Najlepsze praktyki w ochronie cietrzewia Artur Pałucki Komitet Ochrony Kuraków Wisła,

Podobne dokumenty
Best for Biodiversity

PODRĘCZNIK NAJLEPSZYCH PRAKTYK OCHRONY GŁUSZCA I CIETRZEWIA

północnej i środkowej Eurazji

fot. Marek Kosiński Ochrona cietrzewia w Puszczy Knyszyńskiej

Mała liczebność i izolacja populacji

Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej

Metody oraz skala introdukcji, reintrodukcjii wsiedlaniazwierzynyna przykładzie głuszca

Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

Grzegorz Grzywaczewski i zespół ptaki

Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu

Best for Biodiversity

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska ul. Wawelska 52/ Warszawa

Inwentaryzacja wodniczki na lokalizacjach projektu LIFE+ Wodniczka i biomasa w 2014 r

AKTYWNA OCHRONA KURAKÓW

Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa

Rodzaj i wielkość szkód powodowanych przez żubry w uprawach rolnych i leśnych

Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce

Przedstawienie wstępnych wyników inwentaryzacji obszaru Natura 2000 Ostoja Biebrzańska i wstępnych propozycji kierunków niezbędnych działań

Imię i nazwisko . Błotniaki

ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY WYBRANYCH GATUNKÓW I SIEDLISK

Sowy. Przygotowała Zuzia Górska

ARTYKUŁY. Słowa kluczowe: cietrzew, Tetrao tetrix, głuszec, Tetrao urogallus, tokowiska, liczebność, Tatrzański Park Narodowy.

Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski)

Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków. Polskie Ostoje Ptaków

ZNACZENIE ŻUBRÓW ZACHODNIOPOMORSICH DLA CAŁEJ POPULACJI ŻUBRÓW

Ochrona Dubelta w Dolinie Górnej Narwi

ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJSALNYCH PRZEDMIOTÓW OCHRONY

Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe

Opracowali: Krzysztof Henel, Łukasz Krajewski, Piotr Marczakiewicz, Joanna Zawadzka

Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Raport uproszczony nr 1 w miesiącach marzec maj 2015

ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH I GATUNKÓW ROŚLIN Ewa Jabłońska wraz z zespołem botanicznym

KARKONOSZE PLB020007

Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej

zawierający informacje o ptakach lęgowych zebrane w trakcie prowadzenia liczeń w czasie spływów w miesiącach: maj-lipiec 2016

Maciej Głąbiński. Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r.

Obszary N2000 w Gorcach. Jan Loch Pracownia Naukowo-Edukacyjna GPN

Raport z analizy wpływu elementów ekstensywnego krajobrazu rolniczego na żerowanie bocianów białych

Rozwój turystyki na obszarach chronionych w Sudetach na przykładzie Gór Izerskich i Karkonoszy

Najlepsze praktyki w zakresie ochrony wilka, niedźwiedzia i rysia

ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW OCHRONY. Grzegorz Grzywaczewski i zespół ptaki

1. Ustanawia się plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Doliny Omulwi i Płodownicy PLB140005, zwanego dalej obszarem Natura 2000.

Najlepsze praktyki w ochronie żółwia błotnego

Ochrona przyrody w Nadleśnictwie Mińsk w perspektywie rozwoju Lasów Państwowych

Czynniki środowiskowe mające znaczenie w życiu ptaków leśnych

Dyspersja wybranych gatunków dużych ssaków RYŚ, WILK i ŁOŚ uwarunkowania środowiskowe i behawioralne

Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 15 kwietnia 2015 r.

Ekologia przestrzenna bielika

Ekologiczne i techniczne uwarunkowania wykorzystania przejść przez wybrane grupy zwierząt

Wątpliwości i problemy we wdrażaniu Natury 2000 w Kampinoskim Parku Narodowym

PROJEKT PLANU OCHRONY OBSZARU NATURA 2000

Państwowy monitoring ptaków szponiastych metodyka oceny liczebności i rozpowszechnienia na rozległych powierzchniach próbnych

RenSiedTorf. Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego

Szkolenie Najlepsze praktyki w zakresie ochrony sów Część pierwsza a

Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa

Imię i nazwisko. Błotniaki. Gniazdowanie... 2 W Polsce Gniazdowanie... 3 W Polsce Błotniak stawowy - Circus aeruginosus...

Założenia i efekty projektu Ochrona gatunkowa rysia, wilka i niedźwiedzia w Polsce Stefan Jakimiuk, Natalia Kryt WWF Polska Warszawa, 1.10.

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

Instytut Badawczy Leśnictwa

1354 Niedźwiedź Ursus arctos

Działania NFOŚiGW dla ochrony bioróżnorodności na przykładzie wybranych projektów z zakresu ochrony przyrody

Aktywna ochrona populacji nizinnej rysia w Polsce

Rezerwaty przyrody czas na comeback!

Sprawozdanie z kontroli stanowisk kraski Coracias garrulus na Nizinie Północnopodlaskiej w 2010 roku

Ptaki w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym

PLAN ZADAŃ OCHRONNYCH OBSZARU NATURA 2000 PLB PUSZCZA AUGUSTOWSKA

żerowania z całą gamą gatunków ptaków towarzyszących, charakterystycznych dla

ŻUBR W BIESZCZADACH JAKO PRZYKŁAD UDANEJ RESTYTUCJI

Best for Biodiversity

Rezerwaty przyrody czas na comeback!

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak

Analiza zagrożeń. Główne zagrożenia istniejące i potencjalne. w odniesieniu do przedmiotów ochrony objętych Planem

Monitoring przejść dla zwierząt

Szkolenie Najlepsze praktyki w zakresie ochrony żubrów

Autor: Justyna Kubacka wrzesień 2017

Inwentaryzacja i monitoring populacji wilka w województwie zachodnio-pomorskim. Borowik T., Jędrzejewski W., Nowak S.

Wilk w Polsce: sytuacja gatunku i strategia ochrony

Czy można budować dom nad klifem?

Wybrane aspekty restytucji populacji głuszca Tetrao urogallus na terenie Nadleśnictwa Wisła

Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000

Szczecin, dnia r. ANALIZA RYNKU

Liczebność i wyniki rozrodu głuszca Tetrao urogallus w Puszczy Augustowskiej w 2011 roku

Pan Waldemar Bena odpowiedział, że pinetyzacja lasów zlokalizowanych w dolinach rzecznych poprzez wprowadzenie sosny i świerka spowodowała, że nie

Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody

PROJEKT. w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Bory Dolnośląskie PLB020005

Arkusz inwentaryzacji zwierzyny przeprowadzonej

Sz. P. Przewodniczący II Komisji Techniczno-Gospodarczej Nadleśnictwa Tuchola oraz Pan Nadleśniczy

Wyniki inwentaryzacji entomofauny na terenach pod liniami elektroenergetycznymi i na przylegających obszarach leśnych

BUDŻET PROJEKTU: Kwota całkowita: zł ( Euro) % współfinansowania KE: zł ( Euro)

Gospodarka łowiecka w północno-wschodniej Polsce

Natura 2000 co to takiego?

Opracowanie Programu Ochrony Północnego Korytarza Ekologicznego. mgr Wojciech Lewandowski

Zastosowanie programów rolnośrodowiskowych w Biebrzańskim PN. Helena Bartoszuk Piotr Marczakiewicz

Ochrona zasobów martwego drewna i występowanie rzadkich chrząszczy saproksylicznych na terenie RDLP w Zielonej Górze Marek Maciantowicz

Wnioski wynikające z potrzeb ochrony innych gatunków

Małgorzata Miłosz Włodzimierz Jędrzejewski

Biegacz Zawadzkiego Carabus (Morphocarabus) zawadzkii (9001)

Transkrypt:

Najlepsze praktyki w ochronie cietrzewia Artur Pałucki Komitet Ochrony Kuraków Wisła, 22-23.05.2014

Systematyka cietrzewia Rząd: Galliformes Kuraki (Grzebiące) Rodzina: Tetraonidae Głuszcowate Gatunek: Tetrao tetrix (dawniej Lyrurus tetrix) cietrzew Podgatunek T. tetrix tetrix W latach 1758-1937 wyróżniono łącznie 7 podgatunków Współczesne badania genetyczne nie potwierdzają tak dużej liczby

Zasięg występowania cietrzewia (Storch 2007)

Europa Centralna: skraj zasięgu Lasy górskie i bory nizinne Wrzosowiska, bagna, krawędź lasu

Stan populacji w Polsce

Program ochrony gatunku 2007 Mazury: 320 400 osobnikow (PTOP) Mazowsze (Kurpie): 40 60 osobnikow (PTOP) Podlasie i Suwalszczyzna: 680 800 osobników (PTOP) Kielecczyzna: 100-120 osobnikow (Z. Fijewski) Karpaty Zachodnie: 390 440 osobnikow (B. Kotońska) Dolny Śląsk: Sudety: 250 300 osobnikow (A. Pałucki)

Szymkiewicz i Kamieniarz 2000, 2001 Liczebność cietrzewia w Polsce 1999/2000 2007 2009 2010 1800-2000 Keller i inni. 2000 1800-2000 Kamieniarz 2002 1800-2000 Tomiałojć i Stawarczyk 2003 2000-2500 Kaszuba 2007 1800-2200 Zawadzka 2009 1900 Wilk i inni 2010 1000-1200

Łącznie 500-600 osobników Kotlina Biebrzańska 100 Puszcza Piska, Lasy Napiwodzko Ramuckie 10-20 Poligon Orzysz 60 Nizina Podlaska 0-10? Poleski PN 20? Puszcza Sandomierska 50? Góry Świętokrzyskie 10-20? K. Orawsko-Nowotarska 220-250 Tatry 50 Karkonosze, G. Izerskie 220 Bory Dolnośląskie 10 Rozmieszczenie i liczebność cietrzewia w Polsce

2013 Poligon Orzysz 30 kogutów (M. Szymkiewicz), Nadl. Jedwabno 5 kogutów (M. Miścierewicz) Mazowsze (Kurpie, Nadl. Myszyniec): 8 kogutów (A. Dmoch) Biebrzański Park Narodowy - <50 kogutów( P. Marczakiewicz) Podlasie i Suwalszczyzna: Drygały 10 osobników, Puszcza Knyszyńska 20 osobników (M. Potocka PTOP) Kielecczyzna: kilka? (Z. Fijewski) Karpaty Zachodnie: 150 kogutów (W. Cichocki, F. Zięba) Dolny Śląsk: Sudety Zachodnie : 60-65 kogutów (A. Pałucki) Poleski Park Narodowy 10 kogutów (R. Olszewski) Nowa Dęba, Poligon- kilka? (A. Cholewa) Razem około 650-670 osobników

Główne przyczyny zaniku populacji cietrzewia w Polsce Przeobrażenia środowiska zanik optymalnego biotopu cietrzewia Drapieżniki Penetracja/niepokojenie Izolacja genetyczna, możliwy dryf genetyczny Brak aktywnej ochrony Zmiany klimatyczne Brak konsekwencji we wprowadzaniu krajowych programów

Wymieranie cietrzewia Bardzo szybki spadek, połączony z wymieraniem populacji Zmiany liczebności (dane szacunkowe): 1976 32 600 osobników 1983 12 800 os. 1995 5 400 os. 1999 2 000 os. 2009 750 os. 2012 500-600 os.

W okresie 1994-2006 zmniejszenie areału występowania cietrzewia o 43% Liczebność 2006-2007 (Kamieniarz 2008)

Obszary wstępnej fazy sukcesji leśnej, niskie zadrzewienie, często silne uwilgotnienie Tereny poklęskowe: poligony, pożarzyska, wilgotne, częściowo zarastające łąki i torfowiska, łąki i hale powyżej górnej granicy lasu,wrzosowiska częściowo zalesione, podmokłe doliny rzeczne z torfowiskami bory bagienne i torfowiska wysokie lasach występuje na dużych zrębach i uprawach, zazwyczaj na granicy powierzchni otwartych Wymagania siedliskowe

Wymagania siedliskowe Mozaika polno-leśna z terenami otwartymi i półotwartymi na ubogich siedliskach Kluczowym elementem półotwartego biotopu cietrzewia są kępy młodych brzóz i olsz, stanowiących pokarm zimowy, oraz w mniejszym stopniu sosna, jarzębina i jałowiec Rośliny pokarmowe: borówka czernica oraz inne krzewinki wrzosowate (borówka brusznica i bagienna, wrzos, żurawina, bagno zwyczajne), a w borach bagiennych dodatkowo wełnianki i turzyce. Miejsca kąpieli piaszczystej i żwir na gastrolity

Optymalna struktura drzewostanu dla głuszca, cietrzewia i jarząbka (Swenson i Angelstam1993)

Cykl życiowy cietrzewia (Pałucki 2013)

Areny tokowe na terenie otwartym, z pojedynczymi drzewami (sosna, brzoza) Porośnięte niską roślinnością, poniżej 30 cm Widoczność na co najmniej 100 m Główne przyczyny niekorzystnych przekształceń sukcesja leśna Tokowiska cietrzewia

Biologia rozrodu Ścisła poligynia Areny tokowe w miejscach odkrytych, dość często zmieniane Tokowisko zajmuje powierzchnię od kilku do kilkudziesięciu ha Toki gromadne Ustalona struktura socjalna i przestrzenna Terytoria centralne koguty dominujące (co najmniej 3 letnie) Młode - peryferyjne Rewiry tokowe poszczególnych kogutów od 170 do 4000 m 2 W stabilnych populacjach 10-15 kogutów na tokowisku, W Polsce po kilka Odległości pomiędzy sąsiednimi tokowiskami od 200 m w górach do 1 km w tajdze, w Polsce od 1,6 do 10,2 km

Biologia rozrodu Gniazdo - słabo ukryty dołek w ziemi, lokalizacja przypadkowa Wielkość zniesienia 6-8 (4-12) jaj; średnio 6,2-8,4 Wysokie starty lęgów Wysiadywanie 24-26 dni Klucie równoczesne Pisklęta wędrują pod opieką matki Niewielki rewir samicy z młodymi kilkadziesiąt ha Rewir kury wodzącej pisklęta 20-75 ha

Rozród 5-11 jaj w odstępach 28-36 godzin, Wysiadywanie 24-26 dni Wysokie straty lęgów W stabilnych populacjach produkcja młodych średnio 2,5/samicę W wymierających < 1 Kotlina Biebrzańska: sukces 62%, Średnia produkcja na samicę z sukcesem - 3,9, a na samicę przystępującą do lęgu 2,4 (Dmoch 2008)

Parametry rozrodu W Europie : podstawowa metoda to sierpniowe liczenia stadek rodzinnych Dostarcza danych o sukcesie (% kur z młodymi, przy założeniu, że wszystkie kury przystąpiły do lęgów) O produkcji młodych W Polsce niewykonalne ze względu na zbyt niską liczebność prawdopodobieństwo spotkania kuraków podczas cenzusów poniżej 1%

Monitoring Podstawowa metoda: liczenia kogutów na tokach Cietrzew: liczenie grających na porannych tokach kogutów Brak dokładnych danych o liczbie kur Brak danych o parametrach rozrodu Kuraki nie są ujęte w Państwowym Monitoringu Ptaków

Obserwacje całoroczne Jedyną metodą gromadzenia danych o rozrodzie i sukcesie lęgowym, także o rozmieszczeniu, preferencjach siedliskowych Stwierdzenia bezpośrednie i ślady obecności Wymaga skrupulatnego notowania, przekazywania, gromadzenia i analizowania danych

Rozpoznawanie

Rozpoznawanie głuszec cietrzew

Pióra cietrzewia Sterówka koguta Lotka kogut

Hybrydyzacja -skrzekot

Zagrożenia cietrzewia Zanik terenów półotwartych na skutek sukcesji naturalnej oraz planowych zalesień Melioracje siedlisk bagiennych i wilgotnych Eutrofizacja ubogich siedlisk borowych (wypieranie borówek) Prace leśne prowadzone w ciągu całego roku Wylesienia w makroskali powodujące izolację przestrzenną i genetyczną