PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Prawna 18.10.2010 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW (18/2010) Dotyczy: Uzasadnionej opinii czeskiej Izby Poselskiej na temat wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej (COM(2010)0379 C7-0180/2010-2010/0210(COD)) Zgodnie z art. 6 Protokołu (nr 2) w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności parlamenty krajowe mogą, w terminie ośmiu tygodni od daty przekazania projektu aktu ustawodawczego, przesłać przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji uzasadnioną opinię opisującą powody, dla których twierdzą, Ŝe dany projekt nie jest zgodny z zasadą pomocniczości. Zgodnie z Regulaminem Parlamentu Europejskiego Komisja Prawna jest odpowiedzialna za przestrzeganie zasady pomocniczości. W załączeniu znajduje się uzasadniona opinia czeskiej Izby Poselskiej na temat wyŝej wymienionego wniosku. CM\835550.doc PE450.919v01-00 Zjednoczona w róŝnorodności
PE450.919v01-00 2/9 CM\835550.doc
Parlament Czech IZBA POSELSKA 2010 6. kadencja UCHWAŁA nr 20 z 4. posiedzenia Komisji ds. Europejskich w dniu 7 października 2010 r. w sprawie wniosku dotyczącego DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej /sygnatura Rady 12208/10, COM(2010) 379 wersja ostateczna/ Komisja ds. Europejskich, po zapoznaniu się ze sprawozdaniem pierwszego wiceministra spraw wewnętrznych Jaroslava Salivara i dyrektora Departamentu ds. Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Pracy i Spraw Społecznych Jaroslava Fuchsa, a takŝe po zapoznaniu się ze sprawozdaniem sprawozdawczyni Jany Suchej oraz po omówieniu przedmiotowej kwestii, przyjęła następującą opinię: Komisja ds. Europejskich, po przeprowadzeniu obrad nad wnioskiem dotyczącym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej, uwzględniając przedmiot tego wniosku, stwierdza, Ŝe z punktu widzenia Czech przedmiotowy wniosek nie jest zgodny z zasadą pomocniczości z uwagi na to, Ŝe sytuacja obywateli państw trzecich, którzy rzeczywiście rozwaŝają podjęcie pracy sezonowej w Czechach, moŝe być rozpatrywana w ramach obowiązującego ustawodawstwa; na tej podstawie oraz na podstawie porównania róŝnic między róŝnymi formami pracy sezonowej lub innymi pracami krótkoterminowymi w całej UE, stwierdza, Ŝe przedmiotowy wniosek nie niesie za sobą wartości dodanej; w związku z tym zgodnie z art. 6 Protokołu (nr 2) do traktatu z Lizbony przyjmuje uzasadnioną opinię i przesyła ją przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Jaroslav Lobkowicz Jana Suchá Jan Bauer Weryfikator komisji Sprawozdawca komisji Przewodniczący komisji CM\835550.doc 3/9 PE450.919v01-00
Parlament Czech IZBA POSELSKA 2010 r. 6. kadencja UCHWAŁA nr 20 z 4. posiedzenia Komisji ds. Europejskich w dniu 7 października 2010 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy parlamentu europejskiego i rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej /sygnatura Rady 12208/10, COM(2010) 379 wersja ostateczna/ Komisja ds. Europejskich, po zapoznaniu się ze sprawozdaniem pierwszego wiceministra spraw wewnętrznych mgr. Jaroslava Salivara i dyrektora Departamentu UE i Współpracy Międzynarodowej w Ministerstwie Pracy i Spraw Społecznych mgr. Miroslava Fuchsa, a takŝe po zapoznaniu się ze sprawozdaniem sprawozdawczyni Jany Suchej oraz po omówieniu przedmiotowej kwestii z a t w i e r d z a opinię, która stanowi załącznik do niniejszej uchwały. Jaroslav Lobkowicz własnoręcznie Jana Suchá własnoręcznie Jan Bauer własnoręcznie Weryfikator komisji Sprawozdawca komisji Przewodniczący komisji PE450.919v01-00 4/9 CM\835550.doc
Załącznik do uchwały nr 20 Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej COM(2010) 379 wersja ostateczna, sygnatura Rady 12208/10, Międzyinstytucjonalny numer referencyjny 2010/0210/COD Podstawa prawna: Artykuł 79 ust. 2 lit. a) i b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Data przesłania do Sejmu za pośrednictwem Komisji ds. Europejskich: 20.07.2010 r. Data omówienia w Komisji ds. Europejskich: 2.09. 2010 r. (1. tura) Procedura: Współdecyzja. Wstępna opinia Rządu (zgodnie z 109a ust. 1 Regulaminu Sejmu): Opatrzone datą 28.07.2010 r., doręczone do Komisji ds. Europejskich dnia 6.09.2010 r. za pośrednictwem Informacyjnego Systemu Aproksymacji Prawa. Ocena z punktu widzenia zasady pomocniczości: Po przeprowadzeniu obrad nad wnioskiem dotyczącym dyrektywy i opinią odpowiedniego gestora Komisja ds. Europejskich uwaŝa wniosek za niezgodny z zasadą pomocniczości. Komisja jest przekonana, Ŝe róŝnice między róŝnymi formami pracy sezonowej w państwach członkowskich Unii są na tyle duŝe, Ŝe osiągnięcie celów zamierzonej zmiany moŝe być łatwiejsze na szczeblu państw członkowskich, które mogą trafniej uwzględnić ewentualne cechy charakterystyczne we własnym podejściu do problemu. Termin wydania oceny zgodności z zasadą pomocniczości przez parlamenty krajowe: Czeska wersja przedmiotowego wniosku dotyczącego dyrektywy została opublikowana w dniu 20 lipca 2010 r. Tego samego dnia Komisja rozesłała równocześnie do parlamentów krajowych ogłoszenie o wydaniu wszystkich wersji językowych dokumentu i takŝe tego dnia rozpoczął się ośmiotygodniowy okres oceny zgodności wniosku z zasadą pomocniczości. Ze względu na letnie wakacje do tych ośmiu tygodni dolicza się jeszcze dodatkowe cztery tygodnie, które parlamenty krajowe mogą poświęcić na omówienie wniosku. W ten sposób ostateczny termin wyraŝenia opinii dotyczącej zgodności wniosku z zasadą pomocniczości upłynie dnia 15 października 2010 r. CM\835550.doc 5/9 PE450.919v01-00
Uzasadnienie i przedmiot: Podczas szczytu Rady Europejskiej w Tampere 1 państwa członkowskie intensywnie starały się nakreślić zasadę budowania wspólnej polityki imigracyjnej UE. Dwa lata później Komisja w nawiązaniu do tych wniosków złoŝyła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej i wykonywania samodzielnej pracy zarobkowej 2. Odmienne opinie państw członkowskich na ten temat doprowadziły do zablokowania decyzji Rady, a Komisja w końcu sama wycofała wniosek w 2006 roku. Mimo to w dalszym ciągu istniała silna polityczna wola zajmowaniem się tą tematyką. Dowodzą tego na przykład wnioski Rady Europejskiej w Salonikach (2003) 3, która mimo Ŝe wyŝej wspomniany wniosek pozostawał zablokowany podkreśliła potrzebę zbadania legalnych środków migracji do UE obywateli państw trzecich, biorąc pod uwagę moŝliwości państw członkowskich ( ). Dlatego Komisja, z uwzględnieniem zakładanego niŝu demograficznego i starzenia się społeczeństwa oraz wpływu tych czynników na gospodarkę, podkreśliła w Zielonej księdze w sprawie podejścia UE do zarządzania migracją ekonomiczną potrzebę przeglądu działań w dziedzinie imigracji w perspektywie długoterminowej, zwłaszcza z punktu widzenia wpływu, jaki strategia migracji ekonomicznej wywarłaby na konkurencyjność 4. Po zielonej księdze nastąpiły konsultacje prowadzone przez Komisję i dnia 21 grudnia 2005 r. Komisja opublikowała tzw. Plan polityki w dziedzinie legalnej migracji 5, który zawierał juŝ konkretne inicjatywy ustawodawcze zamierzone przez Komisję w tym obszarze. W ramach realizacji Planu polityki w dziedzinie legalnej migracji planowano przyjęcie czterech odrębnych dyrektyw regulujących warunki wjazdu i pobytu konkretnych kategorii pracowników z państw trzecich i wydanie jednej dyrektywy ramowej, która miała ogólnie regulować zbiór praw pracowników z państw trzecich 6. Chodziło o następujące kategorie pracowników: pracownicy wysoko wykwalifikowani 7, pracownicy sezonowi, 1 Wnioski Rady Europejskiej w Tampere (1999) z dnia 15 16 października 1999 r. 2 COM(2001) 386. 3 19 20 czerwca 2003 r. 4 COM(2004) 811 wersja ostateczna. W dokumencie tym Komisja zakłada zmniejszenie liczby pracujących osób o ok. 20 milionów w latach 2010 2030 przy utrzymaniu się obecnych przepływów migracyjnych. 5 COM(2005) 669. 6 Chodzi o wniosek dotyczący dyrektywy COM(2007) 638 w sprawie procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli krajów trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z krajów trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim, będący nadal przedmiotem debaty. Oczekuje się, Ŝe Rada mogłaby osiągnąć porozumienie polityczne w grudniu 2010 r. 7 Tzw. błękitne karty. Dyrektywa w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (błękitnej karty), została przyjęta i opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej dnia 18 czerwca 2009 r. Dyrektywa zakłada opracowanie procedur przyjmowania wysoko wykwalifikowanych pracowników z państw trzecich opartych na wspólnej definicji i kryteriach: umowie o pracę, kwalifikacjach zawodowych i wynagrodzeniu nie niŝszym od płacy minimalnej zgodnie ustawodawstwem krajowym. Przyjętym pracownikom powinno być wydane pozwolenie na pobyt, które ma im słuŝyć równocześnie jako pozwolenie na pracę tzw. błękitna karta (EU Blue Card). PE450.919v01-00 6/9 CM\835550.doc
pracownicy przeniesieni wewnątrz przedsiębiorstwa (personel kluczowy i specjaliści) 8, praktykanci (staŝyści) wynagradzani płacą 9. Wreszcie potrzeba wypracowania odpowiedniego rozwiązania została wyraŝona równieŝ w prawie pierwotnym. Traktat z Lizbony zawiera deklarację, Ŝe Unia rozwija wspólną politykę imigracyjną mającą na celu zapewnienie, na kaŝdym etapie, skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi, sprawiedliwego traktowania obywateli państw trzecich ( ), a takŝe zapobieganie nielegalnej imigracji i handlowi ludźmi oraz wzmocnione ich zwalczanie 10. Nie chodzi juŝ o zagwarantowanie cudzoziemcom pracującym legalnie w UE takich samych praw jak obywatele UE, ale o stworzenie ram prawnych w celu przyciągnięcia potrzebnych pracowników i ułatwienie zdobycia legalnej pracy osobom, które są w UE potencjalnymi ofiarami handlu ludźmi lub pracują nielegalnie. Chodzi o tzw. podejście globalne do migracji, którego podstawową koncepcją jest wzmocnienie współpracy i dialogu z państwami trzecimi, bez których włączenia nie jest moŝliwa efektywna realizacja polityki migracyjnej, a takŝe połączenie skutecznej walki z nielegalną migracją z aktywną polityką dotyczącą migracji legalnej. Z drugiej jednak strony ze względu na to, Ŝe chodzi o kompetencję dzieloną pomiędzy Unię i państwa członkowskie 11, przy przyjmowaniu kaŝdego projektu aktu ustawodawczego naleŝy zbadać, czy jest on zgodny z zasadą pomocniczości. Unia moŝe bowiem działać tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania moŝliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii 12. Treść i skutek: Wniosek dotyczący dyrektywy zakłada stworzenie przyspieszonej procedury przyjęcia pracowników sezonowych z państw trzecich. Ma temu słuŝyć ustalenie wspólnej definicji pracownika sezonowego którym zgodnie z wnioskiem jest obywatel państwa trzeciego, który zachowuje miejsce zamieszkania w państwie trzecim, lecz przebywa tymczasowo na terytorium państwa członkowskiego w celu podjęcia pracy w sektorze działalności uzaleŝnionym od rytmu sezonowego, na podstawie przynajmniej jednej umowy o pracę zawartej na czas określony bezpośrednio między obywatelem państwa trzeciego a pracodawcą posiadającym siedzibę w państwie członkowskim oraz wspólnych kryteriów, w szczególności istnienia umowy o pracę lub wiąŝącej oferty pracy określającej wynagrodzenie na poziomie płacy minimalnej lub powyŝej tego poziomu. Pozwolenie na pobyt lub na pracę ma być odnawialne, z ustaleniem maksymalnego okresu pobytu/pracy 8 Łącznie z tym projektem przedkładany jest wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa (COM(2010) 378 wersja ostateczna). 9 We wniosku dotyczącym dyrektywy w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej sytuacja praktykantów (staŝystów) ma zostać uregulowana na zasadzie przeniesienia w ramach Unii (COM(2010) 378 wersja ostateczna). 10 Artykuł 79 TFUE. 11 Artykuł 4 TFUE. 12 Artykuł 5 TFUE. CM\835550.doc 7/9 PE450.919v01-00
(w obecnej postaci wniosku bierze się pod uwagę sześć miesięcy) w roku kalendarzowym. W ten sposób mają być ustalone zasady tzw. migracji wahadłowej, polegającej na tym, Ŝe pracownik legalnie przebywa i pracuje w UE, a jeŝeli spełnia wszystkie ustalone warunki (przede wszystkim to, Ŝe po upłynięciu uzgodnionego czasu wraca do swojego kraju pochodzenia) i jeŝeli wyrazi zainteresowanie, ułatwia się mu powrót do UE w określonym czasie i w podobnym celu. Wniosek zakłada równieŝ: - ustalenie konkretnych gwarancji proceduralnych, tj. moŝliwość zastosowania środków odwoławczych przeciwko decyzji o odrzuceniu wniosku o zezwolenie na pobyt i prawo do uzasadnionej decyzji; - właściwe mechanizmy kontrolne w państwie członkowskim w celu określenia liczby wydanych zezwoleń i moŝliwość tzw. testu rynku pracy, tj. sprawdzenia, czy przedmiotowe miejsce pracy nie moŝe zostać obsadzone w oparciu o krajowy rynek pracy lub rynek pracy innego państwa członkowskiego UE; - prawo pracowników sezonowych do równego traktowania w dziedzinach, jakimi są wolność zrzeszania się i zgromadzeń, prawo do zabezpieczenia społecznego, świadczeń emerytalnych, do których uzyskano prawo w związku z dochodem, oraz dostęp do towarów i usług. Problematyczne mogą się okazać zwłaszcza następujące kwestie: Niektóre cechy tzw. zatrudnienia sezonowego zostały we wniosku ustalone pod wyraźnym wpływem specyfiki niektórych rynków pracy, które przecieŝ róŝnią się między sobą; na przykład u nas cechą charakterystyczną jest znacznie rozbudowany rynek pracy w branŝy budownictwa. Wniosek opiera się na załoŝeniu, Ŝe problem moŝe być rozwiązany tylko dzięki zastosowaniu zawartych w nim rozwiązań, jednak funkcjonujący u nas system krótkoterminowego zatrudnienia dowodzi, Ŝe problem sezonowego zatrudnienia moŝe być skutecznie rozwiązany na szczeblu krajowym. We wniosku nie poświęcono równieŝ naleŝytej uwagi skutkom finansowym (przede wszystkim w dziedzinie zabezpieczenia społecznego) w poszczególnych państwach członkowskich i bez wystarczającego uzasadnienia preferuje się rozwiązanie w formie aktu ustawodawczego zamiast działań koordynujących i wspierających, które równieŝ moŝna by zastosować w tej kwestii. Stanowisko Rządu Czech Obecna sytuacja w Czechach jest taka, Ŝe kwestię pracy sezonowej moŝna uregulować na mocy przepisów krajowych (tj. wiz długoterminowych), a ochrona pracowników jest zapewniona przez równość traktowania, co rząd uwaŝa za wystarczające. Rząd zwraca uwagę na to, Ŝe naleŝy przede wszystkim ocenić realną potrzebę regulacji. Wskazuje na zróŝnicowanie rynków pracy poszczególnych państw członkowskich. Z tego powodu rząd nie podziela opinii Komisji o zgodności z zasadą pomocniczości. Dla Ministerstwa Pracy i Spraw Społecznych kwestią problematyczną jest zawarty w art. 16 wniosku postulat równego traktowania w dziedzinie zabezpieczenia społecznego w stosunku do obywateli danego państwa, łącznie z przeniesieniem świadczeń emerytalnych. W opinii PE450.919v01-00 8/9 CM\835550.doc
ministerstwa treść artykułu jest równoznaczna z ingerencją w kształt krajowego systemu zabezpieczenia społecznego, niezgodną z traktatem o UE. Przedstawiony wniosek nie przewiduje moŝliwości derogacji i w Ŝaden sposób nie uwzględnia dość specyficznej sytuacji pracowników sezonowych. Nie moŝna obecnie obliczyć skutków finansowych wniosku. Zakładany harmonogram omawiania w organach UE: Ze względu na to, Ŝe jeszcze nie upłynął ośmiotygodniowy okres przeznaczony na ocenę wniosku przez parlamenty krajowe, na razie nie nastąpiło Ŝadne decydujące omówienie wniosku w Parlamencie Europejskim i Radzie. Z toczących się obrad wynika juŝ jednak upowaŝnienie Parlamentu Europejskiego przez Komisję Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych do omówienia wniosku, a jeŝeli chodzi o Radę podział na zwolenników wniosku (ze względu na istniejące w państwach południowych zapotrzebowanie na pracę sezonową, przede wszystkim w sektorze rolnictwa) i tych, którzy odnoszą się do niego z rezerwą (na przykład Austria, Holandia, Finlandia, Litwa). Wniosek: Komisja ds. Europejskich: 1. Po przeprowadzeniu obrad nad wnioskiem dotyczącym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej, uwzględniając przedmiot tego wniosku, stwierdza, Ŝe z punktu widzenia Czech przedmiotowy wniosek nie jest zgodny z zasadą pomocniczości z uwagi na to, Ŝe sytuacja obywateli państw trzecich, którzy rzeczywiście rozwaŝają podjęcie pracy sezonowej w Czechach, moŝe być rozpatrywana w ramach obowiązującego ustawodawstwa. Na tej podstawie oraz na podstawie porównania róŝnic między róŝnymi formami pracy sezonowej lub innymi pracami krótkoterminowymi w całej UE, stwierdza, Ŝe przedmiotowy wniosek nie niesie za sobą wartości dodanej 2. w związku z tym zgodnie z art. 6 Protokołu (nr 2) do traktatu z Lizbony przyjmuje uzasadnioną opinię i przesyła ją przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Jaroslav Lobkowicz własnoręcznie Jana Suchá własnoręcznie Jan Bauer własnoręcznie Weryfikator komisji Sprawozdawca komisji Przewodniczący komisji CM\835550.doc 9/9 PE450.919v01-00