tłum. Anna Tabaczyńska Rok: 2000 Czasopismo: Alkohol i Nauka Numer: 7 Źródło: Alcohol Alert, nr: 11, Styczeń 1991, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism. http://www.niaaa.nih.gov Nadużywanie alkoholu i związane z tym problemy kosztują społeczeństwo amerykańskie wiele miliardów dolarów rocznie [1, 2, 3, 4]. Oszacowania dotyczące kosztów ekonomicznych nadużywania alkoholu stanowią próbę oceny szkodliwych skutków tego zjawiska w kategoriach finansowych. Koszty obejmują wydatki związane z problemami wynikającymi z nadużywania alkoholu oraz utraty różnych możliwości z tego powodu. W tym numerze Alcohol Alert podjęto zagadnienia dotyczące szacowania kosztów nadużywania alkoholu, ze szczególnym uwzględnieniem rodzajów tych kosztów oraz różnych problemów związanych z ich oceną. Trudności z szacowaniem kosztów związanych z nadużywaniem alkoholu mają wiele wspólnego z trudnościami napotykanymi w badaniu kosztów w innych dziedzinach zdrowia [5, 6, 7, 8], niemniej dwa problemy są tu szczególnie istotne. Po pierwsze, badacze próbują rozpoznać koszty spowodowane przez nadużywanie alkoholu związane nie tylko z nadużywaniem - stąd często trudno ustalić ich źródło [9]. Po drugie, wielu kosztów spowodowanych nadużywaniem alkoholu nie daje się bezpośrednio zmierzyć. Szczególnie odnosi się to kosztów, które wylicza się na podstawie oceny wartości w dolarach strat spowodowanych osłabieniem wydajności pracy. Do szacowania takich kosztów naukowcy używają metod matematycznych i statystycznych, mimo to uznając szacunki za nieprecyzyjne. Co więcej, nie ma rzetelnego sposobu oszacowania kosztów bólu i cierpienia tych, którzy piją, i tych, którym pijący przysparzają cierpień - dlatego w większości badań kosztów nie bierze się tego pod uwagę. Wszystkie te trudności wyraźnie świadczą o tym, że wprawdzie można oszacować koszty nadużywania alkoholu, ale nie można tego zrobić precyzyjnie. Mimo to szacunki kosztów dają nam pojęcie o skali problemu, a ich analiza pozwala ocenić, co kosztuje najwięcej. W najnowszym badaniu kosztów Rice i wsp. ocenili, że nadużywanie alkoholu w 1985 roku kosztowało społeczeństwo amerykańskie 70,3 mld dolarów [4]; w poprzednim badaniu Harwood i wsp. ocenili te koszty w 1980 roku na 89 mld [3]. Uwzględniając wskaźnik inflacji i wzrost populacji Rice oszacował, że całkowity koszt nadużywania alkoholu w 1988 roku wynosił 85,9 mld dolarów, gdy w 1983 roku - według wyliczeń Harwooda - 116 mld dolarów [3]. Różnice szacunków wynikające z tych i wcześniejszych badań [1, 2] są skutkiem stosowania 1 / 5
odmiennych metodologii i źródeł pozyskiwania danych. Z powodu tych różnic nie można wyciągać pewnego wniosku, że oszacowania odzwierciedlają rzeczywiste koszty. Mimo udoskonalenia wcześniejszych analiz, w badaniu Rice a nie w pełni oszacowano niektóre koszty, na przykład urazów związanych z nadużywaniem alkoholu. Różnice w wynikach świadczą o braku precyzji, której oczekuje się po takich szerokich i kompleksowych ocenach [10]. Aby ocenić koszty związane z zachorowaniami, naukowcy opracowali standardowe kategorie kosztów [5, 7]. Większość kosztów spowodowanych nadużywaniem alkoholu wynika z niekorzystnego oddziaływania alkoholu na zdrowie. Podstawowe kategorie kosztów zdrowotnych związanych z nadużywaniem alkoholu dotyczą: (1) nakładów na leczenie (większość z nich związana jest z różnymi skutkami zdrowotnymi picia alkoholu, reszta przeznaczana jest na leczenie samego nadużywania i uzależnienia); (2) osłabienia wydajności pracy z powodu nadużywania alkoholu przez pracowników; (3) strat społecznych wynikających z przypadków przedwczesnych zgonów, często spowodowanych problemem alkoholowym. Pierwsza kategoria kosztów wiąże się z leczeniem zdrowotnych skutków nadużywania alkoholu oraz samego nadużywania i uzależnienia. Aby ocenić te koszty, Rice i wsp. opracowali nową procedurę. Szacowali mianowicie koszty krótkich hospitalizacji, posługując się rejestrem wypisów szpitalnych, oraz szacowali koszty ponoszone w innych placówkach, stosując wiele różnych procedur. Rice i wsp. skalkulowali koszty leczenia w 1985 roku skutków zdrowotnych nadużywania alkoholu i leczenia uzależnienia we wszystkich ośrodkach na 6,3 mld dolarów, dodając do tej sumy 500 mln dolarów przeznaczonych na utrzymanie ośrodków, np. na szkolenia zespołów medycznych [4]. We wcześniejszym badaniu Harwood i wsp. oszacowali koszty leczenia w 1980 roku na ponad 9 mld dolarów, a nakłady na utrzymanie ośrodków na prawie 1 mld [3]. Rice i wsp. szacowali koszty krótkich hospitalizacji na podstawie średniego kosztu pobytu przypadającego na jednego pacjenta - około 460 dolarów dziennie w 1985 roku - przeliczając ów dzienny koszt na w przybliżeniu 5 milionów dni opieki nad pacjentami - którzy byli hospitalizowani z powodu uzależnienia, nadużywania i zaburzeń zdrowotnych związanych piciem alkoholu - do momentu ich wypisania. W sumie w 1985 roku stanowiło to 2,3 mld dolarów. Do tego oszacowania dodano dodatkowo koszty leczenia innych zaburzeń zdrowotnych, rozpoznanych w powtórnej diagnozie jako związane z alkoholem. Dla tych przypadków Rice i wsp. ocenili koszty dodatkowych dni opieki, poza średnim kosztem dziennego pobytu w szpitalu z powodu zaburzeń, w których nie rozpoznano związku z alkoholem [11]. Na koniec badacze dodali koszty leczenia w wielu innych placówkach, łącznie ze specjalistycznymi ośrodkami leczenia alkoholizmu, fachową opieką domową, szpitalami dla weteranów, szpitalami wojskowymi, ośrodkami zdrowia dla Indian i gabinetami lekarskimi [4, 11]. To nowe podejście może wiązać się z niepełnym oszacowaniem kosztów, gdyż często nie rozpoznaje się związku zaburzeń z alkoholem i nie zostaje to odnotowane w kartach informacyjnych wydawanych po zakończeniu pobytu w szpitalu [12]. Ponadto dolegliwości zdrowotne, które badacze uznali za wskazujące na nadużywanie alkoholu przez jednostkę (jak 2 / 5
alkoholowa marskość wątroby) stanowią tylko część zaburzeń, których przyczyną może być nadużywanie alkoholu. Na przykład, istotną informacją, która często nie zostaje zapisana w karcie informacyjnej podczas wypisu ze szpitala, jest związek alkoholu z obrażeniami ciała. Drugą kategorią kosztów związanych ze stanem zdrowia jest brak wydajności pracowników nadużywających alkoholu. Te koszty są trudne do zmierzenia, po części dlatego, że brak zapisów dotyczących nie wytworzonych dóbr i nie zrealizowanych usług. Aby w przybliżeniu ocenić wartość dóbr i usług utraconą z powodu nadużywania alkoholu, ekonomiści posługują się miarą zastępczą, jaką jest zmniejszenie dochodów odczuwane przez pracowników nadużywających alkohol. Ta technika rodzi jednak liczne problemy, włączając brak reprezentatywnych danych i trudności we wskazaniu złożonych powiązań przyczynowych między nadużywaniem alkoholu a osłabioną wydajnością pracy [9, 10, 13, 14]. Ponadto, utraty wydajności pracy, na przykład obniżenia jakości produktu czy zakłócenia procesu produkcji w miejscu pracy przez absencję, nie da się uchwycić za pomocą takiej miary, jak utrata zarobków. Rice i wsp. oszacowali, że koszty zmniejszenia wydajności z powodu nadużywania alkoholu w 1985 roku wyniosły ponad 27 mld dolarów [4], Harwood zaś ocenił te koszty w roku 1980 na 54 mld dolarów [3]. Do trzeciej kategorii kosztów związanych ze zdrowiem należą straty społeczne spowodowane przedwczesnym zgonem na skutek nadużywania alkoholu. Wprawdzie przeliczanie ludzkiego życia na pieniądze wydaje się co najmniej kontrowersyjne, ale taki rachunek jest podstawowym składnikiem szacowania kosztów związanych z zachorowaniami [5, 7, 15, 16, 17]. Jedną z technik jest przybliżona ocena strat związanych z przedwczesnym zgonem poprzez oszacowanie wartości utraconych w przyszłości dochodów. Takie podejście od strony "kapitału ludzkiego" jest standardem w badaniach kosztów związanych z zachorowaniami, co dotyczy także badań Rice a i Harwooda. Krytycy tego podejścia twierdzą, że w ten sposób umniejsza się wartość ludzkiego życia, przede wszystkim kobiet i osób na emeryturze [8, 15, 17]. Na podstawie ocen wartości "kapitału ludzkiego" Rice oszacował koszty przedwczesnych zgonów z powodu nadużywania alkoholu w 1985 roku na 24 mld dolarów [4], a Harwood na 14,5 mld w roku 1980 [3]. Jest jeszcze jeden szczególny koszt nadużywania alkoholu wymagający odrębnego potraktowania. Ma on związek z z alkoholowym zespołem płodowym [18, 19]. Dotyczy opieki w zakładach stałego pobytu, opieki nad noworodkiem, a także leczenia utraty słuchu, zaburzeń rozwoju umysłowego i anomalii anatomicznych. Według szacunku Rice a i wsp. w roku 1985 koszty związane z alkoholowym zespołem płodowym wyniosły 1,6 mld dolarów [4]. Do kosztów nadużywania alkoholu związanych ze zdrowiem należy doliczyć koszty funkcjonowania systemów wymiaru sprawiedliwości oraz opieki społecznej, koszty związane z utratą mienia podczas wypadków drogowych i pożarów oraz utratą zdolności do pracy przez ofiary przestępstw związanych z alkoholem i osoby skazane na pobyt w więzieniu za przestępstwa popełnione po wypiciu alkoholu. Rice i wsp. oszacowali te koszty na 10,5 mld dolarów w roku 1985 [4]. Ocena kosztów ekonomicznych nadużywania alkoholu - komentarz dyrektora NIAAA dr. med. Enocha Gordisa 3 / 5
Pomiar ekonomicznych kosztów zachorowań jest jedynym sposobem całościowej oceny ich wpływu na społeczeństwo. Pomimo problemów z takim oszacowaniem, fakt, że dwa poważne badania kosztów nadużywania alkoholu i alkoholizmu, prowadzone za pomocą różnych metod, dały podobne wyniki, potwierdza ogromne rozmiary szkód, jakich doznaje społeczeństwo za sprawą alkoholu i jego skutków. Chcę podkreślić, że koszty leczenia alkoholizmu to tylko niewielka część całkowitych kosztów zdrowotnych związanych z alkoholem; najwięcej kosztują skutki picia alkoholu, jak urazy, marskość wątroby, zapalenie trzustki i inne. Być może, jeśli będziemy rozpoznawać pacjenta z wysokim ryzykiem problemów związanymi z alkoholem, zanim ponownie dozna urazu lub zanim wystąpią u niego problemy ze zdrowiem, koszty się zmniejszą. Ale chociaż nastąpił pewien postęp we wczesnym rozpoznawaniu przez lekarzy i personel medyczny oraz kierowaniu na leczenie osób nadużywających alkoholu, wciąż nie osiągnęliśmy tego, że zwrócenie uwagi na wzorzec picia u pacjenta jest rutynowym postępowaniem w ramach opieki medycznej. Na koniec uwaga. Badania kosztów ekonomicznych związanych z zachorowaniami nie dostarczają wskazówek, jakie środki zaradcze byłyby najbardziej skuteczne czy też ile mogłyby kosztować takie środki. Dlatego też, mimo że zapewniają istotne informacje na temat rozmiarów zachorowań i ich kosztów, badania same w sobie nie mogą stanowić podstaw do decyzji dotyczących polityki społecznej. Tłumaczenie: Anna Tabaczyńska Bibliografia [1] Berry, R.E.; Boland, J.P.; Smart, C.; and Kanak, J. The Economic Cost of Alcohol Abuse: 1975. Brookline, MA: Policy Analysis, Inc., 1977. [2] Cruze, A.M.; Harwood, H.J.; Kristiansen, P.L.; Collins, J.J.; and Jones, D.C. Economic Costs to Society of Alcohol and Drug Abuse and Mental Illness: 1977. Research Triangle Park, NC: Research Triangle Institute, 1981. [3] Harwood, H.J.; Napolitano, D.M.; Kristiansen, P.L.; and Collins, J.J. Economic Costs to Society of Alcohol and Drug Abuse and Mental Illness: 1980. Research Triangle Park, NC: Research Triangle Institute, 1984. [4] Rice, D.P.; Kelman, S.; Miller, L.S.; and Dunmeyer, S. The Economic Costs of Alcohol and Drug Abuse and Mental Illness: 1985. Rockville, MD: National Institute on Drug Abuse, 1990. [5] Rice, D.P. Estimating the Cost of Illness. Health Economics Series, No. 6. DHEW Pub. No. (PHS)947-6. Rockville, MD: U.S. Department of Health, Education and Welfare, 1966. [6] Cooper, B.S., & Rice, D.P. The economic cost of illness revisited. Social Security Bulletin 39(2):21-36, 1976. [7] Hodgson, T.A., & Meiners, M.R. Cost-of-illness methodology: A guide to current practices and procedures. Milbank Memorial Fund Quarterly 60:429-462, 1982. [8] Cohodes, D.R. Problems in measuring the cost of illness. Evaluation and the Health Professions 5:381-392, 1982. [9] Cook, P.J. "The Social Costs of Drinking." Paper presented at the Expert Meeting on the Negative Social Consequences of Alcohol Use, Oslo, Norway, 1990. [10] Heien, D.M., & Pittman, D.J. The economic costs of alcohol abuse: An assessment of current methods and estimates. Journal of Studies on Alcohol 50(6):567-579, 1989. [11] Rice, D.P., & Kelman, S. Measuring comorbidity and overlap in the hospitalization cost for alcohol and drug abuse and mental illness. Inquiry 26:249-260, 1989. 4 / 5
[12] Moore, R.D.; Bone, L.R.; Geller, G.; Marmon, J.A.; Stokes, E.J.; and Levine, D.M. Prevalence, detection, and treatment of alcoholism in hospitalized patients. Journal of the American Medical Association 261(3):403-407, 1989. [13] Mullahy, J., & Sindelar, J. Life-cycle effects of alcoholism on education, earnings, and occupation. Inquiry 26:272-282, 1989. [14] Mullahy, J., & Sindelar, J. An ounce of prevention: Productive remedies for alcoholism. Journal of Policy Analysis and Management 9(2):249-253, 1990. [15] Landefeld, J.S., & Seskin, E.P. The economic value of life: Linking theory to practice. American Journal of Public Health 72(6):555-566, 1982. [16] Schelling, T.C. The life you save may be your own. In: Chase, S.B., ed. Problems in Public Expenditure Analysis. Washington, DC: The Brookings Institution, 1968. pp.127-162. [17] Mishan, E.J. Evaluation of life and limb: A theoretical approach. Journal of Political Economy 79(4):687-705, 1971. [18] Harwood, H.J., & Napolitano, D.M. Economic implications of the fetal alcohol syndrome. Alcohol Health & Research World 10(1):38-43;74-75, 1985. [19] Abel, E.L., & Sokol, R.J. Incidence of fetal alcohol syndrome and economic impact of FAS-related anomalies. Drug and Alcohol Dependence 19(1):51-70, 1987. 5 / 5