Zmiany polityczne w Europie w XVII wieku Pan Bóg jest moją zbroją Gustaw II Adolf (1594-1632) król Szwecji; słowa wypowiedziane przed bitwa pod Lutzen, w której zginął
1. Upadek potęgi Hiszpanii Atlas 64-65 Koniec XVI w. upadek potęgi, bo: 1. Problemy gospodarcze (z powodu uzależnienia od towarów importowanych, głównie z kolonii) 2. Zacofanie techniczne 3. Konflikty społeczne 4. Choroby, epidemie 5. Upadek drobnej własności ziemskiej gromadzenie ziemi przez rody feudalne 6. Mieszczanie kupują tytuły szlacheckie, by nie płacić podatków 7. Brak inicjatyw ekonomicznych 8. Wypędzenie morysków (muzułmańscy katolicy); zmniejszenie liczby ludności o 300 000 = problemy gospodarcze Klęska Wielkiej Armady w 1588 r. Po Filipie II (śmierć 1598) kolejni władcy chcą być mocarstwem a to kosztuje Rządy pierwszych ministrów, którzy faktycznie rządzą; Książę Lerma (za czasów Filipa III) zakończył wojnę, ale w polityce wewnętrznej złe rządy Gaspar de Guzman (za czasów Filipa IV) próba reform, włącza Hiszpanię w wojnę 30-to letnią, przez co ogromne koszty nakładano na społeczeństwo 1640 r. koniec potęgi (do Sewilli nie przybył żaden statek ze srebrem ni złotem) Wybuch powstań w Katalonii i Portugalii; Katalonia spacyfikowana, ale w Portugalii wybrano królem Jana IV wojna do 1668 r. zakończona niepodległością Portugalii
2. Polityka obronna Holandii Wspólna z Francją polityka przeciwko Hiszpanii Ale Francja rośnie w siłę (szczególnie za czasów Ludwika XIV) Konflikt handlowy z Anglią wojny holendersko-angielskie 1652-1654 w odpowiedzi na angielski Akt nawigacyjny; ostatecznie Holandia uznaje Akt 1665-1667 kolejna wojna; zwycięstwo Holandii; zmiany Aktu, dostali Surinam (w zamian oddali Nową Anglię) 1672-1674 trzecia wojna; klęska Anglii; więc pokój na 100 lat Wojnę z Anglią wykorzystują Francuzi, atakując Hiszpanię w płd. Niderlandach; Holandia zajęta Anglią nie udaremniła podbojów francuskich (płd. Niderlandy i Franche-Comte) Sojusz z Anglią i Szwecją przeciw Francji 1672 r. uderzenie Francji na Holandię; pokój w Nijmegen 1678 kończący wojnę Gdy Wilhelm III Orański w 1689 r. dostał koronę angielską Francja ponownie wypowiada wojnę; koniec to pokój w Rijswijk w 1697 r. Francuzi uznają unię angielsko-holenderską
3. Wzrost znaczenie Brandenburgii 1525 r. Prusy Książęce pod panowaniem Hohenzollernów Albrecht Fryderyk (rządzi od 1568 r.) jest chory psychicznie, więc potrzebuje opiekuna; od 1605 r. są nim Hohenzollernowie władający Brandenburgią Jan Zygmunt wziął sobie za żonę siostrę Albrechta Fryderyka i od 1618 r. legalnie (niestety za zgodą króla polskiego) rządzi w Prusach Książęcych Państwo oddzielone Pomorzem Gdańskim Brandenburgia jest częścią Rzeszy, Prusy Książęce zależne (nadal jeszcze) od Polski
Fryderyk Wilhelm (1640-1688) 1648 r. zdobył Pomorze Zachodnie z Kołobrzegiem (na mocy pokoju westfalskiego) 1657 r. traktat welawsko-bydgoski; zrzeczenie się polskich praw do Prus Książęcych Wprowadził stałe podatki na chłopów i mieszczan na utrzymanie armii Oparcie rządów na korpusie oficerskich Po 1685 r. zaprosił do siebie francuskich hugenotów i pozwolił im na rozwój gospodarczy rozwój gospodarki i kultury w miastach
4. Potęga Szwecji Po Janie III władzę przejmuje Zygmunt III Waza, ale w 1598 r. zdetronizowany (cdn. w następnych odcinkach) Po nim rządy Karola X Sudermańskiego (1604-1611) Wojna z Polską o Inflanty 1600-1611 Od 1610 wojna z Moskwą 1611 r. wojna z Danią
Gustaw II Adolf (1611-1632) Reformator gospodarki i armii Po pokoju z Danią w 1613 r. atak na Moskwę; pokój w 1617r. Zajął Ingrię i Karelię 1617 r. wojna z Polską, w 1621 r. zajął Inflanty, w 1625 r. zajął Kurlandię; rozejm w Altmarku 1629 potwierdzający zdobycze Wojna trzydziestoletnia i okres zwycięstw szwedzkich do czasu śmierci króla pod Lutzen w 1632r.
Krystyna Waza (1632-1654); a właściwie to kanclerz Axel Oxenstiern Udział w wojnie 30-to letniej; na mocy pokoju z 1648 Szwecja dostała Pomorze Przednie, wyspę Rugię, abp. Bremy, bp Verden, prowincje Thedinghausen i Wildenhausen Kryśka miała zostać wydana za Karola Gustawa, ale nic z tego Uznała go jedynie za dziedzica 1654 r. Krystyna przeszła na katolicyzm i abdykowała na rzecz Karola
Karol X Gustaw (1654-1660) 1655 potop szwedzki (o tym będzie mowa przy innej okazji) Przeciwko Szwedom pojawiła się koalicja Polski, Brandenburgii, Danii, Moskwy, Holandii, Habsburgów Największy zasięg terytorialny obejmując takie państwa i obszary jak: Finlandia, Estonia, Łotwa,Litwa, płn. Brema, Pomorze Wołogoskie, Skania, Blekinge, Haland, Bornholm i Trondheim w Norwegii oraz Ingrię (Ingermanland, obecnie okolice Petersburga). W czasie panowania Karola dodatkowo pod okupacją szwedzką znalazły się: zachodnia część Korony Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie.
Karol XI (1660-1697) Sojusz z Francją Atak na Brandenburgię i utrata części ziem na Pomorze na rzecz tejże
5. Węgry i Turcja Po Mohaczu Węgry zależne od Habsburgów Węgrzy nie lubią Habsburgów oraz Turków Najsilniejsze jest zależne od Turcji księstwo Siedmiogrodu W 1662 r. Habsburgowie zajęli Siedmiogród (musieli oddać go Turkom w 1664r.) Po załatwieniu sprawy z Habsburgami w 1669 r. Turcy zaatakowali Wenecję, w 1672 r. zaatakowali RP, w 1677-1681 r. walczyli z Moskwą 1682 r. wybuchło na Węgrzech antyhabsburskie powstanie Węgrów poparli Turcy z Karą Mustafą na czele i ruszyli na Wiedeń Odsiecz wiedeńska Sobieskiego w 1683 (uratowaliśmy Austrię, by po prawie 100 lat być przez nią rozebrani ) 1684 r. powstała Liga Święta; sojusz antyturecki Austrii, Polski, Państwa Kościelnego i Wenecji, z czasem i Moskwy Cesarstwo pokonało Turków pod Budą, Mohaczem, pod Zentą w 1697r. 1699 rozejm w Karłowicach Węgry i Siedmiogród należą do Habsburgów Peloponez i Dalmacja dla Wenecji Podole i cz. Ukrainy do Polski