Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie Instytut Pracy i Spraw Socjalnych Katedra Zarządzania Kapitałem Ludzkim Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie W KIERUNKU JAKOŚCI KAPITAŁU LUDZKIEGO redakcja naukowa Aleksy Pocztowski Warszawa 2007
Spis treści WSTĘP... 11 Anna Lipka KWALITOLOGIA KAPITAŁU LUDZKIEGO PRZEDMIOT I METODY BADAWCZE... 13 Wstęp... 13 1. Analiza jakości kapitału ludzkiego... 14 1.1. Analiza zasięgu i natęŝenia cech pracowników... 14 1.2. Analiza przemian jakościowych kapitału ludzkiego... 16 2. Proces zarządzania jakością kapitału ludzkiego... 17 2.1. Instrumenty kształtowania poŝądanego kapitału ludzkiego... 18 3. Analiza jakości strategii personalnej... 22 4. Analiza kosztów jakości kapitału ludzkiego... 24 Bibliografia... 27 Józef Orczyk SENS PRACY A JAKOŚĆ KAPITAŁU LUDZKIEGO... 28 Wprowadzenie... 28 1. Społeczny sens pracy... 28 2. Wzrost kapitału ludzkiego i potrzeba dywersyfikacji pracy... 30 3. Kapitał ludzki w organizacji... 32 4. Usługi a zmiany w modelu świadczeń społecznych próba podsumowania.. 34 5. Uwagi końcowe... 35 Bibliografia... 36 Alicja Sajkiewicz PROJAKOŚCIOWA KULTURA ZARZĄDZANIA KAPITAŁEM LUDZKIM... 37 Wstęp... 37 1. Kulturowe wyznaczniki jakości zzl... 37 2. Ku jakości zarządzania kapitałem ludzkim... 39 3. Kultura i jakość zzl w praktyce... 40 4. Europejski model jakości... 43 5. Konkluzje... 45 Bibliografia... 46
6 Spis treści Zdzisława Janowska OD DYSFUNKCJI DO STANDARDÓW ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI... 47 1. Dysfunkcje w sferze zarządzania zasobami ludzkimi na poziomie sprawowania władzy... 47 2. Dysfunkcje w sferze zarządzania zasobami ludzkimi w organizacjach... 48 2.1. Dysfunkcje w procesie doboru pracowników... 48 2.2. Dysfunkcje w procesie oceniania pracowników... 50 2.3. Dysfunkcje w procesie szkolenia i rozwoju... 51 2.4. Dysfunkcje w procesie wynagradzania... 52 2.5. Dysfunkcje w sferze partycypacji pracowniczej... 53 3. Dobre praktyki zarządzania zasobami ludzkimi... 54 4. Standardy w zarządzaniu zasobami ludzkimi... 56 Bibliografia... 60 Stanisława Borkowska O JAKOŚCI ZARZĄDZANIA TALENTAMI... 62 1. Czas na talenty... 62 2. O potrzebie trafnego zdefiniowania talentów... 65 3. Niektóre problemy zarządzania talentami... 66 4. Procesy zarządzania talentami... 67 4.1. Pozyskiwanie talentów problemy i dylematy... 67 4.2. Utrzymanie talentów... 72 4.3. Rozwój talentów... 73 4.4. O motywowaniu talentów... 74 5. Determinanty skutecznego zarządzania talentami... 76 5.1. Główni aktorzy... 76 5.2. Cechy i wartości talentów... 77 5.3. Przywództwo... 78 6. Uwagi końcowe... 80 Bibliografia... 80 Leszek Gilejko ZARZĄDZANIE ZASOBAMI LUDZKIMI A PARTYCYPACJA PRACOWNICZA... 82 1. Znaczenie zasobów ludzkich... 82 2. Partycypacja pracownicza i kreatywność... 85 3. Elity przemysłowe i pracownicy postawy wobec partycypacji... 93 Bibliografia... 97 Zdzisław Jasiński CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE JAKOŚĆ ZESPOŁÓW PRACOWNICZYCH... 99 Bibliografia... 102
Spis treści 7 BoŜena Balcerzak-Paradowska ROLA RODZINY W ROZWOJU KAPITAŁU LUDZKIEGO... 103 Wstęp... 103 1. Kształcenie dzieci jako strategiczny cel rodziny... 106 1.1. Plany edukacyjne rodzin wobec dzieci i moŝliwości ich realizacji... 106 1.2. Rozdysponowanie budŝetów rodzinnych na cele edukacyjne... 107 1.3. Uczestnictwo dzieci w zajęciach dodatkowych i jego uwarunkowania rodzinne... 108 2. Nakłady czasu jako miernik udziału w rozwoju kapitału ludzkiego... 109 3. Łączenie pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi strategie rodzinne.. 112 4. Firma przyjazna rodzinie wspieranie rodziny w tworzeniu i rozwoju kapitału ludzkiego... 114 Bibliografia... 117 Zenon Wiśniewski, Kamil Zawadzki JAKOŚĆ PRACY A SFERA POZAZAWODOWA... 119 Wstęp... 119 1. Rozkład czasu pracy w gospodarstwie domowym... 119 2. Korzyści programów praca-dom dla pracownika i pracodawcy... 122 3. Udział państwa uzasadniony... 123 4. Rozwiązania stosowane w Europie... 125 5. Praca-Ŝycie w Polsce... 129 6. Wnioski... 130 Bibliografia... 131 Lucyna Machol-Zajda ELASTYCZNY CZAS PRACY A JAKOŚĆ śycia I PRACY PRACOWNIKÓW... 132 1. Czas pracy elementem jakości Ŝycia... 132 2. Czas pracy a równowaga pracy i Ŝycia pozazawodowego... 134 3. Najbardziej skuteczne rozwiązania łagodzące nierównowagę praca-ŝycie... 143 Bibliografia... 146 Beata Buchelt-Nawara JAKOŚĆ REALIZACJI PROCESU ZARZĄDZANIA KAPITAŁEM LUDZKIM JAKO DETERMINANTA KONKURENCYJNOŚCI SAMODZIELNYCH PUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ... 148 Wstęp... 148 1. Proces zarządzania kapitałem ludzkim jako źródło konkurencyjności jednostek sektora usług medycznych... 149 2. Ocena jakości systemu zarządzania kapitałem ludzkim w SP ZOZ-ach... 155 3. Podsumowanie... 162 Bibliografia... 162
HEADING FOR HUMAN CAPITAL QUALITY Table of Contents INTRODUCTION... 11 Anna Lipka QUALITOLOGY OF HUMAN CAPITAL SUBJECT AND RESEARCH METHODS... 13 Introduction... 13 1. Analysis of human capital quality... 14 1.1. Analysis of reach and intensity of personnel features... 14 1.2. Analysis of qualitative changes of human capital... 16 2. Human capital quality management process... 17 2.1. Instruments shaping desirable human capital... 18 3. Analysis of quality of personnel strategy... 22 4. Analysis of human capital costs of quality... 24 Bibliography... 27 Józef Orczyk SENSE OF LABOUR VS. HUMAN CAPITAL QUALITY... 28 Introduction... 28 1. Social sense of labour... 28 2. Human capital growth and necessity of labour diversification... 30 3. Human capital in organisation... 32 4. Services vs. changes in the social service model an attempt of summing up... 34 5. Closing remarks... 35 Bibliography... 36 Alicja Sajkiewicz QUALITY-ORIENTED HUMAN CAPITAL MANAGEMENT CULTURE... 37 Introduction... 37 1. Cultural determinants of the quality of human resources management... 37 2. Striving at the quality of human capital management... 39 3. Culture and quality of human resources management in practice... 40 4. European quality model... 43 5. Conclusions... 45 Bibliography... 46
Table of Contents 9 Zdzisława Janowska FROM DYSFUNCTION TO HUMAN RESOURCES MANAGEMENT STANDARDS... 47 1. Dysfunctions in the human resources management area at the power exercising level... 47 2. Dysfunctions in human management area in organisations... 48 2.1. Dysfunctions in the personnel selection process... 48 2.2. Dysfunctions in the employee performance appraisal process... 50 2.3. Dysfunctions in the training and development process... 51 2.4. Dysfunctions in the remuneration process... 52 2.5. Dysfunctions in the personnel participation area... 53 3. Good human resources management practice... 54 4. Standards in human resources management... 56 Bibliography... 60 Stanisława Borkowska ABOUT TALENT MANAGEMENT QUALITY... 62 1. Time for talents... 62 2. About a need of correct talent defining... 65 3. Some issues in talent management... 66 4. Talent management process... 67 4.1. Talent acquisition problems and dilemma... 67 4.2. Talent maintenance... 72 4.3. Talent development... 73 4.4. About talent motivation... 74 5. Determinants of effective talent management... 76 5.1. Major actors... 76 5.2. Talent characteristics and values... 77 5.3. Leadership... 78 6. Closing remarks... 80 Bibliography... 80 Leszek Gilejko HUMAN RESOURCES MANAGEMENT VS. EMPLOYEE PARTICIPATION... 82 1. Significance of human resources... 82 2. Employee participation and creativity... 85 3. Industrial elites and employees attitudes towards participation... 93 Bibliography... 97 Zdzisław Jasiński DRIVERS OF WORKER TEAM QUALITY... 99 Bibliography... 102
10 Table of Contents BoŜena Balcerzak-Paradowska FAMILY ROLE IN HUMAN CAPITAL DEVELOPMENT... 103 Introduction... 103 1. Children education as family strategic goal... 106 1.1. Educational plans of families for their children and implementation opportunities... 106 1.2. Allocation of family budgets to educational goals... 107 1.3. Children attendance of optional classes and family-related considerations... 108 2. Time spent as a yardstick of participation in human capital development... 109 3. Reconciliation of professional work with family duties family strategies.. 112 4. Family friendly business support to family in creation and development of human capital... 114 Bibliography... 117 Zenon Wiśniewski, Kamil Zawadzki WORK QUALITY VS. NON-OCCUPATIONAL SPHERE... 119 Introduction... 119 1. Distribution of working time in the household... 119 2. Benefits of work at home programmes for employee and employer... 122 3. State involvement justified... 123 4. Solutions applied in Europe... 125 5. Work-life in Poland... 129 6. Conclusions... 130 Bibliography... 131 Lucyna Machol-Zajda FLEXIBLE WORKING TIME VS. QUALITY OF LIFE AND WORK OF EMPLOYEES... 132 1. Working time as an element of life quality... 132 2. Working time vs. balance between work and non-professional life... 134 3. Most effective solutions mitigating imbalance between work and life... 143 Bibliography... 146 Beata Buchelt-Nawara IMPLEMENTATION QUALITY OF HUMAN RESOURCE MANAGEMENT AS A DETERMINANT OF COMPETITIVE EDGE OF INDEPENDENT PUBLIC HEALTH CARE UNITS... 148 Introduction... 148 1. Human capital management process as a driver of competitive edge of medical service sector entities... 149 2. Appraisal of quality of the human capital management system at Independent Public Health Care Units... 155 3. Summing up... 162 Bibliography... 162