ZASTOSOWANIA KOGNITYWISTYKI PODSUMOWANIE BADANIA ILOŚCIOWEGO NA GRUPIE PRZEDSIĘBIORCÓW Kraków,
. Wprowadzenie O projekcie BADANIE ANKIETOWE NA GRUPIE PRZEDSIĘBIORCÓW Podsumowanie wyników Projekt KOGNITYWISTYKA foresight poświęcony jest badaniom rozwoju nauk kognitywistycznych w Polsce oraz analizie możliwości ich aplikacji. Projekt finansowany jest z funduszy Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Realizowany jest w ramach osi priorytetowej. (Badania i rozwój nowoczesnych technologii), działania.. (Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy), poddziałania... (Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight). Cele Projektu Główny celem projektu KOGNITYWISTYKA foresight jest aktywizacja współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi zajmującymi się kognitywistyką i przedsiębiorcami potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań kognitywistycznych. Zakładamy, że realizacja tego celu wymaga diagnozy stanu aktualnego rozwoju kognitywistyki, przewidywania możliwych scenariuszy rozwoju, a także działań promocyjnych, które pozwolą wywołać zainteresowanie praktyków ofertą jednostek naukowych. Dlatego kolejne zadania projektu poświęcone będą przed wszystkim: określeniu obecnego poziomu rozwoju kognitywistyki w Polsce prognozowaniu rozwoju badań i teorii w zakresie nauk o poznaniu stworzeniu modeli predykcyjnych rozwoju kognitywistyki w Polsce stworzeniu serwisu internetowego poświęconego zastosowaniom kognitywistyki pobudzeniu transferu wiedzy pomiędzy naukowcami zajmującymi się kognitywistyką a potencjalnie zainteresowanymi wynikami badań przedsiębiorcami poprzez rozpowszechnienie wyników badań przeprowadzonych w ramach projektu Zespół Badawczy Projekt KOGNITYWISTYKA foresight jest realizowany przez zespół badawczy pod kierownictwem dr inż. Jakuba Barbasza z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Projekt jest realizowany przez trzy jednostki naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego: Instytut Fizyki, Instytut Filozofii oraz Instytut Psychologii. Głównymi wykonawcami projektu są dr hab. Józef Bremer, prof. UJ, filozof umysłu, kierownik Zakładu Kognitywistyki w Instytucie Filozofii UJ; dr Michał Cieśla informatyk z Zakładu Fizyki Stosowanej Instytutu Fizyki UJ oraz dr Michał Wierzchoń psycholog poznawczy z Zakładu Psychologii Eksperymentalnej Instytutu Psychologii UJ.
. Ankieta cele badania Celem badania ilościowego na grupie przedsiębiorców była ocena obecnego stanu i perspektyw rozwoju współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a polskimi instytucjami naukowymi. Do udziału w badaniu zaproszono osoby reprezentujące podmioty gospodarcze (wyższa kadra zarządzająca) potencjalnie zainteresowane wykorzystaniem kompetencji kognitywistów (w tym studentów i absolwentów kognitywistyki) w praktyce. Osoby zaproszone do udziału w badaniu reprezentowały podmioty gospodarcze działające w różnych miastach (m.in Krakowie, Warszawie, Toruniu, Poznaniu, Gdańsku i Toruniu).. Ankieta wyniki badania Badana próba Ankietę wypełniło łącznie osób, w tym kobiet. Były to osoby pełniące funkcje zarządcze w przedsiębiorstwach ( spośród nich pełniło funkcję prezesa, wiceprezesa, a pozostałych inne funkcje zarządcze: właściciel 7 wskazań, dyrektor wskazania, kierownik wskazania, inne po jednym). Na wykresie przedstawiono strukturę płciową respondentów w zależności od pełnionej funkcji. Płeć a funkcja pełniona przez respondenta wiceprezes prezes 8 kobieta inna funkcja zarządcza 9 mężczyzna % % % 6% 8% % Wykres Zdecydowana większość ankietowanych posiada wykształcenie wyższe. Dane te przedstawiono w tabeli. Najwyższy posiadany tytuł naukowy lub zawodowy Liczba wskazań doktor, doktor nauk medycznych lub doktor inżynier magister lub magister inżynier licencjat wykształcenie średnie lub niższe Tabela Wykształcenie respondentów Widać zdecydowaną przewagę (86%) osób z tytułem magistra lub magistra inżyniera. Warto zauważyć, że wszystkie kobiety, które wzięły udział w ankiecie posiadają tytuł magistra lub magistra inżyniera. Osoby z tytułem doktora wskazały następujące obszary zainteresowania: fizyka, pomiar i przetwarzanie sygnałów fizjologicznych, filozofia, psychologia. Zakres działalności W kolejnych pytaniach respondenci określali zakres działalności reprezentowanych przez siebie przedsiębiorstw (można było zaznaczyć więcej niż obszar). Dane te zestawiono zbiorczo w tabeli. Zakres działalności Liczba wskazań Usługi IT Usługi związane z nowymi mediami Usługi reklamowo - marketingowe Usługi związane z zarządzaniem i architekturą informacji 7 Usługi związane z edukacją i popularyzacją nauki
Usługi związane z projektowaniem i wzornictwem 9 Usługi medyczne 7 Usługi badawcze 7 Inne Tabela Zakres działalności przedsiębiorstw reprezentowanych przez respondentów Z powyższych danych widać wyraźnie, że większość firm swoją działalnością obejmuje usługi IT. Inne silnie reprezentowane branże to usługi związane z nowymi mediami i reklamowo-marketingowe. Licznie reprezentowane są również firmy zajmujące się zarządzaniem i architekturą informacji oraz edukacją i popularyzacją nauki. Warto zauważyć, że usługi badawcze oferuje zaledwie 7 firm. Może to świadczyć o niewielkim rynku tego rodzaju usług. Średnio, firmy reprezentowane przez respondentów mają w swoim zakresie,8 (SD=,7) z opisanych kategorii. Najszerszy zakres obejmuje 7 kategorii (spośród 9 wymienionych), najmniej. Najczęściej wskazywano, że firma oferuje tylko jeden rodzaj działalności ( wskazań), niemal równie często wskazywano obszary ( wskazań). Na i obszary działalności wskazało odpowiednio 9 i 7 respondentów. Profile działalności firmy W kolejnym kroku określono profile działalności przedsiębiorstw reprezentowanych przez respondentów. Wykonano to w dwóch etapach. Po pierwsze, sprawdzono najczęściej występujące zestawy wskazań, w kolejnym etapie natomiast sprawdzono kompletne zestawy działalności. Najczęstsze zestawy wskazań zamieszczono w tabeli. N Obszary działalności Wskazań Uwagi IT + Nowe media Nowe media + Reklama i marketing 9 IT + Reklama i marketing 8 IT + Zarządzanie i architektura informacji Zarządzanie i architektura informacji + Nowe media IT+ Projektowanie i wzornictwo 9 wszystkie wskazania dla projektowania i wzornictwa IT + Nowe media + Reklama i marketing 6 IT + Projektowanie i wzornictwo + Nowe media 8 IT + Nowe media + Badania 6 wszystkie wskazania poza jednym dla badań IT + Zarządzanie i architektura informacji + Nowe media + Reklama i marketing Tabela Najczęściej występujące wspólnie obszary działalności przedsiębiorstw reprezentowanych przez respondentów Powtarzające się kompletne profile działalności z liczbą wskazań dla każdego z nich zamieszczono w tabeli.
Pełny profil działalności Wskazań IT + nowe media + reklama i marketing IT + projektowanie i wzornictwo + zarządzanie i architektura informacji + nowe media + reklama i marketing IT + zarządzanie i architektura informacji + nowe media + reklama i marketing IT + edukacja lub popularyzacja nauki IT + projektowanie i wzornictwo + zarządzanie i architektura informacji + nowe media + reklama i marketing + edukacja lub popularyzacja nauki + badania IT + zarządzanie i architektura informacji + nowe media Tabela Powtarzające się kompletne profile działalności przedsiębiorstw reprezentowanych przez respondentów Z przedstawionych danych wynika, że większość przedsiębiorstw działa w obszarze IT łącząc tą działalność z usługami w zakresie reklamy i marketingu, nowych mediów oraz zarządzania i architektury informacji. Zakres działalności tych przedsiębiorstw jest stosunkowo szeroki i są one w stanie dostarczyć klientowi bardzo różnorodnych usług. Wielkość przedsiębiorstwa W kolejnym pytaniu respondenci odpowiadali jak dużo osób zatrudnia reprezentowane przez nich przedsiębiorstwo. Ze względu na bardzo nierównomierny rozkład (nieliczne bardzo duże przedsiębiorstwa) średnia nie jest w tym przypadku wiarygodną statystyką. Tabela zawiera dokładną tabelę liczności wraz z procentem skumulowanym. Zatrudnionych Częstość % % skumulowany 6 6 6 8 6 8 8 6 8 6 7 8 8 6 8 7 7 76 6 8 7 8 86 9 9 6 9 9 96 Tabela Liczba pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwach reprezentowanych przez respondentów Z danych tych widać, że ¾ przedsiębiorstw reprezentowanych przez respondentów zatrudnia nie więcej niż pracowników. 86% zatrudnia nie więcej niż pracowników.
W następnym kroku sprawdzono jak wielkość przedsiębiorstwa wiąże się z zakresem podejmowanej działalności (rozumianej jako liczba zaznaczonych obszarów). Wyniki przedstawiono na wykresie. Zakres działalności a liczba pracowników Liczba zaznaczonych obszarów działalności 7 6 7 % % % 6% 8% % do pracowników - pracowników - pracowników 6- pracowników powyżej pracowników Wykres Na wykresie widać, że małe przedsiębiorstwa niekiedy angażują się w bardzo różnorodną działalność, co prawdopodobnie wynika z jednej strony ze zróżnicowanych wymagań rynku, a z drugiej strony z tego, że rynek jest stosunkowo niewielki i panuje w nim duża konkurencja i ciężko utrzymać jednostronnie specjalizujące się przedsiębiorstwo. Zaangażowanie w przedsięwzięcia o charakterze innowacyjnym W kolejnym pytaniu uczestnicy oceniali, czy reprezentowane przez nich przedsiębiorstwa realizowały lub realizują przedsięwzięcia o charakterze innowacyjnym takie jak opracowanie nowatorskich technologii czy produktów. Zdecydowana większość przedsiębiorstw angażuje się w takie działania -8 przedsiębiorstw (co stanowi 76% wszystkich), nie angażuje się 7 (%) natomiast w przypadku z nich (%) respondenci nie potrafili odpowiedzieć na powyższe pytanie. Na brak udziału w działaniach o charakterze innowacyjnym wskazali przedstawiciele przedsiębiorstw najmniejszych (do pracowników 6 wskazań) oraz jednego z największych (powyżej pracowników wskazanie). Trudności z określeniem czy takie zaangażowanie miało miejsce mieli przedstawiciele firm zatrudniających mniej niż pracowników. Zaangażowanie w przedsięwzięcia o charakterze innowacyjnym nie jest zależne od zakresu prowadzonej działalności. Zarówno firmy o bardzo wąskiej specjalizacji jak i firmy o bardzo szerokim zakresie prowadzonej działalności podejmowały tego rodzaju działania. Nieliczne wskazania mówiące o tym, że tego typu działania nie były podejmowane pochodzą od przedsiębiorstw o stosunkowo wąskim zakresie prowadzonej działalności. Współpraca z pracownikiem naukowym lub doktorantem W kolejnych pytaniach respondenci odpowiadali na pytania na temat tego czy dotychczas w reprezentowanych przez nich firmach współpracowano z pracownikami naukowymi lub doktorantami, o formę tej współpracy oraz o to, jakie funkcje pełniły w przedsiębiorstwie te osoby. Podejmowanie tego rodzaju współpracy przez reprezentowane przez siebie przedsiębiorstwa zadeklarowało respondentów, stwierdziło, że taka współpraca nie była podejmowana, nie było w stanie odpowiedzieć na to pytanie. 6
Wielkość przedsiębiosrstwa a współpraca z pracownikami naukowymi / doktorantami powyżej pracowników 6 6- pracowników - pracowników nie tak - pracowników 6 trudno powiedzieć do pracowników 9 % % % 6% 8% % Wykres Jak pokazano na wykresie, fakt podejmowania współpracy z pracownikami naukowymi lub doktorantami nie jest uzależniony od wielkości przedsiębiorstwa, niemniej jednak daje się zauważyć pewna tendencja, zgodnie z którą większe przedsiębiorstwa chętniej podejmują tego rodzaju współpracę. Zaangażowanie w przedsięwzięcia o charakterze innowacyjnym a współpraca z pracownikami naukowymi/doktorantami Współpraca z pracownikiem naukowym/doktorantem trudno powiedzieć tak nie % % % 6% 8% % nie tak trudno powiedzieć Wykres Z wykresu widać wyraźnie, że większość firm, które podejmowały przedsięwzięcia o charakterze innowacyjnym współpracowało z pracownikami naukowymi lub doktorantami. Nie jest to jednak charakterystyka specyficzna tylko dla tych firm. Również większość przedsiębiorstw, które nie podejmowało tego rodzaju działalności podejmowało współpracę z pracownikami naukowymi lub doktorantami. Formy współpracy z pracownikami naukowymi lub doktorantami W kolejnych pytaniach respondenci określali jaką formę miała podejmowana współpraca z pracownikami naukowymi lub doktorantami. Dane te zaprezentowano na wykresie. 7
Formy współpracy z pracownikami naukowymi/doktorantami 8 Kontakty nieformalne Umowa o pracę Umowa o dzieło / zlecenie Za pośrednictwem instytucji naukowej Inne Wykres Na podstawie powyższych danych można stwierdzić, że współpraca z przedsiębiorcami ma najczęściej charakter okazjonalny (kontakty nieformalne oraz umowy zlecenia i o dzieło) oraz odbywa się na zasadzie bezpośrednich kontaktów (z pominięciem instytucji naukowych). Jako inne wskazywano między innymi: udostępnianie sprzętu do badań, szkolenia, staże, współpracę przy zaproszenie pracownika naukowego jako prelegenta na organizowanej przez siebie konferencji, udziały w spółce. spośród respondentów wskazało tylko jedną formę współpracy, 9 wskazało, że reprezentowane przez nich firmy podjęły różne formy współpracy a respondentów wskazało na różne formy podejmowanej z naukowcami współpracy. W kolejnym pytaniu respondenci określali funkcje pełnione, przez pracowników naukowych lub doktorantów, z którymi współpracowały reprezentowane przez nich przedsiębiorstwa. Dane te przedstawiono na wykresie 6. Funkcje pełnione przez pracownika naukowego/doktoranta 9 Informatyk Funkcje zarządcze lub nazdorcze Prowadzenie lub koordynacja badań Inne Wykres 6 Nikt spośród respondentów nie wskazał, że pracownicy naukowi lub doktoranci pełnili funkcje administracyjnobiurowe. Jako inne wskazywane były między innymi funkcje: doradcze, konsultacje, polegające na zgłaszaniu propozycji nowych produktów, występowanie w charakterze prelegenta, a także niezwiązane z wykształceniem (np. usługi z zakresu marketingu wykonywane przez doktoranta specjalizującego się w chemii). Specjalizacja pracowników naukowych lub doktorantów, z którymi współpracowały przedsiębiorstwa reprezentowane przez respondentów. W dalszej części ankiety respondenci określali jakie są specjalizacje pracowników naukowych lub doktorantów, z którymi współpracowały reprezentowane przez nich przedsiębiorstwa. Dane te przedstawiono na wykresie 7. 8
Specjalizacje pracowników naukowych/doktorantów, z którymi współpracowały przedsiębiorstwa reprezentowane przez respondentów 8 Informatyka Psychologia Kognitywistyka Robotyka Neurobiologia Inne Wykres 7 Żaden z respondentów nie wskazał, że reprezentowana przez niego firma współpracowała z pracownikami naukowymi lub doktorantami z zakresu filozofii, antropologii i lingwistyki. Jako inne wskazywane były: pedagogika, ekonomia, fizyka, chemia, medycyna, marketing, dziennikarstwo, ergonomia, socjologia, biologia, matematyka, fizyka, kulturoznawstwo. Jak wskazują powyższe dane najpopularniejsza jest współpraca przedsiębiorców z informatykami, zaraz poniżej znajduje się psychologia. Może to świadczyć o tym, że w przypadku informatyków osoby, które kontynuowały edukację po skończeniu studiów magisterskich są bardziej wykwalifikowane niż osoby, które zakończyły swoją edukację po studiach drugiego stopnia. W przypadku innych dziedzin być może jest tak, że kwalifikacje zdobywane w toku dalszej edukacji i własnej działalności badawczej, w polskich warunkach, poza środowiskiem akademickim, nie stanowią dodatkowej wartości dla pracodawcy. Współpraca badawcza z polskimi instytucjami naukowymi Respondenci odpowiedzieli na pytanie, czy firma podejmowała współpracę badawczą z polskimi instytucjami naukowymi. respondentów wskazało, że taka współpraca miała miejsce, 8 odpowiedziało, że taka współpraca nie miała miejsca, nie posiadało wiedzy na ten temat. Na wykresie 8 przedstawiono zależność między wielkością przedsiębiorstwa a tym, czy podejmowało ono tego typu współpracę. Czy podejmowana była współpraca badawcza z polską instytucją naukową powyżej pracowników 6- pracowników - pracowników - pracowników 8 nie nie wiem tak do pracowników % % % % % % 6% 7% 8% 9% % Wykres 8 Natomiast na wykresie 9 pokazano związek między zakresem działalności przedsiębiorstwa a podejmowaniem tego rodzaju współpracy. 9
Zakres działalności a podejmowanie współpracy badawczej z polskimi jednostkami naukowymi Liczba zaznaczonych obszarów działalności 7 7 6 6 8 % % % 6% 8% % nie nie wiem tak Wykres 9 Na podstawie danych przedstawionych na wykresach 8 i 9 można stwierdzić, że udział procentowy przedsiębiorstw nawiązujących współpracę badawczą z polskimi jednostkami naukowymi jest wyższy w przypadku większych przedsiębiorstw, jak również, że częściej tego typu współpracę nawiązują przedsiębiorstwa, które mają stosunkowo szeroki zakres działalności. Przyszła współpraca z naukowcami lub instytucjami naukowymi W kolejnym pytaniu respondenci określili, czy możliwe jest, żeby w przyszłości taka współpraca miała miejsce. Respondenci byli w tej kwestii bardzo optymistyczni. 6 z nich wskazało, że taka współpraca jest możliwa, odpowiedziało, że trudno powiedzieć, natomiast negatywnie do takiej możliwości ustosunkowało się zaledwie respondentów. Cel współpracy naukowców z przedsiębiorcami W kolejnych pytaniach respondenci określali jaki, z perspektywy reprezentowanego przez nich przedsiębiorstwa, mógłby być cel takiej współpracy. Odpowiedzi na te pytania przedstawiono na wykresach -. zdecydowanie się nie Wspólne prowadzenie badań służących stworzeniu innowacyjnych produktów, usług lub technologii raczej się nie nie mam zdania raczej się zdecydowanie się 6 Wykres
Zwiększenie wiarygodności i rzetelności prowadzonych przez przedsiębiorstwo badań dzięki uzyskaniu dostępu do kompetencji badawczych naukowców 8 6 zdecydowanie się nie raczej się nie nie mam zdania raczej się zdecydowanie się Wykres Współpraca nad dostosowaniem programu i przebiegu studiów do realnego zapotrzebowania przedsiębiorstwa na absolwentów z określonymi kompetencjami praktycznymi 9 zdecydowanie się nie 8 7 raczej się nie nie mam zdania raczej się zdecydowanie się Wykres Na podstawie przedstawionych wyżej danych można stwierdzić, że przedsiębiorcy raczej entuzjastycznie odnoszą się do wszystkich wymienionych możliwości. Warto jednak zaznaczyć, że najbardziej podzielone zdania pojawiły się w przypadku współpracy nad dostosowaniem programu kształcenia studentów by ten lepiej odpowiadał zapotrzebowaniu przedsiębiorstwa. Respondenci mieli również możliwość określenia innego celu takiej współpracy. W tym miejscu wskazywali między innymi następujące cele: Wspólną realizację badań w ramach grantów, projektów finansowanych z funduszy UE, wspólne badania zarówno podstawowe jak i aplikacyjne, wspólne publikacje, realizację dużych projektów, z którymi przedsiębiorstwo nie jest sobie samo w stanie poradzić Rozwój nowych technologii i produktów Testy istniejących produktów Zakup od uczelni badań i transfer wiedzy Udział w kształceniu studentów urealnianie programów nauczania by spełniały potrzeby rynku pracy, praktyki studenckie, rekrutacja przyszłych pracowników już na poziomie uczelni Wspólne konferencje naukowe, doradztwo i konsultacje ze strony uczelni Patentowanie nowych produktów Promocja przedsiębiorstwa i stosowanych przez nie metod oraz podniesienie wiarygodności przedsiębiorstwa Forma współpracy z perspektywy respondenta W dalszej części ankiety respondenci ustosunkowywali się do możliwych form współpracy z jednostkami naukowymi. Ustosunkowanie się respondentów do każdej z możliwości przedstawiono na wykresie.
Formy współpracy możliwe z perspektywy przedsiębiorstw reprezentowanych przez respondentów 6 udział w spotkaniach ze studentami (np. w formie wykładów) prowadzenie lub współprowadzenie zajęć dla studentów 6 umożliwianie studentom odbywania praktyk w reprezentowanym przez siebie przedsiębiorstwie 6 fundowanie stypendiów dla niektórych studentów, zyskując w zamian wpływ na kierunek ich edukacji inne Wykres Około połowa respondentów była zdania, że przedsiębiorstwa przez nich reprezentowane mogłyby włączyć się w kształcenie studentów zarówno przychodząc ze swoją praktyczną wiedzą na uczelnie jak i przyjmując studentów do przedsiębiorstwa celem odbycia praktyk zawodowych. Opcja fundowania stypendiów niektórym studentom w zamian za wpływ na kształt programu ich kształcenia nie spotkała się z tak dużym entuzjazmem ze strony respondentów. Jako inne wskazywane były: udzielanie zniżek studentom na produkty przedsiębiorstwa, płatne staże, bony na innowacje, testowanie usług i produktów przez kadrę naukową, a także wspólne przedsięwzięcia rynkowe (np. Tworzenie stowarzyszeń, wspólne opracowanie raportów), nieformalne koła kreatywne, umożliwienie studentom pracy nad niezrealizowanymi pomysłami w przedsiębiorstwie, dostarczanie listy potencjalnych tematów prac empirycznych czy magisterskich. Użyteczność pracownika z punktu widzenia przedsiębiorcy W kolejnych pytaniach respondenci rangowali określone cechy pracownika pod względem ich ważności. Pytano o stopień specjalizacji w jednej dziedzinie, interdyscyplinarność, znajomość określonych technik badawczych, szeroką wiedzę teoretyczną oraz inne zdolności. W przypadku każdego zestawu kompetencji respondenci mieli możliwość określenia o jakie konkretnie kompetencje chodzi. Zbiorczo wyniki te przedstawiono na wykresie. Rangi przyznawane określonym kompetencjom Liczba wskazań Ranga Ranga Ranga Ranga Specjalizacja w jednej dziedzinie Interdyscyplinarne wykształcenie łączące różne dziedziny Znajomość technik badawczych Wiedza teoretyczna w określonej dziedzinie Inne Ranga Wykres
Na podstawie zaprezentowanych danych można stwierdzić, że najbardziej ceniony jest wysoki stopień specjalizacji oraz interdyscyplinarne podejście (łącznie tym dwóm opcjom nadano 6 rang i gdy maksymalnie mogło ich zostać nadanych ). Jako średnio ważna była oceniana znajomość technik badawczych. Za najmniej ważną respondenci wskazywali zaawansowaną wiedzę teoretyczną w danej dziedzinie. Jako najbardziej cenną dziedzinę z punktu widzenia reprezentowanego przez siebie przedsiębiorstwa respondenci wskazywali między innymi: Informatykę, zwłaszcza umiejętności w zakresie programowania ( wskazań) Usability, architekturę informacji ( wskazań) Psychologię ( wskazania) Medycynę, terapię ( wskazania) A także internet i nowe technologie, e-learning, telekomunikację itp. Jako dziedziny wchodzące w skład interdyscyplinarnego podejścia respondenci wskazywali między innymi: Informatykę i matematykę i statystykę Psychologię, neuronaukę i biofizykę Ekonomię, zarządzanie i marketing, kontakty z klientem, dziennikarstwo Ergonomię, projektowanie i usability Znajomość języków obcych Jako pożądane umiejętności badawcze respondenci wskazali: Badania w zakresie neuronauki (EEG, eyetracking) Statystyka Testowanie oprogramowania Badania z użytkownikami (usability) Diagnostyka psychologiczna Badania focusowe Techniki doskonalenia umiejętności pracowników Warto tu zaznaczyć, że respondenci byli zdania, iż prowadzenia badań stosunkowo najprościej się nauczyć oraz, że badania prowadzone komercyjnie często nie angażują zbyt wyrafinowanej metodologii. Jako wartościową wiedzę teoretyczną respondenci wskazują między innymi: Biofeedback Informatykę, teorię programowania, telekomunikację, wiedzę na temat Internetu Diagnostykę, neurologię i ogólnie wiedzę medyczną Funkcjonalność i użyteczność Psychologię, socjologię i pedagogikę Znajomość języków obcych Warto tu jednak zaznaczyć, że wiedza teoretyczna nie była oceniana jako szczególnie istotna, większe znaczenie w działalności komercyjnej mają umiejętności praktyczne. Jako inne istotne cechy respondenci wskazywali między innymi: Doświadczenie Elastyczność Zdolność szybkiego uczenia się Komunikatywność i umiejętność współpracy w grupie Motywacja i kreatywność Dokładność, rzetelność i terminowość
Czynniki utrudniające współpracę między przedsiębiorcami a naukowcami W kolejnych pytaniach respondenci wskazywali potencjalne czynniki utrudniające ich współpracę z naukowcami. Odpowiedzi na kolejne pytania przedstawiono na wykresach -9. Rozbieżności pomiędzy naukowcami a przedstawicielami biznesu w podejściu do pracy (np. do jej czasowych wymogów) 7 6 zdecydowanie się nie raczej się nie nie mam zdania raczej się zdecydowanie się Wykres Niechęć klienta końcowego do wprowadzania nowatorskich (niekoniecznie wcześniej sprawdzonych) rozwiązań 9 zdecydowanie się nie raczej się nie 7 nie mam zdania raczej się zdecydowanie się Wykres 6 Brak instytucji pośredniczącej pomiędzy przedsiębiorcami a środowiskiem naukowym 9 7 6 zdecydowanie się nie raczej się nie nie mam zdania raczej się zdecydowanie się Wykres 7
Nieznajomość potrzeb przedsiębiorców przez środowisko naukowców zdecydowanie się nie 9 8 raczej się nie nie mam zdania raczej się zdecydowanie się 9 Wykres 8 zdecydowanie się nie Niechęć naukowców do ujawniania i promowania badań przez nich realizowanych 9 raczej się nie nie mam zdania raczej się zdecydowanie się Wykres 9 Z przedstawionych wyżej danych wynika, że największym problemem utrudniającym współpracę i transfer wiedzy między instytucjami naukowymi a przedsiębiorcami są różnice w stylu pracy, zwłaszcza problemy z terminowością ze strony naukowców. Respondenci raczej nie zgadzają się, że nowe, nie do końca sprawdzone ale opracowane w ścisłej współpracy z naukowcami metody nie wzbudzą zainteresowania ze strony ich klientów. Większość respondentów uważa, że brakuje instytucji pośredniczącej między przedsiębiorcami a środowiskiem naukowym. Respondenci wyrazili również obawę, że naukowcy nie do końca znają i rozumieją potrzeby przedsiębiorców. Respondenci w większości nie mają zdania na temat tego, czy naukowcy są sceptyczni w kwestii ujawniania i komercjalizacji wyników prowadzonych przez siebie badań. Jako inne przeszkody respondenci wskazali: Brak informacji jak nawiązać taką współpracę, a także przejrzystej struktury z kim na uczelni się kontaktować, brak informacji o prowadzonych badaniach Problemy administracyjne, biurokracja Wysokie koszty, formalne problemy z finansowaniem wspólnych badań Tematyka badań zbyt teoretyczna, badania są nieaplikowalne, brak wyważenia między podejściem biznesowym a naukowym (niechęć naukowców do współpracy czy propagowania produktów) Ograniczenia czasowe po obu stronach, dodatkowo niedotrzymywanie terminów przez naukowców Rozbieżność celów przedsiębiorstwo zawsze nastawione na zwiększenie zysków Fizyczna odległość od ośrodków akademickich Trudniej o taką współpracę w czasach kryzysu Usługi ułatwiające współpracę między nauką a przedsiębiorcami i ich przydatność W kolejnych pytaniach ankiety respondenci określali przydatność różnych usług ułatwiających współpracę między nauką a przedsiębiorcami. Oceny dla poszczególnych pytań zamieszczono na wykresach -.
Serwis udostępniający przedsiębiorcom informacje dotyczące kompetencji badawczych poszczególnych naukowców 8 zdecydowanie raczej nie mam zdania raczej przydatne zdecydowanie przydatne Wykres Serwis udostępniający przedsiębiorcom artykuły opisujące przykłady udanej współpracy na linii biznes- nauka 9 zdecydowanie raczej nie mam zdania raczej przydatne zdecydowanie przydatne Wykres Serwis umożliwiający przedsiębiorcom zamawianie kompetencji (zamawianie umiejętności pożądanych u absolwentów studiów) u instytucji naukowych zdecydowanie raczej nie mam zdania raczej przydatne zdecydowanie przydatne Wykres 6
Serwis udostępniający przedsiębiorcom aktualizowane informacje dotyczące potencjalnie interesujących projektów realizowanych przez naukowców 8 zdecydowanie raczej nie mam zdania raczej przydatne zdecydowanie przydatne Wykres Instytucje i jednostki pośredniczące w kontaktach pomiędzy przedsiębiorcami a środowiskiem naukowym zdecydowanie 8 9 raczej 8 nie mam zdania raczej przydatne zdecydowanie przydatne Wykres Respondenci najwyżej ocenili przydatność serwisu zawierającego informacje o aktualnie realizowanych przez naukowców projektach badawczych. Wysoko oceniana była również przydatność serwisu umożliwiającego zamawianie kompetencji u przyszłych absolwentów oraz informującego o kompetencjach badawczych danych naukowców. Niżej, choć wciąż wysoko oceniana była przydatność serwisu zawierającego artykuły opisujące udane przykłady współpracy na linii biznes-nauka. Najniżej, choć nadal wysoko (6% odpowiedzi) oceniono przydatność instytucji pośredniczącej w kontaktach nauki z przedsiębiorcami. Stosunkowo niskie oceny dwóch ostatnich można wyjaśnić w ten sposób, że po pierwsze przedsiębiorcom brakuje czasu na czytanie tego typu artykułów, a po drugie angażowanie dodatkowo jednostki pośredniczącej mogłoby dodatkowo wydłużyć komunikację i skomplikować współpracę (porównaj wskazane wyżej przez przedsiębiorców problemy z biurokracją).. Syntetyczne wnioski z badań W badaniu ilościowym wzięło udział przedsiębiorców reprezentujących firmy działające w różnych obszarach, głownie IT, nowych mediów oraz reklamy i marketingu. W większości byli to przedstawiciele małych i średnich przedsiębiorstw (86% z nich zatrudnia mniej niż pracowników). Byli to przedstawiciele zarówno wąsko specjalizujących się przedsiębiorstw jak i przedsiębiorstw o bardzo szerokim spektrum działalności (zakres działalności nie był ściśle związany z liczbą zatrudnianych pracowników). 76% przedsiębiorstw angażowało się w przedsięwzięcia o charakterze innowacyjnym (co świadczy o dużym potencjale i zapotrzebowaniu na nowe produkty), i to również nie było zależne od wielkości przedsiębiorstwa i zakresu podejmowanej działalności. Około połowa przedsiębiorstw współpracowała z pracownikami naukowymi lub doktorantami (najczęściej byli to informatycy i psychologowie). Współpraca miała najczęściej charakter okazjonalny (nieformalne kontakty oraz praca na umowę o dzieło / umowę zlecenie). Najczęściej osoby te pracowały w charakterze informatyków lub prowadziły bądź koordynowały prowadzone przez przedsiębiorstwo badania. 7
Około % przedsiębiorstw podejmowało współpracę z jednostkami naukowymi (w większości były to duże przedsiębiorstwa i te o szerokim zakresie działalności). Możliwość współpracy z jednostkami naukowymi widzi aż 7% respondentów. Jako potencjalne formy i obszary współpracy respondenci wskazywali zaangażowanie w kształcenie studentów (zajęcia na uczelni lub organizowanie praktyk studenckich) a także prowadzenie wspólnych badań i wprowadzanie na rynek nowych produktów. Jako potencjalne przeszkody we współpracy przedsiębiorcy wskazywali różnice w podejściu między naukowcami a przedsiębiorcami, problemy z biurokracją, nieznajomość potrzeb przedsiębiorców przez naukowców oraz brak instytucji pośredniczącej. Respondenci u pracownika najwyżej cenią specjalizację w jednej dziedzinie, połączoną z podejściem interdyscyplinarnym. Najniżej oceniana jest natomiast wiedza teoretyczna. Respondenci bardzo pozytywnie odnieśli się do idei stworzenia serwisu informującego o kompetencjach badawczych naukowców oraz informującego przedsiębiorców o aktualnych projektach badawczych. Autorzy raportu: Jakub Barbasz, Józef Bremer, Michał Wierzchoń, Michał Cieśla, Dominika Czajak, Krzysztof Cipora. 8