Wroclaw, dnia 7 marca 2014 r. Prof. nadzw. UWr dr hab. Lukasz Blaszczak Zaklad Post powania Cywilnego Wydzial Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wroclawski Recenzja rozprawy doktorskiej Pani Alicji Szcz sniak pt:,,skarga o uchylenie wyroku sqdu polubownego w polskim systemie prawnym w swiede idei przychylnosci arbitrazowi" Warszawa 2013 r. (Instytut N auk Prawnych PAN) I. Wyb6r tematu naukowego (tematu rozprawy) 1. Pani mgr Alicja Szczesniak w swojej rozprawie doktorskiej podjvla niezwykle wazn problematyk dotyczll_q skargi o uchylenie wyroku sll_du polubownego ocenian:t z punktu widzenia idei przychylno5ci arbitrazowi. Autorka podjvla trud opracowania zagadnienia, kt6re z jednej strony jest dose skomplikowane z uwagi na liczne w:ttpliwosci zwi:tzane ze skarg:t, a z drugiej znow wyprowadzila ciekawe wnioski odnosnie przyszlych zmian legislacyjnych (proponowanych rozwi:tzari. ustawowych), aby zmienic dotychczasowe postrzeganie Polski jako przyjaznego obszaru dla sporow arbitrazowych. 0 ile na chwil obecn:t mamy do czynienia z wieloki:t prac na temat arbitrazu, o tyle do tej pory nikt jeszcze nie zgl bil w szerszym (monograficznym) zakresie tematyki skargi o uchylenie wyroku s::tdu polubownego, nie licz:tc fragment6w wypowiedzi na ten temat podniesionych w,,systemie Prawa Handlowego. Arbitraz handlou!j': pod red. A. Szumanskiego, Warszawa 2010 oraz w opracowaniu,,u::jrok sqdu polubownego w postcpowaniu rywihrym" mojego autorstwa, a takze w innych artykulach przyczynkarskich. W kazdym ze wspomnianych opracowan autorzy skupiali uwag nad kwesti:t podstaw, czy tez charakteru skargi, brakowalo natomiast calokiowego spojrzenia na instytucjv skargi przede wszystkim z punktu widzenia idei przychylnosci arbitrazowi i tego co trzeba zmienic, aby arbitraz rozwijal si w jeszcze wi kszym stopniu i w przyjaznych mu warunkach. Oczywistll, bowiem sprawl!_ jest, ze zwolennicy arbitrazu b d:t poddawali spory pod 1
rozstrzygni cia w tych miejscach, gdzie Sll sprzyjajllce ku temu warunki i gdzie ustawodawstwo b dzie przewidywalo najmniej inwazyjne oddzialywanie na sfer rozstrzygni c arbitrazowych. St::iod tez podj cie przez Pani::io Alicj Szcze8niak badan naukowych nad problematykfl skargi o uchylenie wyroku s::iodu polubownego w kontekscie wyzej wskazanym uwa2:am za kierunek bardzo wazny dla teorii prawa procesowego cywilnego, ale jednoczesnie nieslychanie istotny dla samego s::iodownictwa polubownego i to nie tylko z perspektywy krajowej, ale takze mi dzynarodowej (arbitrazu mi dzynarodowego). Co wi cej chcialbym w tym miejscu podkre5lic, iz temat wybrany przez Pani::io magister jest tematem dose trudnyni, teoretycznym, a tym samym doskonale wpisujllcym si w aspekt typowo naukowy w dziedzinie post powania cywilnego. Faktycznie rzecz biotllc Autorka przygotowujflc rozpraw doktorskq_ musiala zmierzyc si z wieloma kontrowersyjny:tni zagadnienia:tni. 2. Wyb6r zatem tematu recenzowanej rozprawy doktorskiej uwa2:am za bardzo dobry i w pelni trafny. Recenzowana rozprawa dotyka ciekawych i interesujllcych kwestii nie tylko z punktu widzenia naukowego, ale takze praktycznego, a co wi cej pozwala uchwycic pewn::i: wizj Autorki w zakresie tego, co zrobic aby arbitraz w Polsce rozwijal si w wi kszym zakresie, anizeli ma to miejsce obecnie. Nie jest bowiem. tak, jak to powszechnie sic;: przyjmuje, ze instytucja skargi o uchylenie wyroku sq_du polubownego jest bez problemowa i nie budzi zadnych wq_tpliwosci. Wr cz przeciwnie na tle tak postawionego tematu mamy do czynienia z wieloma teoretycznymi (i tym samym praktycznymi) problemami zwiq_zanymi chociazby z takimi kwestiami jak: sprawowanie wymiaru sprawiedliwosci w kontekscie skargi o uchylenie wyroku sq_du polubownego; instancyjnosciq_ post powania zainicjowanego wniesionq_ skargq_, anarodowosciq_ i narodowosciq_ wyrok6w arbitrazowych, charakterem skargi, poj ciem i znaczeniem klauzuli porzq_dku publicznego z punktu widzenia kontroli orzeczenia arbitra2:owego, skutkami uchylenia wyroku z perspektywy panstwa uznania lub stwierdzenia wykonalnosci itd. Wielosc problem6w, jaka pojawia si przy takim temacie jest dose duia, st:<td tez na uznanie zasluguje decyzja Autorki co do wyboru takiego a nie innego tematu. Przy tej okazji warto takze zaznaczyc, ze temat rozprawy doktorskiej jest jasny i nie budzi W'ltpliwosci interpretacyjnych w kontekscie oczywiscie dalszych rozwazan naukowych poczynionych przez Doktorantk. Praca dodatkowo wzbogacona jest licznymi badaniami empirycznymi zar6wno na poziomie krajowym jak i mi dzynarodowym, co niew::iotpliwie podnosi jej wartosc jako pracy naukowej, a jednoczesnie potwierdza zasadnosc wyprowadzonych przez ni::t wniosk6w. Badania te sq_ bardzo 2
cenne tym bardziej, ze Autorka jako jedna z nielicznych w doktrynie pokusila s1 o ich przeprowadzenie. 11. Cel rozprawy (i jego realizacja). Tresc rozprawy. Warsztat naukowy, j zyk rozprawy. Struktura pracy. 1. Doktorantka we wst pie dose klarownie okresla bezposredni eel rozprawy doktorskiej. Celem tym jest analiza i ocena polskiego systemu kontroli wyrok6w arbitrai:owych przez sll.dy powszechne w drodze samej skargi o uchylenie wyroku Sll.du polubownego, po to aby nast pnie okre8lic, czy system ten jest przychylny arbitrazowi. Jak wskazuje Doktorantka na str. 20 rozprawy doktorskiej przeprowadzone rozwazania maj::i_ na celu weryfikacj postawionej hipotezy badawczej, kt6ra dodatkowo wsparta jest pytaniami badawczymi (str. 21). Dowodzenie hipotez badawczych, jak si okazuje, jest niezwykle trudne, Autorka jednakze z powodzeniem sobie z tyro poradzil:a, o czym swiadczll. rozwaiania poczynione w tekscie rozprawy doktorskiej. Nalezy jednoczdnie podkre8lic, ii postawienie w taki spos6b celu rozprawy doktorskiej przez Autork i nast pnie konsekwentne dll.ienie do jego zrealizowania sprawia, ze ma ono oryginalne znaczenie badawcze, a dodatkowo po lekturze samej pracy - mozna powiedziec, ze udalo si Pani magister eel ten zrealizowac. Swiadczy o tym chociazby skrupulatny plan pracy doktorskiej, w ramach kt6rego Doktorantka starala si ujll.c najwazniejsze zagadnienia zwi::i_zane z poruszanym tematem, aczkolwiek uwazam, ze niekt6re Wll.tki w zbyt w skimi zakresie zostaly om6wione albo Sll. zupdnie zmarginalizowane. W ramach rozdzialu pierwszego doktorantka tak naprawd rue potrzebnie przedstawiafa charakter prawny arbitrazu, poniewaz z punktu widzenia poruszanego zagadnienia, faktycznie sam charakter nie ma wi kszego znaczenia. Natomiast, jdli juz Doktorantka zdecydowala si na om6wienie tego zagadnienia, to naleialoby poswi cic temu zagadnieniu zdecydowanie wi cej miejsca i om6wic je w szerszym zakresie, lll.cznie z Wll.tkiem samej istoty arbitrazu. Om6wienie charaktern prawnego arbitrazu powinno sprowadzac si do zasygnalizowania wszystkich instytucji skladaill.cych si na s downictwo polubowne, aby nast pnie wyprowadzic koricowy wniosek odnosnie natury prawnej arbitrazu. Mam wrazenie, ze te uwagi zostaly przez Autork poczynione w spos6b dose og61ny (marginalny), a wypadaloby aby mialy one nieco gl bszy wymiar, dotyczy to takze wykorzystanej w tym zakresie literatury. Jdli natomiast Doktorantka przy publikacji zrezygnowalaby z om6wienia zagadnienia natury prawnej arbitraiu, to uwazam, ie jednoczesnie powinno zrezygnowac z om6wienia kwestii istoty arbitrazu (str. 38), znaczenia arbitrazu w kontekscie spoleczno-gospodarczym (str. 40) i rozpocz::i.c pierwszy rozdzial od definicji i 3
przeslanek srodowiska przychylnego arbitrazowi (str. 50). Oczywiscie jest to tylko sugestia, z drugiej zn6w strony nie ma potrzeby, aby w powaznej rozprawie naukowej Autorka nawet tytulem wst pu zajmowala si statystykami, kt6re moglyby np. stanowic wyl::tcznie zal::tcznik do monografii, a nie fragment pierwszego rozdzialu. Inn::t ewentualnosci::t jest jeszcze z tak obszernego wst pu uczynienie rozdzialu pierwszego pod nazw::t zagadnienia og6lne i te wszystkie w Jki zgromadzic w rozdziale pierwszym, wst p zdecydowanie skr6cic i ograniczyc do minimum, czyli do kwestii celu, hipotez i struktury badawczej, a zagadnienia od str. 24 przerzucic do rozdzialu pierwszego, kt6ry dodatkowo nalezaloby pogl bic w zakresie w:+.tk6w w nim poruszonych. Rozdzial z kolei drugi rozpocz::tc od definicji i przeslanek srodowiska...(str. 50), a z dotychczasowego rozdzialu drugiego uczynic rozdzial trzeci itd. W ten spos6b b dziemy mieli wrazenia wi kszej przejrzystosci problematyki poruszanej w opracowaniu i zdecydowanie w:+.tki og6lne i wprowadzaj:+.ce b d:+. oddzielone od tych, kt6re s::t juz stricte zwi::tzanego z poruszan::t problematyk:+.. Ponadto uwazam, ze wypadaloby w ramach pierwszego rozdzialu wprowadzic kilka uwag o charakterze prawnopor6wnawczym i to w odniesieniu nie tylko do samej skargi, ale tilie mozliwych ro an zw zanych z kontro orzeczenia arbitraiowego. Skoro Autorka decyduje si np. na om6wienie w:+.tku dotycz:+_cego natury prawnej arbitrazu, to mozna by r6wniez pokusic si o sprawozdawcze przedstawienie rozw zan prawnych wyst puj::i:cych w innych krajach, tym bardziej, ze problematyka poruszana w rozprawie doktorskiej silq, rzeczy musi bye wzbogacona w okreslonym zakresie rozwiq,zaniami obcych system6w normatywnych. Nie uwazam bowiem, ze jest mozliwe odniesienie si do natury prawnej arbitrazu w spos6b og6lny i jednoznaczny z tego wzgkdu, ze r6zne systemy przewidujq, r62ne ro zania, co z kolei moze przekladac si na kwalifikacj danej instytucji pod k:+_tem jej oceny i natury prawnej. St:+_d tez wyprowadzanie jakiejs og6lnej reguly odnosnie natury prawnej arbitrazu w moim przekonaniu jest mozliwe jedynie w odniesieniu do okrdlonego systemu prawnego, a nie w spos6b globalny, tym bardziej tego rodzaju wniosek jest uzasadniony, jdli por6wnamy tylko kwest.i skutk.6w wyroku sq,du polubownego, kt6re w poszczeg6lnych regulacjach mog::i: si znacznie r6znic. Oczywiscie w tekscie rozprawy doktorskiej wyst puj::i: nawi:+_zania do obcych system6w, jednakze warto takze na samym pocz::ttku odniesc si do obcych ustawodawstw, np. do ustawodawstwa francuskiego, czy tez belgijskiego ze wzgkdu na zmiany jakie mialy miejsce w tych porz::tdkach prawnych. W ramach rozwazan na temat poz::tdanego zakresu kontroli wyrokow SlldOW polubownych wydaje si, ze gl bszego spojrzenia wymaga kwestia delokalizacji arbitrazu (str. 63). Tym bardziej jest to uzasadnione z uwagi na potencjalne wyst ienie orzeczen anarodowych, kt6re nie b d::t zakorzenione w iadnym porz::i_dku prawnym. Powstaje w6wczas pytanie w jaki spos6b moze 4
przebiegac ich kontrola. Delokalizacja arbitrazu nawet, je81i jest pewnego rodzaju postulatem zwolennikow tej koncepcji, to jednak niewlltpliwie jest bardzo ciekawym zagadnieniem, kt6re winno zostac przez Autork om6wione w szerszym kontekkie (patrz w szczeg61no5ci opracowanie pt Wyrok Slldu polubownego w post powaniu cywilnym, mojego autorstwa). Problem ten maze miec istotne znaczenie z uwagi na zakres kontroli rozstrzygni c arbitrazowych, jak i r6wniez z punktu widzenia mozliwosci zastosowania okreslonych srodk6w prawnych. Niekt6re wlltki opisywane w rozdziale pierwszym jak,,zakres kontroli wyrok6w s d6w polubownych w Polsce" s::i_ om6wione wylllcznie w spos6b sprawozdawczy i bez gl bszej analizy. Autorka oczywiscie przytacza wypowiedziane do tej pory pogl::i_dy doktryny i wykazuje ich znajomosc, jednakze powinna tilie podj c prob ustosunkowania si do nich, zaprezentowania wlasnego stanowiska. Praca ta poza przytoczeniem wynik6w badan empirycznych sil::i_ rzeczy musi bye nasycona samodzielnymi uwagami Doktorantki, jej analizami i pogl bionymi rozwazaniami. Tego z kolei zabraklo mi w ramach rozdzialu pierwszego. Zabral<lo mi tilie uwag o charakterze przynajmniej og6lnym na temat arbitrazu a prawa unijnego, co w kontekscie poruszanego tematu moze sif('. willzac z koniecznoscill uwzgl dniania przez arbitr6w prawa unijnego przy wydawaniu rozstrzygnif('.cia i ewentualnosci:i: naruszenia z tego tytulu klauzuli porzlldku publicznego (w sl<lad kt6rej z oczywistych wzglvd6w wchodzi takze prawo unijne). Innll perspektywll badawczll w tym zak:resie moze bye koniecznosc wyst::i_pienia przez s d powszechny do Trybunalu Sprawiedliwosci z pytaniem prejudycjalnym podczas badania zasadnosci skargi o uchylenie wyroku s::i_du polubownego. Jeszcze innym w:i:tkiem przy tym moze bye kwestia przeplywu orzecze:ri slldowych dotycz'lcych wlasciwosci s'ldu polubownego pomif('.dzy panstwami Unii Europejskiej szczeg6lnie w aspekcie rozporz'ldzenia nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. (a takze relacji Konwencji Nowojorskiej a prawa unijnego) alba tez poddanie analizie dotychczasowych orzeczen TS wydanych na kanwie problematyki s::tdownictwa polubownego i ustawodawstwa unijnego. Wydaje si, ze ten w::i:tek koniecznie musi bye przeanalizowany przez Autorkf('.. Podobnie w rozdziale drugim pokusilbym si o wprowadzenie przez Autorkf('. wi kszej ilo ci wlasnych rozwa:zan, a przy tym poszerzenie w'ltk6w zwillzanych z narodowosc orzeczenia arbitrazowego, poj ciem wyroku w znaczeniu formalnym i materialnym, ostatecznosci wyroku i zestawienia pojf('.cia ostatecznosci z prawomocnosci::i_ itd. Doktorantka winna wprowadzic podrozdzial zw zany z problematyk'l anarodowoki orzeczenia arbitrazowego przy okazji omawiania wlasnie kwestii narodowosci. Anarodowe orzeczenia arbitra.zowe zr6dlo swoje mog miec nie tylko w zdelokalizowanym arbitrazu, ale takze w podstawie wyrokowania ( oparcie wvroku o podstaw w postaci lex mercatoria w arbitrazu rni dzynarodowytn na przyl<ladzie 5
regulacji francuskiej). R6wnoczesnie rozszerzylbym uwagi na temat konstytucyjnosci skr6cenia drogi rozpoznawania skargi, ale jednocze8nie uczynil to z zestawieniu z istniejq_cymi w tym wzgl<,:dzie definicjami dotycz cymi wymiaru sprawiedliwosci. Problem ten jest oczywiscie bardzo wazny w kontekscie postulowanych przez Autork zmian. Waznym pytaniem jest, czy sq_downictwo polubowne sprawuje wymiar sprawiedliwoki, czy tez sprawowanie tego wymiaru powierzone zostalo sq_downictwu powszechnemu w ramach sq_dowej kontroli orzeczen arbitrazowych. Za istotne z punktu widzenia rozprawy doktorskiej uwazam poruszenie przez Doktorantk problematyki istnienia wyroku arbitra.zowego zar6wno pod kq_tem prawnym, jak i faktycznym. W wypadku bowiem, gdy wyrok arbitrazowy uznamy za nieistniej cy tym samym nie ma mozliwosci przyj cia skargi do rozpoznania i skarg nalezaloby odrzucie z powodu braku substratu w postaci orzeczenia arbitrazowego. To zagadnienie z punktu widzenia poruszanego tematu nalezaloby poddae analizie. J ednoczesnie w tym kontekscie wazne jest wypracowanie stanowiska, kt6re elementy nalezy uznae za konstytutywne wyroku sq_du polubownego, a kt6re za fakultatywne. Mam odmienne zdanie, gdy chodzi o kwesti jurysdykcji z art. 10991 k.p.c., poniewaz tego rodzaju zalozenie, kt6re poczynila Autorka mogloby bye uzasadnione jedynie w wypadku koncepcji skargi jako pow6dztwa, a nie jako srodka prawn ego 0 mieszanym charakterze. w q_tek ten jednak jest na tyle ciekawy, ze w ramach rozprawy mozna by go zdecydowanie pogl bie. W ramach uwag dotyczq_cych ostatecznosci rozstrzygni cia arbitrazowego proponuje, aby zostalo te uwagi poszerzone takze o kwesticr prawomocnosci wyroku arbitrazowego. Z jednej bowiem strony Doktorantka na str. 103 wskazuje, ze ostatecznose wyroku sq_du polubownego rooze bye utozsamiana z prawomocnosci formaln w rozumieniu k.p.c., ale z drugiej zn6w strony brakuje gl bszych rozwa:lan na ten temat. Przykladowo w moim przekonaniu nie ma co m6wie o tzw. prawomocnosci formalnej wyroku arbitrazowego, albowiem art. 1212 k.p.c. nie pozostawia w tym wzgl dzie zadnych w:ttpliwosci. Oczywiscie znaczna cze8e doktryny opowiada si za koncepcjq_ prawomocnosci formalnej wyroku arbitrazowego, niemniej jednak nie wydaje si aby byly ku temu stosowne podstawy. Dodatkowo takze ustalenie w jaki spos6b wyrok arbitrazowy uzyskuje prawomocnosc moze miec znaczenie z punktu widzenia jednej z podstaw skargi o uchylenie wyroku sq_du arbitrazowego, a mianowicie podstawy z art. 1206 1 pkt 6 k.p.c. W tym zakresie warto odwolac si do opracowania prof. K. Weitza zamieszczonego w Ksi dze pamiq_tkowej z okazji 60-lecia Sq_du Arbitrazowego przy KIG. W rozdziale trzecim wlasciwe stalo si ograniczenie si przez Autorka do kr6tkiej analizy podstaw skargi o uchylenie wyroku sq_du polubownego. Nie byloby uzasadnione dokladne omawianie wszystkich aspekt6w zwi zanych z podstawami skargi tym bardziej ze wzgl du na sam 6
temat rozprawy doktorskiej. Przy omawiaruu zdatnosci arbitrazowej w kontekscie spor6w korporacyjnych zabraklo mi zacytowania uchwaly SN z dnia 7 maja 2009 r. (III CZP 13/09), w kt6rej przyj to ze art. 1163 k.p.c. nie jest lex specialis w stosunku do art. 1157 k.p.c. i tym samym przes dzona zostala kwestia, ze w kazdym wypadku spory nawet korporacyjne muszll charakteryzowac si zdatnosciq_ ugodowq_. Bardzo ciekawe s::i: rozwazania Autorki na temat klauzuli porz::i:dku publicznego, funkcji porz::i:dku publicznego, kontroli merytorycznej oraz badania ustalen faktycznych dokonanycn w wyroku arbitrazowym. Za niezwykle cenne uznaj uwagi podsumowuj:i:_ce w ramach rozdzialu trzeciego. Swiadczl!:. one o niezwykle dojrzalym i przemyslanym podejsciu do analizowanego zagadnienia. W rozdziale czwartym zabraklo mi pogl bionych rozwaian na temat skutk6w uchylenia wyroku arbitrazowego w kontekscie jego uznania lub stwierdzenia wykonalnosci w innvm panstwie. Jest to zagadnienie ze wszech miar bardzo wazne i istotne dla praktyki, st::i:d tez nie wystarczajllce jest, aby bylo ono poruszone przez Autork zaledwie na kilku stronach. Szczeg61nie jesli uwzgl dnimy w tym wypadku problem mocy wil!:.zllcej wyroku arbitrazowego w ramach art. V ust. 1 lit. e Konwencji Nowojorskiej. Dodatkowo zach cam Autork aby r6wniez zwr6cila uwag na sytuacj, w kt6rej s d panstwowy oddala skarg o uchylenie wyroku Sl!:.du polubownego i czy ten wyrok s::i:dowy, kt6ry przykladowo zostal wydany w panstwie Unii Europejskiej moze wplynl!:.c na zakres kontroli wyroku arbitrazowego w ramach post powania o uznanie lub stwierdzenie wykonalno5ci prowadzonego jeszcze w innym panstwie. Tak wi c chodzi o tu o analiz z jednej strony oddzialywania orzeczen s dowych wydanych w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalnosci na potencjalne post powanie ze skargi tocz::i:ce sir,; w panstwie wydania wyroku arbitra:lowego (a wi c w innym panstwie niz to w kt6rym toczy si post powanie postarbitraiowe), a z drugiej zn6w orzeczen Sl!:.dowych wydanych na skutek rozpoznania skargi a wplywaj::i_cych na post powanie o uznanie lub stwierdzenie wykonalnosci orzeczenia arbitrazowego toczl!:.cych si w innym patistwie, niz panstwo rozpatrywania skargi. Na tyro tle wyst puje wiele Wl!:.tpliwo8ci, a rozstrzygni cie tychze w tpliwosci winno znale:lc odzwierciedlenie w rozwazaniach Autorki. Bardzo serdecznie i goqco zach cam do poruszenia w swojej rozprawie tychze wl!:.tk6w. Z oczywistych wzgl(:dow nie spos6b jest ustosunkowac si do wszystkich kwestii poruszonych przez Autork(:. Niemniej jednak w ramach niniejszej recenzji staralem si zwr6cic Doktorantce uwag przynajmniej na te zagadnienia, kt6re warto byloby rozszerzyc lub dopisac. Dzi ki temu praca mialaby wyrazniejszy charakter i bylaby kompletna pod kazdym wzgl dem. 7
Mimo to nalezy podniesc, iz analiza tresci rozprawy doktorskiej uprawnia do stwierdzenia, ze mamy do czynienia z wywodem przemyslanym, prowadzonym na dobrym i rzetelnym poziomie naukowym. Nie b d tu wyliczal, ani tym bardziej szczeg6lowo omawial, wszystkich istotniejszych, trafnych spostrzezen, konstantacji i tez Doktorantki. Byloby to, jak sq_dz niecelowe. Poza tym nie jest moim zadaniem prowadzenie w. tym miejscu polemiki i przygotowywania artykulu polemicznego. Zwr6cenie uwagi na powyzsze kwestie nie ma na celu napi tnowanie przedmiotowej rozprawy doktorskiej, nawet unikalbym stwierdzenia, ze s to uwagi krytyczne. Proponowalbym potraktowanie tychze uwag jako sugestii recenzenta, kt6rych uwzgl dnienie mogloby sprawic, iz rozprawa przedstawiona mi do recenzji po jej publikacji bylaby opracowaniem naukowym bardzo dobryni i na bardzo wysokim poziomie naukowym. 2. Odnosz c si z kolei do warsztatu naukowego, to nalezy wskazac, ze Autorka wykorzystala w swojej pracy niezwykle bogaq literature;;. Pozycje te nalez do pozycji krajowych i mi dzynarodowych. Jui na pierwszy rzut oka po samej literaturze widac, ze Autorka przygotowuj::i:c rozpraw doktorskq_ wloiyla bardzo duio pracy i wysilku w jej przygotowanie. Przed publikacj::i: warto takie aby si gn la do niekt6rych opracowan zamieszczonych w Ksifdze Pami'ltkowej ku Czci Andrzeja Tynela Warszawa 2012 - kt6ra to ukazala si jako publikacja S::i:du Arbitrazowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej. Ksiq_zka ta zostala pomini ta przez Autork. Mozna oczywiscie przed publikacjq_ pokusic si o zebranie takze literatury niemieckiej i zacytowac j::i: w swoim opracowaniu. W pozycjach niemieckich w::i:tki o kt6rych wyzej wspomnialem zostaly poddane gruntownej analizie. Juz chociazby z tego wzgl du warto si gn::i:c przynajmniej po niekt6re z nich. Doktorantka, co jest niew::i:tpliwie zaletq_ rozprawy doktorskiej, przywolala orzecznictwo sq_dowe i niekt6re z tez poddala szczeg6lowej analizie. Dob6r material6w fr6dlowych jest bardzo dobry. Uwazam, ze w tym zakresie rozprawa doktorska daje dowody na to, iz Doktorantka porusza sict po zebranym przez siebie materiale zr6dlowym ze znaczn swobod. Dotyczy to zar6wno literatury polskiej, jak i obcej. W tym ostatnim zakresie jest to bardzo duzy atut rozprawy doktorskiej, kt6ry jak juz wskazywalem powyzej, swiadczy 0 doskonalym opanowaniu materialu zr6dlowego i doskonalym dopasowaniu go do rozwaian naukowych poczynionych w rozprawie doktorskiej. 8
Recenzowana rozprawa doktorska zostala nap1sana dobq polszczyznll. Wywod jest klarowny i zrozumialy. Doktorantka potrafi jasno prezentowac swoje stanowisko, a przy tym jest bardzo zdecydowana w prezentowaniu swoich tez. W niekt6rych przypadkach Sll one dose odwazne, jednakze Pani magister bardzo dobrze potrafi je uargumentowac, co zasluguje na szczeg6lne uznanie. 3. W pracy wykorzystano r6zne metody badawcze. Doktorantka korzystala z metody formalno-dogmatycznej, w okrojonym zakresie historycznej i komparatystycznej. Metody te wzbogacone Sll analizll empirycznll, kt6rej celem jest ocena funkcjonowania instytucji, jakll jest skarga o uchylenie wyroku Slldu polubownego. Wybrane przez Parrill. mgr Alicj Szczdniak metody Sll jak najbardziej wlasciwe i z calll pewnoscill ich zastosowalnosc w przedmiotowej rozprawie byla uzasadniona. Stlld tez z duzll. aprobatll_ podchodz do zastosowanych metod i akceptuj ich wyb6r. 4. Doktorantka podzielila rozpraw doktorkll., obejmujll.ca lllcznie 350 stron, na cztery rozdzialy. Wszystko to poprzedza,,wst p", a zamykajll.,,konkluzja. Postulaty de lege ferenda" oraz,,bibliografia". 5. Uwa:Zam, ze struktura recenzowanej pracy doktorskiej mie8ci si w granicach dopuszczalnej swobody autorskiej i jest co do zasady odpowiednio dobrana do tematu deklarowanego przez Doktorantk w jej tytule oraz zalozonych przez nill. cel6w (poza pewnymi sugestiami wskazanymi powyzej). 6. Doktorantka prowadzll.c sw6j wyw6d, musiala si zmierzyc z wieloma nielatwymi kwestiami szczeg6lowymi. Uwag krytycznych recenzenta nie nalezy traktowac jako dyskwalifikujll.cych zarzut6w, lecz jako konsekwencje ogromnego stopnia zlozonosci materii, z kt6tl.l przyszlo si zmierzyc Doktorantce. 9
111.Konkluzja Rozpraw doktorsk:t Pani mgr Alicji Szczdniak nalezy z cal:t pewnosci ocenic pozytywnie. Uwazam, ze jest to praca dobra, a przy tym oryginalna, wartosciowa i dojrzala pod wzgl dem naukowym. Waga problem6w, jakich dotkn la Doktorantka jest nieslychanie istotna nie tylko z punktu widzenia aspekt6w naukowych, ale tak:ze praktyki i to w uj ciu mi dzynarodowym. Mam nadziej, ze wywola ona olbrzymie zainteresowanie wsr6d Czytelnik6w, i niekt6rych z nich skfoni do rewizji swoich pogll!d6w lub do podj cia nowej dyskusji w przedmiocie oceny instytucji, jakll jest skarga o uchylenie wyroku Sl!du polubownego. Analiza tresci recenzowanej rozprawy doktorskiej upowaznia do stwierdzenia, ze jej walory zdecydowanie i bez najmniejszych w:ttpliwosci przewaiaj nad niedostatkarni, kt6re tak naprawd zostan zapewne zminimalizowane przy publikacji rozprawy do kt6rej goraco zachecam Autorke. Praca ta, jdli uwzglcrdni moje sugestie wskazane w recenzji b dzie praq bardzo dobq, kt6ra zakorzeni sicr mocno w swiadomosci wielu przedstawicieli doktryny' ale talcie wsr6d tych, kt6rzy na co dzieri. zajmuj si problematyk:t arbitrazu. Uwazam, ze przedfozona mi do recenzji rozprawa doktorska Pani mgr Alicji Szcz sniak stanowi oryginalne rozwi<!_zanie zakreslonego w niej problemu naukowego. Spelnione zostaly przeto wymagania stawiane rozprawom doktorskim, okrdlone w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2003 r., Nr 65, poz. 595 ze zm.) i jako taka moze stanowic podstaw do dalszego procedowania w przewodzie doktorskim Pani Alicji Szczcrsniak. Y dr hab. Lukasz Blaszczak 10