27/6 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2002, Rocznik 2, Nr 6 Archives of Foundry Year 2002, Volume 2, Book 6 PAN - Katowice PL ISSN 1642-5308 OPTYMALIZACJA SYSTEMU PRODUKCJI W ODLEWNI ŻELIWA W KOLUSZKACH A. CYPRYS 1 Odlewnia Żeliwa Koluszki Sp. z o.o. Koluszki, ul. 11 go Listopada 65 STRESZCZENIE W opracowaniu poddano analizie system produkcyjny Odlewni Żeliwa w Ko - luszkach. System ten wymagał szybkiego i radykalnego przeprojektowania z punktu widzenia klienta, procesu produkcyjnego, istniejących procedur oraz struktury organizacyjnej. Celem optymalizacji procesów produkcyjnych w odlewni jest wypracowanie zysku oraz utrzymanie się na rynku producentów odlewów. Key words: systems, production, Foundry Cast Iron Koluszki. 1. WSTĘP Odlewnia Żeliwa w Koluszkach funkcjonuje od dwudziestu pięciu lat. W tym okresie zmieniała właścicieli oraz przeżywała wzloty i upadki. W pierwszym półroczu 2002 roku zakład przeżył kryzys wynikający z błędów w zarządzaniu, przestarzałej technologii i parku maszynowego oraz braku wsparcia inwestycyjnego ze strony poprzedniego właściciela. Z uwagi na posiadane zamówienia podjęto radykalne działania zmierzające do utrzymania odbiorców odlewów, wypracowania zysku oraz poprawy płynności finansowej firmy. W tym celu poddano analizie istniejący system funkcjonowania odlewni pod kątem: - sprzedaży wyrobów i usług, - zaopatrzenia w materiały i media energetyczne, - zmiany struktury organizacyjnej i optymalizacji zatrudnienia, 1 Dyrektor Odlewni mgr inż., metalexport@odlewnia-koluszki.com.pl 235
- kosztów wytworzenia i jakość produktów, - możliwości inwestycyjno odtworzeniowych, - polityki kadrowej. 2. SPRZEDAŻ WYROBÓW I USŁUG Pomimo niekorzystnych uwarunkowań, odlewnia od 1996 roku sukcesywnie zwiększała sprzedaż i wprowadzała nowe asortymenty wyrobów. W roku 2001 osiągnęła najwyższy od 10 lat poziom sprzedaży 14 223,00EUR w tym eksport 1 480,00EUR. Zwiększono produkcję żeliwa szarego o podwyższonych parametrach oraz żeliwa sferoidalnego w gatunkach: EN-GIS 400 15, EN-GIS 500 7, EN-GIS 600 3, EN- GIS 700 2, EN-GIS 800 2, EN-GIS 400 18LT. Odlewnia produkuje odlewy dla znaczących firm na świecie w sektorach: obrabiarkowym, budowy maszyn (elektrownie wiatrowe, prasy), armatury i hydrauliki. W trosce o jakość sprzedawanych wyrobów proces produkcji w odlewni prowadzony jest w oparciu o procedury jakościowe zgodne z normą PN ISO 9002 i certyfikatem RW TŰV Essen. W okresie pierwszego półrocza 2002 roku odlewnia utraciła wielu odbiorców. W celu utrzymania pozostałych klientów oraz pozyskania nowych podjęto następujące zadania: - skrócono czas przygotowania ofert, - opracowanie cennika oferowanych odlewów, - stworzono system planowania i potwierdzania zamówień gwarantujący terminową ich realizację, zgodnie z potrzebami zamawiających, - opracowano system zachęt, upustów cenowych na wykonywane modele dla nowych, znaczących klientów, - z uwagi na zmiany w potrzebach rynku, polegające na wzroście zapotrzebowania na gotowe detale, czynione są kroki zmierzające do rozszerzenia zakresu obróbki skrawaniem w odlewni i w kooperacji. 3. ZAOPATRZENIE W MATERIAŁY I MEDIA ENERGETYCZNE Podstawowym problemem funkcjonowania odlewni, był brak płynności finansowej wynikające z braku zdolności kredytowej, co przy niskim kapitale firmy groziło jej upadłością. Dostawcy materiałów ustanawiają kredyt kupiecki lub żądają przedpłat na odbierane materiały, co w zderzeniu z chwilowym brakiem środków finansowych zmusza zakład do postoju. Postój w odlewni produkującej na pozio mie progu rentowności powoduje utratę zysku i poślizgi w realizacji zamówień. Te problemy eliminowane są poprzez: - selekcję dotychczasowych dostawców, - wyszukiwanie nowych dostawców gwarantujących lepszą jakość wyrobów i warunki dostaw, 236
ARCHIWUM ODLEWNICTWA - ścisły kontakt z dostawcami i informowanie ich o bieżącej sytuacji odlewni, - negocjowanie lepszych warunków dostaw w układzie cen i warunków płatności, - wydzielenie transportu ze struktury zakładu (dostawy loco Koluszki). Podjęte działania przyniosły efekty w postaci: - obniżki cen dostarczanych materiałów o 2 6%, - rabatów w przypadkach przedpłat za odbierany towar, - wydłużenia terminów płatności do 30 dni, - regulowania znacznych części należności w formie kompensat Odlewnia odzyskała wiarygodność wśród poddostawców, nawet takich monopolistów jak energetyka i PGKNiG. 4. ZMIANA STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ I OPTYMALIZACJA ZATRUDNIENIA kątem: Dotychczasowy schemat organizacyjny poddano szczegółowej analizie pod - sprawności funkcjonowania firmy, - skrócenia czasu przygotowania nowych uruchomień, - przepływu informacji, - bieżącej kontroli kosztów, - kontroli procesów technologicznych. Wdrażany jest nowy schemat organizacyjny, z którego jednoznacznie wynika kto odpowiada za produkt finalny od początku jego tworzenia w układzie: technologicznym, kosztowym i jakościowym. Przykładowo kierownikowi wydziału odlewów lekkich podlega część rdzeniarni produkująca rdzenie pod jego potrzeby, formiernia lekka i oczyszczalnia. Wyeliminowano podziały na styku rdzeniarnia formiernia, formiernia oczyszczalnia, które zamazywały odpowiedzialność za dobre i terminowe wykonanie odlewów oraz poniesione koszty. Odpowiedzialność za jakość ponosi wykonawca na każdym etapie procesu technologicznego. W związku z po - wyższym planuje się połączyć służby technicznego przygotowania produkcji z działem kontroli jakości w celu położenia głównego nacisku na przestrzeganie założeń technologicznych i procedur jakościowych, jak również skrócenia czasu wykonywania prób i wdrożeń nowych produktów. Ze struktur odlewni wydzielono trans port oraz połączono dział marketingu z zaopatrzeniem tworząc pion handlowy. Służby ochrony zakładu odpowiadają za sprawy administracyjno socjalne, a biuro zarządu grupuje pracowników z kilku działających wcześniej komórek (kadry, radca prawny, dział gospodarczy, dział socjalny, B.H.P.). 237
Osiągnięto poprawę struktury organizacyjnej przez zmniejszenie liczby wydziałów i działów oraz zatrudnionych pracowników. Skrócono czas reakcji na potrzeby klientów, zwiększono szybkość i elastyczność najważniejszych procesów produkcyjnych oraz wprowadzono bieżącą kontrolę kosztów. 5. KOSZTY WYTWORZENIA I JAKOŚĆ PRODUKTÓW Kontynuowane są działania mające na celu: - obniżenie kosztów poprzez zmniejszenie zużycia surówek, składników mas formierskich oraz ograniczenie wywozu masy odwałowej, - poprawę uzysku żeliwa, - zwiększenie wydajności pracy, - podwyższenie jakości poprzez obniżenie wskaźnika braków. Podstawowymi składnikami kosztów odlewni są materiały, energia i wynagrodzenie. Szczegółowej analizie poddaje się koszty materiałów, których udział jest największy. Istotnym wskaźnikiem efektywności działań jest obniżka kosztów w przeliczeniu na jednostkę produkcji. Wartość zużytych materiałów na jeden kilogram wykonanych odlewów kształtuje się na poziomie 1,7 do 1,9 PLN. Szczególny nacisk położono na zmniejszenie strat z tytułu złej jakości oraz poprawę jakości powierzchni wykonywanych odlewów. 6. MOŻLIWOŚCI INWESTYCYJNO ODTWORZENIOWE Utrzymanie się odlewni na rynku w aktualnej sytuacji wewnętrznej i uwarunkowaniach zewnętrznych (zapaść polskiego przemysłu oraz kryzys gospodarki światowej) zależeć będzie od tego, jak szybko i w jakim zakresie zrealizowane będą niezbędne inwestycje i roboty odtworzeniowe. Z uwagi na brak zdolności kredytowej i problemy finansowe podjęto próby wykonania kilku prac własnymi siłami w tym głównie regeneracją mas formierskich. W tym celu zweryfikowano i uproszczono posiadane projekty i przystąpiono do realizacji inwestycji z nadzieją na znaczną obniżkę kosztów. Wykonano również stanowisko do formowania i zalewania dużych odlewów, zaadoptowano wagę kolejową pod potrzeby transportu drogowego oraz pomieszczenia antresoli w hali głównej, do której przeniesiono służby obsługi produkcji. 7. POLITYKA KADROWA W okresie największego rozkwitu odlewnia zatrudniała około 1250 osób, w tym 65 pracowników z wyższym wykształceniem i 765 z wykształcenie średnim. Aktualnie zatrudnia 338 osób, a po wdrożeniu nowej struktury organizacyjnej będzie 238
ARCHIWUM ODLEWNICTWA zatrudnionych 260 pracowników. Tworzona jest strategia zarządzania person elem, której głównym zadaniem jest: - zapoznanie wszystkich pracowników z celami i zadaniami wytyczonymi przez kierownictwo, - zaangażowanie całego personelu w realizacji założonych celów, - analiza i konsekwentna ocena wyników pracy, - poprawa atmosfery i warunków pracy oraz parametrów technicznego środowiska pracy. 8. PODSUMOWANIE Długoletnie pogarszanie się koniunktury na rynku odlewniczym, transformacja gospodarcza w Polsce oraz oczywiste błędy w zarządzaniu doprowadziły do upadłości Odlewni Żeliwa w Koluszkach. W ramach procesu upadłościowego Syndyk poddał analizie organizację i sys - tem produkcyjny Odlewni i podjął radykalne działania na polu organizacji pracy, zarządzania i optymalizacji procesu produkcyjnego. Stan upadłości pozwala w znacznej mierze przyśpieszyć przeprowadzanie tych procesów, co ma na celu zapewnienie jeszcze w stanie upadłości stabilnej sytuacji ekonomicznej. Należy podkreślić, że w ko - lejnym 3. miesiącu od ogłoszenia upadłości Odlewnia uzyskała dodatni wynik finansowy. Rolą Syndyka jest zabezpieczenie interesu wierzycieli z majątku upadłego. Zgodnie z polskim prawem upadłościowym istnieją dwie drogi przeprowadzenia tego procesu: zbycie całości majątku upadłego przedsiębiorstwa, jako w pełni oddłużonego podmiotu gospodarczego, wyprzedaż odrębnych składników majątkowych. Syndyk jest zdecydowany na pierwszy sposób przeprowadzenia procesu upadłości odlewni i zbycie w całości upadłego podmiotu prowadzącego nieprzerwanie działalność produkcyjną, dobrze zorganizowanego i realizującego złożone zamówienia. Mamy nadzieję zainteresować potencjalnego inwestora nie obciążonym zadłużeniem finansowym przedsiębiorstwem o niskim koszcie siły roboczej i znacznym udziale w europejskim rynku odlewniczym, przy relatywnie niskiej cenie zakupu. 239
PRODUCTION SYSTEM OPTIMIZATION OF CAST IRON FOUNDRY IN KOLUSZKI SUMMARY In this report it is given under the analise production system of Foundry Koluszki. This system needet fast and radical re-projectionm from client point of view, production process, existing procedures and organisation structure. The aim of optimalisation of production process in our Foundry is to work out the income and to stay on producers of casting market. Recenzował: prof. dr hab. inż. Stanisław Pietrowski 240