Program nauczania zajęć technicznych Cele kształcenia wymagania ogólne zajęć technicznych O bezpieczeństwie w przestrzeni drogowej Jacek Odolczyk Gimnazjum im. św. Franciszka z Asyżu w Teresinie Strona 1
Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Cele kształcenia wymagania ogólne... 4 3. Treści nauczania wymagania szczegółowe... 4 4. Plan pracy dydaktyczno-wychowawczej nauczyciela... 6 5.Uwagi o realizacji programu... 13 6.Ewaluacja osiągnięć uczniów... 14 Strona 2
1. Wstęp Aktem inspirującym i regulującym opracowanie niniejszego programu jest nowa Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjum. NOWA Podstawa programowa kształcenia ogólnego została podpisana przez Minister Edukacji Narodowej w grudniu 2008 roku i weszła w życie z dniem 15 stycznia 2009 roku/dzu nr 4 z 15 stycznia 2009, poz. 17/jako element Reformy Oświaty. Według obowiązującej Podstawy celem kształcenia ogólnego na III etapie edukacyjnym jest: 1) przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk; 2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów; 3) kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. W Podstawie programowej wskazane jest, ze w procesie kształcenia ogólnego szkoła na tym etapie edukacyjnym kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi itp. Zadaniem szkoły jest przygotowanie uczniów do podejmowania przemyślanych decyzji, także poprzez umożliwienie im samodzielnego wyboru części zajęć edukacyjnych. Takimi zajęciami do wyboru przez ucznia są m.in. zajęcia techniczne. Są to zajęcia uzupełniające podstawowy kanon nauczania, ale obowiązkowe. Uczeń z oferty modułów zajęć technicznych proponowanych przez szkołę powinien wybrać dwa (w całym trzyletnim okresie nauczania). Wychowanie komunikacyjne jest jednym z modułów, które można realizować w ramach zajęć technicznych. Strona 3
2. Cele kształcenia wymagania ogólne I. Rozpoznawanie urządzeń technicznych i rozumienie zasad ich działania. II. Opracowywanie koncepcji rozwiązań typowych problemów technicznych oraz przykładowych rozwiązań konstrukcyjnych. III. Planowanie pracy o różnym stopniu złożoności, przy różnych formach organizacyjnych pracy. IV. Bezpieczne posługiwanie się narzędziami i przyrządami. V. Bezpieczne uczestniczenie w ruchu drogowym. VI. Aktywne i bezpieczne spędzanie wolnego czasu. 3. Treści nauczania wymagania szczegółowe Uczeń: 1. Rozpoznaje poszczególne elementy motoroweru i rozumie zasadę jego działania: 1) wie, jak jest zbudowany motorower i charakteryzuje jego podstawowe układy; 2) identyfikuje motorower posiadający prawidłowe wyposażenie. 2. Opracowuje pomysły rozwiązań infrastruktury drogowej (np. sygnalizacji świetlnej, bezkolizyjnych skrzyżowań) lub części motoroweru (np. przekładnie): 1) rysuje schemat blokowy (funkcjonalny); 2) wykonuje koncepcje w formie szkiców technicznych. 3. Projektuje szczegółowe rozwiązania konstrukcyjne makiety infrastruktury drogowej lub części motoroweru: 1) dobiera materiały na podstawie wymagań konstrukcyjnych; 2) wykonuje dokumentację techniczną wykonuje rysunki techniczne z wykorzystaniem komputerowych edytorów graficznych. 4. Umie zaplanować wykonanie projektowanych prac o różnym stopniu złożoności, przy różnych formach organizacyjnych pracy: 1) przestrzega zasad organizacji pracy z uwzględnieniem wymogów bhp w pracowni technicznej. Strona 4
5. Bezpiecznie posługuje się narzędziami, przyrządami i urządzeniami technicznymi: 1) użytkuje motorower zgodnie z zaleceniami zawartymi w instrukcji obsługi (sprawdza i konserwuje, dokonuje możliwych regulacji); 2) dobiera właściwe narzędzia do obróbki różnych materiałów i prawidłowo nimi się posługuje; 3) potrafi wyjaśnić, jakie znaczenie dla bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego mają wybrane elementy i układy pojazdu. 6. Rozumie znaczenie dbałości o stan środowiska naturalnego: 1) wie, jak wpływa stan techniczny pojazdu na degradację środowiska; 2) określa najczęściej występujące niesprawności motoroweru, które niekorzystnie wpływają na ekosystem; 3) potrafi ustalić przyczynę niesprawności motoroweru. 7. Bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym: 1) wie, jakie warunki musi spełnić, starając się o kartę motorowerową; 2) rozumie wymóg noszenia przez motorowerzystę odpowiedniego ubioru; 3) rozpoznaje części drogi i miejsca szczególne w ruchu drogowym; 4) rozumie znaczenie tworzenia norm prawnych dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym; 5) zna zasady ruchu drogowego (ruchu prawostronnego, ostrożności, szczególnej ostrożności, ograniczonego zaufania) oraz hierarchię ważności norm, znaków i sygnałów drogowych; 6) prawidłowo interpretuje znaki i sygnały drogowe; 7) wie, kto może wydawać użytkownikom dróg wiążące polecenia; 8) przestrzega obowiązującego pierwszeństwa przejazdu; 9) potrafi wytłumaczyć, na czym polegają poszczególne manewry i potrafi prawidłowo je wykonać. Strona 5
4. Plan pracy dydaktyczno-wychowawczej nauczyciela Rozdział Czas trwania Temat jednostki metodycznej Wiedza i umiejętności Szczegółowe osiągnięcia ucznia 1. Podstawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym 9 h Warunki dopuszczenie motorowerzysty do ruchu poznanie warunków dopuszczenia motorowerzysty do ruchu po drogach publicznych oraz określonych wymagań dotyczących kierujących pojazdami poznanie obowiązkowych dokumentów, jakie powinien posiadać motorowerzysta wie, jakie warunki musi spełnić, starając się o kartę motorowerową rozumie wymóg noszenia odpowiedniego ubioru przez motorowerzystę Rodzaje dróg. Miejsca szczególnie niebezpieczne poznanie części drogi rozróżnianie rodzajów dróg określanie miejsca motorowerzysty na drodze rozpoznaje części drogi i miejsca szczególne w ruchu drogowym poszerzenie wiedzy o miejscach niebezpiecznych, znakach i sygnałach umieszczanych wzdłuż i w poprzek drogi oraz w pobliżu skrzyżowania rozróżnianie sygnalizacji świetlnej Znaczenie norm prawnych określanie wartości i norm prawnych, istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego rozumie znaczenie tworzenia norm prawnych dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym Zasady ruchu drogowego utrwalenie znajomości zasad zna zasady ruchu drogowego
Rozdział Czas trwania Temat jednostki metodycznej Wiedza i umiejętności Szczegółowe osiągnięcia ucznia ruchu oraz hierarchii ważności norm, znaków i sygnałów drogowych (ruchu prawostronnego, ostrożności, szczególnej ostrożności, ograniczonego zaufania) oraz hierarchię ważności norm, znaków i sygnałów drogowych prawidłowo interpretuje znaki i sygnały drogowe wie, kto może wydawać wiążące polecenia użytkownikom dróg Podstawowe manewry na drodze bezpieczne wykonywania manewrów na drodze interpretowanie znaków i sygnałów drogowych wysyłanych przez innych uczestników ruchu drogowego potrafi wytłumaczyć, na czym polegają poszczególne manewry i potrafi prawidłowo je wykonać poznanie i opanowanie techniki jazdy w zależności od rodzaju dróg i innych istniejących warunków drogowych oraz pogodowych Pierwszeństwo przejazdu rozstrzyganie pierwszeństwa przejazdu na skrzyżowaniach i odcinkach prostych, w stosunku do pieszych i innych pojazdów przestrzega obowiązującego pierwszeństwa przejazdu Strona 7
Rozdział Czas trwania Temat jednostki metodycznej Wiedza i umiejętności Szczegółowe osiągnięcia ucznia 2. Budowa i działanie motoroweru 3 h Podstawowe elementy i wyposażenie motoroweru poznanie obowiązkowych elementów wyposażenia motoroweru wie, jaka jest budowa motoroweru i charakteryzuje jego podstawowe układy poznanie elementów i układów pojazdu, które mają znaczenie dla bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego potrafi wyjaśnić zasadę działania motoroweru identyfikuje motorower posiadający prawidłowe wyposażenie Obsługa motoroweru przeprowadzanie obsługi motoroweru zgodnie z zaleceniami zawartymi w instrukcji obsługi użytkuje motorower zgodnie z zaleceniami zawartymi w instrukcji obsługi (sprawdza, dokonuje możliwych regulacji i konserwuje) dobiera właściwe narzędzia i prawidłowo nimi się posługuje potrafi uzasadnić, jakie znaczenie dla bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego mają wybrane elementy i układy pojazdu Wykonanie książeczki o ruchu drogowym 6 h Zasady sporządzania dokumentacji technicznej rysowanie schematów blokowych (funkcjonalnych) wykonywanie koncepcji w formie opracowuje pomysły rozwiązań infrastruktury drogowej, np. sygnalizacji świetlnej, Strona 8
Rozdział Czas trwania Temat jednostki metodycznej Wiedza i umiejętności Szczegółowe osiągnięcia ucznia i działaniu motoroweru lub makiety części motoroweru Projektowanie planowanej pracy Realizacja zaplanowanej pracy szkiców technicznych wykonywanie dokumentacji technicznej z wykorzystaniem komputerowych edytorów graficznych dobieranie materiałów na podstawie wymagań konstrukcyjnych przestrzeganie zasad organizacji pracy z uwzględnieniem wymogów bhp w pracowni technicznej dobieranie właściwych narzędzi do obróbki różnych materiałów i prawidłowe posługiwanie się nimi bezkolizyjnych skrzyżowań projektuje szczegółowe rozwiązania konstrukcyjne makiety części motoroweru - opracowuje materiały do zamieszczenia w książce. - planuje czynności prowadzące do wydrukowania i zszycia książki dobiera materiały na podstawie wymagań konstrukcyjnych wykonuje dokumentację techniczną potrafi zaplanować wykonanie projektowanych prac o różnym stopniu złożoności, przy różnych formach organizacyjnych pracy bezpiecznie posługuje się narzędziami, przyrządami i urządzeniami technicznymi 3. Wypadki na drodze 4 h Przyczyny i okoliczności wypadków drogowych identyfikowanie przyczyn i okoliczności powstawania wypadków drogowych znajomość znaczenia dobrej zna przyczyny i okoliczności wypadków drogowych wie, jakie jest znaczenie dobrej widoczności pieszego i pojazdu Strona 9
Rozdział Czas trwania Temat jednostki metodycznej Wiedza i umiejętności Szczegółowe osiągnięcia ucznia widoczności pieszego i pojazdu dla bezpieczeństwa ruchu drogowego dla bezpieczeństwa ruchu drogowego wyciąga prawidłowe wnioski z analizy wypadków drogowych charakteryzuje, jakie zagrożenia bezpieczeństwa wiążą się z niewłaściwymi zachowaniami rowerzystów i motorowerzystów Prędkość bezpieczna poznanie skutków niedostosowania prędkości do warunków drogowych i możliwości kierującego pojazdem oraz czynników, od których zależy droga hamowania pojazdu i całkowita droga zatrzymania pojazdu wie, w jaki sposób można wpływać na ograniczenie prędkości pojazdu potrafi wyjaśnić zależność całkowitej drogi zatrzymania pojazdu od rodzaju nawierzchni drogi oraz prędkości pojazdu Wpływ używek na sprawność kierujących określanie zależności między stosowaniem środków uzależniających (narkotyki, alkohol, kawa itp.) a stanem zdrowia oraz zachowaniami na drodze potrafi wyjaśnić, w jakim stopniu cechy psychofizyczne człowieka mają wpływ na jego zachowanie w ruchu drogowym wie, jak stan zdrowia i używki wpływają na zdolność zachowania się w ruchu drogowym, w tym kierowania pojazdem Strona 10
Rozdział Czas trwania Temat jednostki metodycznej Wiedza i umiejętności Szczegółowe osiągnięcia ucznia Wpływ stanu zdrowia na bezpieczeństwo na drodze znajomość cech psychofizycznych człowieka wpływających na zachowanie w ruchu drogowym dostrzega potrzeby niechronionych uczestników ruchu drogowego 4. Motoryzacja a ekologia 2 h Wpływ stanu technicznego pojazdu na środowisko poznanie znaczenia dbałości o stan środowiska naturalnego wie, jak wpływa stan techniczny pojazdu na degradację środowiska poznanie elementów i układów pojazdu, które mają znaczenie dla stanu naszego środowiska określa najczęściej występujące niesprawności motoroweru niekorzystnie wpływające na ekosystem potrafi ustalić przyczynę niesprawności motoroweru 5. Ratownictwo drogowe 3 h Działanie służb ratowniczych i pomoc przedmedyczna poznanie zintegrowanego systemu działania służb ratowniczych zasady postępowania na miejscu wypadku niesienie pomocy ofiarom wypadku drogowego wie, jak działają służby ratownicze pamięta potrzebne numery alarmowe i umie wezwać pomoc potrafi prawidłowo zredagować informację o wypadku zna założenia prawidłowego zabezpieczenia miejsca wypadku umie ocenić stan poszkodowanych w wypadku i zaopiekować się nimi Strona 11
Rozdział Czas trwania Temat jednostki metodycznej Wiedza i umiejętności Szczegółowe osiągnięcia ucznia 6. Odpowiedzialność w ruchu drogowym 7. Bezpieczna turystyka 1 h Odpowiedzialność za siebie poznanie zachowań zabronionych w ruchu drogowym, podlegających odpowiedzialności karnej Czyny zabronione w ruchu drogowym świadomość odpowiedzialności w związku z uczestnictwem w ruchu drogowym 2 h Rodzaje turystyki poszerzenie wiedzy o sposobach aktywnego spędzania czasu poprzez uprawianie turystyki Oznakowanie szlaków turystycznych zdaje sobie sprawę z odpowiedzialności za swoje postępowanie w ruchu drogowym rozumie, że odpowiedzialność jest traktowana jako wartość nadrzędna rozróżnia czyny zabronione w ruchu drogowym wie, jakie rodzaje turystyki występują najczęściej wie, jak są oznakowane szlaki turystyczne Zasady poruszania się w kolumnach Powiadomienie o planowanej podróży zasady poruszania się w kolumnach powiadomienie o planowanej podróży zna zasady poruszania się w kolumnach pieszych, rowerzystów i motorowerzystów rozumie, jak ważne jest pozostawienie wiadomości o planowanej podróży Strona 12
5.Uwagi o realizacji programu Lekcje będą się odbywały głównie w pracowni komputerowej. Część zajęć odbędzie się na placu przed szkołą, część w zwykłej klasopracowni. Uczniowie będą korzystać z programów komputerowych oraz stron internetowych. Będą też sami opracowywali zagadnienia w oparciu o dostępne zasoby internetowe, czasopisma i kserówki. Wiele lekcji będzie prowadzone w oparciu o karty ćwiczeń. Przewidziane jest też wykonanie ćwiczeń manualnych zrobienie książeczki pomocy do nauki karty motorowerowej. Realizacja programu będzie polegała na rozwiązywaniu zadań i testów typowych dla sprawdzania wiedzy ubiegających się o kartę motorowerową. Choć uczniowie nie będą zobowiązani do posiadania podręcznika wiedza i zadania w zasadniczej części będą zgodne z podręcznikiem wydawnictwa WSiP o tytule Bliżej Techniki gimnazjum podręcznik z ćwiczeniami O bezpieczeństwie w przestrzeni drogowej. Podręcznik ten jest dopuszczony do użytku szkolnego i ma numer ewidencyjny w wykazie MEN: 226/3/2009. Uczniowie uczęszczający na zajęcia modułu, pod koniec cyklu nauczania, będą mogli ubiegać się o kartę motorowerową. Otrzymanie odpowiednich potwierdzeń na arkuszu zaliczeń ucznia ubiegającego się o kartę motorowerową nie będzie miało wpływu na ocenę z modułu technicznego. Co za tym idzie uczeń nie ma obowiązku nauczyć się jazdy na motorowerze i brać udział w egzaminie. Strona 13
6.Ewaluacja osiągnięć uczniów Na początku roku szkolnego nauczyciel informuje uczniów o wymaganiach i kryteriach. Sprawdzeniu stopnia opanowania posiadanych wiadomości, umiejętności oraz nabytych postaw posłużą karty ćwiczeń. Sprawdzeniu wiedzy i zachowań w konkretnych sytuacjach drogowych posłużą programy komputerowe i strony internetowe i interaktywną zawartością. Będzie taż wiedza sprawdzana tradycyjnymi metodami odpytywanie, kartkówka, prowadzenie zeszytu przedmiotowego. Metody sprawdzania osiągnięć uczniów: test dydaktyczny test on Line ze strony internetowej test z programu komputerowego symulacja w programie komputerowym (również metoda zdobywania wiedzy) odpowiedź pisemna odpowiedź ustana wykonanie przedmiotu (książeczki) zadania rysunkowe (rysunki znaków drogowych, sytuacji na skrzyżowaniu, itp.) odgrywanie roli (również metoda zdobywania wiedzy i umiejętności) obserwacja pracy uczniów (np. aktywności, zainteresowania, zaangażowania, pomoc koleżeńska) W trakcie różnego rodzaju aktywności uczniów, wykonywania zadań technicznych należy zwrócić uwagę na: przestrzeganie regulaminów pracowni technicznej i komputerowej przestrzeganie przepisów BHP aktywność, pomysłowość podczas wykonywania zadań odpowiednie zorganizowanie miejsca nauki, przestrajanie zasad zgodnych z wykonywanym zadaniem i miejscem jego realizacji. Strona 14
korzystanie z komputerowych zasobów, programów komputerowych, informacji z sieci i ocena ich pod względem etycznym i merytorycznym. zmiany uregulowań prawnych dotyczących zasad korzystania z dróg (nowelizacje Ustawy Prawo o Ruchu Drogowym) Na ostatnich zajęciach przewidziana jest ewaluacja (ocena zajęć) prowadzona przez uczniów. Będzie to anonimowa ankieta lub krótkie wypracowanie na temat całorocznej pracy również anonimowe. Strona 15