KARTA PRACY nr 1 Rozpoznajemy i nazywamy uczucia dowiadywanie się, że w różnych sytuacjach ludzie przeżywają różne uczucia, kojarzenie uczuć z różnymi sytuacjami, rozpoznawanie uczuć i nazywanie. 1. Nauczycielka prezentuje dzieciom Drzewko smutku i radości i wspólnie z dziećmi omawiają różnice między drzewkami, określają uczucie smutku i radości kiedy odczuwamy radość, a kiedy smutek? 2. Nauczycielka prezentuje dzieciom rysunki ilustrujące uczucia: radość, smutek, strach, zadowolenie, zamyślenie, zdziwienie, złość, znudzenie (Katy Gra twarzy) - dzieci opisują, co czują postacie na ilustracjach, 3. Dzieci wyszukują ilustracji z takimi emocjami na listkach i przypinają na właściwym drzewku smutku lub radości kierowanie, 4. Nauczycielka wyjaśnia, dlaczego dana postać to właśnie odczuwa i zwraca uwagę dzieci na zmiany mimiki twarzy, postawy ciała osób przeżywających różne uczucia, 5. Dzieci dokańczają następujące zdania: a. Czuję się dobrze, gdy... b. Czuję się nieszczęśliwy, gdy... c. Jestem zły, gdy... d. Boję się, gdy... e. Jestem szczęśliwy, gdy... 6. Nauczycielka pomaga dzieciom dokończyć zdania poprzez zadawanie pytań: w jakiej sytuacji czujesz się dobrze, źle itp., 7. Dzieci wypowiadają się na temat: co zapamiętały ze spotkania, co im się najbardziej podobało.
KARTA PRACY nr 2 Wyrażamy uczucia mimiką wyrażanie uczuć mimiką, rozpoznawanie uczuć przez obserwację wyrazu twarzy innych osób. 1. Nauczycielka prezentuje dzieciom karty z ilustracjami wyrażającymi: smutek, złość, strach, radość i pomaga rozpoznawać i nazywać te uczucia, (Katy Gra twarzy), 2. Dzieci dzielą kartkę na cztery części i rysują wszystkie przedstawione twarze, a następnie dzielą karton na oddzielne części, 3. Dzieci dobierają się w pary, grają w karty wyciągając je pojedynczo z wachlarza i demonstrują swoją twarzą uczucie przedstawione na wylosowanej karcie, a kolega odgaduje jakie to uczucie i je nazywa szuka listka z odpowiednim napisem (nazwą uczucia) lub ilustracją na listku i przypina na właściwym drzewku smutku lub radości, 4. Nauczycielka prosi dzieci, by pokazywały karty z ilustracjami twarzy wyrażającej uczucie, jak czułbyś się w następujących sytuacjach: a. popsuła się moja ulubiona zabawka, b. boli mnie głowa, c. idę na film, d. brat przeszkadza mi w zabawie, e. cała rodzina ma jechać na wczasy, f. jestem chory, g. będę miał siostrzyczkę, brata, h. jestem sam w ciemnym pokoju, i. koledzy biją się na korytarzu. 5. Nauczycielka zwraca uwagę, jak przeżywają te same sytuacje inne dzieci i podkreśla, że uczucia dzieci w tej samej sytuacji mogą się różnić, 6. Dzieci wyrażają miną, jak czuły się w czasie zajęć.
KARTA PRACY nr 3 Wyrażamy uczucia w zachowaniu dzieci dowiadują się, że w zachowaniu ujawniają się przeżywane uczucia (np. krzyk i tupanie- złość, płacz- smutek, śmiech- radość). 1. Dzieci witają się zabawą Mam na imię i czuję się szczęśliwy/a gdy, 2. Dzieci losowo wyciągają listki z emocjami lub ilustracjami z woreczka i opisują dana emocję kiedy ja przeżywamy, a następnie przypinają na odpowiednim drzewku smutku lub radości, 3. Nauczycielka prosi dzieci o wyrażanie różnych uczuć mową ciała, na przykład: złości, strachu, smutku, radości, lęku, zadowolenia, zakłopotania odwołanie się do doświadczeń dzieci, 4. Nauczycielka przedstawia historyjkę, której bohater przeżywa różne emocje, a następnie proponuje, aby dzieci odegrały scenkę jak to wygląda, 5. Dzieci opowiadają w jakich sytuacjach mają odczucia podobne do odgrywanych, 6. Dzieci rysują na kartkach twarze wyrażające uczucia, jakie mają teraz, a następnie podnoszą w górę i patrzą, jakie uczucia mają inni, 7. Dzieci podchodzą ze swoimi ilustracjami do odpowiedniego drzewka: smutku bądz radości i porównują liczebność. Ile dzieci przeżywa radość, a ile smutek, 8. Nauczycielka zwraca uwagę dzieci na różnorodność bądź identyczność uczuć i mówi dzieciom, że to dobrze, iż tak właśnie jest.
rozróżnianie uczuć innych ludzi, KARTA PRACY nr 4 Zwracamy uwagę na uczucia innych ludzi akceptowanie uczuć innych różniących się od własnych uczuć. 1. Nauczycielka prezentuje dzieciom ilustracje przedstawiające uczucia osób w działaniu, w wyraźnie określonych sytuacjach (Dodatkowe listki do Drzewka smutku i radości 2. Dzieci interpretują przedstawione na ilustracjach sytuacje, opisują, co czują postacie na przedstawionych ilustracjach i przypinają na odpowiednim drzewku smutku i radości, a następnie opowiadają o zdarzeniach, które przeżywały podobnie, 3. Nauczycielka zwraca uwagę dzieci na różnice w interpretacjach, 4. Nauczycielka przedstawia dzieciom różne sytuacje życiowe i prosi, aby opowiedziały, jak czułyby się w tych sytuacjach: a. idę na obiad zamiast grać w piłkę, b. jestem sam w łóżku w nocy, jest ciemno, c. dostałem (łam) dawno oczekiwaną zabawkę na urodziny, d. znalazłam (łem) żabę w moim worku, e. jestem proszony (na) o pomoc w nakrywaniu do stołu, f. zgubiłam (łem) ulubioną zabawkę, g. idę do sklepu zamiast grać w piłkę, 5. Nauczycielka prosi o dokończenie każdego zdania kilkoro dzieci i zwraca uwagę na różnicę w przeżyciach dzieci w podobnych sytuacjach, 6. Dzieci podchodzą do drzewka i wyszukują emocji przeżywanej w podanej sytuacji i określają werbalnie poszczególną emocję, np. radość jest jak słoneczko, bo rozjaśnia nasze życie.
Cele; KARTA PRACY nr 5 Akceptujemy uczucia innych ludzi rozumienie i akceptowanie przeżyć i uczuć innych rówieśników. 1. Dzieci siedzą w kręgu i słuchają kolejnych scenek, w których dwoje lub kilka dzieci jest ze sobą w konflikcie: a. do przedszkola przyszedł nowy kolega, ma chorą nogę i musi chodzić o kuli. Marysia woła kolegę i przedstawia go Basi. Basia wyśmiewa się z niego. b. Robert buduje na środku sali dużą wieżę z klocków. Marek przechodzi ostrożnie obok budowli. Artur kopie w wieżę i burzy ją. c. Joasia, Jarek i Aneta bawią się w kącie pokoju. Joasia i Aneta zaczynają się bić o lalkę. Jarek pozostaje z boku i próbuje wytłumaczyć, że nie powinny się bić. d. Jacek i Tomek bawią się autobusami. Piotrek podchodzi do nich i chce się z nimi bawić. Jacek i Tomek odganiają go. 2. Nauczycielka po każdej scence prosi kilkoro dzieci o odegranie zakończenia i pyta co czuły podczas odgrywania ról. Dzieci określają przeżywane uczucia i wybierają odpowiednią ilustrację z emocjami (Katy Gra twarzy). Pozostałe dzieci, określają co przeżywali oglądając odgrywane przez kolegów scenki, również wybierają odpowiednią ilustrację (Katy Gra twarzy), 3. Po omówieniu nauczycielka proponuje odegranie tej samej scenki innemu zespołowi dzieci. Gdy dziecku trudno jest określić przeżywane uczucia, nauczycielka pomaga je nazwać i pyta dziecko, czy trafnie omówiła jego uczucie w danej sytuacji. 4. Dzieci losują listki z emocjami, wyrażają wylosowana emocję mową ciała, a pozostałe dzieci odgadują jaka to emocja. Dziecko, które odgadnie daną emocję przypina ją na odpowiednim drzewku: smutku lub radości.
KARTA PRACY nr 6 Jesteśmy podobni w swoich doznaniach. dostrzeganie i akceptowanie podobieństw między sobą i innymi ludźmi (podobieństw obejmujących doznania ludzi). 1. Dzieci zajmują miejsca na sali i przyjmują wygodną dla siebie pozycję, 2. Nauczycielka włącza muzykę relaksacyjną i prosi dzieci, aby zamknęły oczy i w wyobraźni odbyły spacer; wyjaśnia, że po odbyciu spaceru będą opowiadać i rysować fragment przechadzki, który podobał się najbardziej, 3. Nauczycielka puszcza fragment nagranego opowiadania i zachęca dzieci do uważnego słuchania: Przykładowe opowiadanie: Jest ciepły letni dzień. Spacerujesz po polu pełnym kwiatów. Wąchasz te kwiaty. Widzisz czerwone poziomki wokół siebie. Zrywasz kilka i zjadasz je. Są słodkie i soczyste. Widzisz małego zajączka skaczącego po ścieżce. Idziesz po ścieżce za zajączkiem aż do skraju lasu. On znika. Ścieżka zmienia się w zimne, żółte błoto. Zdejmujesz buty i skarpetki i idziesz przez błoto. Czujesz, że błoto przelewa ci się między palcami. Podchodzisz do strumyka, siadasz na kamieniu, moczysz nogi w wodzie. Podpływa mała rybka i skubie końce twoich palców. Czujesz łaskotanie. Schodzisz z kamienia, wycierasz stopy miękkimi, zielonymi liśćmi, a następnie zakładasz skarpety i buty. Czujesz się czysty. Słyszysz, że ktoś cię woła i biegniesz za tym głosem. 4. Nauczycielka prosi kilkoro dzieci, by opowiedziały, który fragment opowiadania podoba im się najbardziej, 5. Dzieci rysują fragment opowiadania, który podobał im się najbardziej, a następnie jeszcze raz wysłuchują opowiadania i podnoszą swój rysunek w odpowiednim momencie opowiadania, 6. Dzieci losują listki z emocjami i opowiadają, w jakiej sytuacji również przeżywają taką emocję, następnie przypinają na odpowiednim drzewku: smutku lub radości 7. Nauczycielka prosi dzieci by pokazały swój rysunek rodzicom i opowiedziały im o zajęciach.
KARTA PRACY nr 7 Jesteśmy niepowtarzalni uświadomienie dzieciom, jak bardzo różnią się od siebie. 1. Dzieci siedzą w kręgu i witają się zabawą Jestem Ola i jestem wyjątkowa, ponieważ, 2. Dzieci otrzymują małe lusterka i przeglądają swoje twarze w lusterkach kieszonkowych, następnie opisują swój wygląd, 3. Nauczycielka zwraca uwagę dzieci na różnice w wyglądzie dziecięcych twarzy, dłoni, koloru oczu i włosów, 4. Dzieci podchodzą do przygotowanej sztalugi z pojemnikiem na farby, moczą kciuk i odbijają na zamieszczonej kartce, 5. Nauczycielka zwraca uwagę dzieci na wygląd kciuka i jego linie papilarne, 6. Nauczycielka prosi dzieci o narysowanie swojej twarzy na odcisku kciuka, 7. Dzieci dekorują portrety w dowolny sposób, 8. Dzieci porównują swoje odciski i opisują czym różnią się od innych, 9. Nauczycielka podkreśla, że tak samo każdy człowiek jest inny, każda twarz jest inna, jak odciski palców każdego człowieka różnią się od siebie, 10. Nauczycielka informuje dzieci, że odciski palców zostaną wykorzystane jako pierwsza strona Książeczki o mnie, którą dzieci będą robiły na następnych zajęciach, 11. Dzieci losują listki z emocjami i nazywają daną emocję - Kiedy ja również tak się czuję i przypinają listek na odpowiednim drzewku: smutku lub radości.
KARTA PRACY nr 8 Jestem wyjątkowy. uświadamianie dzieciom, że każdy z nich jest wyjątkowy niepowtarzalny. 1. Dzieci losują karty z emocjami (Katy Gra twarzy), a następnie opisują przeżywane emocje, 2. Dzieci zastanawiają się w jakiej sytuacji przeżywają daną emocję i próbują powiedzieć, dlaczego tak się czują w tej sytuacji, 3. Dzieci spacerują po sali w rytm muzyki, a na pauzę patrzą na prezentowany listek z zachowaniem i mają za zadanie określić, jak czułyby się w tej sytuacji, a następnie podchodzą do właściwego drzewka: smutku lub radości, 4. Nauczycielka prosi dzieci, aby zastanowiły się nad cechą lub czynnością, która sprawi, że są wyjątkowe i niepowtarzalne, 5. Dzieci wypowiadają się przed całą grupą na temat swojej niepowtarzalności, 6. Nauczycielka prosi, aby na kołach z kartonu dzieci wykonały portret swojej twarzy, tak, aby znalazł się on w środku odznaki, 7. Nauczycielka podpisuje odznaki imionami dzieci, 8. Dzieci przypinają sobie odznaki, 9. Nauczycielka prosi o narysowanie czegoś, co czyni, je wyjątkowymi i niepowtarzalnymi, 10. Dzieci wędrują po sali i pokazują swoje rysunki innym dzieciom oraz oglądają ich rysunki, 11. Dzieci zgadują, co wyróżnia kolegów spośród innych dzieci.
przypomnienie dzieciom ich sukcesów, KARTA PRACY nr 9 W wielu rzeczach jestem bardzo dobry. wdrażanie dzieci do dzielenia się przeżyciami z innymi. 1. Dzieci dobierają się w małe zespoły i opowiadają sobie jak się dzisiaj czują i dlaczego oraz wybierają ilustrację z Katy Gra twarzy, która wyraża daną emocję i pokazuje pozostałym dzieciom, 2. Dzieci prezentują przeżywaną emocję za pomocą mimiki twarzy i przeglądają się w lusterkach kieszonkowych, 3. Dzieci losują listki z emocjami i określają, kiedy również tak się czują, a następnie przypinają listek na odpowiednim drzewku: smutku lub radości, 4. Nauczycielka prosi dzieci, aby powiedziały co potrafią robić dobrze, 5. Dzieci siadają w kręgu i kończą następujące zdania: a. Naprawdę czuję się dobrze, gdy... b. Jestem z siebie dumny, gdy... c. Coś, co zrobię dobrze, to, 6. Nauczycielka prosi dzieci, aby zwróciły uwagę na odpowiedzi, które były podobne do ich własnych, 7. Nauczycielka ustawia na środku sali krzesło podium, na które wprowadza każde dziecko i głosem sprawozdawcy zapowiada: a. Proszę państwa oto (imię i nazwisko dziecka). b. Zasługuje on (ona) na miejsce na najwyższym podium. c. Ponieważ. 8. Zdanie kończy dziecko lub nauczyciel mówiący to, co przedtem powiedziało mu dziecko), 9. Dzieci nagradzają kolegów oklaskami.
KARTA PRACY nr 10 Są sytuacje, w których czuję się ważny. zwrócenie uwagi dzieci na sytuacje, w których czują się ważni. 1. 2. Dzieci losują ilustracje z emocjami (Katy Gra twarzy) i określają daną emocję, 3. Nauczycielka rozmawia z dziećmi w kręgu o sytuacjach, w których czują się ważne. Nauczyciel pyta, dzieci, czy pamiętają takie sytuacje. Dzieci opowiadają o nich, 4. Nauczycielka wyjaśnia dzieciom różnicę między pojęciem być ważnym i słowem ważniak, 5. Nauczycielka prosi dzieci, aby dokończyły zdania dotyczące czucia się ważnym, na przykład: a. Gdy są moje urodziny, czuję się. b. Gdy otrzymam pochwałę, czuję się... c. Gdy pomagam koledze, czuję się... d. Gdy kończę swoją pracę czuje się... 6. Nauczycielka mówi dzieciom: a. Czuje się ważny, gdy i prosi, aby narysowały, kiedy czuły się ważne, 7. Nauczycielka miesza rysunki tak, aby wszystkie dzieci mogły je obejrzeć, 8. Dzieci opisują swoje rysunki i sytuacje w których czuły się ważne, 9. Dzieci tworzą koło, a nauczycielka wyjaśnia, że będzie podawać przykłady sytuacji, w których mogą czuć się ważne i zadaniem dzieci jest wskoczyć do środka koła wtedy, gdy czują się w danej sytuacji ważne. 10. Przykłady sytuacji: a. Jestem na czele szeregu grupy, b. Sprzątam w Sali po obiedzie, c. Jestem chwalony za dobre zachowanie, d. Są moje urodziny, e. Wypadł mi ząb, f. Przychodzę z pomocą koledze, g. Zamykam drzwi sali na klucz, h. Koledzy przychodzą do mnie do domu. 11. Dzieci losują listki z ilustracjami emocji, następnie opisują dana sytuację i próbują określić, czy w tej sytuacji czułyby się ważne czy nie.
KARTA PRACY nr 11 Odkrywamy uczucia swoje i innych ludzi uświadomienie sobie swoich uczuć i akceptowanie tych, które różnią się od ich własnych. 1. Dzieci siedzą w kręgu, a nauczycielka prezentuje ilustracje z emocjami (Katy Gra twarzy), dzieci je opisują i wstają w momencie, gdy też tak się czują 2. Nauczycielka zadaje dzieciom pytania, na przykład: a. Kto lubi skakać na skakance? b. Kto uważa, że zawsze powinno się mówić prawdę? c. Kto lubi ogląda bajki? d. Kto lubi słuchać bajek? e. Kto lubi chodzić do dentysty? f. Kto uważa, że należy słuchać rodziców? g. Kto lubi sprzątać? 3. Dzieci głosują przez podniesienie kciuka: a. Kciuk w górę oznacza TAK ; kciuk w dół NIE ; b. Podniesienie zaciśniętej pięści - NIE JESTEM PEWIEN ; c. Skrzyżowanie ramion - WSTRZYMUJĘ SIĘ 4. Nauczycielka prosi, aby dzieci patrzyły, jak głosują inni i komentuje to, 5. Nauczycielka prezentuje dzieciom listki z ilustracjami emocji i prosi dzieci, aby opisały, kiedy również tak się czują, 6. Nauczycielka pyta dzieci o to, co czują, gdy zdarza się taka sytuacja np. w przedszkolu lub w innym miejscu oraz co robią w takiej sytuacji, 7. Dzieci przypinają listki na odpowiednim drzewku: smutku lub radości 8. Dzieci wypowiadają się na temat konsekwencji różnych zdarzeń, 9. Nauczycielka prosi o zagranie scenek z wylosowanych listków z uwzględnieniem różnych rozwiązań i konsekwencji.
zachęcanie dzieci do wyrażania swoich uczuć, KARTA PRACY nr 12 Możemy zmieniać swoje uczucia zachęcanie dzieci do rozmawiania o tym, jak mogą zmieniać swoje uczucia. 1. Dzieci losują karty z emocjami (Katy Gra twarzy) i wyrażają ją za pomocą mowy ciała, 2. Pozostałe dzieci zgadują jaka to emocja i zastanawiają się co może mieć wpływ na zmianę tych przeżyć i próbują odegrać taką sytuację, 3. Nauczycielka prosi dzieci, aby narysowały dwie twarze: jedna będzie smutna to Pan Smutny, druga będzie zadowolona to Pan Zadowolony, 4. Dzieci biorę do prawej ręki rysunek Pana Smutnego, a do lewej ręki Pana zadowolonego, 5. Gdy wszystkie dzieci trzymają w górze rysunek np. Pana Smutnego, nauczycielka prosi jedno z dzieci, aby wybrało listek z ilustracją sytuacji, którą można przypiąć na drzewku smutku, 6. Dziecko przypina listek na drzewku smutku, 7. Pozostałe dzieci mogą podawać sposoby, dzięki którym zmieniają się uczucia Pana Smutnego, 8. Za każdym razem, gdy dziecko usłyszy to, co mu odpowiada, podnosi w górę rysunek Pana zadowolonego. Przykład: Pan Smutny mówi: Popsułem zabawkę i jestem zły. Odpowiedzi: Znajdź kogoś, kto zreperuje zabawkę. Kup nową zabawkę. Baw się inną zabawką. Weź zabawkę kolegi. Nauczycielka podaje jeszcze inne sytuacje do rozwiązania. Przykład: Moja mama skrzyczała mnie za skakanie po pokoju. Moja siostra właśnie na mnie naskarżyła. Przegrałem w piłkę i jestem zły. Pobiłem się z moim najlepszym kolegą. Nauczycielka prosi dzieci o wyobrażenie sobie sytuacji, w których ich przyjaciel (przyjaciółka) czuje się źle, nieswojo, smutno, a one chcą zmienić ten nastrój. Dzieci opowiadają, jak się zachowują oraz odgrywają scenki.
Przykłady sytuacji: Przyjaciółka sprawiła przykrość przyjaciółce i teraz jest jej głupio. Dzieci śmiały się z Michała i jest mu teraz przykro. Zuzia zgubiła kapcie i boi się iść do domu.