania się głównych wskaźników makroekonomicznych zostaną przedstawione w postaci tabelarycznej, a dane na temat funduszy unijnych także na wykresach: w poszczególnych latach w podziale na kategorie ekonomiczne (wykres kolumnowy skumulowany); w relacji do PKB w poszczególnych latach (wykres kolumnowy); oraz na mapach, pokazujących regionalne zróżnicowanie wydatków unijnych (szczegóły prezentacji wyników na mapach zostaną uzgodnione z Zamawiającym). 6. opis wyników badania na poziomie krajowym. Wyniki symulacji zostaną pogrupowane na następujące bloki tematyczne: produkt krajowy brutto i potencjał wytwórczy gospodarki; rynek pracy i bezrobocie; wydajność pracy i inwestycje; wymiana handlowa i rozliczenia z zagranicą; sektor finansów publicznych; pozostałe wskaźniki. Wyniki dla każdego wskaźnika zostaną przedstawione na wykresach oraz szczegółowo zinterpretowane wraz z wyjaśnieniem przyczyn uzyskanych oddziaływań. Na wykresach liniami zostaną zobrazowane wartości w scenariuszach z funduszami i bez funduszy, a za pomocą kolumn wpływ funduszy. 7. opis wyników badania na poziomie regionalnym Wyniki symulacji zostaną pogrupowane na następujące bloki tematyczne: produkt krajowy brutto; rynek pracy i bezrobocie; wydajność pracy i inwestycje. Wyniki dla każdego wskaźnika zostaną przedstawione na mapach. Szczegóły prezentacji wyników na mapach zostaną uzgodnione z Zamawiającym. 8. Podsumowanie i wnioski. 9. Aneks: szczegółowe tabele wynikowe. Szczegółowe wartości wpływu polityki spójności na analizowane wskaźniki (dla każdego wskaźnika wartości w scenariuszu bez funduszy UE, z funduszami UE, oraz wpływ (procentowy lub bezwzględny w zależności od wskaźnika) w poszczególnych latach 2004-2023) zostaną załączone w formie tabelarycznej (zgodnej z poniższym wzorem) do raportów z badania. 6
- wzór tabeli dla prezentacji wyników na poziomie krajowym: Rok Wartość wskaźnika w scenariuszu z funduszami UE Wartość wskaźnika w scenariuszu bez funduszy UE Wpływ funduszy UE 2004 2005. 2023 - wzór tabeli dla prezentacji wyników na poziomie regionalnym: Województwo (alfabetycznie) 2004 2005. 2023 Wartość wskaźnika w scenariuszu z funduszami UE DL Wartość wskaźnika w scenariuszu bez funduszy UE Wpływ funduszy UE KP. ZP Województwa w tabelach będą uszeregowane alfabetycznie. Tabele zostaną również przekazane Zamawiającemu w postaci elektronicznej w formacie excel. Szczegóły tabel zostaną uzgodnione z Zamawiającym Wykonawca zobowiązany jest ponadto do przedstawienia w zestawie z każdym raportem końcowym, 4-stronnicowej broszury, napisanej przystępnym językiem. Broszura ta powinna zawierać krótki opis badania, najważniejsze wyniki i wnioski. Stanowić ma ona zachętę do lektury całego dokumentu. Broszura ma zawierać również wykresy, mapy, ewentualnie zdjęcia i być opracowana graficznie w formie umożliwiającej jej publikację bez dodatkowych korekt. Broszurę należy przedstawić w formie elektronicznej (CD-ROM) i drukowanej (2 egzemplarzy). Ponadto wyniki prac obejmują również w każdym roku 1 oficjalną prezentację przeznaczoną na spotkanie podsumowujące efekty badania. Termin, zakres oraz miejsce prezentacji zostaną uzgodnione z Zamawiającym. Wykonawca przekaże materiały przeznaczone na spotkanie najpóźniej 3 dni robocze przed jego planowanym terminem. 7